22 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

sak *er: es sa rh a «bor ur P A ii LE İ x. a ON ii e MOM, NK, 22.3.940 ; 22 MART 940 - TAN ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi —— 1600 Kr, 1 Sans 200 Kr. m * Ay 8 * ““ » 3 Ay so * İso 1 Ay 300 Milletlerarası posta itühsdına dahil olmıyan memleketler için abone bedeli müddet sırasiyle 30, 16, 8, 38 liradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk Pul ilâvesi lâzımdır. ENE Hızlı, Fakat Geç Kalmış Bir Teşebbüs inka havadisler arasmda çu satırları da okuduk: İş kanununun işsizlere iş temiri Hakkındaki eaaddesini tatbik edecek ni» Binme etrafındaki hazırlıklara başlan- Bü nizamname İle, gerek şehrimiz- ya erek diğer büyük şehirlerde, “iş bü- ©” ve “müstahdemin iderehaneleri” MEn altında ve işsizlere iş temini makim- le İsaliyette bulunduklarını iddia eden ei. liğvedilesektir, Ayrica miz- Mküşat müdürlüğünde bir büro teşkil içek bu büre, sırf, işsizlere iş temini © meşgul olacaktır.” Ne ramandanberi başarılmasını te. ettiğimiz * vazifelerden birisi de buydu. İş bürosu”, “müistahdemin idare. mv namı altında calışan teşek. letin maksat ye mahiyetlerini bi. enler, onların lâğvı hakkındaki ka, e İsabetini daha iyi kavrıyabilir. Çünkü o “is büro” larının ve #müstbdemin - darehaneleri” nin, ie imkânmı bulamamış va. eş ayları birer vazife sahibi etmek ü İnsani bir gaye ile kurulmadık. muhakkaktı. Böyle olduğuna gö.! m teşekküller, para kazanmak İ. w cemiyetin en bedbaht unsurları. | leş YANİ İşsizlerini sermaye edinmiş- | ve “İşsiz” alıp satmışlar, “İşsiz” in | Sırtından yaşamışlardır: si diğer matbanlar gibi biz de, | & iş idarehanesi olmadığımız hal. » birçok işsiz mürzcaatlarına m. | ip kalıyorduk; Bizim gibi, bu ka. Düracaatlara muhatap kalanların . la teessür duydukları cihet de; bi, Atandaşlara, başvurabilecekleri kğ bir müessese göstermek haty bulamayışlariydı.. Bunları tek ladığımız için, bu yeni kararın, hayati bir ihtiyaça cevap veril. tes, Yol açacağına inanıyoruz: Bu ani "iş bürosu” birçok vatandaş. bayag aletten kurtarmakla, onlara ka #tlarını ve cemiyete de onları dirmakla kalmıyacak, ayni za. tiyg, © birçok kuvvet ve kıymetlerin me ölüp gitmelerine meydan ver- tek çk imkânlarını da hazırlıyabile- bi Bu bakımlardan onun başaraca. | iç er içtimai, hem iktısadi, hem haizdir, bir kiymet ve ehemmiyeti Süzer Bir Eseri İmize, çok kıymetli bir ka. Simi dirşinaslık vesikası sayabile. Dak #aminlmini bir kitap geçti toy, Cengiz Haner tarafından ha. bu 60 sayfalık eser Şehitleri” © ismini £ taşıyor. 4“Cengiz Haner, eserinin kısa Mşu ç mukaddemesinde, maksadı. «5! Gümlelerle anlatıyor: | . küşük sayfalar arasına sıkıştır- Seliştiğimiz. telmler, Üniversitenin Ön tb İarihina tekabül eden 1933 yılın- leş, 799e girip 1939 yılı sonuns kadar be hielif sınıflardan, asker ve sivil | kil p, Fkrk, hergün içinde yaşadığımız iralarının ölmez sevgisine görül HE bedbaht arkadaşlardır. tie Ölümü altı yıl içinde 33 tir. Ve- ei sınıflarda. çoğaldığını, ve er- "e öy, “daşlarda arttığım görüyoruz. Yi- ra 2d, Medi, diğer fakültelerdeki vefi- ie yene nisbetle yüzde 20 - 25 far 2 dei ey. çek