7 Nisan 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

—— 71-4-938 TAN İspanya Harbi Hükümetçiler Lehine Düzelebilir mi? Yazan: GENERAL Gündelik Gazete ——o— . TAN'in Bedifiz Haberde, fikirde, her- #eyde temiz, dürüst, samimi olmak, karlin gezetesi olmıyan çalışmaktır. tig ABONE BEDELİ Türkiye Fenebi 1400 Kr, #ğene 2e00 “Kr, 0 Er GAz 1500 Kr, #0 Kr, Say 200 Kn, 150 Er, 1Ay 400 Er, Milletleraman e posta tttihndına “dahil ole miyan memleketler tçin 30, 16, 9, 35 Mrs dir. Abone bedeli peşindir: Adres değiş” tirmek 25 kuruştur. Cevap için mektup Mira 10 küresi pul Hüvesi üzeredir. GUNUN MESELELERİ ğa Bursanın İyi Bir Teşebbüsü IYazan: M. ZEKERİYA)| Memleketin her tarafında büyük bir kalkınma hareketi var. Şehirler Yeni baştan yapılıyor. Fabrikalar ku- Fakat biz bunları yakından takip edemiyoruz. uhabirlerimiz de bu hayatın içinde in, bu kalkınmayı W- Zaktan gören hir gözle göremiyor ve Tuluyor. Hayat değişiy" bulundukları içi günkü telgraflarda bir yan- lışlık yoksa, dördünde Tartoza düşmüş bulunuyor. -Lerifa, Eber Nehrinin oŞimalinde, Zaragoza dan Barselona giden er e de, Eber'e an e sağ kıyısında, Katalonya'nın mühim, ve anlaşi- lan, modern surette tahkim edil- miş bir şehri, birçök deyir ve ka- ra yollarının kavuştuğu büyük bir merkezidir. Buradan Barselona, kuş uçuşu, yalnız 180 km; yani asker ayağı ile, bir haftalık kadar bir yol kalmıştır; fakat, böyle bir haftalık yolların bir senede bile a- lımamadıkları, harpte olagan şey- lerâendir. Onun için, meselenin €- hemmiyeti mesafede değildir. Harp bizi tenvir edemiyorlar. Arada #ira-| te esas olan ordudur. Bir düşmanın Şu veya bu şehri ziyaretle de mem leketteki bu umumi kalkınma hareke- tini anlamak mümkün değildir. Hal aki gazeteci olarak memleketin yük *eliş ve inkişaf seyrini safha safha Ve sayfa sayfa takip edebilmek ve sü larımızda aksettirmek ihtiyaç ve mecburiyetindeyiz» Bursa bu sahada ilk hayırlı ve tak ire şayan adımı attı. Bursa kaplıca- âr şirketi İstanbul matbuatını İki Bün için Bursaya davetetti. Bu ziy Petten istifade ederek gazetecilere! arsanın iç ve dış hayatını gösterdi. ler. Tarihi eserlerini, müzelerini, mü. 8sseselerini, fabrikalarını, hamamla Finı gezdirdiler: Yapılan işleri, hazır. lanan projeleri, tasavvur edilen yeni likleri anlattılar. Ve bize Bursanın davasını izah ettiler. İstanbul matbuntı toplu bir halde va Un hir varan İzik de Mumay pi kından tanımak ve Bursanın davasını benimsemek iniktinma malik oldu lar. Yalnız bu kadarla da kalmıyarak bu davayı bütün Türk milletine anlat mak vazifesini üzerlerine aldılar. Bu bir örnektir. Biz yalnız Bursa- Yı değil, İzmiri de, Samsunu da, Am karayı da, Adanayı da, hülüsa mem etin her köşesini tanımak ve gör- mek ve yapılan işleri herkese tamt- Mak isteriz. Bunu münferit teşebbüs- lerle yapamıyoruz. Fakat vilâyetler Bursanın göster. diği örneğe uyarak İstanbul matbua- ve o sevile ile bütün millete ken- Muhitlerindeki icraatı ve kalkın - ma hareketini tanıtabilirler. Bursa İ- SİN bugünlerde