19 Mart 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10

ÇEKOSLOVAK Hesabı Görüldükten Sonra (Başı 1 inelde) Bu hedefin bizi bugün için alâka- dar eden kısmı, Çekoslovakya işgali- nin günün meselesi haline getirdiği (Drang Nach Osten - Şarka doğru) siyasetidir. Almanyanın şarka doağru siyase- tinde üç gayesi vardır: Biri Ukray- nayı istilâ etmek; ikincisi Tuna yo- lile Karadenize inmek; üçüncüsü Balkanlara sarkmaktır. Bu üç yol üzerinde de ön safta Macaristan ve Romanya vardır. Macariştan uzun bir tereddüt dev- ri geçirdikten sonra Almanya ile an- laşmıştır. Almanya Macaristana Rus Karpatyası, yani Rütenyayı vermiş- tir. Bu suretle Macaristanla Polon- yanm hemhudut olmasma Tazı ol- muştur. Macaristanın diğer memle- ketlerle olan hudut tashihi iddiala- rmı da tahakkuk ettirmeği vaadet- miştir. Buna mukabil de Macaristan harici siyasetinde tamamen Alman- yaya tâbi olacak, ve Macariştanda Nazi prensip ve kanunları hâkim o- lacaktır, Binaenaleyh Rütenyanın işgalini müteakip Macaristanda bir Nazileşme siyasetinin tatbikima baş- lanması beklenebilir. Bu suretle Ma- caristan Almanya ile birleşmiş sayı- labilir. Romanyaya gelince, bu devletin vaziyeti daha naziktir. Romanya Mü. nih konferansından sonra Alman taz- yik ve nüfuzuna karşı mukayemet siyaseti takip etmiştir. Dahildeki Na- zi teşkilâtmı dağıtmış, Balkan An- tantına olan sadakatini teyit etmiş ve fazla olarak Romanya Hariciye Nazırı Gafenco daha iki hafta evvel Varşovaya giderek Polonya ile olan askeri ittifakını kuvvetlendirmiştir. Binaenaleyh son hâdiselerin do- ğurduğu yeni vaziyet karşısında Ro- manyanın tutacağı yol fevkalâde mü- himdir. Almanlar, Romanyayı elde etmek için faaliyetten geri durmu- yorlar, Bir defa Çekoslovak yağma- sında; Romanyaya da-küçük bir hisse ayırmışlar ve Romen askerleri Rü- tenyadasbaszr Kasabülârı işgal etmiş- Bükreşte bulunan Alman iktısat iheyeti, Romanyaya bir iktısadi an- 'laşma teklif etmiştir. Bu teklife gö- re Almanya, Romanyanın zirai istih- salâtını arttırmak için buraya Al- 'man ziraat mühendisleri gönderecek 've Romanyaya borçlu olduğu 200 wmilyon leye mukabil 24 bin traktör 'verecektir. Bu suretle Alman mü- 'hendislerinin nezareti altında, Alman sermaye ve tekniğile Romanyada ziraate geniş bir inkişaf imkânı ve- rilecektir. Almanya bütün bu zirai hsullere kur. Gene bu teklife göre Romanya rmevcut petrol kuyularından kâfi de- recede istihsalât yapamamaktadır. 'Gerek bu kuyulardan daha fazla krandıman almak, gerek yeni kuyular yaçarak istihsâlâtı arttırmak üzere Almanya Romanyaya para, mühen- dis ve teknik vesaliti yermeğe hazır- wdır. İstihsal edilecek fazla petrolün vde hepsine Almanya taliptir. Çekoslovakyanın işgalinden evvel “yapılan bu teklif henüz Romanyalı- lar tarafından kabul edilmemiştir. Görülüyor ki Romanya bir taraf- ftan siyaseten, diğer taraftan ekono- mi bakımından sıkı bir tazyik altın- dadır. Almanya, şarka doğru siyasetinde yolu inde bul ya meselesini şu veya bu şekilde halle bürdur. Çünkü R ya gerek Ukraynanın, gerek Balkanların şon kalesidir. Romanya bu tazyika ne dereceye kadar mukavemet edecektir? Onun bu mukavemeti ne gibi neticeler