23 Temmuz 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

AŞMUHARRIRI TA Kimi Emin YALMAN kirde, hedefi Haberde, fi ha *r şeyde temiz, dü- Bzetçrimi olmak, kariin o olmrva calısmaktır. ASA değil de halka hizmet belediye ise, iye hizmet fikriyle ti. biribirine karıştırıyor. 0mistler “devlet ticaret lerlerdi. Bu sözü, devle-| sanayi işlerine müda- i olmadığı. şeklinde tef. i. Fakat devletin ve be- âmme işlerini doğrudan idareye hakkı vardır. Ona hizmet fikriyle verilmiştir. belediye halka » halkın menfaatini il LE, pahalı bir fiyatla 's onun Satışını yâ. ederse o malı kendisi » belediye, heniz âmme işle Almış değildir. Elektrik, su, : Hami vapur, otobüs gi- mme İşleri belediyeniMe. Dizim belediye hizmet fik- de ticaret fikriyle hare. kin, elinde bulunan miles- vr Alen, adap, bİr Sürü di tesisat masrafı İster. e bir milyon iraya mal olan Müe, vari seden senede 1,200,000 li. Makale. çalışır. ihtikâr o yapmasma fesi iken kendisinin Vani belediye için afte- tır. Belediyenin v my ediyenin va. Püğiyikm kesesinden çıkarılmaz. , “DA hizmet ederek temin olu. # HE bu gayritabii vaziyete vel nihayet vermek lâzım. hükümet hayatı ucuzlatmı. öğ Belediyenin et üzerin- öm Yaparak hayatı pahale suretiyle birçok bi Zararlar doğurur. hangi zaviyeden ba. öğe m, mezbaha resimleri Oluşu zarariıdır, Dem iğ Mücadelesi mücadelesindeki m güne artırıyor. Pimler. temizleniyor, he 'emizleniyor. Soyu vasıtaları temizleni. iyor, Köpek Plan © Öldürün oyaları Hilkirenler: cezalandırı- Seç 3 da ba mücadelede bele birlikte yürümekte devum ia ba Pislik görüyorsanız der. onla Veya bir mektupla ya Yeye, NK Bazete idarehaneleri- an b he veriniz. Belediyenin gö. Mek teni, ml yetişmiyebilir. | enli Elektrik it, ç CT Kel be) — Hendek belediye iy le gay, Şekilde çalışmaktadır. : ki, İn sü rn te elektrik istihseli etkikler yakında ikmal ie zl TAN Şehrin temizliği için Belediye, şe hirde pisliğe kar şı o mücadeleye girişti. Hem ken disi daha dik- katli | çalışıyor, hem de şehirli- den (temizl ğe riayet edilmesini istiyor. İsteni- len şey şu: Şehri temiz tutmak, yani pisletmemek. Fakat bu iki taraflı gayreti baltalıyan hâdise- ler de olmuyor değil. Ve bunda iki tarafır da kabahatli görüldü. ğü zamanlar oluyor. Nitekim şimdi okuyacağınız $u mektup, bir şehirli tarafından yaztlmıştır. ve şehirliyi itham etmektedir. İş- te mektup: “İstanbul Belediyesi şehirde temizlik müçadelesi ya- pıyor ve halkın temizliğe çok dikkat etmesini istiyor. Ayrıca Sıhhat Müdürlüğünde de tifo ile mücadele eden bir komisyon ça- lışıyor. Bundan başka doktorları- mız da her akşam radyoda biz şehirlilere temizlik nasihati veri- yorlar. Fakat bütün bunlara rağ- men bazı vatandaşlar bu temiz- lik mücadelesini | baltalıyacak hareketlerde bulunuyorlar. E- vim, Beyazıtta Soğanağa mahal. lesindedir. Bu mahalleden Beya- zıda çıkan sokaklardan birinde yeni ve süslü bir aparlıman var- dır. Dün bu apartımanın önün- İstanbullular ne diyorlar? | den geçiyordum. Üst katından | bir el sokağa uzandı, bir lâhza sonrada sokağın ortası sebze artıklarile, salatalık kabuklarile doldu. Ve ben bu feci manzara karşısında hayret ve hiddet et- tim. Şehrin temizliğine halkın yardum böyle mi olur?!.. Belediye, sokakları temizle- miye, halkı çürük ve pis gıdalar- dan korumıya, tifoya tutulma- mak için tavsiyelerde bulunmıya istediği kadar çalışsın. Eğer şe- hirliler, ba çalışmaları baltalıya- cak olurlarsa, tifonun arkası ke- silir mi? Bana kalırsa, bur lâübali vazi- yetlere karşı en kestirme