15 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

a, 15 Sonkünun 1940 TAN ASONE BEDELİ si Ecnebi 180 Kr 1 * poo sw * Yu 1 Bane say SAy 1Ay Möletlerarsm porta iitihadına dahil olmıyan memleketler iin sbone Bedeli müddet surasiyle 30, 16, 8. M8 liradır. Abone bedeli besindir Adres değiştirmek 28 kuruştur Cevap için mektuplara 10 kuruşluk Pol Mâvesi tizımdır. UNDER J Müsaade Edin de 4 Biz Hatırlatalım! J Çvvetki gün bu sütunda Bayer de, , üessesesinin Türk - Alman " aret muahedesinin tecdidi lüzumu. İ Mopalatmak için kullandığı yeni âzanda usulünden bahsetmiş ve İ di olmak üzere “Cumhuriyet, re. hap izin birimel sav tri göstermiştik. İ aşlizim bu ikazımızdan müteessir kap Cumhuriyet refikimiz, dün, der. mütad yüksekten konuşan eda. yep bu ikazı yaptığımızdan, ve Ba. müessesesinin — propagandasını sında çıkan bir in ka madığımızdan dolayı bizi mua. etmek ve “Alman propaganda. yn aleyhtarı gibi görünerek haki. fa haleldar olan bazı Yahudi men. tlerinin zırlak ve çığırtkan bir| Müdafii olmakla hiçbir sey kazana Muyacağımızı,, hatırlatmak istiyor. Müsande ederlerse kendilerine biz hatırlatal yaz man Türk - Alman tcaret Muahedesinin tecdidi lüzumuna bizi ikna için her vasıtaya başvurmustur. Siyasi temaslar fayda vermeyince İman mathuatı tehditli bir hilcuma Ketmistir. Folkisbe Beobachter ga. #etesi Türkiyenin Almanya ile ticari Münasebetlerini idame etmek iste. Memesinden dolayı uğrıyacağı zarar. ve anlatan uzun bir makale yazmış. Keza Denchse Borgwerreitune ga. Yetesi, Türkivenintnzilizlere güven. | dikimi, halbnki İnsilterenin Türkiye e ticari münasebette bulunmas'na «imkân olmadığını. bu yüzden Türki. Ye zirant ve snnnviinin iflâen mah. üm bulunduğunu iddin eden, uzun ir yazı neşretmiştir. Berlin radvosu, Türk . Alman #i. taret muahedesinin tecdit edilme. Mesi yüzünden Alman makinelerile Yapılan Türk fabrikalarının az ra man sonra islivemiyecek hale gele- *eğini İşan etmistir. Alman firmaları, Türkiyedeki t. Çârethanelere gönderdikleri mekt. larla Türk . Alman ticaret muahede. *inin tecdidi için çalışmalarını İste. mistir, En son kullandıkları vasıta da, Türkivedeki ticaret sjanları vasıta. sile Almanyadan evvelce mal getir. ten Türk milesseselerinden Alman mallarına ihtiyacları bulunduğunu bildiren vesikalar almak olmustur. Cumhuriyet refikimiz elbette bu Mesriyat ve pronasandanın gafili de. #ildir. Bu hakikatler mevdanda İken #yer mlleenesesinin fanlivetini ta. İl edeceğini isra etmesindeki maks. dı sezmemek fazla safdillik olur. Ni- tekim Cumhurivette cıkan bu haher ine kendisine miiracaat eden Maher gazetesi muhahirine. Bayer Mülessesesi müdürü “Türk . Alman Üraret muahedetinin terdit edilme. Mesi yüzünden Türkiyedeki islerini e mechur oldrk! tekinmemistir. Raver'in faalivetini tatil etmi Türk . Alman tlenret Mahedesinin tasdik edilmemesi a. Fosında hiçbir milnasehet olmnrlığını ia eden