28 Şubat 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

yı ii | Almanyada Kalan | Vapurlarımız Almanyada inşa edilen 5500 tone luk yolcu vapurlarımızdan Doğu ve Eyemen'i getirmek Üzere dokuz 8Y evvel Almanyaya gitmiş olan mürete İtebat ve mühendislerimizden'beş kir Bir Milyon Liralık Mal Satıldı İhracat fesliyeti gittikçe artıyor Son üç gün zarfinda yapılan ihraca. tın kıymeti bir milyon lirayı bulmuş! tur. i Amerikaya son zamanlarda Yazan: Merhumun Oğlu Dr. Kâmil Yazgıç Biz Müslümanlığı Hiç te Lâyıkile Tanımıyoruz bu zaafına, bir merek değil, bir hastalık ta diyebilirsiniz: Çünkü yi B undan otuz beş sene evvel kurban derilerinin donanma cemiyetine verilmesi teklifini ilk defa olarak ort atan, yine Ah. met Mithattır. Babam, o zaman, bu teklifini alakadarlara hazan ve ka. bul ettirmek maksadile bir çok'ma kaleler yazmişti: Maalesef, #eri ha. linde yazılan bu mskaleler, ilk in. tişar ettikleri sıralarda, ima yacak derecede ena bir aksülümel uyandırmıştı: Çünkü bir çok ham softalar, yeşil irtica bayrağını â- çıp ortalığı bulandırmak için, o ma. kalelerin intişarını mükemmel bir fırsat saymışlardı, Ve-o makaleleri yüzünden, babam, yine softalar ta- Tafından, ve bilmem kaçıncı de. fa olan dinsizlikle itham edilmişti. Halbuki, Ahmet Mithat, dinsiz bir adam değildi. Ulümuü diniye- nin künhüne vakıftı. Kütüphane. sinde, dine müteallik bir çok eser. ler vardı. Ve hemen her vesile ile: “.— Eğer, derdi, islâm dinini, bü- tün dünyaya benim anladığım şe kilde anlatabilseydik, bütün haris. tiyanlar müslüman olurlardı!” Hattâ bir aralık, Musa Kâzım e- tendi ile müştereken: “Kur'dnın felsefesi” isimli muaz. zam bir eser yazdı. Fakat, yedi se. ne süren uzun ve devamlı bir eme. ğin mahsulü olan bu eser, islâm yeti, cümhu terdi. gi içindir ki, zabını uyandırdı. şare eserin müsveddeleri musajere olundu. Zaten babamın, “müdafaa” ismile yazdığı dini eser, onur kâfir olmadığını, bilâkis, ileri zih. niyetli bir müslüman olduğunu is. Bata kâfdir. Fakat o, “ Biz derdi, müslümanlığı, 14- yikile tanımıyoruz. Ham ve eahil softaların garip v bâtıi telkinleri- ne kapılanlarımız çok. Bu yüzden, din, en iğrenç geriliklere alet edili. yor. Ve katlanılmaz bir irtica ve taassup vasıtası haline sokuluyor. Osmanlı tarihi, bu hakikati isbat *den kanlı vâkıâların hazin mân- zumesidir!” Babam, böyle düşündüğü, ve düşündüğünü © ekseriya açıkça yazdığı için, bir çok defalar ham #oftaların taatruzlarına uğram! tar. Nitekim, kurban derilerinin donanma cemiyetine verilmesi tek. Yifi de, âyni mürtecisne galeyanı uyandırmıştır. — 4 ! Fakata, babam; vzun süren bu münakaşa neticesinde, bir çok a- yetlerle, hadi bunun caiz ola. bileceğini isbat etti. Ve bu sayede. o münakaşayı softaların kaybettik- leri günden itibaren, kurban deri. leri, donanma cemiyetine verildi. Onların bedellerile, dönanmamızın kuvveti mümkün mettebe arttırıl. dı. Babam, bir defa da, hemen bü- tün muharrirleri davet etmiş, ve , “Tercümanı Ha.. kikat” 1, fevkalâde bir