do- ğurabilir? Romanya kalesi de yıkı- , Tırsa akın nerelere kadar uzanabilir? İşte yakın istikbali tehdit eden teh- like budur. -— ——— —— YENİ NEŞRİYAT: Çocuk Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Merke- zi tarafından çıkarılmakta olan (Çocuk) adlı derginin (130) uncu sayısı çıkmıştır. Yurt yavrularının sağlık, sosyal, kültürel durümlarının inkişafına hizmet eden bu kıymetli dergiyi çocuklara, çocuklu ana ve babalara tavsiye ederiz. y y $ i (Başı 1 incide) - lenen bir takım hâdişeleri takbih et- tiğini bildirmiş olduğunu söylediğin. den Amerikanın da son hareketleri gayri meşru tanıdığı tüvazzuh et- mektedir. Mister Velis, bundan baş- ka şu sözleri söylemiştir: - “Kasten ve keyfi olarak hakka karşı yapılan cebir hareketlerinin dünya sulhünü ve bugünkü medeniyetin temellerini tehdit ettiğinde şüphe yoktur.,, “Notaların mahiyeti,, İngiltere ile Fransa hükümetleri tarafından verilen notalar ayni me- aldedir, İki devletin Berlin sefirleri bu notaları bugün Alman hariciyesi. ne tevdi etmişlerdir. İngiltere hükümeti, Neville Hen- dersonu İngiltere hükümetinin Çe- koslovakya hâdiselerini Münih iti- lâflarına ve bu itilâfları imzalayanlar tarafından taahhüt edilen muslihane teşriki mesaiye tam bir tecavüz ma- hiyetinde telâkki ettiğini, Almanya hükümetine bildirmeğe memur et- miştir. Ingiltere hükümeti, bundan maada Almanyanın askeri müdahalesi neti- mi'nde. Çekoslovakyada hâsıl olan değişikliklerin hiçbir hukuki esağa İs- tinat etmediği kanaatindedir, !ngı'll'z elt , . ö e Amerikanın İştirakile Içtima Yapılıyor yanatta bulunarak İsviçrenin istiklâ lini müdafaaya hazır olduğunu ve bu uğurda hiç bir fedakârlıktan çekin- miyeceğini söylemiş, Çek hâdisele- rinden bahsederek bu hâdiselerin İs viçreyi derinden müteessir ettiğini, fakat İsviçrelilerin — hürriyetlerini müdafaa edeceklerini anlatmıştır. Bulgaristanda şiddetli aksülâmeller Sofya, 18 (A.A.) —- Havas Ajansı bildiriyar: Çekoslovakya hâdiseleri ilk anlar- da muhtelif aksülâmeller uyandır- mışsa da şimdi bu görüş farkları or- tadan kalkmıştır, Hemen bütün Bul- gar mahfillerinde şu bir tek jestin şiddeti karşısında endişe hissi müşa- hede ve tesbit olunmaktadır: Alman jestinin şiddeti karşısında endişe hissi, Gerek siyasi mahfiller- de ve gerek fertler, memleketlerinin mukadderatı hakkında hiç bir hayal kurmamaktadırlar. Evvelce Alman » yaya teveccüh gösteren ayni mahfil- ler bugün Alman emperyalizmini takbih ediyorlar. Bütün ağızlarda ay ni sual dolaşıyor: Alman dalgasına nasıl sed çekmeli? Bu hususta ileri sürülen telkinler hemen hemen ayni- dir. Selâmet Baltık denizinden Ege Bugün Ingiliz kabineılrtophnmış. ve Mister Chamberlain de içtimaa riyaset etmiştir. Kabine içtimaına iş- tirak eden Müdafaa nazırı, daha ev- vel müdafaa komitesinin içtimaına riyaset etmişti. Lord Halifaks da, Almanya, Rus- ya, Fransa ve Amerika sefirlerile gö- TÜşmüştü. İngiltere mecburi askerliği tesis ediyor mu? Londra, 18 (A.A.) — Havas Ajan- sı muhabirinin haber aldığına göre, İngiliz kabinesinin bugünkü öğle- den sonraki fevka''de toplantısına sebep Romanyanın maruz bulundu- ğu Alman tehlikesidir. Filhakika, bu fevkalâde