Cumhwrivet refikimize İitfen öç gün evvelki Haber rarete. #İnde Baver müessesesi müdürünün nratını okumsuunı tavsiva ederiz. nkikat budur, Ve bu hakikati te. ga ile kapatmak mümkün değil. Cumhuriyet refikimizin Kiri Yaha. Ğİ menfaatlerinin çığırtkanlığı ile it. etmesine gelince: D. N. B. sian. W ve Berlin radyosu da Tan gazetesi. Me ayni tarzda ve hattâ avni kelime. le hilcum etmektedir. Bu hususta D.N. B. ajansı ve Berlin radyosu #pikeri ile Cumhuriyet refikimiz 2. Tasında bir ağır birliği görmemek Bu yazı, Balkanla; Balkanlarda üç büyük siyasi nüfuzun çarpıştığı: merkez olan Bulgaristanın bugünkü siyasi vaziyetini ve hattı hareketini etraflıca tetkike hasredilmiştir. o B ugün Balkanlarda üç siyasi nüfuzun çarpış- makta olduğunu görüyoruz. Bunlar: Alman, Sovyet, İtal yan nüfuzlarıdır. Balkanların ileride alacağı şekil bu üç bü- yük devlet nüfuzundan han- gisinin galip geleceğine bağ- lıdır. Bu üç büyük devlet nüfuzunun çarpışma merkezi, hiç şüphe yok ki, Bulgaristandir. Çünkü siyasi ve iktisadi vaziyeti en Ziyade harici tesirata müsait olan Bulgaristan, olduğu gibi, coğrafi vo sevkülcey- $i vaziyeti dolayısile en ziyade e- hemmiyeti haiz olsn da yine Bul garistandır. Bunun içindir ki, Bal. kanlar hakkında yazacağımız yazı. lara Bulgaristanm bugünkü siyasi vaziyetini tetkik ile başlıyoruz. ggverristan, Balkanların urta- sındadır. Onun merkezi va- şi ehemmiyeti baiz olduğu gibi Boğazlara en yakın ve Boğazlar. Is alâkaya en ziyâde müsait bu. lunması da bu ehonumiyeti bir kat daha arttırmaktadı Yukarda kaydettiğimiz öç Mi. yük devletten birincisi Almanya” dır. Almanlar nüfuzlarının tesisini: (i)Bulgaristanla olan Harbi Umu- mideki silâh arkad (2) He men bütün Bulgar “#iyasi ve fikri ricalin Almanyada tahsil etmiş ol- malart dolayısile az veya çok Ak man medeniyetinin tesirine maruz olmalarını, (3) Bulgaristanın öte. denberi ithalât ve ihracat ticaretin. de en ziyade Avusturya ve Alrıan. yanın İktisadi tesiri altında bufun- masına İstinat ettirmek istiyorlar. 1 — Harbı Umumüdek, silâh ar. kadaşlığında Bulgarlar da bizim kadar Alman dostluğunun çeşnisini tatmış oldukları gibi Almanların daha Prens Bismark tarafından çizilen şarka doğru yayılmak siya» setlerinde yollarının üzerine tesa- düf eden milletlerin âkıbetlerini za- vallı Lehistanla Çekoslovakya ve Avusturyada görüyorlar. 2 — Almanların Bulgaristandaki siyasi ve fikri rical oüzarinderi harsi tesirine gelince, bugün Bul. garistanda fırkacılık kanunen rem nu olduğundan, siyasi “İcalin fikri münasebetlere istinaden Bulgaris. tanın harici siyasetine istikamet verebilmelerine artır İmkân kal mamiştir. 