19 Nisan 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

19 NİSAN 940 TAN TONE BEDEL ye Ecnebi 1 Bene 6 Ay 3 Ay Abone Geğiştirmek İçİn mektuplar Bin tam 20 gün evvel, “Sad. Mi Ertem" imzasile, gazetemiz. aga eden bir başmakalede, şu da vardı: ik Müllet Meclisi encümenleri, im bir kânunla meşgul olmak- Kanunun mevzuu ilk bakımda, ri, manri? ve külür di e, hakikatte köy kalkınması- & teşkil etmektedir. Küy kal kg esasını “mektep” telâkki oder- Ny, *Bdtce nazari bilgilerle memleketi si iel Bini $k İsteyen ütepist addetmiye kim. | m yoktur Türkiyede kırk bi bin köye süratle rug &den hoca göndermek imkân İ$, bu usulle ancak bir asırda blnabilir. Halbuki, Millet Mec- ettiği köy enstitüleri kanu” İşe ©» ucuz, en pratik yoldan gir- 7* edinmiştir!" ağ ise, Ankaranın KB Millet Meclisi dün toplan. enstitüleri teşkili hakkındaki Wâ- e, staceliyetle müzakere ve kabul köy vardır, i hal vr Ertemin, . bizim bu sütüm. vesileyle | tekrarladığımız 8 tercüman olan - makale. i a azlmzan başına iktıbas ettiği i, "lar, bu Ankara telgralını ne Tan ve memnuniyetle kar. Muz isbatı kâfidir. alaz anda ancak yüzde yirmisini üşgyliğimiz köy çocuklarının bi. a ipe kültürün nuruna maksadile hazırlan. e bir kanunun lüzumunu ey en delâili tekrarlamak lüzü. b pt daymuyoruz. Fakat artık, k 'Yünün kültürel ve dolayısile a İ: iktsadi istikbaline bakar. ie sbeten rahat bir nefes alabi, t * na MN z İhamesi Türk münevverlerile bi di Ekonomi ve Arttırma 'un da müdrik bulunduğu in her Türk ferdine anlat- Netburiyetinde olduğumuz yeni | anar Türkiye, harhin du. bile, sanki harbediyor. ye harbedecekmiş gibi hazırlıklı Mira gaceburdur. Muharip ve. bütün devletler gibi, dev. de girmiş bulunduğu bu mücadelede, her ferde bir Vazifeler düşmektedir. et, ferdi cehdlerin bir mn. ir. Harp, her memlekette, bir yaşayış nizamımın kurul. çapıediyor. Bunun İcapları. ve en verimli bir tarzda bilmek için halka rehber, Şile inek £ bunun içindir ki, Ulusal Ye Arttırma Kurumumuz, mke işci, şehirli, memur, lâsa, bilâistisna bütün yurt. yam ayrı hitap eden yeni be. lerile, bu rehberlik vazife. i Syarmıya çalışmaktadır. Onun &yi,'i bu gayretin isabetini tak. erken temenni ediyoruz ki, bü e muhatap olan bütün Dha, kendilerine düştüğü ha. » vazifelere riayette tereddüt wesinler,. Çünkü Ulosal Eko Arttırma Kurumunun hatır. vw >ifelere fiilen riayet etmek, Mzifelerin en hayatisidiz! Sn NO algdan birkaç imzalı bir mek. - Bu mektupta deniliyor ki: ai al in, Belediyesi, Belediye dai- kısmındaki iskele meyda- bir helâ yapmıya başla. belâ, iskelenin tam karşi. ir. Ve bu yüzden, tenez. ılaşacaklar ve her halde edinmiyeceklerdir!” ii Milli | gibi | Danimarkanın en şimali noktası: Baltık Denizini Kapıyan: imal mi lerinden ge. len haberler gün geçtikçe daha heyecanlı olmıya başladı. in gilizler Norveçin şimal sahillerin. de muhtelif noktalara asker çıka- rır ve Skajerak ve Kateğat boğaz. larını mayinlerle tıkadıklarını & dirirlerken Almanlar Osloys Yeni den kuvvetler gönderdiklerini ha. ber veriyorlar. Norveçteki İngiliz askerleri, Norveç nrdusu ile irti. batını temin ediyor, İngiliz donan. ması Narviktel