toplantıyı yapmış olan Lord Halifax, İngiliz politikasının derhal bir mü hattı-tesbit - et- mesi lâzım olduğunu, zira İngiltere Romanyanın Almanya — tarafından a CFT demokrasilerin muvaffakıyet ihtima- lini ebediyen tehlikeye düşüreceği kanaatinde — olduğu ve şu hususu derpiş ettiği anlaşılmaktadır: 1 — Demokrat devletlerinin bir konferans akdetmeleri, 2 — İngilterede mecburi askerlik hizmetinin tesisi, Almanyanın bir istimzacı Alman sefiri Von Dirtsen'in dün Chamberlain — tarafından söylenen nutka itiraz ettiği ve bu nutuktan İngilterenin bundan sonra Almanya- ya karşı hasmane bir diplamasi siya- seti takip etmek arzusunda olduğu manasının çıkarılması mı lâzım gel- diğini Lord Halifakstan sorduğu tah- min edilmektedir. Alman sefirinin geri çağırılması ihtimali işe her an mevcuttur ve bu iş, Lord Halifaksın yereceği izahata bağlıdır. " ; * Dört devlet bir kongre mi yapacak? — Siyasi mahfiller, Londrada belki de Amerikanın iştirakiyle İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği arasında müzakereler başlaması ihtimalinden bahsetmektedirler. Bu haber henüz teeyyüt etmemiş ise de salâhiyettar mahfiller, Litvinofun Lendraya çağ- rılmasını derpiş eylemektedirler. Siyasi mahfiller, Chamberlain ta- rafından dün söylenen nutuktan Baş vekilin hâdiselerin verdiği dersi an- ladığı ve idealist siyasetin yerine re- alist bir siyaset takip edeceği mâna- sını çıkarmaktadırlar, * Varşovada nümayişler Varşovada dün öğleden sonra Al- manya aleyhinde şiddetli bir nüma- yiş yapılmıştır. Takriben 1.000 kişi Almanya ve Hitler aleyhinde bağı- rıp çağırarak hariciye binasına yak- laşmak istemişlerdir. Süvari polis- ler bir kaç kere hücum ederek nüma yişçileri geri püskürtmüşlerdir. Bir- çok yaralı vardır. Bazı Alman mağazalarının camla- rı kırılmıştır. * İsviçrede teessür İsviçre federasyonu reisi busgün be- denizine kadar bütün memleketlerin bir araya taplanmasında görülmek- tedir. Diğer cihetten Batı devletleri- nin hareketsizliğini teessüfle kayde- denler de çoktur, Bu memleketleri, Cenubu Şarki Avrupası da Alman hegemonyasına karşı sed çekecek mü tecanis bir blokun teşekkülünü ko - laylaştırmak için, bazı Balkan mem- leketlerini bugün de ayıran mesele- lerin hali lehinde müdahalede bu- lunmaları icap edeceği kanaati gös- terilmektedir. İngiliz Başvekilinin nutku tefsir ediliyor Londra, 18 (Husuşi) — Matbuat, Chamberlain'in nutku ile meşgul al- maktadır. Times, Mister Chamber- lain'in diğer milletlerle istişare yap- mak lüzumundan bah işa- | ret ederek diyor' ki: ; “Ayni düşüncede bulunan - bütün milletler arasında müzakere yapma- nın tam sırasıdır,” Daily Telegraph, İngilterenin yine sulh için çalışacağını, fakat başka u- sul tutacağını anlatıyor. Daily Mail, mecburt askerlik usu- lünün derhal kabulü 1Ihindedir. Daily Express te ayni fikirdedir. Manchester Guardian gazetesine gö- re Chamberlain'in nutku, 1914 te Edvard Grey tarafından söylenen nutuktanberi bir İngiliz nazırının söylediği en mühim nutuktur ve bu nutuk bir dönüm noktasıdır. Bu gazete diyor ki; “Chamber- lain'in eski siyaseti ölmüştür. Bundan sonra Chamberlain'i, yeni siyasetini tatbik hususunda