ağır ve uzun olan ha Kitabı Eğ . üzerindeki bitirlei VE inlan muhitinin . yakınlığına Mutlaka Mzımdır!” Mrişiy okuyunca, bu gençlerin ek. day ka te tuberculense” da, ç,ç bettiğimizi öğreniyoruz. Bu #üellifinin hükmünü teyit en bu ei İe 'yetle dimağ yol . sing Betlesidir. Hem bu nokta air hem de bilhassa tinin © yakınlığından” ie yi Ünleyizi tedbir. in ve lâzımdır. Bu ebeler gilret ettikten sonra, tıp ta- yalaya kaybolmuş hocalarının ve yemin hatıralarına bağlılık. | tüy, e dolayısile “mesleki tesa. Eösteren bu hacmi kücük, Wmeti büyük eserin. diğer ensuplarına bir kadirşinas- Vahdet ve temiz, hayırlı bir ÜL vermesini de temenni TE iy! bi TAN Muharrir, Bu Yazısında Kuvvetli Bir Kütle Halinde Ortaya Çıkarak Dünya Hâkimiyetini Ele Geçirmiye Çalışan Almanya Birliğinin Nasıl Kurulduğunu Etrafiylelzah Ediyor: Alman Birl Kuvvet: Demir Bö kuvvetli ve muazzam bir Kütle halinde ortaya çıkarak dünya hakimiyetini! öle ge. çirmiye çalışan Almanlar bundan yetmiş sene kadar evvel çok dağı- mık bir millet halinde idiler, Ingil- tere ve Fransa asırlardanberi müt. tehit milletler halinde tekâmül et. mişlerken, Almanya toprakları ü- zerinde Orta zamanların niheyet- lerindenberi biribirlerile çarpışıp duran bir takım krallar, prensler, veya grandükalar hüküm sürmüş. lerdi, 1870 de hudutları biriĞiri i- çerisine sokularak Oris Avrupa haritasını karmakarışık bir şekle sokan hükümetlerin adedi 22 yi bu- Tuyordu: Milleti darma dağınık bir halde gösteren bu hükümetlerin müşterek bir vasıfları vardı: Oda fert için hiçbir hürriyeti tanıma. maktı. İlalk tarafından seçilen di. yet meclislerinin bir kısmı hüküm- darsız bir iş göremiyor, bir kısmı büsbütün muattal duruyordu. 13 inci asrın Gothe, Schiller, Lessing, Kant gibi mütefekkirlerinin gay- retleri Alman milletinde serbesti hislerini büyük bir kuvvetle uyan- dırmıya kâfi gelmemişti. Bir aralık Orta zamanların Büyük Germen İmparatorluğunu tekrar yaratmak arzuları doğmuş, hususile Birinci Napoleon'a karşı elde edilen nihai zafer bu ümidi çok kuvvetlendir. mişti. Fakat Waterloo'dan sonra, millet yeniden büyük bir hayal in- kisarına uğruyordu. Germen prcns- lerinin irsi hoğbirlikleri demokre. si cereyan'arına gölebe çalmış, mil- İet birliğine ve serbestisine yine kavuşmuş ve Almanya yine dağı. nik, küçük parçalar halinde kal Buştı. Bu memnuniyetsizlikler nihayet 1848 ihtilâlini doğurmuştu. Frank- furt'ta toplanan ve azasının ekse. riyetini avukatlar ve profesörler teşkil eden bir millet meclisi, yeni bir Esas Kanunu hazırlamıya ve bütün Almanlara şamil olacak bir sörbestinin esaslarmı çizmiye ça. lıştyordu. OFâkat Almanyayı bü- yük bir iiparatorluk, bir “İeich,, halinde toplıyacak olan bu mecli. sin arkasında İstinat edsbi'eo: hiçbir kuvvet yoktu. Bu lüzumu hisseden meclis, Prusya ordusuna dayanmak ihtiyacı ile imparator. luk tacını Prusya krala teklif ot- miş, fakat Kral Frederick Wilhelm TV. bü teklife red cevabı vermişti. Kral Prusyanm Alman birliği için. de kaynayıp gitmesinden korku. yordu, bundan başka bir kral, bö- Şina konduru'acak olan bir taç tek. İf, ancak prenslerdem gelebilir- di, halktan gelecek olan böyle