nüsba ha. linde basmış, masrafını tamamen cebinden ödediği bu fevkalâde nüshanm hasılatile, bir çok fukara çocukları giydirmişti, hakikaten, her konuştuğu «insana bilgi hususunda faydah olmak ar- Zusu, onda bir ipli hülindeydi! © bütün çocuklarını bizzat okut muştur. Bu yetişmiyormuş, sabah- tan ak ar matbaada çalı. şıp yorulduğu, ve kütüphanesine kapanıp sestlerce okuyup yazdığı kâfi o gelmiyormuş gibi, haf tanm muayyen «gecelerinde, mas hallesinin fakir yavrularını etrafı. na toplar, onlara ders verirdi. Fa- kat, öyle bir zaman geldi ki, bu yardımı göstermesine, ne hanesi. nin vösati, ne de kendisinin sıhhati yetmedi: Çünkü talebelerin mikta. Tı çoğalmıştı. Evdeki hususi derş- hane, bunları istiap edemiyordu. Üstelik talebelerin çoğalması, Ahmet Mithatın gönüllü olarak ü. zerine aldığı bu vazifeyi de, katla. namayacağı derecede ağırlaştırı- yordu. v Mahallemizde, hoca hanım adm. da ihtiyar bir kadıncağız vardi. Ahmet Mithat”kendi yetiştirdiği bu kadmın evini hususi bir mek. tep şekline soktu. Bunu yapabilme- si için ona her türlü yardımda bu. lundu. Ve bu sayede de, babamdarı kâfi derecede istifade edemiyen çocuklar, muntazaman | çaliştınl. mak frsatmı buldular. Fakat, | nedense, bu hizmet, etraftan iyi karşılamadı. Vâkıâ, bir çök kibar- lar, mevki, nüfuz sahibi kimseler bile, çocu! 1, hoca hansmın hu. susi mektebine yolluyorlardı. Hat. tâ bu arada, Şeyhülislâm Molla be- yin torunları bile varâi. Amma, yine bam softalar: “— Kadından hoca olur mu? E. Tin sâmehremini erkek kürsü çıkarmenin âlemi Yar mı? din,'&- man k adı mı? islâmm tesettür ertları alenen ayaklar al alınıyor?” kabilinden fesatlıklarla ortalığı birbirine katmaya çabala. dılar, Bütün bunlar, babamı yıl. dırmadı: O, bermutat, kur'andan â- yetler, badisler getirerek, buna da cevaz olduğunu isbat etti. Bu su. retle cümhuriyetimizin kadımları. mizi bugünkü haklarına kavuştur. masma da yine daha o zamandan taraftar bulunduğunu isbat etmiş oluyordu, H ürriyetin ilinmdan sonra, Beykozlular, “Ahmet Mit. hat efendi mektebi” adile resmi bir. mektep açtılar. Babamı da, bu mektebe fahri muallim tayin ede- rek duydukları samimi teşekkürü ödediler, Bu arada, babamın bocalfına dalr bir vakacık anlatayim: “Babamın Hüseyin adında bir yeğeni vardı, İri yapısı, kalın enso- sile, genç bir çınar kadar sağlam bir delikanlıydı. Ve ona herkes: “H in pehlivan” derdi. Rumeli müuhacirlerinden olan Hüseyin peh- livan, her zaman ustura İle kazın. miş başı, mavi cepkeni, Uzun Trab- lus kuşağı, katmer katmer enseği, va çök temiz yüreğile, muhitinin en çok sevilen tiplerinden biriy. di, Babam, Hüseyin pehlivanı da İnistana gönderilm İ malzemeci çuk oşya, teneke ti, ipliği, İye ilâve ols buksuz beyaz iç fındık mektedir. Bevaz find yatla satılmaktadır. Muhtelif ihracat maddeleri fiyatla nında ehem çarpmaktadır. şlamış ve üç k mü da ehemmli Yumurta piyasası hergün biraz daha & dır. Bu maddeyi en çok arıyan mem. buralara bü murta almaktadır. Ru malların san. dığı 39 — 40 