göstereceği sür'at ile ölçeceğiz.” * Fransız gazeteleri de ayni mevzu ile meşguldürler. Figaro'ya göre ar- tık Fransa daimi seferberlik haline konmalıdır. Jour da ayni fikirdedir. Petit Journal: “Mütecavizlere ar- tik, dur! demek lmüştir” diyor. * Amerikan matbuatında Almanların Çekoslövakyayı işgal etmeleri üzerine Fransız ve İngiliz hükümetlerinin hattı hareketlerinde vuku bulan değişiklik Amerika ef- kârr umumiyesi üzerinde kuvvetli bir intiba hasıl etmiştir. New-Yok Times gazetesi, bundan Almanya için hâdis olabilecek mü- him neticeleri tahlil ediyor ve diyor ki: | “Alman hükümeti demokrasilerin muhtelif tezahürlerini sadece lâf ad- dediyorsa çok aldanıyor. Almanya sterlin ile doların yüzü- nü daha uzun müddet göremiyecek- tir. Amerika ile bir ticaret muahede» sji akdi hakkında uzun zamandanbhe- Tİ Admanya tarafından beslenen mu- kaddeş ümit artık ebediyen mahve- dilmiştir ve Çek - Sloyakyanın ilha- kı bitaraflık kanununun çok muhte- mel olarak tadilini intaç edecek ve bu tadil Fransa ile İngiltereye harp za- manında piyasalarımızdan — İhtiyaç- TAN (Baş: 1 incide) ve saat dörtte seçim biterek sandık- lar kapatılacaktır. Bunu müteakıp derhal reylerin tasnifine başlanarak bu ameliye de saat sekizde bitirile- cektir. Bir kısım dairelerde tasnif pa- zartesi gününe kalacaktır. Bugün şehrin muhtelif semtlerin- de tezahürata devam edilecektir. Bu arada Taksimde öğleden sonra şehir bandosu muhtelif parçalar çalacağı gibi saat 18 de de üniversite doçent. lerinden Yavuz Abadan tarafından bir hitabe irat edilecektir. Bakırköy. de halkevi konferans salanunda Cev- det tarafından bir konferans verile- cek, spor sahasında kamyonet vasıta- sile propaganda yapılacaktır. Be- yazıt meydanında öğleden sonra ban- do muhtelif parçalar çalacaktır, Sa- at 10—1İ2 arasında Şehremini mey- danında parti kamyoneti tarafından plâkla propaganda neşriyatı yapıla- caktır. Saat 13-17 arasında yine Parti kam. yonetile Karagümrükte, Eyüpte ve Ramide neşriyat yapılacaktır. Seçim tamamlanan yerler Balıkesirde, Uşakta, Edirnede, U- zunköprüde, Keşanda, Meriçte, İpsa- Seçimin Ilk Devresi Nihayetlenmek ÜUzere Bayan İnönü rey veriyor lada, Muğlada, Düzcede, Artvinde, Orduda, Sinopta müntehibisani seçi- mi ikmal edilmiştir. Yeni müntehibisani mazbatalarının şekli Intihabı mebusan teftiş heyeti, müntehibisanilere verilecek mazba- taların kaybolmaları ihtimalini göz. önünde bulundurarak hem bu kay- bın önüne geçmek, hem de eli 19-8 - 039 Fransız Meclisinde Münakaşald | . M Her Alman Zaferin! Bir İtalyan Hezimet Olduğu Söylenildi 'Pl!'lı,çla (A.A.) — Hükümete * niş salâhiyetler verilmesi ha kanunun mecliste müzakeresine * lanmıştır. j Müzakereler esnasında Seie m su Kerilliş kürsüye çıkarak Dâ hükümetinin Münih görüşme rasındaki politikasını şiddetle t&" etmiş ve bu politikanın Çek-Sl0 yayı tahrip ederek Almanyaya "" him teslihat ve milyonlarca teslim ettiğini söylemiştir. Kerillis, bundan sonra, hüküf'| tarafından pasif müdafaa, hav$ fabrikaların ademi merkeziyeti larında alınan tedbirlerin gayri '| olduğunu bildirerek vahim sa#”) çınd' t aldlerdr ğ na” ta DA d dikkatini çekmiş ve hudutsuz hiyetlerle