24 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Bitaraf Devletlerin Vaziyeti Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Yrm tatili sırasında İngilterenin iki mühim devlet adamı, harici Ye nazırı Lord Halifax ile bahriye Bazırı Mister Çurçil iki mühim nutuk söylediler. Ve bu iki mutukta bilhassa bitaraf milletlerin vaziyetinde büh- Hettiler, Lord Halifax'ın tezi şuydu: “Hiç bir küçük devlet İngilterenin meşru inkişafını bir tehlike telâkki etmemektedir. Fakat Almanyanın va- ziyeti bu merkezde değildir. Çünkü | Almanyanın kara ve deniz ve hava| kuvvetleri bütün küçük, devletleri; tehdit ediyor. Almanyanın bütün. kom | Sularının yalnız hürriyetleri değil, mevcudiyetleri de tehlikeye girmiş- tir”, Lord Halifax, bu noktayı ettikten sonra dünyanın bu şartlar i- ginde yaşamasına imkân bulunmadı- İn, bu emniyetsizlik ve tecavüz $artlarını kaldırmak lâzım geldiğini anlatıyor ve bunun İçin tecavüze kar. $i harekete geçen müttefiklerin galip gelmelerinden başka çare tasavvur edilemiyeceğini izah ediyor. Mister Çurçilin tezi de aşağı yu- karı aynidir, O da bitarafların bugün maruz kaldıkları tehlike üzerinde 15- Tar ediyor. Ve bitarafları. “Hitlerin kin ve gazabına uğriyan birer kur. ban” şeklinde tasvir ettikten sonra bütün Avrupadaki bitarafların endi- $e ve helecan içinde olduklarını, Tu- na ve Balkanların da i veziyelte bulunduğuna, hepsinin “Berlindeki sergüzeştçilerin imdirereği yumruğa ilk önce kimin kurban gideceğini *© ortadan kalkacağını” sorup durduk. larını söylüyor, ve bütün bunların arkasında duran “azimkâr Türkiye. nin” vaziyetİne işaret ediyor. Mister Çurçil bütün bitarafların halini ayrı ayrı tasvir ederek hepsi- SON HABE Sovyetler Büyük Bir Taarruza Geçtiler Londra, 23 (Hususi) — Finlanda- dan gelen en son haberlere göre Sov. yetler Karelyada ; yani ve büyük bir tnarruza geçmişlerdir. Mannerhaym hattı şiddetle bombardıman edilmek- tedir. Ladoge gölünür şimalinde yüz mil genişliğinde bir cephe üzerinde muharebe devam ediyor. Burada Sov yetler 1000 den faila zaylat vermiş” bulan taarruzları şpüstürtmeğe mu“ vaffak olmuşlardır. Fakat muharebe devam ediyor, Sovyet tayyareleri La doga civarındaki | Naruz a karşı tay- yare taaruzu yapmışalr. taarruz yü zünden 19 kişi ölmüştür. Fin tayyarelerinin akını Evvelki gün Fin tayyareleri Sov- yetlerin Kronştat üssünü bombardı” man etmişlerdir. Bombardımana 30 tayyare iştirak etmişti Fin tayyare- lerinden diğer bir grup Estonyadaki Sovyet üssülharekelerni bombardı- man etmişlerdir. Kronştattaki Rus harp gemileri, buz. İardan dolayı oldukları yerde kalmış lardır, Bu gemilerden bir çoğunun ciddi surette hasara uğramış olduğu İZanedilmektedir. Finlandaya yapılan yardımlar göre İngiltere F'inlandaya 30 tayyare nin de bitaraflıklarını korumağa ha- zır olduklarını söyledikten sonra şu mühim suali irat etmektedir: “Fakat isimlerini saydığım bütün hilaraf milletler ve daha diğerleri ti paktı mucibince kendilerine düşen vazifeyi yapar Fransa ve İngiltere yanında tecavüz ve adaletsizliğe karşı ayağa kalkar- ve leyhinde birleşmeğe davet mahiyetindedir. Mister Çurçilin bu sözlerile anlat. mak istediği nokta vaziyetin gitgide bitaraf kalmağa imkân vermiyecek|" mahiyet aldığıdır. Çünkü bitaraf kalmanın hikmeti İtalyan