İstanbul matbuatında öyle toplu bir ziya-| dah ve müspet ne- anlatmıya kâfi ge-| ektir sanıyorum. Bize ilk defa bu! veren Bursa kaplıcalar şirke- —— Bursa gazetecilerine burada i teşekkür etmeyi vazife biliyo- Sikacak yazılar, Tetin nekada, eler vereceği Üine, İdarci Maslahat Zihniyeti np zih kararı Şemektir. yi ile üzerinde durduğu noktalardan biri de kanının mutlak hökimiyetini temin etmektir. Evvelki gön şehir meclisinde Yeni kediye zabıta talimatnamesi müza- Ye edilirken, balıkçı ve kasap dük- ann riayete mecbur oldukları küma geçiliyor ve âzadan biri bu 4 ddelerin tatbik edilmediğinden, ka der, Ve balıkçı dükkânlarının pisliğin i ayet, ediyor. Se maç hat işleri "müdür muavini Os an Sait cevap verirken zemin ve 78 vi sun hareket edildiğinin ai $eker ve pasta yapan yerler hak- ndaki talimatnamenin de barı mad” İşi oluruna bağlamak, etrafı kolle- Ke İdare etmek şarkın ötedenberi talığıdır. Cümhuriyet rejimi bu MİYeti inkâr eder. Cümhuriyet re- * prensip rejimidir. Sözünü tutar, ed m İcra eder, kanunu ne İhmal ©r, ne de ihmaline müsaade eder, eş İet demek, kanun demektir. İda- Mmaslahat demek ise, kanunsuzluk Cümhuriyet rejiminin 1s- son mukuvemet, kudret ve ümidi- ni kırarak onu barışa mecbur et- “| nek için, son ordusunu, son kuv- vet ve ümit kaynaklarını tahrip etmek lâzımdır. *İ İspanya Cümhuriyetinin son 2a- manlarda bin emek ile düzdüğü, talim ve techiz ettiği fırkaların ço ğu, aylardanberi biribirinin arka- i| sudan gelen çok şiddetli ve kanlı Teruel muharebelerinda, Eber Neh- rinin Cenup ve Şimalindeki Ara- gon harp hareketlerinde, Mantal- ban, Alcaniz, Caspe, Huesca, Fra- ga ve, nihayet, Lerida savaşların- da ezilmiş, erimiş veya dağılmış lardır. Bundan başka, nâsyonalist- lerin Barselona yaptıkları çok şid detli ve zalimane hava taarruzları, halkın manevi Kuvvetlerini fazla SârSmiş Gldtak Ki, &0U gelen MADA lere inanmak lâzım gelirse, Cüm- huriyetin kalbi ve idare merkezi ,İ olan şehirde müdafaaya muzır te sirler yapabilecek kargaşalıklar çıkabilmiştir; işte, asıl felâket bun lardadır. artoza'nın düşmesi keyfiye- tine gelince, bu çoktan bek lenen hâdise, Katalonyanın, Va- lensiya ve dolayısiyle Cümhuriye- tin Cenup Batı büyük parçası İle bağını keseceğinden, Eber Nehri- *İ nin Şimelinde hükümetin elinde kalan son Aragon ve Katalonya toprakları ile beraber Barselona- nın, pasyonalistlerin eline düşme- sini pek tezlendirecektir; çünkü, Katalonyadaki ordusunu takviye için, Cümhuriyetin, memleketin diğer sakin cephelerinin köylerin- den kuvvetler getirtmesine, ve bünsüz da Franco'nun Lerida dan sonra, yapacağı hamleleri durdurmasına artık imkân kalmı- yacaktır. Bu vaziyetin zaten sayı ve her türlü harp ve fenni vasıta- lar cihetiyle, Franco'culara nisbe- ten daha zayıf olan oralardaki Cümhuriyetçi kıtaların manevi- a 'deleri tatbik edildiği halde esnafı ko- 'rumak maksadile bazı maddelerin ih mal edildiğini ve bunları tatbik et- miyenlere karşı göz Yumulduğunu söylemek cesaretini gösteriyor. Bu cevap