3 — Burada Almanyanın Bulga- ristan üzerindeki iktisadi tesiri ka. Yığma Mfimkim değildir. Sorahilir miviz, bu ağız birliği na. #l İzahiedilebilir ——————— — — Şehitlikleri İmar Cemiyeti Kongresi Toplandı Şehitlikleri İmar Cemiyeti se- nelik toplantısını dün yapmıştır. Bir senelik faaliyet raporunun okunup, tasvip edilmesinden sonra yeni ida. Te heyeti seçimi yapılmış, eski aza yeniden intihap edilmiştir. Toplan. tıdan sonra azalar otomobillerle Şe- hitliklere giderek tetkikatta bulun. muşlardır. Bu sene 'mar İşlerine €. hemmiyet verilecektir, Yusuf Ziya Orta. cın görüşüne -göre Afrodit nasıl olma- lıdır? (1) Siyasi o r halkında neşredeceğimiz seri makalelerin birincisidir. V o Bulgaristanın Bugünkü Vaziyeti Bulgar Kralı Majeste Boris, Kraliçe ile beraber rsa da bugün Bulgari İİ mer rm nin ge E harici ticaret münasebetleri Almânyödai ziyade İtalyada inkişaf etmektedir. İtak yanlar kendi siyasi nüfuzlaının iktisadi alâkalarlı da Bulgaris- tanda faikiyet temin etmesine ca. lıştıkları için az zamanda Alman. yayı kadro haricine çıkarmiya ças lişıyorlar. Bunun içindir ki, Al- manlar Romanyaya İnip Bulgaris. tanı doğrudan doğruya tehdit altı na almadıkça nüfuzlarının Bulga- ristanda gâlebe şansı pek azdır. Bilhassa Rusyanın Almanların Ro- manyaya inmelerine müsaade et. miyeceği Lehistana giren Kizilor. dunun her şeyden önce Leh. Ru- men hudutlarını tutarak Almanlar! Romanyadan uzak birakmiş olma. sı İle sabittir, gov nüfuz tesisine ça- lışan büyük devletlerden kineisi Sovyet Rusyadır. Ruslarla Bulgarlar arasında da: İrki. mane- vi ve mefkürevi olmak üzere üç cihetten münasebet vardır. Bu iti- barla Sovyet nüfuzunun İstinat te. melleri Almanlarınkiler? nisbetle kıyas kabul etmiyecek derecede kuvvetlidir. Bulgarlar ırken Slav sayılırlar. Bu kanaati ilk Br i yazmış olan Rus müverrihlerinden Vori Vonelin namındak) müvetrih orta- ya atmıştır. O sıralarda Bulgarla. rın ırki münasebetlere istinaden kendilerini esaretten kurtaracak Rusya gibi büyük ve kuvvetli bir hâmiye muhtaç olmaları. diğer ci. hetten Rus Çarlarının da Balkan- larda, Boğazlara doğru bir tekım pPiştarlara ihtiyaci bulunması dola- yısile bu fikir pek kolay kabul e- dilmiştir. Rusların, Bulgarları Türk esare. tinden kurtarmış oldukları için Bulgarların onlara karşı besledik. leri minnettarlık hissı de zamanın tesiri İle hemen hemen silinmiş gi- bidir. Bugün bu his yalnız Rüso. fil namını taşıyan konservatör &- lemanlarda kalmıştır Bulgaristanda Rus siyasetinin 1s- tinat ettiği en kuvveti esas ideslo- jik esastır. Bulgaristanda komü- nistlerle esasen $o!ca olan çiftçiler ekseriyeti teşkil ederler Bulgaris. tana verilen ehemmiyet dolayısıle yapılan gizli propazandalardan pek çok gençler komünisttirler. Ne Bul. gar hükümeti tarafından vücude getirilen kara gömleklile- teşkilân, gar tarih Konservatuvar Di- rektörü Yusuf Zi- yanın görüşüne gö- re Afrodit nasıl ol- malıdır? ne her sene liseler ve darülfünün | talebesinden yüzlerce gercin me- hakimee ağır cezalara çarptırılınık | ta olması, ne komünistlerin muriyetlerden çıkarılması, ne de | Sankof tarafından W23 senesi 9 hazi ranında yapılan