g sıkıştırarak mahvediyor, tayyareleri Stavanger'deki Al hava üslerini bombalıyo: rada İngiliz Amiralliği, Baltık de. nizinin de cenup kısmında Dani. marka boğazlarından Memel rine kadar mayinlerle kapatıldığı. nı, bu suretle bütün Almanya sn. hillerinin abloka altına alınmış ol. duğunu ilân etti, Bu tebliğde bu | şin nasıl yapılmış * olduğuna da'r hiçbir işaret bulunmuyor. Baltık denizini Şimal denizine birleştirm bir sıra boğuzlardan en dışarda bu. İnan, Skajerik ve Kateget'ta son günler içinde İngiliz donanması Alman bahriyesine karşı muvatfa. kıyetli bir sıra tecaviizlerde bulun. Wavin dökme isinin d ri cemupta Baltik Denizinde de tek. rarlanmış olması, İngiliz donanma sından bir kısmının Demir ğazlarından geçer muş bulunmuş olduğuna m, işaret ti? Burası henüz anla aralık bu m yetler duyuldu ise de bunlar da teyit edilmedi. K ategat boğazından Saltık de. nizine geçebilmek için tabi- at üç yol hazırlamış. Bunlar şark. tan garba doğru gidilmek üzere, Sund, Büyük Belt ve Küçük Belt Boğazlarıdır. Bunların içinde tira. ret gemilerinin her zaman girip caktıkları boğaz Sund idi. Dani. markanın Zealand adası ile İsveç arasında bulunan bu geçit en görüş yerinde Kopenhag 'le Malmö ara. sında, 36 kilomelredir. Fakat bu genişlik en dar yerinde, Danimar. ka cihetinde Helsingör ile ? ci. hetindeki Halsingborg arasında 5 kilometreye düşüyor. Bu itibar ile Sund boğazına “Şimalin Bosfor”u ismini verenler pek aldanmış ol. muyorlar. Senede 40 000 şe. mi geçen bu boğaz çok derin de değildir. Derinliği ancak 20 metre, bazı taraflarında da 10 metredir. Bu ! cihetle su kesimi fazla olan büyük harp gemileri bu boğazdan geçe. mezler. Boğazda sığlıklar, yığıntı, lar da çok. Kuvvetli akıntıları ; bunlar seyrüseferi pek gü Bu güçlüklere kışın kar fırtınada. rını ve yazın birden etrafı kaplayı. veren sisleri ilâve edecek olursak sulh zamanında bile Sund boğazın. dan gemilerin rahatça geçemedik. lerini anlarız, İşte bu güçlükler se. bebile ve bunlara katlan askeri zaruretler yüzündendir ki, Alman. ya Baltık denizi ile Simal deniz" a. rasında emin ve rahat bir yol ol. mak üzere Kiel kanalını açmıştır. Sulh zamanındaki bu güçlüklere harp halinde denize dökülecek ma. yinleri've sahildeki bataryaları, devriye gemilerinin teşkil edecek. leri tehlikeleri de katınca, Sund boğazının ne geçilmez bir berzah —————— bir yer bulmak güç değildi sanımz. Eğer inşaat ilerlememişse, bu hatanm tâmir olunmasını temenni ederiz Çünkü aldığımız mektuptaki imzala. rın bolluğundan anlıyoruz ki, bu te. menninin nazarı itibara almması, &- mami bir memnuniyet uyandıracak. Skagen Küçük Belt boğazı üzerindeki köprü Bogazlar YAZAN: Faik Sabrı DURAN Göleborory Je Sincoee Skayerrak ve Katte Gat boğazlarım. gösterir harita: Kalte Gat'ın ve Baltığın en dar noktaları haritada işaret edilmiştir. haline geleceği kolayca anlaşılır. Hususile bu boğazların kapıcılığın senelerce yapan sakin Dan'ına, nın yerine şimdi iş Almanların e. line geçmiş bulunuyor. Böylece ziyet İngilizler için daha imkân. kle girmiş demektir Boğazların en garpta bulunanı Küçük Belt hesaba katacak bir e hemmiyeti 850 