24 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

ALMAN CASUSLARI « Maslçolşyirler; 7 Yazan: Theodore Felstead Tahkimatın Sırlarını Satan Fra — Evet, dedi, bir çok şeyler bi- Yiyorum. Sen kimin hesabına çalışı. yorsun? Almanların zı? — Neye Almaânlar olacak, belki Ruslar, belki İngilizler hesabina. Mesele bü tahkimat inşasile alâka. dar olanlardan istifade etmek, Fransız zabiti şiddetli bir cevap verdi; — Şimdi seni zabıtaya haber ve- receğim. — Niçin? Burdan ne kâzanir- $wn? Bana kalırsa, sen yarına ka. dar düşün ve bana cevap getir. Se. ni borçlarından kurtarır ve üstelik senin işine yarıyacak mühimce bir para veririm, Eski Lehli zabit ile Fransız yüz başıs: anlaşmışlar ve beraber ça- lışmıya başlamışlardı ve bu mosal beraberliği bir sene devam etti. Fransız yüzbaşisi yeni tahkimatın sırlarını, teker teker satıyordu. Kendisi sır satmaktan çekindik. çe parası kesiliyor, parası kesildik. çe çektiği sıkıntı, memleketine yap- tığı hiyaneti büyütüyordu. Yeni tahkimatın plânları biribiri ardın- ca Krauss'un eline geçiyor, oda bunları Frankfurt'a gönderiyordu. Tânlar, Berline vardığı za. man alâkadar askeri moha- fil, hayretten dona kalmıştı. Yer altında yapılan tahkimat, hariku. Jâde bir şeydi. Plânları görenle. rin ağzından dökülen bir tek keli, me vardı: p — Müthiş! Yer altında derin hafriyat yapı. hyor, buralara müstahkem mevki ler kuruluyor, villâlar yapılıyor, hastahaneler inşa olunuyor, gıda mahzenleri, su teşkilâtı, top mev. zileri, harikulâde müstah, ralyöz mevzileri, telefon ş2bekesi, elektrik tesisatı vücüdö getirilyor- du. Hülâsa hiçbir şey unutulma. müştı. Ve bu yüzden plân; gören ber Alman: — Müthiş! Diyordu. Hele bu müthiş seddin; mesulü her orduyu durduracak kuvvette olacağının anlaşılması, ye ni hattn Verdundan on kat kuv. vetli olmasının tezahür retmesi, Almanlar; büsbütün hayrete dü- şürmüştü. Fakat Fransızların bu icadına mukabele İâzımdi ve Zig. İrit hattı bu mükabeleyi teçkil et. 1. mit. Almenlar bu işte murada ermiş” Jer ve bir kimse de işin iç yüzünü anlümamıştı. Pakat birden bire va- Ve hidiseye iştirak sirri faş etti, En kuv göre sırrı faş eden Gicssmann'dı. Bu adam belki de hissesine düşen mükâfatın azlığın. dan şikâyet edererk arkadaşlarıma ihanet etti, İhtimal ki bu adam, Doktordan veya Krausdan bir mik. tar para istemiş, bunlardan bir şey alamayınca, Paris zabitasınm ikin. ci şubesine müracaat etti ve vozi.- yeti anlattı: — Size erkânıharp zabitleriniz. den birile tegriki rosai eden bir Al man casusunu haber verebilirim. — Hay hay! Ve bu ihbarat derhal netice ver. di ve Kraüss cürmümeşhüt halir. de yakalandı. Krauss'un en çok “merak ettiği nokta kendisini kimin haber ver- diğini anlamaktı. Aldığı cevap gayet basltti: — Beraber çalışfığınız zabit! K ravss birkaç haftasını ha. pishanede geçirdikten son. ra mahkemeye sevkolundu ve beş senş hapse mahküm oldu. Fekat Krauss mahkemeye sevkolunarak mahküm olduğu