lira ârasındadır. İH nın mühim miktarda aldığı lerden biri de balıktır. Son üç zarfında çifti 60 —65 ku 70,000 çift balik ihraç edilmiştir. Bu. nun dörtt ü aya, biri Yuna. ir, Birçok ihalât eşyası geldi İtbalâtımızın da ihracst hareket. lerine mu olarak inkişaf ettiği güze çarpmaktadir. Amerikan ban. dırah Exminster vapuriyle muhit lif memleketlerden: küllüyetli mik- tarda ithalât eşyası geliniştir. Bün- ün lar arasında röntgen malzemesi, kim yevi ecza, demir, çelik ve bakır eğya madeni yağ, radyo ve aksamı, ot mobil lâstikleri, fotoğraf veelektrik makine va “aleşamı” bar mesi, ipek pamuk menxucat. kâğıt ve alaminyum eşya vardır. Almanyada ihracata başlandı Almanyayla aramızdaki son ticari mukuveleden istifade için şehrimize gelen Alman iş adamlarından bir kıs mı piyasa ile temaslarından iyi neti. celer almışlardır. İlk satış tötün üze- rine olmuş ve 100.000 liralık mübo- yast kaydedilmiştir. Bu mallar ya. kında Almanyaya « sevkedilecektir: Almanyadan. gelen eşya da taklit çocuk oyuncağı olarak “satılacaktır. Çuval ve kahve getirtiliyor Çuval buhranını önlemek için çu- valerlar 50,000 liralık akreditiften is. ifade ederek “bugürilerde ilk sipa: vereceklerdir. Evvelce gelen 10050 çıra kahve. ak Zirant Bankası 15000 çuval kahve daha getirtmiştir. Ksh- aldığı tedbirler sayesinde fiyatlarda zilât yapılacaktır. Hurda demir ticareti 'mül demir ithali için Vekâletten mü süz olarak getirdikleri ve eskiycre da diğer çeşitlerden daha yüksek #i rden”de talep arttık- ruştan 60 kuruşa çıkmıştır. Balmu- I ihraç maddeleri meyanında 82 kuruştan 170. kuruşa İtırlamıştır. emen hemen leketler İtalya ve Romanhyadır ve lavha, dişçi malapa)'” mücevherattır, Bunlar daha 'ziyâde' ve, bollanmıştır. Ticaret Vekâletinin yükselme mevzuubahs olmadıktan | başka imkân görülürse yeniden ten.|Yahip ve neşriyat müdürü E Harp vaziyeti dolayısiyle harice hurda demir ihracı mukabilinde ma. sönade istemek üzere hurda demir ta, cirleri Ankaraya bir mümessil gön. dereceklerdir. Fabrikaların gümrük Metresini öldüren Araçlı Yakup, hâkim huzurunda Dün 6 Matbua Davasına Bakıldı i Afrodit Davası Yüzünden Biri Gazetemiz, Diğeri ya) ide Cumhuriyet Gazetesi Aleyhine Olmak Üzere Yeniden İki Matbuat i davalardan üçü İ mahkemelerinde bakılmıştır. “Akğam,, beract etli Akşam gözetesinde * fpuharrir lâ Nurettinin N #ahkemesinde' göz rülmekte olan «Affodit davasının ü- tilâ bu gibi yazı ve tarif ların müddeiumumiliğin. maksat ve vazifesini bihakkın anlıyamad. Kanımühun 35 irisi maddesine göre İteerlye edilmelerini istemiştir. İ fkrasının bir kültür meselesi üzerin. İda durduğunu ve: “Afrodit muhake. mesi etrafında tenkit ve mütalâalar. da bulunmadığını söyliyerek Şi Rado ve Vâlâ Nurettinin berâetine karar vermiştir. Son Telgraf aleyhindeki dava Afrodit davası münasebetiyle Son Telgraf ga le Bürhan Ceyat imzasiyle * çıkan bir fıkra müğdelu ımilik tarafından mahkerne kara. rına Karşı mütalâa beyan eder mahis gazete em İz. İzet Benice ile muharrir Bürhen