Daladier'e Fransanm ların daimi bir hatıra olarak muha.: fazasını temin etmek için sene maz- bataları küçük kıtada ve bir maroken kap içinde olarak hazırlatmıya karar vermiştir. Ancak bir hüviyet cüzda- nı ebadında olan bu zarif marokenli mazbataların baş tarafında (İntihabı mebusan Heyeti teftişiyesi), bunun altında da ait olduğu vilâyet ismi bu- lunacaktır, Mazbatanın içinde yalnız şu cümle vardır: “— Intihabı mebusan kanununu ve bunun bazı maddelerini, puaddel kanunun koyduğu yollara uyarak yapılan seçim sonunda ,... reyle mün- tehibisaniliğe seçildiğini gösterir maz batadır..,, Mazbatanın altında da heyeti tef. zt tişiye imzaları bul öi ea ( Başıçi İnçcide ) lemeyi istihdaf ettiğini anlatmâkta- dır. Karpatlarda vaziyet Londra, 18 (Hususi) — Orta Av- rupada vaziyet hakkında en son ge- len haberlere göre Alman askerleri. nin Karpat Ukraynasına doğru yürü- düklerine dair verilen haberler Al- manlar tarafından tekzip olunmak- tadır, Fakat Karpat Ukraynası hü- kümeti Almanyaya tekrar müracaat ederek memleketi Macar istilâsın- dan kurtarmasını istemiştir. Esasen burada Macarların mukavemet gör- dükleri, Macarlar tarafından da res- men kabul olunmakta ve Macarların 37 ölü ve 114 yralı verdikleri bildi- rilmektedir, Macar Saltanat Naibi ti, Macar baş sıfatile bugün yeni ilhak olunan ara- zideki orduyu teftişe gitmiştir. Almanlar ilerliyor Prag'dan alınan malümata göre Alman ordusu cenubu şarkiye (Kar- patlara) doğru ilerlemektedir. “Alman askerlerinin hedefi belli değildir. Alman askerleri yerine Prag'da emniyet işleri Alman zahı- tası ile hücum kıtaları tarafından deruhte olunmuştur. Z Almanya hükümeti, eski hariciye nazırı Fon Neurath'ı Bohemya ve Moravyaya Rayh hâmisi olarak ta- yin etmiştir. Fon Neurath, Hitlerin hususf kabine şefliğini deruhte et- meğe devam edecektir. Kendisine Südet liderlerinden Frank yardım decektir, y Yahudilere karşı tedbirler Amiral Hor- Sıra Romanyanın mı? relere iştirak etmişlerdir. Müzakere- lerden sonra Tisso ile arkadaşları Bratislavaya dönmüşlerdir, Slovaklara, Karpatlarda yer veriliyor Emin bir menbadan öğrenildiğine göre Almanya halihazırd ya ve Moravya protektorası,, dahilin de bulunan bazı mıntakaları ilhak edecektir, Diğer cihetten Slovakya bu pro- tektora'ya bazı mıintakaları — terke- decek, fakat buna mukabil kendisi- ne Karpatlaraltı Ukraynasından ba- zı arazi parçaları devredilecektir. Dolaşan bir şayiaya göre Bratisla- va şehri Almanyaya ilhak edilecek ve Viyana hakem kararnamesi mu- cibince Macaristana terkedilen Kısi- ce, Slovakyaya verilecektir. Macar halkının Koşsice'i tahliye ettiğine dair bazı şayialar dolaşmaktadır. Bratislavadaki Almanlar, Alman kıtalarını karşılamağa hazırlanmak- tadırlar. Bu kıtalar, memleketin bü- yük bir kısmını şimdiden işgal etmiş ler ve bütün hudutlarını muhafaza altına almışlardır. Alman kıtaları Bratislavaya giriyor Alman kıtaları, Bratislavanın şars kındaki dış mahalleler ile şehrin şi- malinde kâin Piestany mevkiini iş- Bal etmişlerdir. Bratislavadaki Almanlara gamalı haçlı bayraklar dağıtılmaktadır. Slo- vaklar, sükünetlerini muhafaza et- mekte ve işleriyle meşgul olmağa devam etmektedirler, Yahudi mağa- zaları kapalıdır. 