17 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

BUGÜN| Chamberiain'in Nutku Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL M ister Chamberlain, Avam Ka- marasının dünkü toplantısın- da söylediği nutukta, askeri vaziye- tin geçirdiği nisbi durgunluğun, bel- ki de birkaç hafta, belki de birkaç saat içinde son bularak, “Dünya ta rihini sarsacak büyük hâdiseler, vu- kubulabileceğini, fakat müttefiklerin bu hâdiseler karşılamak için hazır- landıklarını anlattı, İnsanlığın “dün- ya tarihini sarsacak büyük hâd ler,, arifesinde olduğu, şüphe gö mez bir hakikattir. Bilinmiyen taraf, bu hâdiselerin ne zaman vukubula» cağdır. Bunlar belki de bu satırlar okun- madan önce, belki de haftalar ve ay- lar geçtikten sonra baş gösterir. Bu hâdiseler, sel gibi kanlar dökülm ne, mamurelerin harap olmasına, sonsuz ıstırapların muharip ve gayri | muharip beşeriyeti sarsmasına sebep | olacak, eskilerin sık sık söyledikleri gibi, gök ateş yağdıracak, yer yarı: larak altüst olacak ve büyük bir kı yamet kopacak! İnsan kafasının kararile yapılan hu mücadele sonunda medeniyet â mi yeni bir nizama, tecavüz ruh nu boğan ve milletleri barış içinde yasatan, milletlerin hak ve hür yetlerini üstün tanıyan, kanunlu ve yeni bir nizama kavuş caksa, bütün bu fedakârlıklar, çekil- meğe değer. Yoksa, tarihi sarsacak büyük hâdiseler, bir kere daha de.| Zil, nice nice defa daha tekerrür e- der, $ Hor Belişanın İstifası Sebebi: Eski İngiltere Harbiye Nazırının mevkiinden çekilmesinin sebepleri Avam Kamarasının dünkü toplantı sında konuşuldu. İstifa eden nasır da, Başvekil Mister Chmaberlaln de bu mesele üzerinde söz söylediler ve wöticede şu anlaşıldı: Başvekil, mesai arkadaşlarınm me- ziyetlerinden muhtelif işlerde ve ma. kamlarda istifade etmek İster ve bu şekilde. hareket için. kâfi derecede kil kabinesinde tadilât yapmayı dü- şündüğü zaman, Harbiye mazırına başka bir iş vermek istemiş, fakat Hor Belicha bu işi, ayni enerji ile yapamıyacağına inandığı icin, kabul etmemiştir. Fakat Başvekil bu arka- daşın yüksek meziyetlerinden istifa. de için ilk fırsatı kaçırmıyacaktır. Bu netice haricinde akla gelebile- cek bütün ihtimaller de bahis mev- zuu olmuş, fakat dığı temin edilmiş, Mister Chamber. Isin mesai arkadaşlarının birinden de bu akla gelebilecek ihtimallerin birini de hatırlatacak vaziyetle kar- şılaşmadığımı, hepsinden en sam ve en hararetli müzahereti gördüğü- nü de anlatmış ve bu suretle mesele de bertaraf olmuştur. itekim muhalefet lideri de bu i- şin doğrudan doğruya Başvekile nit olduğunu söyliyerek, bahsi kurcala. miya bile lüzum görmemiştir. Harp içinde olan ve harp içinde olduğu için fikir ve içtihat ihtilâfla- rına, ayrılık şekli vermekten ç nen şuurlu insanlar da ancak iarzda hareket edebilirlerdi, bu . Holanda ve Belçikanın Hazırlıkları Yolanda ile Belçika hazırlıkları ta- mamladılar ve bunların tamamla; masından sonra gerginlik hafifledi haheri geldi. Korkulu rüya görmektense, uya- Bk bulunmayı tercih edenlerin heosi de ancak gerginliğin hafiflemesi ile karşılaşırlar. Kaide değişmemiştir: Ne N harbe, eğer ister isen sul. mmm mma Amerikada Yakalanan , İhtilâlcilerin Vaziyeti Nevyork, 16 (A.A) — “Christian Front. hakkında police yapılan İshkikat neticesinde gecen Pazar gü- nü tevkif edilenler arasında Ameri. kanın ihtiyat ordusuna ve milli mu. hafız kıtasına mensup bazı kimsele. © bulunduğu anlasılmıştır. . mevkufların o mücrimiyetine karar verdiği takdirde bunlar beser bin dolar para cezasına veya altışar sene hapse mahküm edileceklerdir Hâkim, mücrimleri bu cezaların ker ikisine birden de mahküm edebilir. Dün hâkim Grover Moscouvitz ta. rafından cevap edilen maznunlar, sürümlerini inkâr etmişlerdir. Vi eke Macarlara Mütealiik Meseleler Bunları Halletmenin Zamanını İntihap Etmek Ahvale Bağlı İmiş Budapeşte, 16 (A.A) — Kont Csa. ky, hükümetin organ: olan Magyar - og'da Venedik konferansı hakkında bir makale neşretmiştir. Bu makale. yle denilmektedir: “İki memleketin siyaseti arasında lâde bir âhenk bulunduğu mü. e edilmiştir. İtalya, Macarista. a müteallik bütün meselelerin balli zaruretini idrâk etmiştir. Bu mesele. lerin halini temin etmek zamanının intihabı, ahval ve şeralte bağlıdır. Venedik konferansı, hiçbir memle. ket aleyhine müteveccih değildir. İ. Iya ile Macaristanın gayeleri, Mer. kezi ve Şarkı Cenubi Avrupada müm kün olduğu kadar süratle hakiki ve insal bir sulh tahakkuk ettirmektir. İtalya ile Macaristanın Yugoslavya ve Almanya ile olan münasebetleri mükemmeldir. Macaristan, büyük garp devletleri ile her zaman iyi münasebetler idame etmiştir. Herkes talya ile Macaristanın teşriki mesai etmelerinin harhin sfümul dairesinin tahdidi ve hakiki bir su'hün temini için müsbet bir zâman olduğunu an- Tamıştır. o İki Macar heyeti, Macaristan, Bul aristan ve Yunanistan arasında bir hava münakalâtı mukavelenamesi imzalamak üzere tayyare ile Sofya ve Atinaya Eareket etmiştir. Li Sofya, 16 (A.A) — Bulgaristanla Macaristanın yakında Sofyada tica. ret mübadeleleri hakkında müzake. yacakları bildirilmektedir skn ında bir gala müssmeresi veril r4'ş ve Prens Pol ile Prenses Olga bü. vük tezahürlerle halk tarafından şid. döle alkışlanmıştır. Japon Gazeteleri Yeni Kabinevi Beğenmiyorlar Tokyo, 16 (A. A.) — Japon geze- telerinin ekserisi, yeni Japon kabi. nesinin sağlam esaslara istinad etme- diği ve bu halin bu hükümetin de- vamı müddetini tasrihe imkân bırak“ mamakta olduğu mütaleasını serdet. mektedir. Yeni Japon Başvekilinin İlk Beyanatı Tokyo, 16 (A.A.) — Amerlal Yona gazetecilere verdiği mülâkatta, müs. takil bir hattı hareket takip etmekle beraber Japonyanın Amerika, İngil- teze ve Sovyı nasebetlerini bildirmiştir. tanzime eçS Sovyetler Birliği £ da ihtilâf ver yoları, isveç ile Norveçin bütün işsi ücretler vadederek Finlandaya sevk: e Iskandinavya lerden sakınmakla isabet ed. İsveç matbuatı ve siyasi kabele kte Isveç haricinde değil, eder,, demektedir. İs adasımın Sovyetler tarafında, testo için M Sovyet t vüz ettikleri bildiriliyor. Son harp vaziyeti Son Fin tebliğine göre 70 yeresi memleketin İç ta Abo, Hemeenbinna ve Ka lerdir. Olen yoksa da 40 yara uş, fakat i düşürülmüştür. , 620 Bundan başka tebliğ Kerelyada toj olmağa devam ediyo: tiyor ve Iskardinavya devletlerinin bu ç ini bildiriyor. 