mecliste haklı bir asabi - yet uyandırıyor. Bazı maddelerin ih- mal edilmesi ve bunları tatbik etmi- yenlere göz yumulması ne demektir? "Amma sıhhat işleri müdür muavini bu cesareti göstermekte haklıdır. Çün kü belediye zabıta talimatnamesi ele alınır dn madde madde tetkik edilirse görülür ki, bunların çoğu tatbik edil- memektedir. Bundan dolayı da beledi İyenin şehir halkı üzerinde otoritesi te İessüs edememiştir. Verilen emirlere riayet etmemek âdet hükmüne girmiş tir, Geçen gün de gibi ba idarei me zihniyeti devletin 0- toritesini bozan, kanunun kıymetini azaltan, hükümet kararlarına itimat- sazlık tevlit eden eski bir hastalıktır. e a Ya Cümhuriyet rejimi bu zihniyetin de- yamına müsaade etmemelidir. TAN H. EMİR İspanyadaki en son harp vaziyetini gösterir krok' yatı üzerinde büyük mikyasta mu- zır tesir yapabileceği de hesaba ka tılmalıdır. Franco'cuların Aragon harp ha- teketlerini durdurmak maksadiy- Gundelhara bölgesinde, giriştikleri taarruzlar görünüşe nazaran cılızdır ve bu- nunle nasyonalistlerin, Eber taar- ruz sahalarından kuvvet tefrikine mecbur edileceklerini ve bu gibi tedbirlerle Katslonya ile Barselo- nun kurtarılacaklarını ümit etmek beyhudedir. Ancak böyle bir fikir, esas itibariyle yanlış değildir; bi- lâkis müessir de olabilir. Fakat, bunun için kuvvet ile beraber bü- yük ' kararlar lâzımdır. Meselâ, Franco'cuların, Eber Cenubundaki Aragon taarruzları, Gundalape suyunda durakladığı, ve hattâ E- ber Şimelindeki Frankist harekâtı başladığı bir sırada, eğer Cümhu- riyetçiler Guadalajara mintakasın da mühün kuvvetler toplıyarak Zaragoza — Calatayud genel isti- kametirde büyük bir taarruz yap mak imkânını bulsalardı, bunun- la hem Franco'cuların Aragon ta- arrüzünu durdurabilmiş ve hem bir açık sahra meydan muharebe sinde büyük bir zaler kazanama- salar da, muharebeyi Katalonya- dan ye Barselondan uzak bölgele- re hakletmiş olurlardı. le, Cümhuriyetçileri, u gibi, iç hatlarda hareket- ler adı verilen, seri ve mü- MEDENİYET İLERLİYOR Berlinde hava hücumlarına karşı yapılan ilk korunma evi, ilk insanların çadırlarından farksızdır essir harekât, yani kuvvetlerin cephenin bir yerinden diğer yerine süratle taşınarak düşmanı zayıf yerinden ansızın vurmak şekli, es kiden, ancak gerilerinde kabiliyet li ve geniş bir demiryolu ağı bulu- nan cephelerde düşünülebilirdi; bugün ise, motörlü veya kamyon- lara bindirilmiş kıtalardan müte- şekkil ordular için, bu gibi hare- ketler artık, iyi nlerde ve Şol bulunan yerlerde, z0t birşey değildir. Mötürün sürati, bugünkü harplerde, seyı azlığını ehemmi yetle telâfiye yarıyan veya ters ifa de ile, istenilen yerlerde büyük fa ikiyetler temin edebilen bir unsur teşkil edeceğinden bunu mebzuli- yetle kullanabilen ve. ondan isti- fade etmesini bilen ordular zaferi evvelden sigorta etmiş sayılırlar. Fakat, Cümhuriyetçilerin bu im kânlardan istifade ederek Guade- lajara çevresinde ehemmiyetli bir muvaffakıyet temin edebilmeleri için, çok çetin bir karar vermele- ri, tali