20 Mart 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

—- —— 20.3.0940 il BUGÜN: a sel Mister Chemberlain'in Nutku Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL V ister Chamberlain, dün, uzun. İce bir nutuk ie İngiliz efkâri Umumiyesinin merak ile karşıladığı birçok meseleleri aydınlatmağa ça. işti. Nutküzun en büyük kısmını Fin . Sovyet harbi teşkil ediyordu. Ve Mister Chamberlsin, müttefikle. tin bu herp karşısında aldıkları va. Yiyetin dürüstlüğürü izaha büyük bir &hemmiyet vermistir. Fin Harbi ve Müttefikler : verdiği izahata tefikler Fin maka. Matı tarafından vuku bulan her mü. #acaste müsbet bir şekilde mukahe. etmişler; nihayet geren şubatın baslarında Finlandaya seferi kuvvet Böndermeyi kararlaştırmıslar ve bu vveti hazırlamışlardır. Bu kuvvet vec ve Norveç Yolile gönderilecek. Hi. Almanyanın bu varivet karsısın. dn İsveçi tehdit etmesi de hesaba ka. bildığından bu kuvvetin mühim bir kısmını burada yerlestirmek mese. lesi düşünülmüs, ve yüz bin meveut. tam techizat bir ordu hazırlan. Miştı. Mareşal Mannerheim bu ordu. Bun Mayısta gönderilmesini istiyor. du. Fakat müttef'kler martın başla. Yında dahi hazırdılar. Fakat Alman. Yanın varivetten o haherdar alarak veç ile Norveçi müdahale ile tehdit €tmesi en nihayet Finlaendayı sulhe Mecbur etti. Yani mfittefikler tayva, Fe, ton, mermi vesaire göndererek her yarılımı yaptıkları gibi Finlan. daya sevkodiicek orduyu da hazırin. Mişlardı. Onları Finlandava vardım *tmemekle ithama yer yok. Onun i. sin Fin mukavemetinin kırılması Mmesuliveti, müttefklere ait değil, fakat Almanyaya aittir. Hitler - Mussolini Mülâkatı : hamberlain, Hitler Mussolini mülâkatından © bahsederken, Mmülâkatın neticesi ne olursa olsun Mu karsılamağa hazır olduklarını, müttefikleri yollarından çevirecek hiçbir kuvvet bulunmadığını söyle. mülâkattan hayırlı bir şey ummadı. opaşikâr anlaşılmaktadır. Müttefikler ve Bitaraflar : İster Chamberlain nufkunda bitaraflardan ve bitaraflık Yasetinden de bahsetti. Ona göre, taraflık her şeye baş eğmek ve mef. lüç bir vaziyette kalmak değildir. Bilaraflık, bitaraflığına vuku bula her tscavtize karşı müdafaa vaziyeti almak ve müdafasyı yapmağa harır olduğunu göstermektir. Yoksa, bita. taflığın bir münası kalmaz, Harbi Canlandırmak Meselesi: —————————— ister Chamberlain'in temas et. tiği mühim bir mesele de harbi canlandırmak için yapılan yata mukabelesidir. Ona göre teh. «eye atılmak, yahut maceralar pe. İe koşmak,'canhlık alâmeti değil. Onun için, kasma kahir darbeler dirmek ve bunların nerede ve ne taman Indirileceğin! tayin etmek, an. mütehassıslara aittir. Muhalefetin Şiddetli Tenkitleri: BN e e çe akat Mister Chamberlain, şid. detlice tenkitlerden kurtula. padı. Muhalefet liderleri, müttefik. laç) hüsnü niyetinden emin olduk. tn, fakat bu hüsnü niyetin hir lü faaliyete geçemediğini söyliye, we hükümete itiraz ettiler, Hattâ uhafazakârlığın — erkânınden olan