gönüllü tayyarecileri ve di Ber gönüllülerden bır kısmı daha Hel sinkiye muvasalat etmişlerdir. Talyan tayyarecilerinden biri Al- manya yolu ile geldiğini ve “kiş spo”! rul” yapmak-için hareket ettiğini söyliyerek Almanyadan geçtiğini söy Yay DERSE Jeviletir. Kanada, ve mışlardır. Ege Mıntakasında Sular Çekiliyor “Turinoda çıkan Stampa gazetesine Alman - Sovyet İş Londra, 23 (Hususi) — Sovyet — Alman teşriki mesaisinin aldığı şekil bir çok haberlere zemin teş- kil ediyor. Henüz teeyyüt etmiyen bir habere göre, Almanlar Sovyetlerin işgali altında bulunan Şarki Galiçyaya hulül etmektedirler. Yüzlerce Alman fen adamı ve'munİlim buraya gelmiş ve Sovyet ma- kamatiyle temasa girişmişlerdir. Alman askerleri. nin de buraya girdiği söyleniyorsa da bu haberin mahiyeti henüz anlaşılmamıstır, Zigirid hettımı in. şh 'eden mühendis Todt'un da Lowel'e geldiği bildi- riliyor. Londrada çıkan Niyöz Kropicle'e göre, Al men kıtaatı, Almanya ile Romanya arasındaki do. möryolunu Sovyet topraklarında İşgal etmiş bulu nuyor. Şarki Galiçyanın Cenuhundan Sovyet polisi ce. kilmiş ve yerine Alman polisi #ksme olunmustur Alman muhafızları ve mütehassısları demiryolunu ele almı Bazı haberlere göre mezkür demiryolu boyunca 40 kilometre genişliğinde bir koridor Alman idare- sine tevdi olunacaktır. EBrükselden verilen haberlere göre Berl'n hükü- meti Belçikadan bir miktar vagon istemlis, fakat Bel İtalya Askeri Kadrolarını Takviye Ediyor Roma, 23 (A, A.) — Bu sabah Du. çenin riyaseti altında yeniden toplan- miş olan nazırlar meclisi, askeri kad. roların takviyesine müteallik birçuk kanun lâyihaları kabul ve tasvip et- | Ve Balkai © Gidecek etmiştir. Majino Hattına Ankara, 23 (TAN muhubirinden!— | Fransa hükümeti, Türx gazetecilerin den mürekkep yedi k RLER birliği Genişletiliyor | çika hükümeti mevcudün ancak kendisine yeti İ ni bildirmiştir. İ o rondradan verilen bir haberde şu mütalâalar | leri sürülüyor: Umumiyetle iyi malümat alan mahfillerde bildi. rildiğine göre, Stalin, Sovyet ve Alman harekâtınm muvazi olarak sevkedilehileceğini ve fakat birlikte yapılamısacağını kati olarak Hitlere bildirmiştir. Bu haber: veren Yorkshire Post gazetesinin askeri muharrir: diyor ki: iki memleket harekât: safhalarında te- biribirine yardım Masko tabuk ettiği takdirde milletlerin erlekileci ahaatindedir Pariste çıkan Oeuvre gazetesi bu münasebetle şu ymalümeti veriyor? Almanya, Romanya ile doğrudan doğruya termasa gelmek ve münakale yolu temin eylemek istediğin- den Rutenyaya Sovyetlerden “ziyade alâka göster. mektedir. Roma'da zannediliyor ki, Sovyetlerin de Rutenya üzerinde mümasil niyetleri vardır. Mosko- va'nın yarı resmi mahafili bu mıntakada Rus ırk. dar bir halk kütlesinin ikamet eylediğini İleri sü- rp durmaktadır. Sovyetlere Karşı İrandaki Endişe Zail Oldu Beyrut, 23 (A. A: n Konseyine Yazeteciler ik'bir heyeti | ne zail olmuştur. Finlanda harbi — Havas ajan- İipi sından: İrandan alınan haberlere gö- re, Sovyet Rusyanın hatu hareketi i N dolayısile hissedilmiş olan endişeler, Majino hattını görmex üzere davet | #inlanda harbinin aldığı şekil üzeri- kalmamıştır. Eskiden bitaraf kalan. lar, yim istifade ederler, em- hiyet içinde yaşarlar, hattâ iki taraf. 