çareler şunlardır: Sokaklara, arsalara süprüntü alanları görönler, en yakın karakola veya diğer alâ- kadarlara haber vermelidirler. Tenbihlere, tavsiyelere muğa- yir hareket edenler hakkında da ceza tatbik edilmelidir. Bu suret. le cezaya çarpılanlar da gazete- lerle teşhir edilmelidir. Belediye temizlik memür ları mıntakaları- nı hergün sık sık kontrol etmeli, lâzım gelen ted birleri almalıdır. lar.,, O. K. Erk. Seyyar Esnaftan Şikâyetler İstanbul Belediyesi, hararetli surette temizlik mücadelesine gi- rişmiş bulunuyor. Buna kati za- ruret vardı. Aksi takdirde tifo, şehrimize felâket | kesilecekti, " Fakat bence bu temizlik müca- delesinde en çok kontrol altında bulundurulması lâzım gelenler, gıda maddesi satan seyyar es- naftır. Belediye, pişmeden yeni- lecek gıda maddelerini satan seyyar esnafı camekân yaptırmı- ya mecbur etti, Fakat bir kısım seyyar esnaf bu maddeleri ca- mekânın üstüne diziyorlar, yahut kapağını açık bulunduruyorlar, Meselâ, bu vaziyet ekseriya mı- sırcılarda görülüyor. Misırları camekânların üstüne diziyorlar ve rüzgârın kaldırdığı tozlar da bu mısırlara yapışıyor. Hulâsa, Belediye seyyar esnafla müca- dele etmelidir. Beşiktaş Tuzbaba Remzi Tekedil eemasanamensenemsensamra YENİ İHRACAT REJİMİ İCİN BİR MÜTALEA eee AA A Yazan: Tekin Alp eni ithalât rejimimizi muhtelif bakımlardan R mütalea etmek gerektir. Çün- kü yeni rejim hakkındaki ka- X rarname paramızı korumak, döviz ihtiyaçlarımızı tatmin etmek, hazinemize fazla va- ridat teminlemek, harici ti- caret muvazenemizi kuvvet. lendirmek, yerli sanayii teşvik etmek gibi yüksek gayeleri te- mine matuf pek mühim hü- kümleri ihtiva eder. Burada bütün bu cihetlerin tet. &ik ve tahliline girişecek değiliz. Yalnız şu nokta üzerine dikket na- Zarını çekmek isteriz ki yeni itha- lât rejimi, netice itibarile, ayni za manda ve belki dah& ziyade yeni bir ihracat rejimi mahiyetindedir, “Bizden mâl alandan mal almak” prensibimiz henüz değişmemiştir. Hattâ harp sonu buhranınm neti. cesi olen gayri tabil vaziyet zail ol mâdıkça bü esaslı prensibi bıraka- cağrmız tasavvur edilemez. Bundan dolayı yeni ithalât rejimimiz neti. ce itibarile ayni zamanda yeni bir ihracat rejimi mahiyetinde olacak. tır, Hattâ mübalâğasız diyebiliriz ki yeni kararnamede mevcut güm- rük tatifesi değişmeleri hakkmda. ki hükümlerden başka yeni ithalât rejimimizin başlıca gayelerinden biri ihracatımızı milli ekonomiye, milli menfaatlere deha uygun bir istikamete doğru tevcih etmekten ibarettir. ihan iktısadiyatını altüst e- den son müthiş buhranm peticesi olarak biz, diğer ekser Av- rupa memleketleri gibi, milli eko- nomimizi döviz tahdidatı, kliring, kontenjan, gibi fevkalâde rejimler ve tedbirlerle korumak zaruretin- de kaldık, ve bu sayede tehlikeli buhranlar geçiren ve geçirmekte olan iktısat âleminde nisbeten sağ- lam bir varlık muhafaza edebildik. Bu buhran devresi içinde hadsiz, hesapsız müşkülütla çarpışarak pa ramızın füli istikrarmı, ziraat Ve sanayimizin dev adımlarile kalkm masını temin ve asırlardanberi a- leyhimizde olan harici ticaret ml- vazenesini lehimize çevirmeğe mu- vaffak olduk. Bununla beraber diğer memle- ketlerde olduğu gibi, bizde dahi dö- viz tahdidatı, kliring, kontenjan gibi gayri tabii rejimler ve tedbir. ler tesirile uluslrarası iktasadi mü- nasebatımızda, uluslararası mal milbadelesi vaziyetimizde pek ta- bii olarak bir âhenksizlik, bir mü- vazenesizlik eserleri başgöstermi- ye başlamıştır. İşte yeni ithalât re- jiminin istihdaf ettiği başlıca