Çe. İvat aleyhine birer dava açi İdevaya da yine Sekizinci Asliye Ce. emsinde devam © b» İzzet Benice, ,Bürhan Cevadın kendisinin müstear. adı. olduğunu söylemiş ve a yazısında mahkeme kararına karşı bir fikir beyan ete” diğini bildirmiştir. Müddeiumumi uavinlerinden Atila Btem "İZ. yette görüldüğünden mezkür | dürlüğü hini bildiren tezkere okunmuş, suçlu â|tan vet İars| nı söylemiş ve suçluların Matbuat Hükim Cemil,» Vâlâ-Nurettinin 0; Davası Daha Açıldı i o Afrodit romanının müstehcen olduğu iddiasile mahkemeye verilmesinden sonra gazeteler ve muharrirler aleyhine açılan İ e ve Matbuat Kanununa muhalefet suçundan çıkan muhakemelerden de yine üç tanesine dün Asliye Ceza lâketı ölmiyan, davalardan biri Ye- dinci Asliye Ceza Mahkemesinde gö- rülmüştür. Bu dava Yeni Adam kül- tür mecmuzsının iki sayısının muay. yedi tarihte - müddelumumiliğe gön. deriİlmemesi yözünden çikmiştır. kü eelsesinde, Emniyet Mü- den “Tarcmuanın tevzi tari. | Kl EMİN SL trafbos yapılmasını iztemiştir. hkeme bu talebi kabül etmiş ve başka güne bırakmıştır. Yeni Gün aleyhindeki dava İkinet Asliye Ceza Mahkemesinde de Eski Modern Türkiye ve Gün mocmuası sahibi Celâl Ergun a- leyhine açılan müstehcen resim neş- retmek davasına bakılmış ve süçlu gelmediği için muhakeme başka gü- ne kalmıştır. Diğer dava Matbuat Kanununa muhalefet su- çundan ve müddelumumilik tarafın- dan muharrir Osman Münir aleyhine ame edilen davaya dün Altıncı As- liye Ceza Mahkemesinde * bakilmıya başlanmıştır. Fakat tebligat yanlış yapıldığından, mahkeme suçlunun eski mdresina yerilden muhakemeyi bildirmek için başka bir müzekkere Ma hakemeyi tâlik etmiştir. Dün açılan davalar Müddelumümilik, gazetemizde Pa. zar günü intişar eden'muharrir Sa- biha Zekeriya Sertelin “Gençliğin Hassasiyeti, başlıklı. fıkrasını Mat- buat Kânununa muhelif görmüş ve - İ“Afrodif davası Üzerine tesir icra et mek,, suçundan muharrir Sabiha Zekeriya Sertel ile neşriyat müdü rümüz Halil Lütfi Dördüncü aleyhi. ne bir dava daha ikame etmiştir. Yine Afrodit davasının safahatını İzini Yeni| şilik bir heyet dün saoah şehrimize dönmüştür. Kafile mühendis Rah mi, güverte lostromosu Osman, mas* kine löstromosu Şükrü, telsiz memur ru Ali ve elektrik memuru Niyazis den mürekkeptir. Gemileri muaye ne ve tesellüm için giden ve eski tahlisiye umum müdürü Necmettin 'Erolün riyasetindeki heyet te birkaç güne kadar gelecektir. Gemiler, Almanlar tarafından bk ze teslim edilmiş olduğu halde, Şi“ mal denizindeki emniyetsizlik yü zünden yola çıkarılamamıştır. Bu vaziyette de getirilmesine imkân gö rülmemektedir. Bu gemiler Hamburg limanında, Etrüsk tipindeki son gemimiz olan gemi de Röstag limanında bulun. maktadır. , Diğer taraftan Almanyada inşa & dilip te, harp dolayısile buraya ge- tirilmeden Almanyada vazıyet edi. len denizaltı gemimizin de tk sefe- rinde ve bir infilâk neticesinde bat- tığı teyit olunmaktadır. Maliye İle İtilâf Yapildı Belediye ile maliye arasında, 1287 senesindenberi devam eden bir