bir teklife verileçek cevap ancak on- lara karşı tevcih edilecek olan top- ların ağzından çıkabilirdi. Nitekilm de öyle olmuştu: Ordu her tarafta ihtilâl hareketlerini ezmiye başla. mıştı. Bu mukavemetin siklet mer- kezini krallardan ziyade krallık ta. rafter; olan Bismarck isminde genç bir asilzade teşkil ediyordu. Bar. linde ilk kargaşalıklar başgösterdi- Bi vakit Bismarck konağındakl hiz. metçileri silâhlandırarak halka kar. şı cephe almıştı. Bismark, kraldan emir beklemeden ahaliye karşı #- teş açmaları için generalleri teşvik ediyor ve Prusya Diyetinde ver. diği bir nutukta: “Bu gibi karga. şalıklara yuva teşkil ettikleri için dünya yüzünden büyük şehir top- Yuluklarımı silip süpürmeli., diyor- du. Bismarek krallığa olân bağlı. fanı bir çok vesilelerle göstermiş- ti. Bununla berâber ona bir neza- ret vermek bahis mevzuu olduğu vakit kral, bu teklifi reddetmiş ve kendisine arzedilen yeni kabine listesinde Bismarck isminin karşi. sına kendi kalemile: “Çok kızıl bir mürtecidir, kan kokar, ilerde işe yarayabilir,, sözlerini yazınıştı. Fa- kat kral onun yardımına lüzum hiz. setmzkte pek gecikmera'sti. Şöyle İ ki, 1848 ihtilâlinin çok kof çıkan neticeleri çabuk unutulmuş, hele İtalyanın birliğini temine muvaf. fak olması, Alman liberellerini tek- rar faaliyete teşvik etmişti. Memle. ketin her tarafında münevverler, “Milli Germen Cemiyeti, ne yazı. G o ıçın o ı Kuran © Kan ri Sİ i İİ OE Üy Eismark, 1870 — 1571 zaferinden sonra Vörsay sarayında Germen Prens ve generalleri önünde Prusya Kralının Almanya İmparalorluğunu ilân ediyor. lıyorlardı. Bunların biderleri Prus- ya Diyetine seçilmişlerdi. Nihayet Meclis ile hükümetin arasi büsbü- tün açılmıştı. Diyet Dö Moltke ve Roon gibi generallerin ordu için is. tedikleri Yazla tahsisatı reddetmişti. Orduyu yeniden kuvvetlöndirmiye ne lüzum vardı, Yoksa maksat onu - tekrar halka karşı kullarımak mii di? “Hükümet, meclisi feshetmiş, le meclise dönmüşlerdi. Nazırlar ne yapacaklarını bilemiyorlardı, Kral tem tereddüt içinde idi: İstifayı düşü- nüyordu, nihayet kral son bir çare olmak üzere B'smarek'ı iş başına getirmiye kurar vermişti. ismarck senelerden beri bes. lediği arzusuna İksve$muş, vaziyetten -kurtarmak. la kalmıyacaktı. Onun daha.büyük bir emeli vardı: Prusyanın liderli. ği altında Alman birliğini kurmak. Bu plânm çok muhalifi vardı, İn. giltere böyle bir birliğin kurulma. ORMAN: HEKİMİN ÖĞÜTLERİ | KANSER KİMLERDE OLUR? Kanserin nereden geldiği bahsi pek uzun ve pek karışıktır. Bazı memleketlerde kanserle mücadele için kurulmuş olan enstitüler de, bu hastalığın asıl sebebini bularak onu kökünden yok etmeğe çalış. mak üzere yapılmışlardır. Bu ba. his üzerinde biraz bilgi edinebilmek üzere, ileride belki görüşlrüz. Onun kimlere geleceği bahsi, henüz İyice aydınlanamamış ol makla beraber, şimdiye kadar kan- serli hastalar üzer'nde müşahede. İ lere göre, biraz daha iyi bilinir. Kanserin orta yaş hastalığı ol duğunu ötedenberi herkes bi Bu ka'de doğru olmakla beraber, ihtiyarlıkta, çocuklukta da geldiği vardır. Hattâ kanserin sarkom de.; nilen cinsi daha ziyade gençlikte olur. Erkeklerden ziyade