Marbiye Nazırı Hoare Belisha da cep, Sefini bir hayli hırpaladı ve Fin Phetinin yıkılmasına müsaade et. tü müttefikler hesabıma son de. çer zararlı gördü. Çünkü Fin mu. ,“emetinin devamı Almanyanın de. Meke“ Çelikten mahrum olması de. le ti. O halde ne yapıp yapıp Fin. 76 yardım gerekti. agilterede muhalefetin şikâyet et. betaet, galiba bütün dünvada “olunuyor ve müttefiklerin kuv. len emin olanlar bu betaet vi. Yerin derin bir rahatsızlık hissedi. lar, zmn» Sulh İçin Dua ei tu (A.A) — Atina ajansı, ya an bildiriyor: Aynaroz ki. Kese bağlı 17 Rum, 1 Rus 1 Yu. zev; 1 Bulgar ve 1 Rumen olmak teçen, bütün. ortodoks manastırları dar dl tesi akşamı sabaha ka. Beer, 0 ei in hin, TAN SON HABER Finler,“Hangoe,, Şehrinin Anahtarlarını Cuma Günü Sovyetlere Teslim Edecek Fin Kabinesinin Yakında Londra, 19 (Hususi) — Fin hükümeti, şimdi mu- hacirleri yerleştirmek işiyle meşguldür. Sulh mu- "ahedesinin musaddak nüshaları mübadele edildik. ten sonra hükümetin İstifa edeceği ve Başvekil Ryte'nin, eskisi gibi Devlet Bankasının başına geçe. ceği söylenmektedir. Fin harp malüllerinin (30,000) olduğu bildiriliyor. Fin murshhssı Paastviki ile arkadış'arı bugün Möskovâyü muvasalat etmişlerdir. Yarın Fin - Sov- yet sulh muabedesinin musaddak nüshaları tnati «. dilecektir. Hangoe şehrinin anahtarları teslim ediliyor Hejsinkiden bildirildiğine göre, Hangoe şehrinin anahtarları gelecek Cuma günü gece yarısı binbaşı | Per Vickstron tarafından Sovyet makamlarına tes. Jim edilecektir. O zamana kadar şehrin on bini bu. lan nüfuru tahliye edilmiş bulunacaktır. Şehrin ke- #1 bombardımanları esnasında atılan 9000 bomba nın tahrihatından kurtulan yegâne şey, 30 Nisan 1918 de Bolşevikleri tardetmek için Finlere yardım etmiş olan Alman fırkasının karaya çıkışı hatırası ölarak dikilen âbidedi. Reisicümhur Fransız Profesörünü Kabul Buyurdular Ankara, 19 (A.A.) — Reisicüm- hur İsmet İnönü, bugün saat 16.30 da Çankaya köşkünde Fran. sız Profesörü Siegirledi kabul) bu. yurmuşlardır. İşler İstifa Edeceği Söyleniyor İN) Hangoe yarımadasının siyasi ve adlı rejimi ağle- bi ihtimal buyün Moskovada cereyan edecek olan Sovyet Fin müzakereleri esnasında mevzuubahis olacaktır. 30 #en& ddetle kiraya verilmiş olan Hangoe yerli şekenesi tamamiyle tahliye edilmiş Fin hâkimiyeti altında bir arazi olarak kalacaktır. Fin. landada bır Sovyet üssü ve âskeri bir istinat noktasi ölan e, Estonyadaki mümasil üslerden farklı olacaktır. Bu üslerdeki Estonyalılar kendi arzularile kalmışlardır. Sovyet makamlarına yalnız bir deniz üssü için lâzım gelen binalar kiralanmıştır. Sovyetlerin garple irtibatını temin edecek yol Resrai bir İsveç membamdan öğrenildiğine görs, Sovyetler Birliği hükümeti Finlanda ve İsveç hükü. metlerine Kenijaervi — Kandalasehaka demiryolu. nun inşasını Baltık denizi kapandığı takdirde Garp- le kolaylıkiz irtibatı temin etmek maksadiyle telep ettiğini bildirmiştir. . İsveç hükümeti, Sovyet