faşist inkılâbında takriben 22 bin münevver gencin | ifna edilmiş olması elyevm komuü- | nizmin gizliden gızlye 'ntişar et. mekte olmasına mânı olamarııştır Denebilir ki, Türklerle nemurlar müstesna olmak üzere. gençlerin ekserisi komünisttir Bulgaristanda umum ah aisbetle yüzde sek. sen altıyı teşkil eden köylülerin hepsi eski çiftçi fırkasına mensup” turlar. Çiftçiler «omünist değiller. se de solcu olduklarından Sovyet Rusyaya müteveccih ve mütemayil- dirler. me gr siyasi nüfuz tesi- sine çalışan üçüncü devlet Halyadır, Bulgaristanda İtalyan nü fuzunun İstinatları: İktisadi, siyasi, içtimai ve coğralidır. 1 — Bugün Bulgaristanın ithalât ve ihracat ticaretinde İtalya, Ar manyanın yerini tutmıya çalışmak. tadır. Bulgar mahsulâtı ekseriyetle İtalyanlar tarafından satın alın. makta. Almanyanın harp ile meş- gul olmasından dolayı Rulgarista. na makine ve mamul emtia da İtal, ya tarafından verilmektedir. Ztal- yanlar Bulgaristan siyasi nü fuzlarını iktisadi bağlarla da sağ. lamlamanın. . ehemmiyetin takdir ettiklerinden İtalyan mali ve ticari müesseseleri Bulgarıstanla olan ik. tısadi münasebatı en iyade mü- sait şerait altında himaye etmekte. dirler, 2 — İdeoloji noktasından bugün Bulgaristanın idare sistemi daha zi- yade totaliter devletlere ve bilhas- sa İtalyaya yaklaşmaktadır. Ordu- da hâkim olan zihniyet 'talyan zih- niyetidir. Orduya İstinat eden hü- kümet tamamen kralın elindedir. Kral Borisin pederi Ferdinand ba- ba tarafından Almen ve ana tara- fından Fransız ise de validesi Ma- riya Luiza, oİtayan hanedanın. | Jeoloğ : mensup bir prenses olmakla beta ber kendisi de İtalya Kralı Viktor Emanuel'in damadıdır. Bunun çindir ki, Bulgaristanın “aprağında gözü olmıyan ve icabında Bulgaris. tanı milli emellerine kavuşturacak olan yegâne büvrik devletin İtalyo olduğu zannı Bulgatistanda hâkım- dir. 3 — Bulgar zimamdarları yeni içtima! teşekküllerden cn ziyade İ- talyan idare ve sistemini kendi memleketlerinin vaziyet! ve millet- lerinin seciye ve geyeleri hakımın- dan beğenmektedirler. İdare kud- retinde ne İfrat ve ne de tefrite sap mayıp hükümetin sık! bir kontrolü altında orta yo'dan yürüyen yek» vücut ve müsellâh bir millet olmak İ Bulgarlık siyasetinin o mihverini teşkil eder. 4 — İtalyanlar, Amavutluğun iş. gali üzerine artık bir Balkan dev- leti olmuş. Yugoslavyay: ve bir de. receye kadar Yunanistanı da Fendi nüfuzları dalresine almış; bulunduk- imrı için Makedonya tariki ile ar- tık Bulgaristana da el uzatmışla”, demektir. Zaten bugünkü idarenin ötedenberi ilham membaı da Ro- madir, B'»» kadar yöplığımız tah. lillerden görüldüğü veçhile Bulgaristan muhtalif siyosi tesirle. re tâbi bulunmaktıdır. Romanya. Yugoslavya ve Yunanistana gelin- ce bu devletler artık tarihi gayele- rine varmışlardır. Onların busünkü siyasi faaliyetleri mevcudu muha- faza etmiye matuftur. Bulgerlar & se Nevilly sulh