kadınlarda olduğu da şüphes'zdir. Fakat bu müsavaisızlık kanserin iki türlü- sünün, göğüs kanseri ile çocuk ya. tağı kanserinin, kadınlarda - çokça clmasından ileri gelir. Bunlardan başka türlü kanserler daha ziyâde erkeklerde olur. Göğüs kanser'le çocuk yatağın. daki kanserin kadınlarda bulun. ması, tabii ise de, çokça olmasının #ebehi kadınlık hormonu olan folli- külendir. Bu hormonun kimyaca terkibi, katranın terkib'ne pek yakındır. Katranın da kanser yap- tığı, ocak temizliyenlerin kansere tutulmalarından dolayı, pek eski zamanlardanberi b'linir. Ocakçılar kendilerini katrandan koruma yo. lünu öğrenmiş olduklarından. on. Tar şimdi kansere (o tutulmazlarsa da, kadınlar kendilerinin hasıl et- tiğ! ve terkipce katrana benziyen hormondan o kurtulamıyacakların. dan, bunun sebebile, maalesef, kansere tutulurlar. .Her kadının mutlaka göğüs veva çocuk yatağı kanserine tutulmadı. ğına göre, kanser icin yalnız ka. dınlık hormonunun yetişmediği şüphes'zse de, bu hormonun kanser sebeplerinden biri olduğu, erkek hayvanlara şırınga edildiği vakit, onların da dişi hayvanlar nisbetin- de sere tutulmalarile meydana çıkmiıştır. Nitek'm dişi hayvanla. rın pek küçüklüğünde yumurtalık. ları çıkarılmca, bir daha göğüs kanserine tutulamazlar. Kadınlık hormonu folliküilin, yalnız kadınlığa mahsus, yahut ka. dınlıkta daha ziyade inkişaf etmiş uzuvlarda dei erkeklerle kadın. larda müşterek uzuvlarda da kan. ser yapar, Meselâ ipofiz guddesin. de hasıl olan kanserin neticesile kadınları erkekleştiren hastalık, yalnız kadınlarda olur. Bu hasta. lıkla kadınlaşan erkek yoktur... Erkekler arasinda, terkipçe kat- rana benziyen maddelerle uğra. şanlar da, e'lt kanserine tutulur. lar: Makineleri yağlamak için kul. lanılan yağlar, parafin ve anilin boyaları gibi... Kanserin'sova çektiği de vardır, fakat pek nâdir, Apnesi kansere tutulmuş olan bir kadının da kan- sere tutulması ihtimali azdır. Bu İşte verasetin tesiri, hastalığı ay. nile tekrar etmek değil, hastalığa istidat vermektir, ancak kanser hastalığının meydana çıkması için yalnız istidat yetişmez. Bu hastalığın en ziyade hangi uruvlara musallat olduğunu göste. ren istatistikler de vardır, En ziya. de midede, yüzde kırk. Sonra sıra- sile çocuk yatağında 30, karaciğer. de 9, barsaklarda 6. mide borusun. da, kadınların göğsünde 5, gırtlak. ta 1,5, dilde 1. Yüzde varım de- recesinde de tiroit güddesile, akci- ğerlerde, Bu nisbetler — şüphesiz — İn- sanların xavısma göre değil kan. sere tutulanların sayısma göredir. Demek ki, en çoğu midede çıkan kanserdir. az yk sanı İstemiyor, Çar bu fikre hiç ya. naşmıyor, Fransa şark o hudutleri önünde kuvvetli bir devletin değ. masından korkuyor, Germania Fe. derasyonunda baş rolü bırekmak istemiyen Avusturya İse böyle bir arzuya icabında silâhla karşı ko. yacağıni saklamıyordu. İşler dışarı da bu şekilde olduğu gibi içeride de parlak değildi çük Germen pfenslerj Prusya tacı altında top. lanarak sıkı bir nezarete bağlı.ol. mektan hoşlanmıyorlardı. Liberal, ema eter bir A Penye birliğinin —teşekkülünü istemekle ber bunun başına Prusyanın geçmesini hiç münasip bulmuyo lardı. Prusyalılar as