Birliğinin fiç İsveç W anında, üç mınlakanın kendisine ayrılmasını iste- diğine dair intişar eden haberleri tekzip etmiştir. Bir Sene İçinde İntaç Edilmiyen Takas i Tasfiye Edilecek Genel İthalât Rejimi Tadil Edildi Yanlışlıklar Maarif Vekâleti, Wise birinci, ikin. VALA kületinden tebliğ edilmiştir; 2/8099 sayılı nin tatbikine mütedair talima' hükümleri datresinde bir sene za: tökâirde. kadarlar ithal hakkını küydederler. takas kararnamesi. | Ve ithal hakkı takas İlmitet çirketi- m» İların Türkiye Cümhuriyet ci ve üçüncü sınıf tarih kitaplarının İda tekemmül! ve intaç ettirilemiyen / Bankasına ve takas tetkik heyetine yanlışlarının nelerden ibaret bulun. | takas muameleleri aşağıdaki esaslar | müracaatları lâzımdır. duğu, hangi kısımlarda ne gibi tâ-| dairesinde tasfiye edilesi diller yapılmasının zaruri bulundu. ğu hakkında lise tarih müuallimleri â. neticesinde her sınıf tarih kitabı 1 — Evvelâ ithalât yapılmış olup rasında bir anket açmıştır. Bu anket |tâ. mukabilinde bir sena zarfında ihracatta bulunulamadığından dola” tir; Genel ühalât rejimi kararnamesinde tadilât Ankara, 19 (Tan Muhabirinden) — halkında 200 kadar rapor gelmiştir |yı tekemmül ve intaç ettirilmemiş) Genel ithalât rejimi kararnamesinin Bu raporlar, şimdi tâlim ve terbi. |takas muamelelerine 20.3. 1940 | tadili hakkındaki kararname Heyeti ye heyetinde kurulan bir komisyon | tarihinden başlamak şartile üç aylık | Vekilece tasdik edilmiştir. Bu karar- tarafından tasnif ve tetkik edilmek. | bir tasfiye müddeti verilir. Bu müd- det zarfında evvelce ithalâtı yapmış olan tüccar doğrudan doğruya ihra- tedir. Bu tetkikler neticesinde, lise tarih kitapları ya geniş mikyasta tashihe | cat yapabileceği tâbi tutulacak, veya yeniden yâzdı. |ve gerekse ecnebi mü'enelfi İ ği , fından cari prim tediye edilnek su. |kındaki hüküm'erinin mallarımıza nlacakur, hame esaslarma göre, 1) — 6/7/937 tarih ve 2/7005 sayılı kararnamenin 15/1/940 tarih ve 2/12669 sayılı ka- rarname ile tadil olunan dördüncü maddesinin enterşanjablite (hak. gibi, gerek ilhalâtçı taral. retile dahi ihraç hakkı takas limitet | karşı serbest döviz vermiyen mem. Macar Başvekili Romaya Gitti Budapeşte, I9(A. A) — Kont ei köntes Teleki bu sabah İtalyaya git. mislerdir. Macar devlet adamı 24 ve | nakledilir. 25 martta Mussolini vekont Ciamo ile görüşecektir. ta, mukabilinde Gazeteler başvekil kont Telek'nin !halâtta bulunu' şirketine devredilebilir. Bu taşliye müddeti zarfında takas muameleleri intaç ettirilemediği tak- dirde, bankada bulunan deli ecnebi müteneffiin muvsfakatı alınmak şartile kliring İleketlere tatbik edilmemesi, 2) — Haklarında — &nterşanjabite hik- İmü tatbik edilmiyen inemleketlerle yapılacak İhracata yalmz mezkür memleketlerden her birinden vâki ithalât bedellerine ait olmak üzere, bu kararın meriyete girmesinden i- ithelât be- | hesabına | 2 — Evvelâ ihracat yapılmış olup | tlbaren Cümbhuriyet