'sular yağmurl, irmmasI va- Ja ticaret ederek refahlarını artıtrır. İnin ilme öle ekli bedi. lardı. Bugtinse vaziyet aksinedir. Bi. | mıştır. Evvelce suların istilâ etmesi taraflar korku içinde yaşıyorlar ve | üzerine bir kaç köy tehlikeli vaziyete müsellâh bitaraflıktan başka bir hat- girmişti. Fakat sular yeni zararlara tı hareket takibinden başka çare bula meydan vermeden, çekilmiş, tehlike mayorlar, Bitarafların gemileri her tamamile zall olmuştur. 5 İzmir, 23 (TAN muhabirinden) — miştir, Meclis, İlk hat cüzütamlarına Arife günü Eğe mıntakasını kaplıyan ait sınıflara mensup mezun zâabitlerin antrenmanların: tekemmül ettirmek ve kendilerini ihtiyaç balinde her en hizmete âmade kılabilmek maksadile şimdiki müddetten hissolunur derece de fazla bir müddet için mecburi sus rette silâh altına çağırılmalarına ka- rar vermiştir. ünde ve hâdiseler bunu göstermek gün batırılıyor, ufukları her gün teh. dit ediliyor ve her gün harbe sürük- Jehmeleri ihtimalleri kuvvetleniyor, Bunun neticesi olarak bitaraflar gü. hün birinde kendilerini harbe girmiş görecekler ve bu harhi de küçük mil, Jetlere karşı tecavüz siyasetini takip €denlere karşı yapmak mecburiyetin- de kalacaklardır. Mister Çurçilin anlattığı bu vasi. Yet, günün birinde tahakkuk edecek. tir. Fakat bunun ne zaman tahakkuk *deceğini kestirmek kimsenin elime değildir. Günün birinde Alman teca- Yizü kendine yeni bir menfez sra - yacak ve o zaman Alman aleyhtar. e Ter istemez genişliyecek, ve gü- n birinde Mister Curçilin dediği tahakkuk edecektir. - * Elhasıl bugünkü harbin gidişi Av- Tapuda bitaraflık müessesesini orta z ri me dme Geçen bi- te Holanda, İsviçre, İspanya Eİhİ devletler, sonuna kadar bitaraf İmişler, ve bitaraflıklarını ko- o Tayabilmişlerdi. Bugünkü emarelere ben simdiki harp, Avrupayı id cep. fini, iracak ve cephenin bir tara- Besli ind avüz kuvvetleri, diğer cep - Jacaklaydı? tecavüz hasımları yer a « i mi leri bu istikamette yürüten en maji, Evet sarihtir. Ve bunların Mi immi mütecaviz Almanyanın her Bühite emniyetsizlik saçmasi, muhite harp hazırlığı içinde Ya- Konak mecburiyetini yüklemesidir. İs wyalılar bu vaziyette, Belçika ayni vaziyette Tuna ve iyeltedir.. a vaziyetini muha- faza eden İtalya da hhdişelerin inki. Şalını beklemektedir. hip Bale yakında harbin yep yeni #afhaya gireceğini söylemek müm ir, | yapılan tahminlere göre, Almanyanın petrol sto- ku mevcudu 8,500,000 tondur. Buna mukabil Al. manyânın bir senelik petrol ihtiyacı 20,000,000 #ondan fazladır. Mevcut stok miktarı Almanya- nin bir senelik ihtiyacını bile karşılamağa kâfı değildir. Romanyadan temin edebildiği petrol miktarı ise senede 3 - 4 milyon tondur. Bunun içindir ki ahiren Almanya Moskovaya husust bır heyet göndererek petrol sevkıyatını organize et- meğe memur etmiştir. Ve yinc bundan dolayıdır ki Almanyanın bir an evvel, ve galip bir ıhtıma- le göre, martta büyük bir taarruza geçeceği tah min edilmektedir. , w r —* Almanya, İngiliz ablokasını akamete &ğratmak için bir takım hileli yollara sapmıştır. Bu elimleden olarak Almanyaya 'komşu bitaraf o memleketlerde, bilhassa Molanda, Yugoslavya ve İtalyada, sırf Almanyadan gönderilen malları o memlekette yapılmış gibi göste. ren yeni #mbalâflara “koyarak harice sevketmektir. Ru sayede Alman malları, bitaraf