9 Ocak 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

9 Sonküaun 940 TAN ABONE BE LI Türkiye Ecnebi —— nl M0 Kr 2800 Kr. m » > & » 180 » 1 Sene sAy Mületleraram porta #ttihadımm dahi olniyan memleketler için abone bedeli müddet surasiyle 30, 18, 9, 38 Hradır. Abone bedeli peşindir. Adres değiştirmek 25 kuruştur. Cevap için mektuplara 10 kuruşluk Del veni lâzimdır. Firmalarının Faaliyeti ktısadi meseleleri muharririmi, bir haber getirdi: Yeni hi yasada Alman firmalarının İr faaliyeti müşahede ediliyor. ekilen Türk firmalarile iş yapan KR ticaret mümessilleri bu fir. ihtiyaçı ürâcmat ederek onlardan temekseri hakkında bir mektup is. yi vel ir Bu mektupta o firmanın ların © Almanyadan getirttiği mal. mal gür 8. başka memleketlerden taya je remediğini, bu sebeple sıkın. münasepe Sö Almanya ile tiçari $u milet Açıldığı takdirde derhal bulüngiar Mal sipariş etmeğe hazır mektegz inu bildirmesi teklif edil. de gafı Birçok Türk müesseseleri ti #sfletle Alman ajanlarının istedi. söy ektupları vermektedir a çErendiğime göre Alman ticaret ba seseleri, merkezden aldıkları kengeir mucibince bu mektupları Sn a ükümetleri ne verecek, AL tipe Hükümeti de hüküme. z müracaat ederek Türk tüccar. sarının mentuplarını göster pi. Yasamızın Alman malma ne kadar hi olduğunu isbat edecek ve bu me ie Türkiyeyi Almanya ile tica. muahedesi ukdi lüzumuna ikna edecektir,” Alman ticaret müesseselerinin pi- Tasamızda oynamakta oldukları bu Yun, Türkiyenin Almanyaya değil takip eden| x dün bize şöyle! Imanyanın Türkiyeye Buğunun deli olmaktan müteexsirdir. ü - nomik kaynaklarından birini kaybet. iştir. Küçük büylk her kaynak AL Mahya için büyük bir ehemmiyeti — ve harici ticaretinin | $Ö anı inhisarı altına almış olan bedir 7 birdenbire bu kaynağı kay ten €€ telâşa düşmüş, müddeti bi. — ticaret muahedesini temdit icin | li türlü. careye hasvurmustur. Sim. eli on müracaat ettiği vol da hu hi. an yoldur. Türk ticaret evleri AL Niye Salına muhtaç olduklarını söy. syecekler, Almanya da bunu bir hülgarak kullanmak suretile Türk edeceyi ini hatalı iş yaptığına ikna a tir. Muvaffak olamazsa belki ea it bu mektupları Berlin radyo. kulla Pir propaganda vasıtası olarak 'anacaktır, Hükümet uyanıktır. Memleketin Yaçlarını müdriktir. Onun alda: ee imkân yoktur. Fakat tücca mak Alman siyasetine âlet Ne an çekinmeleri ve böyle vesika. | dı,, emekten sakınmaları lâzım.) * Aradaki Fark. İM öğrendiğimize göre, “Kın. ri, Ki taşıyan Alman tayyarele Üürmizican felâkeizedelerine ilâç ge. işler. Bu insani mütekani, 7 sel ig karşısın- kalmamak, elbette ler kimseler , hamiyet, bir göze göstermeyi bile bir şöhret sile *teriş, hattâ bir propaganda ve. mlar tarafından basa a le, bu kabil beşeri hiz. illerinin seciyeleri hakkın. dolu hükümler verilmesi olur. Bu bakımdandır ki, meydanına ilâç yetiştiren Ni Alman tayyareleri, bu- ten iyi çesanyanm bütün beşeriyet. basari alan yegâne