Merkez Banka bir sene zarfında it. |sınca tutulacak hesan'arın disponi. madiğından dolayı | bililesi gözönünde tutulmak şartile İtalya seyahati hakkındaki haberlere | tekemmül ve intaç ettirilememiş bu. | müsaade olunması, 3) — Bu gibi sütunlarında #eniş yer ayirarak bu |lunan takas muamelelerine de 20 görüşmelerin İtalya ile Macaristan a. |3 » 1940 tarihinden başlamak şar > | memleketlerin bsans rejimi bakı- mından 2/7005 sayılı kararnamenin rasında mevcüt dostane münasebet. le üç aylık bir tasfiye müddeti veri- | üçüncü madde memleketlerile ayri lerin tabli bir neticesi olduğunu yaz- |lir. Bu müddet maktadırlar, ANINI © Soryetler Birliğinin, Finlandadan aldığı Kareli * berzahında, bir “Kareli Cümhuriyeti,, kuracağı söylenilmektedir. Bildirildiğine güre, bep olmadığı hâlde takas iuamele- | mıştır. bir se.| hükümlere tâbi olması kararlaştrıl. zarfında mü Finlan- ame | ne devrolunur. Bu hususta alâkadar. |Yazi Çıtak, Danyal Gec a Merkaz | tindağ, Şevket Raşit, Şükrü Akkaya ve demokratların da, tazyik siyasetini emindir. Onlar, küçük milletlerin, hodbin menfaatler uğrunda feda olunucaklarını hiç sanmıyorlar, | Saracoğlu Parti | Grupunda Uzun | İzahat Verdi Ankara, 10 (A.A) — ©. K, Partisi Melis Grupu, bugün “19-3- 040") saat 15 de reis vekili Trabzon mebu. su Hasan Sakanın riyasetinde top. | landı: | İlk defa söz alen Hari Şükrü Saracoğlunun, | asi âhval ve vekayii ve devletlerle olan temas ve münasebetleri/'htiva eden uzun beyanatı dinlendikten ve s0.| rulan suallere icap eden cevaplar ve. | kil tarafından verildikten sonra bu| beyenat ve izahat grup umumi heye. tince müttefikan tasvip olundu fuznamede başka bir madde olmadı. ğından toplantıya nihayet verildi. Yabancı Bir Dil| Bilen Memurları İmtihan Edecek | Heyetler Kuruldu Ankara, 19 (TAN Muhabirin den) — Halen müstahdem bulunan | veya yeniden vazifeye alınacak olan| memurlardan Yabancı dil bilenlerin imtihanlarını yapmak üzere Maarif Vekâleti tarafından seçilen heyetler listesi, Vekiller Heyeti tarafından tasdik edilmiştir. Heyetlere dahil ©. Tanların isimlerini bildiriy; m: Fransızca imtihan heyeti Fransızca imtihan heyeti şu zevat tan mürekkeptir: Yusuf Şerif, Be rettin Tuncel, Cevdet Perin, Mehrae Karasan, Necmi Üsten, Peyami Er. man, Fethi Çelikbaş, Hamdi Atade mir, Nurullah Ataç. Almanca heyeti Almâncs heyetine dahil ö'enlar şunlardır: Sadi Selen, Bedi Ziya, Me. lâhat Özgü, Müller, Cemil Ziya, Ni ş Al Balta... İngilizce heyeti İngilizce imtihan heyetine alınan'ar da şunlardır: Hazım Âtıf, Şekip En. gineri, Baker, Orhan Buryan, Niyazi Berkes, Hâmit Dereli, Saffet Dengi İrfan Şahinbaş, Nureddin Sevin... İstanbulda imtihan yapacak olan heyetler ayrıdır. Bunlardan Fransız. ça için Ragıp Hulüsi, Overbach, Ha. Til Vehbi, Sabri Esat, Şükrü Ba! Ziyaettin Fahri, Ali Yar, İüsey Nail, Enver Ziya, Almanca İçin Ra. gıp Hulüsi, Overbach, Bürhanettin Kümil, Mümtaz Tırhan, Nebil, Fuchs, Austock, Kerim, Ömer