memleketlerinden alman menşe şehadetnameleriyle eski o müşterilere gönderilmektedir. vi * Türkiyedeki “Almanlara, buradan “Almanyaya mal gönderebilmek için de ayrıca talimat veril miştir, Türkiyedeki Almanlar büyük mıktarda eşya alarak bunları kolipostal halinde Almanya- ya sevketmektedirler. Bu suretle günde birkaç tonluk eşya sevkine muvaffak oldukları görül- mektedir. Bu yeni usul sayesinde hem Türkiyc- HÂDİSELERİN © Standard Oil şirketinin mütehassıları tarafından İyi bir membedan bildirildiğine gö meğe çalışmaktadırlar den mal sevkine muvaffak olmakta, hem de Tür- kiyeye döviz getirmeğe ihtiyaç duymamaktadır. * İngilterede gecen hafta içinde bir kaç fabrikada vu. ku bulan ivfilâk dolayısiyle yapılan tahkikat netice. sinde, Almanların İngilterede fabrika ve demiryolu» yına geniş mikyasta suikastler tertip ettikleri anlaşıl- maştır, Bunun üzerine hükümet şiddetli tedbirler alını. ya mecbur olmuştur. * İngiliz tayyareleri Almanya üzerinde yaptıkları uçuşlar neticesinde Almanyanın bütün hava, de- niz üslerile, limanlarının, istasyonlarının ve as- keri ehemmiyeti haiz mevztlerın fotografılerın almağa muvaffak olmuşlardır. İngiltere hükü- meti bu fotografları biraraya getirerek bir al. büm vücude getirmiş ve neşretmiştir. Bu albüm- de Almanyanın bütün askeri sırları meydana cıkmıstır, * Bitaraf memleketlerde Almanya hesabına calısan ec. nebi gazete muhabirleri, bir hafta evvel Berlinde Pro. paşanda Nezaretinde bir içtimaa davet edilmiş ve ken- dilerine bu içtimada Almanyanın yakında bir taarruz hareketine geçeceği hakkmda haberler işaa etmeleri hakkında talimat verilmiştir. Bunun üzerine bu mu- habirler derhal Holanda, Belçika, İsveç ve Balkanlara dağılmıslar ve derhal ortalığa Alman taarruz ihtimal. leri hakkında rivayetler çıkarmıya başlamışlardır. AL manyanın Holandı Belçikaya taarruz edeceği bak. kındaki çıkan sayiaları bunlar çıkarmışlardır. Şimdi de Balkanlarda bir Alman — Rus taarruzu ihtimali ri. vayetlerini isau edenler yine bunlardır. “ELLA | i Ne Zamana Kadar Esiri Olacağız? Yazan: B. FELEK olmaktan şikâyet et- imin esi tiğimi, serlevhanın satırı büyü- seniz müşabedem— şudur; Biz bilhassa iktısadi sahada tabi. at kanunlarının esiriyiz. Ne gibi? Meselâ yazın ekmekten ete, Bİ- rinçten sirkeye ve baldan yağa kadar her Şey ucuz. Kış oldu mu bu madde- lerin hepsi bahalı. İngiltere, Fransa, İtatya, Holanda, İsviçre, Almanya hulâsa garp memleketlerinde böyle tereyağı, süt, et nevi gıda maddeleri muay satılır durur, Kışın da öyledir. eğer tereyağına, ele veya süte birkaç san. tm zam yapılırsa bu havaların s0- E£umasından veya wınmasından de Almanlar Sovyetlere>: — —.— AitGaliçyaya Yerleşti Alman Kıtaatı, Sovyet Topraklarından | Geçen Almanya İle Romanya İerdir. Finler, şimdiye kader vuku.| Arasındaki Demiryolunu İşgal Etmiş a ln an timai lur: Vergi, nakliye masralı veya â- mele ücreti arttırılması gibi. Bizde Mersinden vapur geldiği gün portakal ucuzdur. Dört gün sonra mallar yükselir, Vapur gelince tek» radenizden vapur gelmezse Trabzon yağı on kuruş birden kor, Kar olur da köylerden yağ topla: mi kuruş bile artar. Yaz olur, acımaya yüz tutarsa 70 kuruşa iner. İstanbulda hararet derecesi sıfırdan aşağı 4 - 5 olursa zerzavat fiyatı yüz- de kırk fırlar, Eğer çamur