halde şeriki Fro. genin adım ifşa etmedi. Ancak mahkümiyetten sonra ondan inti. kam almağa karar verdi. Ve ha. pishaneden ona bir mektup yazdı ve yine bir takım malümat istedi, Froge, cürüm ortağının yakala“ mp hapse atıldığının farkında ol. mudığ İçin cevap verdi ve istenen malümatı da gönderdi. Zabit bu mektubu aldıktan son. sa bir müddet sabretti ve Frogeyi takip ett. Daha sonra darbeyi in- dirdi ve onu da tevkif etti. Fakat Froge, divanıharbe değil, Beliort nsız Zabiti sivil mahkemesine sevkolundu, Frogenin ayukalı kırk şa tirerek müekkilinin memlel tacak tıynette olmad çalıştı. Fakat bunlar kâre ve yüzbaşı Froge beş sene ağır hap se mahküm oldu. Ve on sene müd- detle medeni haklardan iskat edil, di. Ceza ağırdı. fakat ayni cürüm için Almanya ile İtalyada verilen ceza ölümdür. Nitekim Fransa da bilâhara ayn! cezayı tatbike karar vermiştir. Gerçi Majino hattının ilelebet bir sir kalmasına imkân yoktu, Ve bu yüzden Froge Güyanı bay- | balamektan kurtulmuştu. Doktor Welsner'in itiba son derece yükselmişti. Nazistlere mah sus, casus teşkilâtı da bir müddet onu takip etmiş ve en nihayet © nun her şüphe fevkinde olduğuna kannat getirmişti. Ona yeni bir vazife verilmek ü. zere İdi. Ve bu vazife onun haya. tında deruhte ettiği vazifelerin en mühimmi İdi. Çünkü İngilterenin hava kuvvetinin iç yüzünü anlıya» esk ve İngilterenin bir milyar İn. giliz lirası sarfederek müthiş bir hava kuvveti vücude getirmesi hakkındaki iddiaları tahkik ede. cekti. Almanyada rüesanın bir çoğu, İngilterenin bu yoldaki teşebbüs- | lerini birer masaldan ibaret say. makta idiler, Fakat hakikati öğren mek İcap ediyordu. Onun için dok. tor Welsner bu meseleyi anlamak için ne isterse sarfedebilecekti. Doktor, kendisine verilen talimatı dikkatle dinledikten sonra vazife. yi kabul etti. Ve birkaç hafta son- ra Londraya hareket ederek fasli. yete girişti, Onun İngiltereye gel. mesinden sonra ortaya çıkan ük teşekkül, İngiliz”. Amerikan kar- deşlik cemiyeti idi ve bu cemi Westend tarafından mükellef bir dalreyo kurulmuştu, Bu cemiyetin merkezinde üç ki. #l calııyordu. Bir erkek kâtip, bir daktilo, ve bir odası. Ve hedefi dün yanın en büyük milletlerinden iki- si arasında en İyi anlaşmayı temin &tmekti. Doktor Weisner bu işi ga. yet mükemmel hazırlâmıştı, Ve cemiyetin Nevyorkta da bir mer. kazi vardı ve Amerikanın en bü. tuzlu şahsiyetlerinden birçokları- nın da cemiyete dahil olduğu söy. leniyordu. Yarım İngiliz lirası veren her şahıs da bu cemiyete aza olabili. yordu. Bu hazırlık yapıldıktan Sonra faaliyet başladı Fakat alınan İk neticeler hiçbir kıymeti baiz de. Bilal, Gerçi Weisner bu cemiyet sâyesinde birçok zevatlarla temasa geçmişti, fakat istediği neticeyi a. mamaştı, Onun bir takım gevezelerden anladığı İngiliz hava kuvveti dün. yanın en fena kuvveti idi. Genç tayyareci zabitler, hava kuvvetle. rine sit bahisler açıldıkça sükütu tercih ediyor, yaşlılarsa bu bahsin