Celâl, Hırş Neumark, İngilizce için de Overbaeh Madam Nursan, Samiye, Vâbit All Celâl Kent, Elliott, Ömer Celâl ay- rılmışlardar. Yeni Posta, Telgraf Bütçesi Ankara, 19 (TAN) — Posta, Tı graf ve Telelon Umum müdürlüğü- nün yeni yıl bütçesi, 14 milyon k sur lira olarak bağlanmıştır. Bu y kün, mezkür İdarenin bu seh çesinden iki milyon lira kadar faz dır. Bu tahsisatın bir kısmı, varida. tın fazlalığma, bir kısmı da adi ligatın bu idareye bağları #indan ileri gelmektedir. yıkacağından “İbozan bu dalı komünistlerden teşekkül edecek olan bu cümhuriyetin başına, şimdiki; “Finlanda Halk Devleli,, geçirilecektir, » Arnavullukta, faşist polislerin bütün ihtiyati tedbirleri almış bulunmasına, İtalyan casuslarmın çok sıkı meza- | retlerine, müfemsdiyen yapılan toplu tevkilata rağ. men, gizli faaliyet devam etmektedir. Bu arada halka mütemadiyen gizli beyannameler dağıtılmaktadır. Bu beyannamelerde, bütün Arnavutlara neticeden ümitle. rini kesmemeleri tavsiye edilmekte ve her çareye haş. vurarak mukavemet etmeleri bildirilmektedir. Zaten herşeye rağmen halk ta, ümidini kesmiş değildir. Cün. kü halk, bugünkü harbin neticesinde, küçük milletlerin tahakküm altında ezilmelerine nihayet verileceğinden, # Mültefiklerin, Orta Şarka, yeniden 100.000 kişi- lik bir ordu gönderecekleri söylenilmektedir. * B DB. C. nin bildirdiğine göre, Alman donanmasının, son “Coruna,, hâditesiyle birlikte, kaybettiği zabit ade- di 4886 yı bulmuştur. Alman Amirallığı, bu ziyam do- nanmada bıraktığı insan açığını kapatabilmek üzere, “Hitler gençliğini, , çağırmak mecburiyetinde kalmıştır. # Önümüzdeki ay, İngiltere 600.000 askeri daha silâk altına çağıracaktır. Bu suretle, İngiltere. nin silâh altında bulundurduğu ordunun men- supları, 1.850.000 kişiye varmış olacaktır. İhti- yatlar, ve gönüllüler, bu yeküna dahil değildir, ELEK Sinemalar ve Filmler Yazan: B. FELEK İnems zaruri ihtiyaçlar arasına girdiği için olmalı ki; bunla, nn dühüliyelerini ucuzlatmak için uzun uzadıya tetkikler ve ti yapılmaktadır. ji Sinemacıları tutmuş olmak tehii. © kesine de olsa, bir hakikati söylemek zaruretindeyim; — İstanbulda, birinci sınıf denilen ve yeni film gösteren sinemaların ücretleri Avrupanın biç bir büyük şehriyle kıyas edilemiye. cek kadar ucuzdur. Hattâ bizzat film yapan memleketlerden bile, ki, bizim memleketin tediye kabiliyeti oralarla kıyas edi- 5 lemez. Doğru ciğerim amma, bu kai. © © dzyi neden diğer maddelere de tatbik ederek, otel ve nakliye ücretleri ile suda ve giyim kuşam fiyatlarının Bİ. lâkis dünyanın en pahalı yerlerine taş çıkaracak halde olduğunu görmü. yoruz. Kaldı ki; hir sinemada pahalı yere oturamıyan adam ucuz yerden de seyredehilir, Lâkin zaruri hacet ler, nakliye ücretleri böyle midir? , Ne İse bu ciheti sinemacıların yü. reğine biraz su serpmiş olmak suçu pahasına söyledikten sonra geçiyo” rum asil mevzuat Son günlerde, bizim film işlerinde; sinema