hareketini rzincan felâketzedelerine “Kızılhaç,, İı Alman Polony: teş ve ö. » olan “Gamalı hac, yareleri arasındaki Mi hayretle düşünüyor. tavyapırda? “Gamalı hac,, taşıvan ni relere kumanda edenler, “Kı. ai , taşıyan tayyare İnbilselez Ful ardan beşeri bir ee m Kahire Üniversitesinde Türkçe Kahire 8 (A.A) ir -) — Egvptlen Mail Razetesi, Kahire üniversitesinde bir ee kürsüsünün tesis edildiğini Yazıyor. Keza bir müddettenberi &. giversitede İranca da tedris edilmek. İnsan, E "Nevyork Times,, in Moskova muhabiri tarafından yazılan bu makalede, muharrir, komintern - gazetesinde Romanyaya dair çıkan yazının uçurulmuş bir tecrübe balonu olduğunu - söylüyor ve -bügünkü “Sovyet siyasetinin esaslarını anlatıyor: Sovyetler o ow Birliğini BALKAN SİYASETİ | YAZAN: G.E.R. Gedye ye üç ay içinde İkinci defa olarak harekete geç- miş bulunmakta ve Sovyetlerin Finlandaya karşı ansızın taarruza geçmesi, bütün komşularına baş ağrıları vermektedir. Bugün Sovyetlerin bütün kom. şuları da Moskovadan cemilekâra- ne sözler dinledikleri halde Kızıl ordunun istilâya © geçmesinden, meşru hükümetinin tanınmamasın.. dan ve Komintern azasınlan bir hemşehrilerinin o hükümetlerine , tayin edilmesinden endişe ediyorlar. Acaba Sovyet iştihesi, dikçe açılıyor mu? Acaba Sovyet liderleri, prestij. leri için fütuhat siyaseti takip et mek lüzumunu mu hissediyorlar? Türkiye ile istenen paktı yapama. mak muvaffakıyetsizliği, gibi küçük bir hasmı aske: ferle ortadan kaldırmak ihtiyacını mı doğurdu? besler. bir 22. mi bir taarruza hazırlanmağa sev. keden hakik! veya mevhum bir tehlike mi var? İngiliz devlet adamları tarafın. dan söylenen nutuklurda, Alman. ya ile her neye mal olursa olsun sulh yaparak, Sovyetler Birliğine karşı hareket için bir takım teşeb. yar Sa şet EE Mkü fını yi #malümdür “Fakat Lord Halifaks, İngilterenin diğer tehlikeleri dahi nazarı itibara al- madan bütün kuvvetini Adolf Hit. | leri yıkmıya hasredeceğini söyledi, Anlaşılan Lord Halifaks, ftalya- | nın bu teşebbüslerle, Hitler hesa. | bin oyunlar oynayarak mütte. fiklerin Alman sulbünü kabul et. meleri için bolşeviklik tehlikesini Öne sürdüğüne inanıyor. Moskova- daki Alman ajanlarının hitaraflara karşı, bu oyunu oynadıkları göze çarpıyor. İhtimal ki, Sovyetler de bu manevraların farkında olduk- leri için te âr siyasetini ile- ri sürmüştür, Bu yüzden Sovyet. ler, müşahitlerin arlatışına göre, bütün Almanya hududu boyunca müdafaa tedbirleri almağa lüzum görmüştür. As» Rusya, bundan sonra kendi emniyeti namına ki. min emniyetini tehdit edecek? Ge. lecek namzedin, Romanya olduğu umumiyetle söylenmektedir. Meç- hul bir muhârrir olan Siefano/'un “Komünist Entarnasyohal,, deki neşriyatında, Baitik devlstlerile yapılan karşılıklı yardım paktla- rından birinin Romanya ile yapıl- masını İstemesi de bunu. gösteri. yor. Bu da Sovyetlerin; Romanya. dan deniz ve hava üsleri İsteyece. Bini ifade ediyor. Yazı, Pravda