açılmasına bile imkân vermiyorlar. dı. Weisner'in bunlardan a diği nokta, İngilizlerin de Berline kadar gidebilecek birkaç yeni tay. yareleri bulunduğu idi, elsner hava kuvvstleri için sarfolunan paranın mikta. rini da anlamak istemiş, tayyare tiplerine dair malümât olmağa ö- zenmiş, fakat buna imkân bula. mamıştı, (Devamı var) Müderris İsmail Saip Dün Defnedildi iüige Darliltünun Edebiyat Pakölteei Arap tarihi edebiyatı müderrisi ve Beya- zit umurul kütüphanesi müdürü İşman Saip ta, bir müddettenberi müptelâ bu- hunduğu anjin dö puatrinden kurtulamı- yarak, vefat etmiştir. Merhumun cenazesi dün, merasimle kaldırılmıştır. Cennze namazı Hayant camiinde kılındıktan şon- ra Merkezetendiye debiediktiştir, * İsmall Saip, Şarkın ve Garbın en yök- sek ulemasındarı, bilhassa ilmi kütüp mü- tahanrınıydı. Bütün ömrünü ilme büsrete Elektrik idaresi memurları, dün kendi pasif korunma ekiplerinin işti. rakiyle bir tecrübe yapmışlardır. Snat 13,15 te Metro Hanının içindeki canavar düdüğü çalmıya başlamış, çatı söndürme, sıhhiye, goz temiz. leme, enkaz kaldırr kipleri faaliyete geçmişlerdir. Çatıya düşürülen bir yangın bombası Üzeri 60 santim kalınlığında kumla örtülerek tesirsiz bırakılmıştır. Saat 15,36 te binanın sağ tara- 24.3.0940 fina bir tahrip bombası düştüğü farzolunarak enkaz kaldırma ekipleri koşmuşlar, yerde bir çocuğun yaralı olarak yattığını görmüşlerdir, Ya. ralı, sıhhiye ekipi tarafından hastaneye göüderilmiştir. İkinel kat salon. larından birisinde, kâğıt ve talaşlar tutuşturularak yangın çıkarılmış, söndürülmüştür. Kesimler, düvkü tecrübede vazife gören İtfaiye ile Sıha hi imdat ekiplerini göstermektedir. et | Hamdullah Suphi Gitti Bükreş elçimiz Hamdı Suphi Tanrıöver, dün akşam saat 20 de Umanımızdan kulkan Romanya vapurile Köstenceye hareket etmiş- tir. Büyük elçi on beş gün evvel Bük. reşten gelmiş ve Ankaraya giderek, temaslarda bulunmuştu. Elçimiz bu son seyahatinin hiçbir hus müstenit olmadığını ve bi mânya ile memleketimiz ara İticari münasebetlerin Yakın bir 20. manda daha büyük bir inkişaf gös- teroceğinden ümitvar olduğunu söy. lemiştir, Önümüzdeki sene, Rornanyadan yen! göçmen nakliyatı yapılmıyscak tır, Bunun sebebi, şimdiye kadı tirilmiş olan 104 bin göçmenin yer eştirilmesi işinin henüz ikmal Olu. namamasıdır, Helen Dellorman ve Dobruca mınta'alarında vöz bin Müs /Jüman Turk deha vardır. Bunlar an. cak müteakip seheletde getirtilebilei cektir. Besarabyanın cenup mıntakaların- da bulunan ve miktarı 300 bini bu. len Sırbistan Türklerinin (Gagauzla. rın) getirtilmesi meselesi de henüz tasavvur halindedir. Ekmek Narhının İlgası Düşünülüyor tecrübe mal tinde olmak üzere, ek mek narhını kaldırmağı düşünüyor. Müdürlük, bu suretle ekmekçiler «. rasında bir rekebet başlayacağını, bu sayede de ekmek kalitesinin iyi leşebileceği fikrindedir. Ancek hıfz, sıhha talimatnamesine göre, ekmek- te yüzde 10 nisbetinde kalori bulun. ması şârt