metre genişliğinde ole liği pek az, üzerine de bir & yolu köprüsü kurulmuş, bı İa gemilerin gidip gelmesinde hiç. bir rolü bulunmuyor. Bu ikisi 3. rasında bulunan Büyük Belt boğu. Bra gelince bunun derinliği 30 ka- demi bulduğuna göre büyük zırh Wlar bile buradan geçebilirs? bunun da döküntüler, kuv kıntılar, hususile eenupt geçit veren yerinden çi manların İlkim yılan Fehmarn adasının top ateşi içine düşülüverilmesi gibi mah zurları var. Bundan başka Ba denizinin mühim yo'lurından uzakta, hem de Al ların deniz ve hava üssüne pek yal Kis B” müşküllere rağmen İngi. BE. bu boğazları bir kaç defa zorladılar. 1807 de meşhur İn. giliz Amirali Nelson, Danimarka donanmasını Kopenhag'da bastır. mak için Sund'un tehlikeli geçit. lerinde filosunu ileriye sevkeder. ken tereddüt gösteren kılavuzları. : “Haydi bakalım, çocuklar cesa.. rel ve maharetinizi gösterecek gün geldi. Vatan sizi bugün için yetiş. tirdi. İngiliz gemilerini karaya vurmaktan ve başmızı satırın al. tina gelmekten muhafaza etmek is tiyorsanız gözünüzü dört açınız” sözlerile hem korkutuyor, hem ce. saretlendiriyordu. 1354 te Kirım muharebeleri gönle nde bâska bir İngiliz Amirali Napier'de filosunu Baltık denizine geçirmiya muvaf. fak olmuştur. 47 gemiden :nürek. kep olan bu filoya Amiral Parse. val kumandasında 13 Fransız ge. misli de iştirak etmişti. Bu filn A. land adalarında Bomarsund kalesi. ni zaptetmiş, sonra kış bastırınca geri çekilmişti. 1853 da İngiliz ve Fransiz gemileri bu Tareketler: krar ederek bütün yaz Baltık denizini topla; altında bulundurmuşl 70 de Alman ordusunun tazyikini azaltmak fik. rile Fransızlar Baltik Denirine bir donanma göndermiye hazırlanmış. Bu doi kıyılarına arı arkadan * Alman. arin tazyikine doyanarmıyan #tan. sız ordusu cabuk bozulmuş ve bU plânm tatbikine vekit k üçüncü Napoleon Sodan'da manlara ehir düşmüştü lardı. içeri sokuldular. Birkaç İngiliz tuh- telbabiri büyük tehlikelerle karşı. laşmalarına Tağmen Baltık denizi, ne geçebildiler. Husüslie deni gerek boğazlarda, gerek bütün Bal. tıkta ekseriyetle pek az ması denizaltı gemilerinin rahalça manevra etmelerine tnâni oluyor du. Brest Litovsk muuhedesile Al. manlarla harbe nihayet verinciye kadar Ruslar İngilizlerin müttelik- leri bulundukları için bu İngiliz denizaltıları Rus limanlarında ba. rınabilmişler ve Baltık denizinde İsveçten Almanyaya demir götüren gemileri torpilliyerek Almanları Devamı 7 ncide! OKMAN HEKİMİN ÖĞÜTLERİ MENFİ İnsanlar hakkında bu menli tâ- birini da sırada duyarsınız: Fi. | lân kişi zekidir, malümatlıdır, ça- hışkandır ama, ayni zamanda men- fi bir adamdır, onun için pek te işe yaramaz, yahut kendisine mühim bir iş verilemez. Menfiliğin bu türlüsü — hekim- likçe de tetkike değerse de — da- | ha ziyade emniyet memurlarını a- İ lâkadar eder, Benim burada unlat. İ mak ediğim menfi İnsanlardır. Bu hal çok defa çocuklukta baş- lar. Çocuk biraz büyüyüp kendi kendine gezmeye, sokağa çıkmıya kudreti olunca, kendisine ne der. seniz, aksini yapar. Hava bozuk, evden çıkma, dersiniz o, mutlaka kaçar. Filân esvabı giymesini is. tersiniz o, mutlaka başkasını giy- meğe