ve- ya İzvestiyada intişer etmiş olsay- dı, Sovyet hükümetinin bu me- talibi, resmen leri sürmek üzere bulunduğuna hükmedilebilirdi, Fa. kat yazının Komintern gazetesin. de çıkmasının hikmeti, Romanya. da yapacağı akisleri ölçmek ve k | cabında bu yazıyı tanımamaktır. Nitekim öyle oldu, Hariciye ko- miserliğinin matbuat bürosu, Ro- manyaya ait olan bu yazının Sov. yet Birliği siyasetine tercüman ol. madığını bildirdi, Yaka? Sovyetler Birliğinin de resmi arzulara uygun olmıyan, hiçbir şey neşrolunma. | dığı İçin bu tecrübe balonunu tet- kik etmek faydadan hâli değildir. Yüksek selâhiyetli bir müşahlt- ten öğrendiğime göre Romanya, daha şimdiden Besarabyayı vermiş bulunuyor. Onun Romanyaya ai- diyeti bir isim meselesinden ibaret. #e, Bu müşahit, Romanyanın Be. sarabyada tahkimat yapınad. burada bir tek asker bulundurma. dığını ve Rumenlerin buradaki iş- lerini tasfiye ile meşgul oldukları- nı, fakat Romanyan: üzerinde süratle t ni, tahkimatını takviye ettiğini mü. lâhaza etmiştir. Bu nebi sarabya ile asıl Romanya arasın. daki hududu teşkil eder Bir sene evvel, Moskovada y sek bir Rumen şahsiyetine Sovyet taarruzu takdirinde Romanyanın üç gün içinde Besarabyayı tahliye edebileceğinin doğru olup dığı sorulmuş, Rumen şah vermiştiz gün ne demek? Üç saat yaprığı. olma- yeti şu cevabi a Anlaşılan Romanya bu prog. ramı tatbik için hazırlıklarını ta. mamlamaktadır. akat Komünist Enternasyonal gazetesi, Sovyetlerin yalnız Bssarabyayı istemesinden bahset. miyor. Zira bu yazıda cemi siyasi. le “Rumen milletlerinden” bi diliyor ve y ziyet değil, Bokuvina, Dobrice ve Transilvanyadaki vaziyet te tenkit ediliyor. Bokuvina bir çok Rumi meskün olduktan başka 460 & Ukrayhalıyı ihtiya eder. Sovyet. ler Birliği haricinde bir nura'la, bir de geçen martta M fından alman K. carlar da Sovyetlerin bu Ukray- nalılar hesabina bir talepte bulun. malarını beklemektecirler. Dobri. nin başında. stan, Sovyetler veya Al yapılacsk her manya aleyhinde ft a iştirak etme hangi tedafüt mek mukabilinde burasını istirdat i umuyor. Macaristan tarafından isti istenen o Transilvanya hakkında Sovvetlerir ne düşündüğü belli de- gil. Fakat Sovyet'erin Macarlarla münasebetleri, pek ta dostane ol. madığı için, Macöristana Transil. vanyayı İstirdat için yardımda bu. lanması ve bunun mukabilinde arı almakla İktifa etmesi levzubahs makalede, Kösten- cenin şiimalindeki Tasaul gölünde bir deniz üssüne işaret o- lunması, Sovyetlerin burada bas- ledikleri emelleri izah eder. AL manya, Sovyetlerin Tuna ağzına hâ. kim olmasından ıstırap duyar. Fa. kat Sovyetler, Bokuvinayı alsrak ve Dobriceyi Bulgarlara verip bun- ları kendisine bağladıktan sonra Almanyanın Balkanlardaki bütün ihtiraslarını bertaraf eder, Sovyetler, İtalyanların bir Bal- kan bloku teşkiline uğraşmalarını boş lâf sayıyor ve bunlardan bir şey çıkmıyacağını söylüyorlar. Fa- kat Romanyanın bu şekilde payla. şılması, Sovyet