olduğundan,iktstat müdür. lüğü narhın kaldırılmasile ekmekçi. lerin bu kaliteyi bozmamaları için sıkı bir kontrol yapmayıda zaruri sddetmektedir. mi ei Vali Ankaraya Gidiyor Vali ve belediye relsi Lütfi Kırdar, yarın Ankaraya gidecektir. Belediye reisile birlikte Üsküdar tramvay'arı müdürü Feridun Manyas, bel muhasebecisi Muhtar da Ankars; gideceklerdir. Üsküdar tramvay şirketinin vazl. yetini tetkik eden komisyon, şirket müdürile belediye relsinden izahat aldıktan sonra kati kararını veretek- tir. Üsküdar tramvaylarının İstan. bul tramvaylarile birleştirilmek su. Tetile tramvay idaresine devri mev. Zuubahis değildir. Komisyonun Üs- küdar tramvaylar için düşündü, çareler, ya şitkete ait borçların te. elli, yahut elektriğin daha ucuz bir fiyatla verilmesidir. Şirketin kati va- riyeti önümüzdeki hafta zarfında bel. Mh olacaktır. ——— — İç Sokaklara Alınacak Elektrik Muhavvile Merkezleri Belediye, cadde ve sokaklar orta» sinda bulunan elektrik muhavvile merkezlerini iç sokaklara nakletmiye kerer vermiştir. İlk olarak Nişanta- şında Emlâk caddesindeki muhavvi. le merkezi, Yan sokağa alınmıştır. Harbiyedeki muhavvile merkezi de kaldırılarak yeri, etrafındaki mey. danla birlikte park, hwil edilecek- mişti, Zamanı cahiliyet divanlarndan 54 | tir. Bu muhavvile merkezi için yan divani almancaya tercüme etmişlir. sokakta bir bina yapılacaktır. h! Belediye iktisat müdürlüğü, bir| | Geçen Eylülden itibaren Martın iptidalarma kadar geçen müddet içinde akar olarak kullanılan em. lâkin fiyatları yüzde 40 — 50 n's. betinde yükselmiştir. Bazı emlâk tellâlları bu fiyat yükselişinden is- tifade ederek para sahiplerini ara. yıp bulmakta ve kendiler'ne para. nın kıymetinin düşmek ihtimali ol- duğunu ve her hangi bir mülk sa. tın alınırsa en aşağı vüzde beş bir nema temin olunacağını söyliye. rek emlâk satışların arttırmakta. tırlar. Espsön bir krs mik şahinleri potekli olan mülklerinin borcunu ödiyebilmek zarureti ile mallarını ellerinden çikarmak mecburiye- Beda Pah Toptancılar, Buna Ecza fiyatlari üzerinde yine bir yükselme görülmiye başlamıştır. Ec- za satıcıları ellerinde mevcut stokun #zalmış olduğunu, ve bazı spesiyali. telerin de hiç kalmadığım iddiz e- diyorlar. Eezahanelerde de fiyat te reffüü dovamdadır. Toptan: ve pera» ende satışlardaki bu tereffü ilâçla. nn cinsine göre bir kısmında yüzde 40 . 60 ve diğor bazılarında da yüz. de 100 nisbetindedir. Keza depoları hususi malları istedikleri fiyat üze- rinden satmaktadırlar, Diğer taraftan toptancılar ilâç it. halinin güçlüğünden şikâyet etmek. tedirler. Fatura vermek mecburiyeti hakkındaki kanun hükümlerinin ec. diği anlaşılmıştır. Ticaret Vekâletine evvelce verilen Hsteye göre, Almanyadan külliyecli müstabserin ithali beklenmektedir. Fakat daha ilk parti bile gölmemiş. Çimento Fiyatlarının Yükselmesi Muhtemel Tonu on beş liraya satılmakta olan çimentoların fiyatlarına yeniden zam yapılacağı söylenmektedir. Verilen