80 kadar Sovyet tay- uk söndürülmüşti nı bombardıman etm ri vaziyeti ve or zlerine ettiklerini anla- hareket- anını pro ştir. va da Finlandaya ya teca- a fazla taf ümle Tanpere, tir. Herald Tri! kıtaatının Landiyaya vardığı iy Finlandalı subayların nezareti altında kayık ve atış yapıyorlar. İ6 (A. A.) — Hariciye Nazırı, İngilte- renin İsveçe garanti teklif ettiği hakkında Amerika mhsı taralından neşredilen haberi tekzip ey ük bazı . Dört holi: eler pçu Londra, 16 (Hususi) — Avam Ka-| İmurasının bugünkü toplantı vi Harhive Narırı Har Belisa ile Mis ter Öhamberinin “boyanatir bulun- muşlardır. Bu beyanatlarda istifanın sebeplerinden bahsedilm'ştir. Bu 2 rada Hor Belişa bütün endişelerinin harbi bitirmek ve kazanmak oldu. ğunu söyledikten sonra orduda yap. tığı ıslahatı anlatmış ve bütün bu yeniliklerin tam bir anlaşma daire- sinde yapıldığını söylemiş ve “r arkadaşlarımı uslu ve uysal adam olduklarından dolayı değil, fakat V- yakatli ve kuvvetli adam oldukları için seçtim, demistir. Hor Belisa bundan sonra, bilhassa orduyu de- mokratlaştırmak o hususundaki mu- vaffakiyetini anlatmış ve bu Yüz- den İngterenin üç miyonuk bir or. duya sahip oduğunu ve ordunun bu sayede milletten bir parça omaktan ıkarak tam mânasile bütün mille. ti topladığını ve bu milletin ordu içinde temessil ettiğini ve anlaşlığı- nı izah eylemiş ve “bu suretle de. mokras! İçin harp eden ordu. demok. ratlasmıştır.. diye ilâve etmiştir Hor Belişa daha sonra Basvekil ile arasında hiç bir ihtilâfı bulunmadı. Bı fakat Başvekilin mesai daşla., rını değiştirmek hususunda Serbest solduğunu anlatmıs ve şu sözlerle butkuna son vermiştir; Hor Belişanın İstifası Avam Kamarasında Müzakere Edildi birleştiriyor ve ile söz söyle miş olmayı umuyorum... Chamberlain'in izahatı Hör Belişadan sonra Mister Cham- alarak demiştir kiz elişa ile aramızda hiç bir siyasi ihtilâf yoktur. İstifanın ordu. da terfi sisteminin değiştirilmesinden ileri geldiği söylendi, yalandır. Memleketimizde hiçbir muvazzaf kimse nazırına karşı hiçbir mülâha. zada bulunmamıştır. Sonra ya ordu! rüesasının istifası, yahut Hor Belişa. mın istifası arasında muhayyer bı. rakıldığım söylendi, Kı yok. Bu çeşit hareketler b leketimizde vuku bulamaz. Fakat her Başvekil, mesai arkadaşlarının me. ziyetlerinden münasip gördüğü şe. kilde istifade etmek hak ve salâhiye. tini haizdir. Ben de bu mülâhazaya İstinat ederek kabinemde tadilât yapmağa lüzum gördüm. Bu lüzu. mun, bütün sebeplerini İzah etmeğe mecbur tutulduğum takdirde, hiçbir vakit hiçbir değişiklik yapmağa im- kân kalmaz. Hor Belişs da harbi ka. zanmak gayesinde bulunan bir arka. daşımız olduğu Için onun bu yolda © Macaristanla İtalya arasında cereyan eden mü- ovyetiler Birliğini Protesto Etti Sovyet Tayyareleri Dün Norveç Hududuna da Londra, 16 (Hususi) — Finlandanın Tecaviz Etti lada iki düşman müfrezesinin İmhasından ansı Fin harbinde başkalarına nü e yararlık ve cesaret gösteren 10 layına kızıl bayrak nişanının verild yakalanarak ı icra edildiğini haber veriyor. Chamberlain'in Parlâmentodaki beyanatı Mister Chamber dım edildi yardımın Ingiliz harp ihtiy dımın esaslı mahiyetini anlatı ia