ihtilâf vardır. Hazine, Belediyeden üç milyon dört yüz âltmiş bin lira alacaklıdır. Belediye, borcun bir kıs- mını ödemiştir. Mütebaki kısmının ödenmesinde de ihtilâf çıkmıştır. Be. lediye ile maliye © arasında yapılan müzakereler neticesinde bir itilâf yapılmıştır. Bu itilâfa göre; Böledi. yenin 1932 haziranında yaptığı dört bin izalık, istikraz hariç olmak. “ihtar edeceklerdir. Bu hüsüste Maliye Vekâleti tarafından hazırlar Ban kanun projesi yakında Meclise verilecektir. Dört yüz bin liralık istikraz bor- cu ise, ön taksitte faizsiz olarak ö- denecektir. Maliye Vekâleti, yapı ve yolar kanunu mucibince İmrahor, Çağla. yan ve Yıldız sarayını Belediyeye terketmeğe karar vermiştir. Yakın da bu karar Vekiller Heyetine sev- İ kedilecekkti: Tütün Rekoltesi Ege mıntakasında bu sene man. sulünden satılan tütünlerin miktarı 31 milyon kiloyu geçmiştir. Bu mik. tarın 30 milyonu tüccar tarafından satın alınmıştır. Karadeniz mıntakasındaki satışlar gönderilmesine karar vererek mu-|üç milyonu bulmuştur. Buhun için- den tüccarın aldığı miktar 25 mil yon kilodan fazladır. Taşovada tütün vaziyeti Erbaa (TAN) — 929 tütün rekol. tesi Erbaada bir milyon iki yüz bin, iksarda altı yüz bin, Tokatta dört yüz bin kilodur. Bütün Taşova mın- takasında zelzeleden dolayı enkaz al tuhda kalan tütün de üç yüz bin ki- lodur, Bu sene tütünler çok mefis ide rük edilmiştir. Zelzele havalisinde enkaz altında kalmış tütünlerin dizi halinde mü- bayaası esası kabul edilmiş'olmakla böraber, herkes tütününü teamül veçhile denk halinde satmıya bazı lanmaktadır. Dizi halinde «Mâtacak kimse yoktur. İnhisarlar İdaresi bu sene mühim miktarda tütün alacak ve küvvetli İbir mübayaa kadroslle hareket ede. hurdaya çıkardıkları kanunen satıl| ması memnu hurda demirlerden remlekette pek çok olduğu iddia e.| dilmektedir. Evvelce Almanyadan gelen bazı malları Macaristandan tedarik etmek Üzere tetkik ve temaslarda bulun- mak üzere Budapeşteye giden Türk tacirleri dün sabahki trenle şebrimi- müşlerdir. Tacirlerin Macaris. temasları iyi netice vermiş- tr. Macaristandan bilhassa porselen ve cam eşyasiyle vagon getirilebile. cektir, Macarlar da bu eşyaya muka- bil memleketimizden pamuk #lmak istemektedirler. Marangozların şikâyeti Marangozlar Cemiyeti dün senelik kongresini yapmıştır. Âza bilhassa 4- hemen hemen zorla talebeleri ara. sına katmış, onu da okutmak iste- mişti, Fakat, ne zemnn, Hüseyin Pehlivanı karşısına alsa, ve: “— Ha bakalım pehlivan: “be e- Hife ba, be elife ba, baba! sen de tek- rarla da göreyitni” dese, bizim peh Livan dayı: “— Babal yerine "bubal” ceva- binı vermekten kurtulamazdı. Bu yüzden biz, Hüseyin pehli- vana, bir ikinci lâkap daha takmış. mâlkümiyetini falep tmistir. Müda.|neşreden Cümhuriyet “gazetesi aley- faa vekili Mahmut, serdedilen müta-|hine müddeiumumilik tarafından bir lâanm Üniversite . Profesörlerine - sit |dava daha açılmıştır. olduğunu bildirmiş ve o fıkranın| Buiki davaya yakında haslans. rofesörleri muhatap tuttuğunu, “Biz | caktır. bize,, sütununun bir mizah köşesi büs Bugün bakılacak davalar lunduğunu söylemiş ve demiştir kiz — “Biz İbrahim Hakkı Konyah.