muahedesinin Bul. Zelzele dolayısile » Âfet Karşısında Şair, Alim Ve Gençlik — Kızılaya ithaf — Ozan # Erzincanda bir kus var Dalda yuva ariyor: Kanadından kan sızar Derde deva arıyor. Gördü feci bir ölüm İrak yerden gelen vâr, Üzerinde kefen: Kar Yarap nedir bu zulüm? bir toparlak Merkezi ateş buhar; Kabuksa yer ver çatlak, Mühlik Tektonik hatlar, Erzincanda zelzele, Sorma kimde kabahati Arzın yapısı hövle, Bir galatı tabiat, Mimar : Bir volkan sarstı vurdu, Yıkıldı ev. dam. duvar, Arama kimdir suçlu, Mimarlıkta kusur var. İnsa tarzı berbattı, Temel değildi sağlam. Çatı tipi sakattı, Cökmeğe mahkümdu dam, Tarihçi : Suclu istibdat devri Ondan mirastır bu hal, Asırlarca köyleri Etmis tamamen ihmal, Jeoteknik tetkikler Yapılmamış mazide, Kurulmustur s»hirler Volkanik arazide. Kızılay : Sırası mıdır simdi Aramak suclu, müerim? Bırak mazi bahsini Hazırı düşünelim. Su deprem âfet olda. Bircok felâketzede.. Vatandaşlık borcunu Bir an evvel kos, ödel Bircok şehir. kasaba, Giresun, Ordu. Niksar, Tokat. Sıvas. Erbaa. Yaslı mustarip a Yüzlerce köy perisan, Gitmis binlerce insan Hain âfete kurhan. Sönmüs bircok hanüman. Sağlar kar altında aç, Yaralı, hasta, çıplak, Bircoğu yoksul muhtac, Lâzim yördima kı Gençlik : Ortak derdine vurdun, Koşarız yardımma, Olsa da yollar uzun, Her yanda kar, fırtı Türküz, yıldırmaz bizi, Ne boragan. ne tufan; Sarsamaz azmimizi Ne zelzele, ne volkan. Dizemen : Ölen öldü, dirilmez. Sağı kurtarmağa bak Viran evler düzelmez, Yeni yurt kurmağa bak Modern olsun, dayansın, Sarsıntıya, yangına: Yıkmasın, uçurmasın Zelzele, sel, fırtına Yasasın ulu millet Yüksek Kemal ülküsü, Yaşasın Cümburiyet Şanlı Reis İnönü, Doktor Ali Turan İ (Profesör Hüseyin zade) garlık milli emellerin parçalamış” olduğu iddiasındadırlar Bunun f- çindir ki, Bulgarların siyasi vazi. yetleri kendilerini milli gayelerine kavuşturmağ? vaarleden propagan- dalara kapılmıya müsaittir. Diğer taraftan Balkan ve Avrupa har bindeki tecrübeleri Bulgarların şu veya bu tarafa aldanmalarıra mâni olmaktadır. Binaenaleyh Bulgarlar da İtalya gibi henüz beşlamakta o lan büyük ve yikici bir narbin ce. reyanına kapılmayıp 'htiyarla ne. ticeye intizar siyasetini takip et- mektedirler. İlerde vekayiin alaca. ğı şekle göre hangi tarafın galebe edeceği anlaşılınca Bulgarlar da, menfaatlerine muvafık görecekleri tarzda harekete şeçeceklerdir. Bulgaristan buzünkü hudutların muhafazası esasına müstenit bulu. nan Balkan paktına girmediği gibi bu prensipi muhafaza edecek olan herhangi bir oakia da giremez. Çünkü bu Bulgarlığın milli gaye lerine ihanet telâkkı olunur. Buna hiçbir hükümet mwvtedir değildir. Mütehalif « kovvetlerin biribirle- rinin tesirini mütekabilen imhz et. meleri umumi bir fizik kanunu Â. cabıdır Binaenaleyh Balkanlarda üç muhtelif nüfuzun çarpışması şimdiki halde Balkanların. sulh ve müsalemetini muhufaza etmekte dir.