maksatları muvakkaten ol- sun elden bırakarak heryerden ta- sarruf ve istifade kabil olan bü- tün kuvvetleri bu bölgeye büyük bir sürat ve mahremiyet ile topla maları ve nihayet işe tam zama- nında başlamış bulunmaları lâzım dı; bugün, böyle bir tedbir artık geçtir. i me (İNGİLİZ KARİKATURU : Gviyein, Aragon ile Ka- talonyayı kaybetiesi, yal- nız arazi zayi etmek mahiyetinde kalmaz; ayni zamanda bu bölgeler deki askeri kuvvetleri, bütün harp silâh ve malzeme stoklarını ve bu- ralardaki mühim sanayii elden çi- karmak demektir. Çünkü artık bun ların Valânsiya üzerinden Cenup Batıya doğru nakilleri zaman ve imkânı geçmiştir; çünkü kara yo- Ju artık kesilmiş sayılır, Cümhu- riyetçiler de denize hâlim değil- dirler. Görülüyor ki. son harp vaziyeti, | Cümburiyetçiler için tehlikelidir, âdeta Ümitsizdir; mümkün görebil diğimiz yegine çare, elde maddi ve manevi herne varsa, hemen Ce- nup Batıya yollamak ve hükümeti meselâ, Murcla (Cartagena'nın Şi- malinde) de yeniden kurarak, memleketin Cenup parçasını sona kadar müdafaaya azmetmektir. Bu parça oldukça derin (400 ilâ 500, km.) ve geniş yani takriben oka- dar) olduğu için, arazi itibariyle, muvaffakıyetli bir müdafaaya el verişlidir ve Şimale karşı yeni ku rulacak müdafaa cephesi Teruel ile deniz arasında takriben 100 km. kadardır. Fakat buna muka- bil Cümhuriyetçilerin müdafaa &- decekleri umum cephe 300 küsur km. azalmış olacaktır. Bundan başka Teruel ile deniz arasında ku rulacak yeni cephe, Castellan'ın yakınında denize dökülen Mijares suyunun Cenup kıyılarına hâkim S. a de Espadan'den başlıyarak, S.'ade Yavalambra üzerinden, Teruel Batısındaki M. te Univer- sale gider ve az bir kuvvetle tutu- labilir, ÇÖ emiyorlar; Katalonya- yı terkederken, ayni zaman da Fransa ile komşuluğu yani bu- rası ile olan demir ve kara yolları- nıda bırakmış olacaklardır. Bu, onlara pek ağır gelecek ve yaban- cı memleketlerle irtibat, hâkim ol madıkları denize bağlı kalacaktır. Bu vaziyette General Franco'nun yapacağı şey de Aragon ve Kata- lon'daki bütün kuvvetlerini top- hyarak yeni Cümhüriyet ülkesine yeni bir taarruz yapmaktır. OAn- tak b bir ti un nered; nasıl yapılacağını ve muhtemel a- kıbetlerini şimdiden düşünmek ——e İKİ e Ear İDEALİST TİP Yazan: SABİHA ZEKERİYA İdealist kelimesini felsefi mânasın- da kullanmıyorum. Halk ve entellek- töel lisanında kullanıldığı gibi, inan- dığı bir gayeye varmak için maddi, münevi her türlü fedakârlığı göze &- lan, umumi menfaatle, kütle menfa- atleri karşısında kendi menfaatini fe- da eden adam mânasında kullanıyo- rum. İdealist tipin en büyük vasfı, bu ideali bir halk heyecanından, bir küt le psikolojisinden aldığı müphem he- yecanlar halinden çıkarıp, bunu bir prensipe, ilmi, mantıki esaslara da- yandırmasıdır. Yoksa bir alev gibi parlayıp, kütle heyecanı geçtikten sonra sönen, ülküye, ideal, nereye, ni çin gittiğini bilmiyen adama, “idea list, denemez, İdealistin Gandi gibi mistik olma- gibi dünyasından geçmesi bir idealist lik vasfı değildir. Olsa