4 Almanya Slovakların Rabk Talk b KRDah Prag'da alman şiddetli - tedbirl henüz gevşememiştir. Yahudilere karşr takip olunan şiddet siyaseti bir adım ileri götürülmüştür. Bugün Yahudi doktorlar çalışmaktan me- rinden azledilmişlerdir. Bir Yahudi Sinagogu yakılmış ve yangınmın meçhul sebeplerden ileri geldiği ilân olunmuştur. Hitlerin faaliyeti — Her Hitler Viyanada bir çok mü- lâkatlarla meşgul olmuştur. Slovak- ları olan silâhları satın almak imkü» nını temin edecektir.” ya Başvekili Tisso ile arkadaşları da Viyanaya gelmişler ve bu müzake- nolunmuşlar ve devlet memuriyetle. tarafit Presburg 18 (A.A,) — Slovak mat- buat bürosu aşağıdaki haberi” neş- retmiştir: Slovakyadaki Alman kıtaatı her ta ve her türlü ahvalde hiçbir suretle Sloyakların hâkimiyet huku- kuna dokunmıyacak şekilde hareket etmek için emir almışlardır. Her Hitler Viyanadan hareket e- derek Breslau yolu ile Berline dön. mektedir, Berlin, heyaetleri zafer a- l;ıırylıu ile karşılamıya hazırlanmış- Ğörlng. yeni bir askeri hava mın- D kadderatını teslim edemiyeceğili bu kanunun kabulünden dolayı "| rine hiçhir mesuliyet alamıyacı?” beyan etmiştir. Müteakiben söz alan buslarından Bergery d “— Alman hegemonyasının büslerine karşı bir. durd si indirmek İüzumunda heP” müttefik bulunuyoruz.” Bergery, Hitlerin son Te şiddetle tenkit etmiş ve Slovak 'j ten; Danzig ve Memel meseleif'| gözden geçirdikten sonra Romanya, Macaristan ve Yug0 yanın Alman hegemonyasına vemet için Fransa ile görüşmek ? kiinde kalacaklarını bildirmiş V “— Fransa hem barışı kut ve hem de zaferle neticele! harbe hazırlanmıya mecburdu?: Daladier, olduğu yırdenuıüi rak, hükümeti Kerillisi müza” nin tehiri teklifi âleyhinde lçîi sürdüğünü $ . he cerhe eti meselesini (l bi Louis Marin, Başvekilin i “Bir karış toprak terketmiyec*” , şeklinde kânunuevvelde yaptiğ! af yanata uygun olduğunu, buna * en hükümete politikasımı kânmı vermek üzere geniş ler kanunu lehinde rey Sol cenah demokratlarından ç mebusu Escartfigue, her Almâf J| ferinin bir İtalyan hezimeti d€” | polduğunu ve İtalya ile yakla$” ç| nın şimdi her zamankinden lacağını kaydederek demiştir git “— Başvekiler itimat reyi mebuslar arasında, bize umumi "j te Fransız - İtalyan silâh karde$* gi temin etmiş olan ebedi do j tekrar temhir edildiğini görr mek y teyen insanlar mevcut olduğunu ” lemek isterim,” 4 Bundan sonra tehir teklifi "i konularak 258 reye karşı 324 | Meeclis geniş salâhiyetler “ı' nu 264 reye karşı 321 reyle kabi ; aht Irak Kralına Suik© î Yapanlar Mahküm Oldular Ji Bağdat, 18 (AJA,) D.AN.Bi | met Süleyman ve diğer dört Gaziye suikast tertibi suçundan ma mahküm edilmiştir. Kral dam çezaşını müebbet küreğe. " 15 seneye ve Hikmet Sül! zasını da beş seneye indirmiştif' ($ Diğer iki suçlu 7 ve 8 sene lü cezasına mahküm edilmiştir. takası ihdasını emretmiştir. BU taka merkezi Viyanada olmak v’,f Avusturya, Bohemya ve Morâ ihtiva etmektedir. Yeni mınt j şefliğine genera| Leehr tayil 400 Çek ve nazilik ııeyw man Pragdan Gdynia'ya git Plg dir. Bu muhacirler yabancı M*” | ketlere dağılacaklardır, Lehistana akın akın muhacif f mektedir.