| Bugün de Cümhuriyet gazetesi a. i nın çıkardığı Afrodit adlı bir kitabım |leyhine açılan davalardan biri rüyet |cekür. Yerli ve yabancı firmaların. edilecektir. Bu davanın suçluları me. |da pek yakında piyasaya iştirak et- mukaddimesinde yazdığı gibi “Afro- İN dit romanının beraet etmesi bir faci-| yanında muharrir Peyami Safa da meleri bekleniyor. vardır. adır,, bile demiyoruz. Kaldı ki-9 ya» Trabluslu Mahküm Oldu zı hakkında müddelumumilik taki- bat bile yapmamıştır. - Bu yazı Mat. buat Kanununun 35 inci maddsine| | fiçi kişiyi tırnakçılık suretiyle do- temas etmez. Beraetimizi talep ©de-İlandıran İtalyan tebaasından 'Meh. met Ali Tarablusinin muhakemesi dün Sekizinci Asliye Ceza Mahkeme Fim... Mahkeme, ala Cevat namı müstearının Etem İzzete mit olup Ol-İ dü netlcelenmiştir. Dahiliye Ve. madığinmn , serilmesi, için köleti tarafından beynelmilel bir do. landırıcı olarak bildirilen suçlunun «ski mahkümiyetlerine git vesaik o- Zaç sanaylinde görülen ihtikâra te-İ mumiliğe mi yazılım mas etmiş, idare heyeti bu hususta| karar vererek duruşmayı başka gü- kunmüuştur. Müddelumumilik suçu sabit görmüş, mahkümiyet İstemiş. yapılan tetkikat neticesinde muhte- | ne bırakmıştır. kirlerin Jistesinin Ticaret Vekâletine Yeni Adam aleyhindeki dava tir. Mahkeme iki ay beş gün hapis cezası vermletir. Sanırım ki, matbuatın, Mmemle- ket meselelerinde fiili yardımları bu hareketlerle başlar, o ilk adım. ların atılışından sonra gazetelerimiz her vesileyle harekete geçmek, v& vatandaşlara fiilen yardımda bulun. mak fırsatmı kaçırmadılar. Meselâ “TAN” ın, son zelzele fe- İâketi neticesinde gösterdiği büyük hizmetleri, ve başardığı yardımla. rı, o hayırlı başlangıcın güzel inki şafımı belirten en taze bir misal o- larak ortaya koyabilirim. Bunu düşündüğüm için, Ahmet Mithat e. fendinin bu cephesinden de bü ka. darcık olsun bahsetmekten kendi. mi alamadım! Fakat tefahür mahiyetinde telâk. ki olunmasından korktuğum. için. dir ki.bu Mmusustaki hatıralarımın bolluğuna rağmen bü Mevzu üze- rinde fazla duramıyacağımı,, Parçalanmış Bir Erkek Cesedi Bulundu Dün öğleden sonra Çorlunun Si. nekli köyü ile Seyitler köyü arasın. da demiryolu üzerinde parçalanmış bir erkek cesedi bulunmuştur. Ada- mın bir tron altında kalarak öldüğü tesbit edilmiştir. Kazaya hangi tre- nin sebebiyet verdiği ve cesedin hü- viyeti tahkik edilmektedir. 28 Şubat 1940 ÇARŞAMBA Gün: 20 Kaem:lii Rut: 1358 Şubat: 15 izer | 1758 | 408 2 net ay Arabi: 1358 Muharrem: 19 Güneş: 631 — Öğle İkindi: 1529 — Akşam: Yatsı : 1927 — İmsâk: hmet Mithatın okutmak ve öğretmek merakından, bun İ den evvel de bahsetmiştim; Onun | ildiği bmı vermiştir. Muh- gönderildiği cevabımı vermiştir. Muh-| © sat Kanımuna muhalefet muş. tekirlerle esaslı mücadele temennisi de. toplantıya nihayet verilmiştir. — )lartidam ve Afrodit mahkemesiyle a-