hakkümü alt ş tiştirilmişlerdi. Disipline ifrat je. kilde inhimak olanlarda her tür. dü şahsi dilekleri söndürmüştü A. deta Mmükine haline: gelmişler ve düşünmek kabiliyetini bile “kay. betmişlerdi. Bu cihetle Alman berslleri o Prusya militarizm çizmesi altında bütün milletin e- zilmesinden korkuyorlardı. Birliği İstemiyenler bunlardan da ibaret değildi. Prusya Asılzadeleri “Jun. ker'ler. hattâ kral bile bu fikre mu halif idiler. Kendilerine “Hakiki Prusyalılar,, unvanim veren bu sınıf Reich f'rine yanaşmıyor ve şahısları! için büyük o menfaatler tem'n eder şekilde idare öttikleri Prusyaya kendi ellerile bir nihayet vermekten çekiniyorlardı. ötün bu muhalefetlere rağ. men Bismareck on sene için. de meseleyi halledivermiş; ve “Almanya imparatorluğunun za. manı gelmemiştir, bunu ne ben, ne oğlum görebileceğiz, torunum bel ki.,“diyen Birinei Wilhelm'in ba- $ına bu tacı zorla koydurmuştu. Fakat ne sayede... Bunu Bismörek kendisi Diyet meclisinin bir komi. te içtimaında izah etmiş ve “böyle işler lâfla, müzakerelerle yürümez, demir ve kan ile halledilir... demiş. ti. Liberaller bu sözleri bir tehdit yerine almışlardı, fakat Bismarck “fikirler,, den korkmuyordu: “Bı. rakınız... İstedikleri kadar bağırıp çağırsınlar,, diyordu. Meclis ve gazeteler onun aleyhinde bağırdık. ça Kralın ona itimadi O nisbette artacaktı. Libersilerin arkssında bir kuvvet yoktu, halbuki Kral ordunun baş kumandanı idi. İşte Bismarek'a lâzım olan küvvet bu ordu idi.'Prusyann “kuvvetli a- dam,.1 artık kanun filân tanımıyor, serbest fikirlileri birer birer iş ba. şından uzaklaştırıyor, toplantıla. rı yasak ediyor ve gazeteleri sus. turuyordu. Vatanperverlerin mü. halefetlerile alay edivor ve “bun. lar birahane siyaset'dir, dışarıda bir ikisaskeri muvaffakiyet dahil, deki bütün mukavemetleri eritir. diyordu. Nitekim de öyle olmü Danimarka ve Avusturya seferle. rinden sonra Sedan muzafferiyeti Prusyalılara 1870 de aPris yolunu Mimi tie İM İş Yolu Vasıtaları 12. 5. ye Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel ali Muhittin zamanında beledi. yede bir müstahdem'n idare. hânesi açılmış, evlerde çalışan hiz metçiler vesikaya tâbi tutulmuş, bun. ların evlere yerleştirilmeden © evvel vaziyetlerinin .tetkk ve tahkikini, sihhi muayenelerini belediye, üzeri. ne almıştı. İlk hamlede büyük bir hararetle başlıyan bu iş, yavaş yavaş ateşini kaybetm'$, belki de yalnız bir müstahdemin idaresi kadrosundan İ- baret kalmıştı. — Şimdi yeniden belediyenin, iş ka- nununun işsizlere İş temini hakkım. idaki maddes'ni tatbike geçtiğini, ve İhazırlıklara başladığını görüyoruz. (Bu nizamnameye göre, bugün busu. İsi müesseselerin elinde olan ve gayet bozuk bir şekilde İşliyen müstahde- min idarehaneleri lâğved'lecek, bu işi belediyenin müstahdemin dairesi üzerine alacaktır. Ayrıca, Mıntaka İktisat Müdürlüğünde b'r büro teş. kil edilecek, bu büro da işsizlere iş temini ile mesgul olacaktır. Bunlar. dan başka, belediye esnaf birlikleri, ni organize ederek, issizlere füç ka- naldan is bulmayı düşünmektdir. Esnaf birlikler! tecrübesinin ne De. vereceğini bilemeyiz. Memleke. tin şartlarına göre, iş