lât vermek istemem Mister Koosevelt de bugün Finland icap eden tedbirlerin süratle al une güzetesi, ilk Ari mune ola- de bugün Avam kamarasında inden bahsetmiş, fakat bu açlarına bağlı olduğunu, ış, ve tir. a yardım için cağını söylemiş rikan gönüllü yazıyor. Gönüllüler Almanlar Yeniden 700 Çek Subayını Tevkif Ettiler etle iyi malimat alan ilinden öğrenildiğine gö- re Moravya ve Bohemya idaresinde Alman pollsf tarafından 700 Çek su- miştir. İdem olunanl #râsında Çekoslovakyanın eski Bük- İ reş üteşemiliteri General Braun da bulunmaktadır. İran, Tahşidat Haberlerini Yalanlıyor Beyrut. 16 (A.A) — Tahrenden bildirildiğine göre, İran hükümeti Simal kududunda İran askerleri tah edildiği hakkındaki şayiaları ya- isnlamaktadır. ——— — “FE Tramvaylarımağ Bir Yenilik Yazan: B. FELEK| M emnuniyetle © işitiyoruz. tramvay ücretlerinin kesli rini kaldırmak hususunda bir ef varmış, â Bu, halkın beş on para isiifadı mucip ve arabalarda ufaklık zünden çekilen zahmetlerin ortad kalkmasına vesile olacaktır. LÂKİ tramvaylarımızda, bilhassa tram biletlerinde yapılacak ıslahatın şında bu gelmez. Bu bir üeret ten: linden ibarettir. Ben bu yaşımda, tanbul tramvayları için: tatbik faydalı bulduğum başka bir üsuld bahsedeceğim. Bu usuj fmütem bilet) tarzıdır. İzah edeyim: Meselâ Beynzıtta oturuyorsun! Nişantaşına gidecekelake ANN | minönünde İşiniz var, Bugünkü le göre, Beyazıttan Eminönüne İl bilet, Eminönünden Tepehaşına İl bilet ve Tepebaşından & Nişüntasi bir bilet olmak üzere üç bilet ajmil ve bunlar birinci mevki iseleği defa beşer buçuk ve bir de yedi çuk olarak 18 buçuk kuruş verm ikinci mevki iseler on üç kurus öd iye mecbursunuz, Avrupanın cok şehirlerinde bu, böyle Meselâ Peştede. Galiba Bulgirisi) ve Yugoslavyade. d i letçi size bileti verirken! saat rakamına zımba vuru ba ile siz tramvaya sagt kM- diğinizi isbat edersiniz. Ve o linizde oldukca . zannedermi saat zarfında gittiğiniz istika Ç aksine olmamak üzere istediğin rahaya bu biletle biner, © taraf, den hattın veya hatların sonum dar gidebilirsiniz. Bir sani zarf olmak üzere istediğiniz kadar di nip binebilirsiniz. Bu usul bizde tatbik edilirse b İ ki bunun izin hususi bir bilet İbi İ olunabilir. Lâkin muhak v | il icin büyük v idaresinde larak Avrupayı göstermiv İste Avrunada halk lehine i iyi usvl. Riz meden va İrad eksilir değil mi? Z netmem! | | “Gıda Maddelerine| Dair Yeni Ankara 16 (Tan Mubal ei Sıhhat ve İçtimai Muavenet leti gıda maddelerinin Satış vid balâjları hakkında gikenieği tâmimi göndermiştir; | “Gıda maddelerinin ve bi hiçbir muamele ve istihzara tâb tulmadan istihlâk edilenlerinin $ larzının ve sarılarak müşteriye! rilmesi için kullanılan kâğıt hıfzıssıkha ve sâri hastalıkların 4 en faa) hizmette bulunduğunu göre. ceksiniz.” Muhalefet liderlerinin beyanatı Bunun üzerine muhalefet lideri Mister Atlee: “Kabine dahilinde ol. mıyan bir kimsenin vaziyeti tama. mile muhakeme etmesine imkân yok Bu hususta bütün mesuliyet Başveki. le aittir.” demekle iktifa etmiş, libe. raller hideri Sir Arşibald Sinkler ise meselenin harbi ka: olduğunu, şahsi mes söylemişti naktan İbaret lesi olmadığını — ma