Birliğinin, Buga. ristan ve Yugoslavya yoluyla Ak- denize inmesine sebep olur. Türki yenin Sovyet Birliği ile harbe gir- memeğe sit kararı, Sovyetlerin Tu- a gelmeleri ve Rumen top- raklarında üsler sahibi olmaları ü. zerine yeniden tetkike değer bir mahiyet alır. İtalya ve Türkiyenin mukave » met göstermeleri ihtimali, hattâ u- zak olmakla beraber nazistlerle bo- zZuşmak ihtimali, Sovyetleri bu yol- daki programlarını ilân etmekten alıkoymuş ve bu yüzden Kominter. nin gazetesinde balon uçurmakla iktifa edilmiştir. Faşist Konseyinin Kararlarından Sonra İtalyanın Bugünkü Balkan Siyaseti (Roma Muhabirimiz yazıyor) R oma vazıhlaşmaktadır. Kont Ciano'nun, O Faşyolar ve kamarasındaki bu hal, Korporasyonlar nutku Ole başlıyan gün geçtikçe daha ziyade gü ze çarpmaktadır. En çok dü. ğümlü kalan nokta, Alman » tal. Yan ittifakının yaşamakta olduğu iddiaları arasında, İtalyanın “ken- di menfaatlerine göre hareket et mek kararı, ile gayri muhasım kalması idi. Hakikatte İtalya, £€- çen eylülde başlıyan harbin önü- De geçmek için Almanya ile itti- fak etmişti. Çünkü Almanyanın Polonya darbesini hazırlamakta olduğunu bildiği kadar Fransa ile İngilterenin de artık harhe hazır. lanmış olduklarını biliyordu. Ya- pılan ittifakla konsültasyonu te- min edecekti; bu sayede de Ak ve Çekoslo. 'apmasına mâni olahilecekti. İtalyağı, Almanyanın bunca 15- İ rarlarma uzun zaman mukavemet. ten sonra, bu ittifakı akde sevke- den asıl sebep bu olduğu halde, Fransa ve İngiltere karşısında bu memleketin 1937 denberi oynadığı rolde devam zaruretleri heniz za- il olmadığı için, bu sebep perde arkasında kalmıya mahkümdu, on aylarda Londra, Paris ve Roma arasında diplomatik faaliyetler artmıştır. Bu sıkı faa. liyetin saklanamadığı günlerde, İtalya Hariciye Nazırının söyledi. Zi nutuktaki baz ifşaat son dere. cede ehemmiyetli görülmelidir. Kont Ciamo, bu ittifakın akid ta- rihinin östünden üç yıl geçmeden her iki tarafın da harbe varacak vaziyetler ihdas etmemesi vaadi. iş vekili, 1938 eylâlünde olduğu gibi, bir yıl sonra başlıyan bu harbin de önüne geçmek için bütün kuv. veti ile çalışmıştı. Bütün İngiliz ve Fransız güzete. leri, İtalyan Hariciye Naxırmın nutkunu teşrih ederlerken bu a ve bu arada, harhin se. izahta gösterilen hitarak lığa ayrıca işaret etmislerdir. Londra ile Parisin Romaya kar. şı gösterdikleri bu sempatinin bü. yük bir mânası Ancak, Berlin de bu nutukta gücenilecek bir şev görmemiştir. Alman şase. telerinin Ciano'nun nutku dolayı. sile yaptıkları tefsirleri şu cimle ile hulâsa etmek mümkündür: “İtalyan politikası yıllardanbe. ri Versay aleyhine temellenmis. tir. Fasist büyük konseyi tarafın. dan kurulmuş olan bu politika, İtalyan . Alman tesanödünln ka. rakterini tamamile gösterir.” Alman mahfillerinin İtalyan politikası hakkındaki bu müşahe. deleri yanlış değildir; ancak Trevi. ziyoneu İtalyan, bu politikasını, Almanya tarafını tutmak sayesin. de ne dereceye