malümata göre, çimento şirketleri el. lerindeki malların miktarını hükü- mete bildirmişlerdir. Bazi inşaat mad delerinin fiyatları ithalâtsızlık yüzün den arttığı için çimento fiyatlarının ton başına iki lira yükseleceği haberi piyasada erdişe uyandırmamıştır. A. lâkadarlar işlerin açılmasın bekli yorlar, Kaynar Su İle Haşlandı Nişantaşında Birinci Ayazma söka. ğında oturan Liman amelesinden İz. zetin oğlu iki yaşında Salih, kazatn Emlâk Satıslarında Yeni Bir Hile Bazı Tellalların, Para Kıymetinin Düşeceğini Söyliyerek Emlâk Sattıkları Anlaşılıyor za depoları tarafından tatbik edilme | tinde kaldıkları için bazı tellâlla. rın hileli müracaatlarına çabuk kanmaktadırlar, Son günlerde sa. hipleri bu şekilde aldatılarak satı şa çıkarılan ipotekli emlâkin sayı. sı çok artmıştır, Hükümet tarafın. dan Emlâk Bankasına devredilmiş olan emlük ve arazinin satılması takarrüir etmiş iken bu satışların geri bırakılması da hususi eşhasa sit emlâk satışlarında gayritabil hareketlere sebep olmustur. Milk emlâk ile banka gimlâkinin satışı. na başlanıldığı takd'rde ellerinde ER pera adar talip olacaklardır. ” “w Son günlerde apartıman satışla- rı da hararetlenmiştir, alılaşıyor İlâç Çeşitlerindeki Azlığın Sebep Olduğunu İddia Ediyorlar tir. Toptancılar, fiyatların yüksekli. Bini sahın azlığına ve yahut baz'la. pınin bitmek Üzere olduğuna atfedi- yor, eczacılar işe depolardan malı pahalı aldıklarım İleri sürüyorlar. Bununla beraber fiyatları Sihhiye Vekâletince tesbit ediümiş olan bazı ilâçların rayicinde tebeddül yoktur. Fiyat yüksekliği daha ziyade kilo ile ithel edilmiş olan ilâçlarda görül. mektedir. Almanyadan gelmesi bel. lenilen ilâçlar geldiği takdirde fiyat. İlarm birdenbire düşeceği temin © dilmektedir, Bir İngiliz mümessil şehrimizde İngiliz Püre Drugs, ecza fabrikala. rının bir mümessili şehrimize gel. miştir. Bu fabrika İngilterenin en büyük bir müessesesidir. Ingiliz mü. messil, piyasarzın ihtiyacı olan ilâç- lardan bir çoğuna ithal etmek için itetkiklerde bulunmaktadır. Kilyos Civarında da Heyelân Başladı Sarıyerle Kilyos yolu Üzerinde Sa. rıkaya mevkiinde, son yağan yağmur lar dolayısile, bir heyetin başladığı, büyük bir toprak kütlesinin yolu ka. pattığı dün vilâyete bildirilmiştir, Vi. lâyet, tetkikat için bir heyet gönder. miştir, Muallim Mektebi Doksan Üç Yaşında... Muallim mektebinin 92 inci yıldö. nümü dün tesit edilmiştir. Öğleden sonra Parkotelde bir çay ziyafeti ve. rilmiş, ziyafette maarif müdürü Tev. fik Kut, müfettişler, mektep müdür ve muallimleri, Muallim mektebi me. zuhları ve kalabalık bir davetli küt. | üzerine dökülen kaynar su ile haş- lanmıştır, Salih baygın bir halde Şişli Çocuk hastahanesine kaldırılmıştır. lesi hazır bulunmuşlardır. Toplantı, samimi bir hava içerisinde geç vakte kadar devam etmiştir. i Altın Fiatları | Yükseliyor Bir kaç gün evvel 1770 kuruşa kadar dişmüş olan altın fiyatı dün Yeniden yükselmiş