ga- yelerden biri de bu gayri tabii va- ziyete imkân derecesinde son ver- mekten ibarettir. Bu maksatla, yeni ithalât karar- namesinin ikinci maddesi mucibin- ce, kliring anlaşmalarında Türki- yeye yüzde yirmiden fazla bir dö- viz marjı temin eden memleketle. rin müvaredatı büsbütün serbest bırakılmıştır. Tabildir &i bu ser- bestlik neticesinde bu gibi memle- ketlerin Türkiyeye ithalâtı arta- cak ve karşılık olarak bu memle- ketlerden Türkiyeye yapılacak faz la ithelât, Türkiyeden bu memle- ketlere yapılacak fazla ihracat ile karşılaşacaktır. Bu sayede Türk mallarma olan talep artar, ihraca- trmızm ekseriyet itibarile mah- dut memleketlere inhisar etmesi gibi mahzurlardan kurtulur, yerli ürünlerimiz doğrudan doğruya bü- tün istihlâk memleketlerine gider ve bu suretle İstihsalâtımızın se- neden seneye artmasına zemin ve imkân hazırlanmış olur. Ştbalâta verilen bu plânir ser I bestlik ne paramızm sarsıl- maz fiili istikrarma, ne döviz va- ziyetimize ve ne de harici ticaret müvazenemize halel verecek mahi- b yette değildir. Çünkü bu serbestlik neticesinde memleketimize şimdi. ye kadar gelen mallardan çok faz- la mai gelecek değildir. Herkesin malümu olduğu Üzere, şimdiye ka- dar bizde meri olan kontenjanlar hemen bütün ihtiyaçlarımızı tat- min edecek kadar geniş tutulmuş. tur. Müstehlik aradığı esaslı sebep- lerin hiç birinden mahrum kalma- mıştı, Yeni rejim ile - bazı ehem- miyetsiz farklardan sarfınazar « Memlekete yine ayni mikdar ve ay- ni &iymette mal girecektir. Yal niz kismen menşeler, satici mem- leketler değişecek ve bilmukabele ihracat mallarımızın alıcılarında da ayni nisbette bir değişme hâsıl olacaktır. “Bizden mal alandan mal almak” esasmin tabii bir ne- ticesi olarak ihracatımız, ithalâtr. mızın yollarını takip edecektir. Şimdiye kadar ithali memnu o- Jan bazi lüks eşyanın serbest bira- kılması ithalâtrmızın hacmine ve netice itibarile harici ticaret mü- vazenemize, dÖvİz vaziyetimize his sedilecek derece'# bir tesir yapa- cağından endişe etmek doğru ds- gildir. Çünkü bir taraftan mühim nisbette yükseltilen gümrük tari- feleri bu lüks eşyanm ithalini as- gari dereceye indirecek, diğer ta. raftan mahdut mikyasta lüks eşya nm ithaliyle hazineye mühim va- ridat temin edilecektir. Esasen lüks eşyanın karşılığı behemabal Türk maliyle ödeneceğine nazaran, bu hususta milli ekonomi bakımın- dan büyük bir mahzur tasavvur €- dilemez. Bu itibarla denilebilir ki yeni ithalât rejimimiz serbest ha- rici ticarete, normal ekonomiye doğru pek cesaretli bir adım teşkil etmekle beraber milli paramizr, milli hazinemizi, milli istihsalâtı- mızı, hariçi ticaret müvazenemizi maslahata korumak bakımlarından “dört ba- şı mamur” bir sistem mahiyetin- dedir. Bununla beraber şurasmı unut» mıyalım ki yeni ithalât rejimimi- zin en mühim kısmı kararnamenin döviz, klering ve &o v'njana tanl- lük eden birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü maddeleri değil, gümrük Asrifelerinin tadilâtından ve bu ta- dilâtı idare etmek.maksadile teş- kil olunan “Milli Korunma,, komis- yonundan bahseden beşinci ve al- tmcr maddeleridir. ir taraftan Mili Korunma komisyonunun icabı hal ve göre (değiştireceği gümrük tarifeleri, diğer taraftan İktisat Vekâletinin yerli istihsalâ- tı perakende ve toptan fiyatları mürakabe etmek hususundaki ted- birleri, devletçilik umdesi icabatm- dan olan ahkâm ve kanunlar, milli ekonomimize öyle güdümlü, plânlı bir iktisadiyat çerçeve ve manzu- mesi vücude getirecektir, ki bu plânların