kadar realize ede. bileceği bu dostluğun daha ilk gü- nündenberi şüpheli idi. Bugünlerde Londra, Paris ve Roma kançılaryaları arasında gö. ze çarpan fanliyet, İtalvaya Habe. sistanım de Facto işgali bittiği güm. denberi siyasetine vermek istediği İstikameti yerehilecek midir? İ. talya, Habeş harbi biter bitmez, vardır İngiltere ve Fransa ile olan müna. sebatının gergin olarak kalma. sında Kiçhir menfaati olmadığını isbat için hiçbir fırsatı kaçırma. mak istemiştir. Fakat, İtalya için hayati olan bazı noktalarda, hele finans zorluklarınm o toplandığı noktada anlaşamadan ne yapılabi. Tirdi? Bugün de yine bu noktaların, yukarıda anılan diplomasi faaliye. tin mihverini teşkil ettiği iddin o. lunabilir, Yarı resmi Göornale d'İ. talis'nn geçen gün nesrettiği “İ. talya ve eski müttefikler” baslık. h makalesi dikkate değer. Vi nio Gayda, bu makalesinde, 1914 de İtalyanın niçin üçüzlü ittifakı bozduğunu izahtan sonra, ne gibi pazarlıklar yaparak, fakat hangi iç zaruretlerle bu pazarlıklarda konirpartileri açıkça tesbit etme. den Fransa ve İngiltere tarafında harbe girdiğini anlatmakta, “Ver. say muahedesine imzasım koydu. ğu halde ruhunu vermemiş,, olan İtalyanın neticede tatmin edilme. diğinden şikâyet etmektedir. Bu makale, her halde dikkatle oku. nulmak İstenen bir makaledir. higi konağındaki faaliyetin kaynak noktalarından biri de Rerlindedir. Almanya büyük el. çisi, Führere izahat vermek icin memleketine gitmiştir. Bu arada Berlin, Romaya türlü ajans haber. leri doldurmaktadır. Ba haberler. den birine göre, “Türk ve İnsiliz askerleri ile Fransız koloni asker. lerinden mürekkep bir milyonluk hir ordu, Erzurumun şimslinde Türkler tarafından yapılmak üze. re olan bir nevi Majinoya daya. "Mucize" nin Doğuşu Sevgili arkadaşımız Naci Sadul. lahın, 'TAN'da geçen pazar günü çıkan röportajında mini mini “Mu. cize,, kızın Erzincanda sıhhiye ça” dırı içinde nasıl dünyaya geldiği. ni — o kadar keder verecek haber. ler arasında ne kadar sevinmek mümkünse e kadar — sevinçle 0- kumuşsunuzdur. Bundan dolayı ilkin, yanında Naci gibi kuvvetli (kalem sahibi bir gazeteci bulunduğu halde, ona ismini bile yazdırmiyarak, derin tevazu göstermiş olan kibar dok. toru takdir etmek lâzımdır. Bu mini mini “Mucize,, nin he. kimlik tarihinde büyük misalleri vardır, Birinci misal, efsaneler devrinden kalan meşhur “Baküs,, © efsane Tanrısı, sonradan şarap içmeğe fazla temayül gösterdiğin. den, sarhoşların piri, diye tanın. mışsa da gençliğinde, Ulu dağında Tanrılarla Devler arasında geçen harpte en büyük yararlıklar gö termişti. Onun Jü, le nin oğlu olduğunu bilirsiniz. Baküs henüz anasının karnında iken bir gün babası, anasını ziyarete gelir, fakat elinde tuttuğu yıldırımın farkına varmadığından evi tutuş. turur, zavallı gebe kadın yanğında Onun üzerine bunak Tanrı. başma gelir, akıllı Merklir'e emir verir. Yanmış ana- nın karnını açarak icinden Ba. küs'ü diri diri