ve 1880 kuruşa kadar fırlamıştır. Saraflardan muh- telif altın meskükât ile ziynet altını satn alanlar çoğalmıştır. İngiliz Lirasının Vaziyeti Bir kısım tüccarlara, Merkez Ban- kasından alacakları olan sterlin mu- kabilinde 481 kuruş üzerinden tedi. yat yapılmıştır. Maliye Ticaret Vekâletleri bu mesele üzerinde vâki müracaatları tetkik etmektedir. Res- mi kur olarak sterlin 521 kuruş üze- rinden muamele görmektedir. Mer. kez Bankası. esasen dolara nazaran #terlin ne kadar düşmüş ise, sterlinin de Türk purasına göre, fiyatı ona gö- re tesbit etmekte olduğundan İngiliz lirasının dahâ fazla tenszzülü muhte. Yapak Satışları Son günlerde deri, susam ve tiftik ihracatı ve ihracat satışları tamamen durmuştur, Yalnız yeri fabrikalar yapak stokunu arttırmak maksadile mübayaata devam etme Dün yapak birliğinin f#iye fabrikalarımıza 2500 balya yu satılmıstır. Tavzih 17 - 3 - 940 tarihli gezetemizde Cür Büriyel gazetesi ile İbrahim Halki arsam da cereyan eden ve B inc: cüzad. mekte olun davanın duruşmas 4vukat Ethem Ruhi Balkanın bir #i; kalabalık ve gürülü arasmda yanlıf #aptedilmiştir. Avukat, gönderdiği Dir mektupla aşağıdaki surette avuih Gi” mekiedi, “Muhterem gazetenizin 17 mart #40 ta“ FIR pazar günkü nüshasının ikinel say” tası dördüncü ve beşinci sütunlarında (Cumhuriyetin neşrettiği vesikalar üzeri” ne açılan davalara dün bakıldı) sernameli muhakefhe safahatıri 'serdeden yanlarda birçok yanlışlıklar ve batık hilât haki” Kat ifadeler gördüm. Eğer şahsımı #iöka- dar etmeseydi, bir şey demezdim. Bu kör döğüşünde (adem sen do) der Fakat ne yarık Xi, adi! ve tarihi İsri mugalâtaya uğratan bu yazilara be” nim kendi ifademe atfen, benim de al” ma bir kara damga yapıştırmak istiyordu. Meselâ ben tarihçi İbrahim Hakkı'y. müdafaaya başladığım zaman (ben cenli bir tarihim, vakttle Londra'da Osmanlılık sleyhine çıkan bir gazetenin sekreteri 3“ dim) demiştim. Bu yazıdaki garabeti ki okuran, güleri Bir adam kendi kendi terall eder gu? Yüzlerce güznlin ari ben şunu söyledim: — Hikmet Münif İbrahim Konyay# *snat edilen vesikaları tarihe mel olmu#” tur efendim. Gazetenin asrarıdır, göst” remeyiz, dedi, İşte o saman ben Çefe5” dim tarihe mal olan vesikalar matbu €X serlerle gazete kolleksiyanlarıdır. Di Malâmatçı “Tahir'in, maldmat yanları $1$ senesi mart ve nisan ayi” "ında, Murat bey merhumun İstanbul geldiği ve Taşkışla mevkuflarının nef” dildiği zamana tesadüf eder. O kolleki”” yanda bugün Cümhuriyetin yegâne MÜ” datliyim, diyen kimselerin Sultan Hamiâi göklere çıkaran ve hürriyet atonhitleri” ni, telin eden yazılarını okurmunüz, canlı tarih miyim meydana çıkarmıya BA“ sarım, Unubulmasın ki, ben © saman SU” aritle miüeadale eden ve Londrada mü” teşir Osmanlı gazetesinin sekreteri ve diz imi reuharriri dâim) dedim. Şimdi bir etühbilelnizin — münasebet gözlerilmeğie Eihem Ruhi ben Osmanlılık eleybini cakan bir gazetede muharrirdim) dedi. DE" mesine bukınız,