çalışır. Ye, dersiniz; yemez. Yeme, dersiniz, oburluk gösterir. Onu dövseniz bile kâr etmez.. Böylelerine inatçı çocuk derler. Biraz okumuş, yazmış, demek ki, ukalâ olmuş &nneler ve babalar cocufun İnatcılığını, — İradesinin aile içerisindeki İNSANLAR kuvvetli olmasına atfederek içle. rinden hiraz da memnun olurlar. Halbuki inatçılık — çocuklukta da — çok defn zekânın henliz açı. lamadığına alâmettir. İnatçı çocu- ğu dövmekten, yahut alkışlamak. tan ziyade zekâsmın meden açıla. madığını tetkik ettirmek, tedavi ettirmek daha İyi olur... Kendi ha- line bırakılırsa, büyüyünce; he. kimlikteki mânasile tam menfi bir insan olur. Çocukluktan sonra (o menfilik büsbütün O budalalık alâmetidir. Kimisi inadina yemek yemez, gün- lerce aç durur. Çık, gez, derler; i- nadına odasinda kapanır. Söyle, konuş, derler; günlerce somurtur, kalır... Gene inadına tabii ihtiyaç- larını tutanlar bile vardır. Gece kalk, oraya git, dedikleri için ya- tağına eder. Sonra bir gün, birdenbire aksi ne döner, Kuzu gibi olur, Ne der. seniz harfi harfine yapar. Eğlen. mek için, tek ayağı üstünde dur- masını söyleseniz, düşünceye ka. dar övlece durur. Bu da taaceüp edilecek bir şey değildir. Çünkü fnrla inatçılıkla, fazla uysallık ay- ni yoldan gelirler. İkisi de aptallık alâmetidir. Zekânın tam muvaze- ne halinde bulunduğunun alâmeti kendisine söylenilen sözleri, ken. disinden istenilen işleri tartarak, ul olanları yapmak, makul ol. mıyanları reddetmektir. Menfilik çocuklukta bulunma: yıp ta, gençlikte başlarsa; genç bunama hastalığının mühim bir delili olur, Hele fazla inatçılıkla, fazla uysallık tevali ederse... müddet inadına her şeyi aksine yaptıktan sonra birdenbire her sö. ze itaat eden gençlere dikkat et. mek lâzımdır. Genç bunama has- talığı şimdi tedavi edilmektedir. Ondan büsbütün kurtularak ev, bark, çoluk, çocuk sahibi olanlar vardır. Fakat bazılarında menfilik, er. ken bunama hastalığına değil de, devamlı budalalık hastalığına met olur, Bu hastahığ da arada sırada uysallık gösterir lerse, ömürleri daha ziyade inat. çılıkla geçer. Her doğru işin tama. mı tamamına aksini yapmıya ça- Uışırlar. Frengi çekmiş olanlarda inatçı. lık, menfilik, umumi felç hastalı. ğinm basladığını haber verir. Bu O OAYİZEİ İ Hâdiseleri Birbirine i Bağlarsak! (144 | Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel | mektubunda soruyor: bu harbin, Balkanlara söyleyip duruyorsunuz. Fakat hâdiseler harbin Balkanlardan uzaklaştığını gösteriyor, neden bu kadar bedbinsiniz?,, Bu harbin, iktısadi ve siyasi zâru- vetleri itibarile bütün dünyaya şâmil olduğuna, her milletin sırası gelince; bu beynelmilel münasebetlerle ö- rülmüş zincirden birer birer kopa- coklarına İnanıyorum. (o Hâdiseleri, bilhassa bu son günlerdeki hâdiseleri birbirine bağlıyarak bu neticeye va- rıyorum. Brenner'de Hitlerle Mussolini gö- rüştüler. Bu mülâkatta, Balkanların mukadderatı kararlaştırıldı, Şimdi İski ağız değişikliği bunun ifa. ir kari “Siz geleceğini Almanya Balkanları iktısaden hö- kimiyeti altına geçirmek için, Bal. kanlarda senelerdenberi lâzım olan tedbirleri almıştır. Bundan sonra Roosevelte ve Londraya