çıkarırlar... Bu ço. cuğun anası Semele, eski Yunan- abe ile birlikte Asya me. deniyetini öğretmiş olan Kadmüs'. ön kizi olduğunu da bilirsiniz. Kuv- vetli bir rivayete göre, e da Kaf. kastan çıkarak ve tabii, Erzincan. dan geçerek Ege denizi kıyılarına gelmiştir. Şu halde mini mini “Mu- cize,, kızın zelzelede giden rahmet. li annesile Baküs'ün yangınmda yanan annesi Semele'nin ecdadı a. rasında akrabalık olduğu hir gün sabit olursa, annesi öldükten son- ra dünyaya gelmenin de irsi oldu. Zuna hükmedilecektir... İkinci büyük misal, bizim he. kimlik Tanrısı, diye tanınmış olan Eskülâp'tır. Onun da annesi Koro- nis, Tanrı Apolon'dan gebe kaldı. Fından dolayı ateşte yanmıya mah. küm edilmişti. Tam yanacağı Sira- da babası çocuğu annesinin kar. nından çıkarmış ve onu hekim yap mıştı. Fakat Eskülâp hekimlikte ifrata giderek, ölüleri de diriltme. ğe kalkıştığından, işsiz kalan ce- hennem Tanrısının şikâyeti Üzeri. ne, yıldırımla vurülmuştur. Otiğan dolayıdır ki hekimler, iyi edeme. dikleri hastalarının son törenine iştirak edemezler... Bunlara masaldır, diye inanmak stemezseniz, eski Romanm en meşhur kumandanı o Juliyus Se. zar'ın da dünyaya höyle gelmiş ol. duğunu elbette bilirsiniz. Zaten, ondan dolayı, hekimlikte karın ya. rılarak çocuğu çıkarmak işine Sa- zariyen ameliyatı derler. O büyük kumandan da annesi öldüğü vakit karnında kalmış ve Roma kanunu gebe kadın ölürse, karnınm mutla. ka açılmasını emrettiğinden çocuk kurtarılmıştı. Ondan sonra da Romada birkaç büyük adam, bu ameliyatla dünya. ya gelmiş olduklarından, eski Ro- manlılar arasında, böyle doğan ç0- cukların talii büyük olur, diye hir itikat bulunduğu rivayet edilir, Erzincanda Sezar gibi doğan mi. ni mini “Mucize, ve de parlak bir tali temenni etmeliyir. Bu çocuğun yakından kimsesi kalmamışsa, onu kendisine öz ev- ; Tât, diye alıp büyütmek — benim fikrimce — Seza; adına kurul. muş olan Kayseri şehrine düşer.. narak Karadeniz havzasında vazi. yeti muhkemleştirecektir. Bu, Ka. radenize sahil Avrupalı milletler üzerinde yapılmakta olan tazyik. leri de kolaylaştıracaktır. Zaten Türkiye ile Romanya arasının f3- »l bir görüş tentisi devam etmek. tedir.” Havadis zamanında ve yerinde yayılmış olmuyor mu? o Finlanda le beraber İtalya, Sovyet karşi vaziyetini almıştır; Balkanlara yabancı bir akını ön- lemek için Balkan politikası ya- pıyor. Bu politikadan alınabilecek netice Almanya için kötüdür. Eğer Balkanlar, İtalyan işbirliğine ih. tiyaç kalmadan kurtulabilecekse, İtalya, Almanyanın © yardımına yer ayırmıya mecbur olacaktır. Bir ucu ile bu tarafı tutmak İs. teyen Alman propagandası, öbür weile de İtalyanın da iştirak ettiği Balkan bloku karşısmda Sovyet Rusyaya Alman ittifakının tek ca- re olabileceğini anlatmak istiyor, Alman . Sovyet anlaşmasından çok şey beklediği halde heniz zarar. dan başka hir şer alamamış olan Almanya, şimdi bu. kadar basit manevralara bel bağlamaktadır.