ve tedbirlerin bütün muh- temel neticelerini evvelden katiyet. le tayin etmiye kalkışmak için ke- ramet sahibi olmak lâzrmgelir de- sek mübslâğa etmemiş oluruz. Ni- tekim birkaç sene evvel koskoca Amerika ekonomisini büsbütün alt üst etmiş olan “Roosevelt tecrü- besi” hakinda bidayette leh veya aleyhte büküm vermiye acele et- miş olanlar yanıldıklarını anlamak ta gecikmediler, Çünkü ekser ah- valde Roosevelt tecrübesinin tesi- rile hâsıl olan neticeler, tahakkuk eden realiteler evvelden leh veya aleyhte olarak yapılmış olan tah. minlere ve verilmiş olan hükiimle- re uygun çıkmamış, meşhur sözü- müz veçhile evdeki hesap pazara uymamıştır. Maamafih Roosevelt'in tecrübesinden şurası inkâr oluna- muyacak surette sabit olmuştur ki bu büylk devlet adamı tarafından gösterilen sarsılmaz, yılmaz, yo rulmaz dinamizm ve plânları, tah- minleri şaşırtan âmilleri, önle mek hususunda meydana konulan tetiklik ve titizlik Amerikada Ik- tımadi buhranm def ve izalesi hu- susunda çok yardımı etol tur, Hükümetimizin devletçiliği, ei Ik ve güdümlü ekonomiyi tatbik hu susunda ötedenberi gösterdiği dina mizm ve devlet adamlarımızda gö- rülen titizlik ve tetiklik yarü ağ- yarm malümudur. Hükümetin bu dinamizm ve tetikliğine güvenerek plânlı ve güdümlü ekonomimizin muhtemel neteyicini emniyet ve İ- timatla bekliyebiliriz. â Kanun karşısında: Karısını Sevemiyen Koca Boşanabilir mi? Boşanmak... Son seneler zarfınd çok kullanılan bir kelime. Boşanm davalarına bakan mahkemelerin kı pıları dalma doludur: Ihtiyar, ort yaşlı, genç, zengin, şık, fakir bay v bayanlar hep orada... Senelerce bı raber yaşamış karı kocalar hâkimi önümde, biribirlerinin kusurlarını « berlemiş gibi sayarlar. Akşam geç vakit böyle bir dava dan çıkmış, Beyoğlu caddesinde ys vaş yavaş yürüyordum. Arkamda bir kol koluma girdi, Samimi dostur Arif olduğunu görmekle sevindim ve: “Aman Arifçiğim, bu akşam be ni yemeğe davet et, karmı da göre ceğim geldi,, dedim, Arif, bu davet evinde yapamıyacağını söyledi, kolumdan çekerek, Tokatlınm için soktu. Bir masaya oturduk. Arkada şımın ilk sözü şu oldu: “Evlenmedin Bravo sana! Evlendiğin gün, eviili rine Arif bir an durakladı, sonra “Sebebi falan yok. Karımı. sevmiyo “Aralarında müşterek hayatmi çekilmez bir hale gelmesini mucip olacak derecede şiddetli bir geçim sizlik başgösterdiği takdirde karı! kocadan her biri boşanma dava-| sında bulunabilir. Eğer geçimsizlik| tarafeyinden birine daha ziyade) kabili isnat ise boşanma davasını! ikame hakkı ancak diğer tarafa a dan, bu boşanma davasını ancak ka. rm ikame edebilir, Sen şikâyetci ola» mazsm. Binaenaleyh, boşanma tale. binde de bulunamazsın.,, Arif, elinde tuttuğu, bira bardağı. nı var kuvveti ile masaya vurdu, ve: “Sevmediğim bir kadından demek hemen ayrılamam. Bu kanun benim idam kararımı vermiş.,, dedi ve sanki bütün kabahat bende imiş gibi, elimi bile sıkmadan (yanımdan Okalktı gitti, İsmail Kemal Elbir (stanbul Barozunda Avukat) iş Yerleri Geceleri de Teftiş Edildi Iş dairesi müfettişleri, iş yerlerin de gece teftişlerine de başlamışlardır. Eminönü mıntakasındaki mensucat fabrikalarında evvelki gece ansizin teftişler yapılmıştır. Bunlardan bazi- larmın kanunen riayete mecbur ol - dukları hükümlere aykırı hareket et- tikleri görülmüştür, Bu müesseselerin sahipleri, bir defaya mahsus olmak üzere adliyeye verilmemiş, yalnız ken dilerine ihtarda bulunulmuştur. Diğer bazı iş yerlerinde de on altı yaşından küçük çocuklarla kadmla- rm gece çalıştırıldıkları anlaşılmıştır.