beş maddeli İbir sulh teklif etmiştir. Fransız Baş. vekili bu sulh teklifine şu cevabı verdi: “Balkan devletlerinin iktısadi İs- tiklâline tecavüz için Almanya her tedbiri almıştır. Düşmanın Balkan. lardaki iktısadi membalara dayana, rak kuvvetlenmesine, Balkan millet- lerini teşkilâtlandırmasına, kendi re- jiminin emri altına almasına müsaa. de edersek, hürriyetin, ayni zaman- da Fransanın mahvı demektir. AL manya muvaffak olmak için harp a- çacak, her sahada harp açacaktır.,, İngiliz gazeteleri Alman iktisadi siyasetinin, Balkanlarda muvaffakı- yetini, yalnız kendisine harp zama nında lâzım olan malzemeyi vermesi itlbarile değil, harbin neticeleri it. barile İngiltereyi tehdit eden en bü- yük tehlike olduğunu yazdılar. Her üç devlet için de Balkanların ne kadar mühim olduğu âşikâr bir 4€y. İtalya, Balkanlar müvazenesin. de büyük rol oynadığı için, bu dev- letin hangi tarafa temayül edeceği de mühimdir. Fakat son günlerin hâ. diseleri, Kont Teleki ile Kont Ciano- nun Paristeki konuşmalarından. son- ra neşrettkleri bu komünike de, dik- katle takip edilecek hâdiselerden bi- ridir: Almanya ile İtalya, İtalya e Macaristan arasında olduğu gibi, bu memleketlere Yugoslavya arasında- ki ahenk te berdevamdır. Macar ve İtalyan hükümetleri, 'Tuna ve Bal. kanlarda muvazeneyi muhafaza için müşterek hareket etmeğe karar ver. mişlerdir. Brenner mülâkalından sonra bu gö- rüşmelerin, bu beyanatın hususi bir mânâsı vardır. İtalya, Almanyanın arrusu üzerine, bazı Balkan devlet. leri üzerinde nüfuzunu kullanmış, Macaristamn oRomanyı arazi meselesi şimdilik ikinei bırakılmıştır. Bugün Balkanlarda petrol kuy'ula hububat ambarları, sevkülceyş ziyeti itibarile en mühim mevkii işgal eden Romanyadır. Romanya ay İni zamanda İngiltere, Fransa, Al manya, İta'ya ile ticari müzakereler, anlaşmalar yapmıştır. Bu da Roman. nın muhtelif istikametlerde yürü Rowanyada muhtelif men. çaryıstığını, kati surette va. ziyetini tayin etmediğini gösterir. Fa. İkat Romanya ticareti itibarile Alman i yaya bağlıdır. Gazetelerin yazdıkla. rma göre, Romanyanın ithalât ve ihracat ticaretinde Almanyanın his- isesi, 1938 de yüzde 49.4 iken, bu İ miktar 1939 da 56.2 ye çıkmıştır. Son İ günlerde bunun aritığı da meydanda. dır. İngilterenin tatbik ettiği iktisadi abloka, Balkanlarda tesirini nasıl gösterebilir? Bu sebepledir ki, Lon. dra ve Parisin salâhiyettar adamları iktisadi tedbirler iflâs ederse, Yakın Şarkta General Veygand ve Wavel idaresindeki kuvvetlerin, siyasi taz- yik yapmak üzere faaliyete geçecek. lerini söylemişlerdir. Bütün bu hâdiseleri birbirine bağ. lıyarak, harbin Balkanlara geleceği ne, hattâ çok uzak bir istikbalden daha evvel geleceğine inanıyorum... Kanaat bu ya... sefer menfilik hayırlı bir alâmet ilir; çünkü umumi felç has- talığı da v davi edilir. e menfilik başka türlü akıl hastalıklarından birinin alâ. meti olur. Bunu ayırdedecek tabii mütehassıs akıl hekimidir. Menfilik yaşlılıkta başlarsa, hiç şüphe etmeyiniz, bunaklığa alâ. met olur. O zaman menfi olan İn- sanı tedavi ettirmekten ziyade, kendisini aile içinde nezaret da bulundurmayı düşünmelidir m.