zakerelerde kararlaşan noktalardan biri de Ma- caristanın Karpatlar ve Rütenya hududunda bir Majino hattı inşasıdır. Bu Majino İtalyanın yar- dımı ve onun göndereceği malzeme ile yapıla- caktır. * Balkanlardaki siyasi faaliyet, son günlerde artmıştır. İlalya, Romanya ile Macaristanın arasını bulmağa mu. vaffak olmuş gibidir. Macaristan, Transilvanya üze. rindeki iddiasını harp sonuna bırakmağa razı olmuş. tur. Ayni maksatla Romanya İle Bulgaristan arasında da bir anlaşma tesisine çalışılmaktadır. Berlinden, Bel. gradda çıkan Politika gazetesine bildirildiğine göre, Almanya Balkanlarda ilerliyen bu anlaşma zihniyetin. den hoşlanmamıştır. Berlin, Tuna ve Balkan devletleri arasında herhangi bir anlaşmaya muhaliftir, * Göring, Alman İktisat Diktatörü olarak ilân edil- diği gündenberi Almanyada birçok tedbirler al. mağa başlamıştır. Bunların içinde en ziyade kate şayan olan, fabrikalarda işçiler için müşte- rek aşhaneler tesisidir. Bu, Sovyet fabrikaların- da tatbik edilen kollektif usulün aynidir. Fabri- kalardan vonra bu usul halk için de tatbik edile- cektir. ö * Yugoslav Saltanat Naibi Prens Paul'ün Zagrebi ziya. reti, Sırplarla Hırvatlar arasındaki ihtilâfların halle. dildiğini göstermektedir. Bu bakımdan Prens Paulün bu ziyaretine büyük ehemmiyet verilmektedir. * Pragdan verilen haberlere göre, ham madde bu- lamadıkları için fabrikalarını kapamak mecburi- yetinde kalan bazı Çek fabrikatörleri Berline bir heyet göndererek kendilerine ham madde tcmin edilmesini istemişlerdir. Berlinın verdiği cevap şudur; “Şimdilik size istediğinez ham maddeyi temin et- mek mümkün değildir. Fakat yakında Macaris- tan ve Yugoslavya işgal edilecektir. O vakit ihti- yacınız bol bol temin edilecektir.,, * General Franko, İspanya harbi sonmnda İsnanvada ka, lan bazı İtalyan tayyare ve harp malzemesini Finlere göndermeğe karar vermiştir. yeti bakımından çok ehemmiyetli lunduğu şüphesizdir. Buna rağı memleketin ekseri tarafında bu sus hakkında en iptidai tedbil tekayyüde bile rlayete lüzum gö mediği ve halin belediyeli sıhhi teşkilât tarafından kate alınmıyarak müsamaha & te bulunduğu, yapılan teftişle şahede edilmek.zdir. idesglğ börek, tahin helvası, kaşar akide şekeri vestire gibi doğri doğruya hiçbir müamele ve hi bir istihzara tâbi olmadan edilen gıdaların el ile tutula; İ raziye konduğu ve tartılan n gene el ile tutularak | kâğıdın ortasına yerleştirildi, tâ bazı yerlerde deste ile bir konulmuş veya atılmış sargı İrini satıcının parmaklarını liyerek aldğı ve öylece gıda | sini sardığı çok defa görül Bu hareket tarzının çok sıhhi tedbir olan temizlik na ne kadar aykırı olduğu ve sile bazı bulaşicı hastahki, yetinde ne derece mühim bir olduğu tafsilen izahtan müstaj Belediye sıhhat zabıtagi namesinde bu gibi haller bükümler mevcut olduğu © müsebbiplerinin badema gideli #iyeleri cihetine gidilecektir, —— 0. Bükreş Sefirimizin Ricalile Temasları Bükreş, 16 (A. A.) — Radör sı bildiriyor: Türkiye büyük elçisi B, Başvekil B. Tataresco ve bazırı tarafından kabul edi idileri ile görüşmelerde bül Sanıldığına göre bu ticaret muahedesi ve lesi felâketzedelerine his mevzuu olmuştur. «e