göstermelerinde bir lâübali- lik, hayanilik hüküm sürüyor iraz dikkatli seyireilefin bundan lenmemesi kabil değil. Meselâ: | © Bir kısım sinemaların kapısında © bacasında saat dokuzda başhvacağı yazık olan gece göstermelerine dö. kuru çeyrek gece dahi başlanmıyoğ. Yemeğini, han kapısından teyelti 4 tav gibi çiğnemeden yutan ve dokuz. daki havadis filmini kaçırmamak içim kosup gelen seyirciler orada yirmi dakikadan fazla boşuna heklemekte. dirler, Eğer dokuz buçukta baslana- edilince de halkı dokuz huçuğu kadar mın esiri değildir. Bazı sinemalar, bilhassa mevsimin. şü seri günlerinde icabı kadar ısıt. ktadır. Hele filmin sonlarına doğru müşterinin az olduğu zaman. lar, insan nefesi de yardım etmediği için hararet derecesi adamakıllı dil. şiyor. Bu da ayıntır. El oraya eğlen. mive geliyor, soğuk almüya değil Üçümeti bap: Bizde film yapmak isi artık elddi bir mesele telâkki edildiği için bun» dan on beş yirmi sene evvel olduğu gibi uydurma film karalamalarına çok şükür rastlamıyoruz. Hattâ son yapılan (Şehvet Kurbanı) ismindeki Türkçe film zararsız ve bizim kıt ve- saltimize göre hakikaten muvaffak bir eserdi. Demek ki; film yapmak tarafından gönlümüz rahi Lâkin şimdi bir (doublage e duh. laj) denilen Türkçeleştirme var ki hazı filmleri mahvediyor, Buna dü pek ses çıkarmıyoruz. Nİ, hayet komik veya populer filmleri marazdan da kendimizi kurtarmak için, © filmleri görmüyo. Tuz, Lâkin bu sefer başka bir kurnazlık. bulmuşlar, Amerikada çevrilmiş bip yüzel filmi Türkçe film haline getir. mek için filmdeki sahnelerden birine hiç münasebet almadığı hakle mese lâ komik Hasan Efendinin bir pas” kallığını ilâve ediyorlar. Üst tarafım Türkçeleştiriyorlar, Hem film kepa, ze oluyor, hem biz. Bu, hakkımız el, imiz de değildir. Bir dördüncü şekva şudur: Filmleri küşa benzetiyoruz. Başm. dan, kuyruğundan, hattâ gövdesin. . İden keserek, Sansörün yaptığı kırpmaları bir idari zaruret saysak bile filmleri ku. - İsnltmak gibi herhangi bir mülâkaza ile yaptığımız! baktız müdahalelerle berbat ediyoruz, Görçi halk bunun her zaman far- kında olmuyor. Yalnız bazı dikkatli eyieciler, böyle malül filmlerin ek- sikliklerini sezerek: —Bu filmde bir sey eksik amma!?. © Diye söyleniyor. Filmin aslını başka verde görmüş olanlar ise opsrasyo. »un derhal farkına vararak biçare. | nin idis edildiğini vorlar. Kâhi de Filmin dışarıda ba, ulmış iânlarındaki — esasları, sahme- leri, perdede #örmiyenler bunun far kına varıyorlar, gi dostlarına sörlü. © Destlarımdan nükte ve nese mem- © har Hacı Bekir Zade Muhtarm hir fıkrasını naklederek sözlerimi biti. serdim; Bu zat cahısmaktş olduğu dalreden aksamları erken çıkarmış. Bir gün kendisini müdürü yakelamıs Ie erkenden. Henliz İmza Tefteri cıkmadı. Derince — Vallahi Beyefendi Hazretleri, <ahahları erken gelemiyarum, . bari aksamları erken çıkayım da di Ae caksa, öyle ilân etmeli, dokuzda ilân — © bekletmemeli, ayıptır. Eİ, sinemaet- ç 7)