verenleri or. ganize etmek sart'le işsizliğe care a- (ken henüz ilk defa yapılan bir tec. rübedir. Bu tecrübeden, belki de se- mereli neticeler alınacaktır. Fakat iher halde işsizlere iş bulma hususun. İda, siklet merkezi” beled'yedir. Ne ye umumileştirilse, hususi mahi- yetten çıkmıyacak olan bu mllessa. seler üzerinde belediyenin ne derece. ye kadar nâzım bir rol oymvacağım şimdiden tahmin edemev'2. İs kanı. nu da, bu hususta belediyelere bü- yük bir tazyik ve müdahale kuvveti vermiyor. Ancak içtimai bir coope- İrat'on ile bu müesseseleri çalıştır. mak ve kontrol mümkün olabilir. Bunu, slınan tedbirlerin bir unsuru olarak kahul ettikten sonra, beledi. yenin iş bürolarını daha feyizli bir şekilde çalıştırması için neaba iş ka- nununa ilâve olarak bir nizamname çıkartmak, bu 'ş verenlerin yapacak. ları teşkilâtı doğrudan doğruva bele. diyenin emrine vermek miimkin de. ğil midir? Bugünkü-şekilde belediye mıntaka büroları, issiz halkın müra- nnatlamıma markam nlasak hn hüralar *ş arıyanları, esnaf hirlikleri teskilâ. tana havale edecektir, B-lediyenin, İbir havnlecilikten ibaret olan bu ro. lü, işlerin selâmetle yürüyüp * yürü. mediğini tetkike müsait olmadığı gi- bi, işlerin seyrinde nâzım rolü oyna. mıya da mlisat değildir. Kanaatimce, belediye mürneaatları tesbit, tahkik ve tescil ettikten sonra, esnaf teşki. !âtı ile temasa zelmeli, bu müessese. nin vereceği İş inkânlarına gire, iş arıyanları müesseselere vermek, mü- esseselerdeki iş şartlarını kontrol et. mek tamamile belsdivenin elinde ol. malıdır, Esnaf teşkilâtları da anesk iş istiyen gibi. iş vereni tesbit ettik. ten sonra belediyeye bildirmekle mii- kellef olmalıdır. Bu iki kuvvet arasın. #aki ahengi, niramı tavin eden. idi re eden, kontrol eden belediye alma. lıdır. Belediye, #iklet merk-zi olmaz. İsa, mevdana gelecek bozuklukları ve varlışkkları da düzeltmek imkânini İelinden kaçırmış olur. İ Simdilik neticesi malüm olmasa hile alınan tedbirler, bu iş verenle istiyen arasındaki miinasehetleri te. “ise doğru atılmış bir adım olmak itbarile şükranla karsılanacak bir hâdisedir. Yalnız eski belediye zama. nında kurulan müstahdemin idareği. nin âkıbetine uğramamasını temenni «deriz. açmıştı. Versay sarayının mühte. şem salonlarında bütün Alman prehslerini toplamıya muvaffak olan Bismarck ihtiyar Prusya kra İnın başına Almanya tasını giy. diriyordu. Sırası geldikçe “Impara- torluk tacını giydiğim gün haya. timin en kederli görü olacak, di. yen Wilhelm 1 nihayet korktuğu. na uğramıştı. Başvekilin zoru ile bu sıkleti yüklenirken ona eski Prusyaya hiyanet ediyorum gibi geliyordu. Yeni imparator mera. simde bulunan bütün prans ve ge. nerallerin elini birer birer sıktığı halde Bismarcka el uzatmamıstı. Bu muhteşem merasimde, sene. lerdenberi bu birliğin tesisi içn çalışmış olan liberallerden hiçbiri bulunmamıstı. Almanya impsrato. runun ve diğer Germen vrensleri. nin etrafında Prusya muhafız ala. yının parlak renkli üniformalsrın. dan başka bir şey görünmüyordu. Ortada hiç bir sivil yoktu. Bu hal Almanya imoarâtorluğunun bu şe. kilde teşekkülün milletin arzusu ile değil yaralı Prusya ordusunun mü.