devam ©- derse pahali ine devam eder, Ha» valar iyi giderse tekrar ucuzlar, Hava soğumakta devam ederse muz yetmiş kuruşa İner, yumurta ikiden üç kuruşa çıkar. Balık bol olursa et İbeş kuruş kaybeder. Harman so: rında piliç ucuzlar. Noelde hindi ve kaz pahalılaşır, Sıkı poyrazda uskumru seksene, İgevşek havada yirmi beşedir. Uzatmıyayım. Yani sizin anlıya. cağınız bizim memlekette; — Ben acaba ayda kaç kuruşa ge- çinirim? diye bir bütçe yapmıya im- kân yoktur, Zira alacağınız bütün gıda maddelerinin fiyatları havaya, ya, yağmura, çamura, kara ve kışa, İlodosa, poyraza ve fırtınaya göre ek- seri artarak değişir ai bir manzaradır. İşte şikâyet budur. Biz ne zamana kadar bu tabi- at kanunlarının esi olacağız canım? | Mister Çurçilin Ankara, 23 (Tan muhabirinden) — Sovyet ordularının hakiki zaafını Önümüzdeki ay içinde Eelgratta top- | göstermiştir. Sovyetlerin Irak, Iran lanacık olan Balkan Aptantı kunse. | ve Efganistana karşı bir taarruzda yine matbuat mümessillerinin de iş- ! bulunmaları mümkün olmadığı inti- tiraki takarrür etmiştir Türk matbu- İbsi vardır. at heyetini teşkil edecek zevat ara. sında, Falih Rıfkı Atay, Hüseyin Ca-İre Almanlar, Tahram orta şark için hit Yalçin, Reşat Nur: Drogon'un bu- | bir propaganda merkezi haline getir- lunacağı haber verilmektedir. Son Nutku Mister Çurçil ayit yirminci günü radyoda bir nutuk söylemiş, ve bu nutukta bilhassa bitarafların vaziye. ti ile meşgul olmuş ve ezcümle de. miştir ki; “Belçika, Holanda, Danimarka, İs veç, ve bilhassa Norveç vapurları a- çık denizlerde Almanlar tarafından yakalandıkça tahrip olunuyor. Fas kat İngiliz ve Fransız kafilelerine iş- tirak eden gemiler emniyet içinde | bulunuyor. İngiltere ile Fransa, mu. harip devlet oldukları halde hergün ticaretleri artıyor, ve her gün deniz” hürriyetinden daha fazla istifade c- diyorlar. oAlmanyanm tahtelbahir kuvvetinin yarısı imha edilmiştir. Miknatisi mMayinler bir mesele ol- maktan çıktı ve demokrasiler deniz sathı üzerinde giden korsanları te. mizlediler. Fakat bitaraflar, Hitlerin ikin ve gazabına uğrayan birer kur. İban vaziyetindedirler. Avrupanın Şi imalinde, Tuna havzasında, ve Bal- kanlardaki memleketler Berlinin cas ni sergüzeştçilerinin indireöeği yum. ruğa ilk önce kimin kurban gidece- Bini ve ortadan kalkacağını sorup duruyorlar. Sonra bir de bunların arkasında dimdik duran azimkâr Türke bakınız.,, Mister Çurçil daha sonra şunları söylemiştir: “Bitaraflar frrtınanın gelip geçme. isini bekliyorlar, Fakat fırtına gelip İ geçmiyecek, şiddetlenecek ve, geniş- iyecektir, Fırtına hem Cenuba, kem /Şimale sirayet edecektir. Çabuk göz- mesi için hiç bir ümit yoktur. Tek bir imit varsa o da hareket birliğidir... AKİSLER; Bazı bitaraf memleketler Çurçilin mutkunu, bitarafları müttefikler le- hinde harbe girmek mânasını ifade eden bir tehdit telâkki etmişlerdir. Danimarka matbuatı Danimarkanın bitaraf kalacağını söylemiş, İsveç gös zeteleri nutka ayni şekilde mukabe- le etmiş, İsviçre gazeteleri ayni va- xiyeti almış, Holanda gazeteleri her *ecavüze kârşı bitaraflıklarını müda. faaya hazır olduklarını anlatmış, ve Almanyanın mağlübiyeti tahakkuk ettiği zaman dahi bu hattı hareketi değiştirmiyeceğini söylemiştir. rar düşer. Deniz fırtına olur da Ka. ,