olsa, bir ferm- Zati iade ettiği için bazan takdir edi- lir, bazan insanı hayattan, realite - den, yaradıcılıktan mahrum ettiği İ, çin takbih edilir. Ben realiteden uzaklaşan, ve her müstehase ols muş fikre bağlanan adamı hakiki ide- alist tip olarak tanımıyorum. İdealist olmak için Gandi gibi beyaz bir göm- ğunu hiçbir lüzum yok iken terkedip, dağda bir kulübede bir mecnun gibi, | bir aptal gibi yaşanıya lüzum yok- tur, Her idealin gayesi, muhakkak su rette ferdi değil, içtimaidir. “Benim çin yaptığım fedakârlığa, didişmiye,, “mücadeleye,, ideal ismi verilemez. önündeki hedef halk, kütle, ve cemi yettir.. Bunların saadet ve refahini temin icap ederse malını, varını yoğunu, ve hayatını feda eden adama, idealist,, denir, Yoksa bir adama ne DENİZLİDE : Kadıköyünde Ölümlü Düğün Denizli, (TAN) — Kadıköyünde Atıf adında bir gencin düğünü ya- pılırken elnayet işlenmiştir. Meh - met Kavur isminde biri, ceplerin de bıçak ve tabanca, elinde rakı şi- şeleri olduğu halde düğüne gelmiş, Sofu oğlu Ahmetle aralarında bir hâdise çıkmıştır. Ahmet, Mehmet Kavuru bıçakla öldürmüştür. “z Dilek,, Refikimiz “Lüleburgaz” da çıkan “Özdilek” refikimiz sahifelerini büyütmüş ve daha mütekâmil bir şekilde intişara başlamıştır. Muvaffakıyetinin deva- | manı dileriz. “idenlist,, , ne de refah ve sandet için de yaşadığı halde halkın, cemiyetin menfaatlerini müdafaa ettiği için “Opartünist,, denebilir. Opottünist © ikinci tiptir, Onu da yarın izah ede- ceğim. YOZGATTA: Şehrin Imarı İçin Çok Çalışılıyor (Yozgat) tan yazılıyor: a Belediye, şehir plânını yaptırmak üzere bir mütehassıs getirimiştir... Belediyece bu yıl için tanzim edilen çalışma programına göre, tablati bütün güzelliklerini toplamış olen. çamlığın içerisindeki kiralık köşkler çoğaltılacak, çamlığın her tarafına © lekirik lâmbaları konulacaktır. ğ Gayrisıhhi kahvehaneler, ve han- lar kapatılmış, umumi yerlerde kâğıt oyunları menolunmuş, bütün dükkün larda temizliğe riayet edilmesi emre dilmiştir. ” Halkevinin tekmil şubeleri çalış” maktadır, Lisan Kursları, resim atek yesi açılmıştır. Muntazaman dergi çi karılmaktadır. Bando ve müzik kolu tarafından sık sık konserler verilmek te, müsamereler tertip olunmaktadır. Yozgat baştan başa elektrikle tel vir edilmiş bulunuyor. Umümi lerde ve birçok evlerde radyolar dır. —— İzmirde Hayırlı Bir Teşebbüs a İzmir, (TAN) — Halkevi möhim bir teşebbüse girişmiştir. Evinde ç lişan Türk kız ve kadınlarının hazır lyacakları elişleri ve eşya, evco açı lacak bir mağazada sattırılacaktır. Bunda evin hiçbir maddi menfaati ol miyacaktır, a kamal Bir Arabacının Feci Ölümü İzmir, (TAN) — Bucada bir ka olmuş, bir arabacı kum taşım iken bir tahta köprü üstünde hay ürkmüş ve arabayı devirmiştir. B kemiği kırılan arabacı ölmüştür. sı, veya dergâhta çile dolduran derviş leğe sarılmıya, yahut idealist olaca -* ğvm diye malını, mülkünü, varını, yo: refahımı, benim saadetimi temin İ- kulübede sefalet içinde yaşadığı için II i İçtimai bir ideal güden adamın ise, /