28 Haziran 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

6-97 az TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN 'TAN'ın hedefi: Haberde, fi- kirde, her şeyde temiz, dü- rüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmıya çalışmaktır. GÜNÜN MESELELERİ Chautemps Hükümeti sa bu defaki kabine krizini kolay atlattı: Mali kriz yü zinden İstifa eden Blum'un yerine âyan azasımdan ve radikal sosyalist partisi mensuplarmdan Chautemps yeni kabineyi teşkil etti, Malümdur ki Blum kabinesi, komünistlerin yar. dımma dayanan bir sosyalist ve ra- diknl sosyalist hükümeti idi. Chau. temps kabinesi de komünistlerin yardımma dayanan radikal sosyalist ve sosyalist hükümetidir. Bundan başka, yeni başvekil, Blum kabi. nesinde devlet nazırı idi, Blumda başvekil muavini ola. Sonra çok ehemmiyet- Ti olan bir noktada Delbos'un yeni kabineye Hariciye Vekili oları mesidir. Yeni kabine ile eski kabine| arasındaki Iki bariz fark, başveküle- te sosyalist Blum yerine, radikal 80$ yalist Chawtemps'in, Maliye Vekâ- letine de Auriol yerine Vaşington Bü. yük elçisi Bonnet'nin geçmesidir. Ve belki de ehemmiyetli olan nok- ta, Başvekületten ziyade Maliye Ve- kletindeki bu tebeddüldür. Blum, âyan meclisinin ve parli- mentonun karşısında değil, frangın karşısında mağlüp olmuştur. Ajans haberlerine bakılacak olursa, eski başvekil, mali salâhiyet meselesi kakkında yan tarafından verilen kararı itimat meselesi bile yapmış. tar. Bu kararı öğrenir öğrenmez, der- hal istifa etmiştir. Eğer Blum ikti- darda kalmak isteseydi, mağlübiye- ti itiraf etmezden evvel binbir poli- tika manevrasma müracaat edebilir. di. Fakat bazan iktidar, buna sahip giamlem. erine vAREiR Kir yet etmediği, sermayenin memleket- ten dışarı kaçtığı, frank kıymetinin! sarsıldığı bir sırada Blum iktidarı,! hem sermayeye itimat telkin edecek, bem de bir sene zarfında yapılan İç- timai mlahat programinda geri doğru adım atmıyacak ellere bırak- mak istemiştir. Chautemps hüküme- tinin böyle bir kabine olduğu, Fran. sız kamoyu tarafından gösterilen kabulden © anlaşılmaktadır. Itimat meselesi bir psikoloji meselesidir. Blum bir seneden! kım içtimai ıslahat ile serme rutmuştur, Gerçi birkaç ay evvel buna benzer bir kriz karşısında ar- | tık içtimai ıslahat programında bir tevakkuf devrine varıldığını bildir.| mişti. Fakat bu, sermayeyi tamami- le tatmin edemedi, Arkasından yeni tecrübeler için geniş salâhiyet İste. yince âyanın mukavemeti ile karşı- kastı. Chutemps'm hükümeti, Blum'un esasen bundan sonra takip etmeğe karar vermiş bulunduğu siyaseti ta- kip edecektir; içtimai lahat sahasmda şimdilik yeni atıl mıyacak. Liberâl yollardan yürüne- rek mali vaziyetin ıslahma çalışıla- cak. Dış Politikaya gelince; Delbos'un Hariciye Vekilliğinde kalması, bu Sahada hiçbir değişiklik yapılması olmadığına büyük yani adım mutasavver en garantidir, Fransanın bu krizi çabuk âtlatma- sı Avrupa sulhü namına hayırlı ol. muştur. Çünkü Fransa Avrupann politika hayatında birinci derecede e. bhemmiyetli rol oynadığından bu memleketteki kriz derhal hafif ter. tip bir Avrupa krizi halinialır. Bu defa da İktidar Blam'un elinden Chsatemps'ın eline intikal edineiye Köy kadınının kılığını Tesbit etmek lâzım Çarşaf yerine Giyeceği " şeyi : Henüz bilmiyor —— YAZAN: Meziyet Çürüksulu A rkadaşımız Vâlâ Nüred- din, eşi Bayan Meziyet Çürüksulu ile Anadoluda yer- leştiler ve bunu bir fırsat bile- rek beraberce iç Anadolunun bir çok Yerlerinde tetkikler, müşahedeler yaptılar. Bu tet- kik gezintileri esnasında bir- çok memleket (meselelerine yerlerinde el koydular, bu me- selelerin malümlarını, meçhul- lerini bulmıva -calıştılar. Ba- yan Meziyet, bu meseleler ara- sında bilhasa Anadoluda ka- saba ve köy kadınının kıyafeti | üzerinde durmuş ve bunu bir yazı ile de tesbit etmiştir, Ba- yan Meziyet, yazısında, bu- tenkit etmekle kalmıyor, ortaya, yeni kılık et. rafında bir fikirde atıyor, Şüphesiz geniş bir alâka uyan- dıracak olan bu yazıyı şu sü- tunlarda size de okutmuş olu. yoruz: KS kadmı kılığı diye bir mesele karşısında bulunu- yoruz. Ankara, Istanbul; İzmir gi- bi büy ehirlerimizde yaşıyanlar bunun ne demek olduğunu belki i- cap ettiği derecede kavrayamazlar. Pakat kasabalarımıza, köylerimi- ze ayak basar basmaz, insan der- hal köylü kadn kılığınm sakilliği günkü kılığı Ö YİNE “Ihtikâr,, Büyük Harbin ba- şındanberi kafalarımıza dank et. miş, canımızı çok sıkmış, içtimai hayata çok zarar vermiş, âdeta letimai bir huy olmuştur, Ara. dan yıllar geçti, devirler silrük- lendi, inkılâplar oldu, fakat “ih. tikâr,, Istanbulun bozuk kald rımları, mikroplu sütleri, yıkık evleri gibi hâlâ ya Hatırlıyacaksmız: Yeni ölçü. ler kanununun ilk tatbik günle rindeydi. Hiçbir ilmi ve riyazi sis. teme uymıyan şu mahut okka, kadar geçen kısa zaman içinde Av- rTupa da bir kriz atmosferi içine atl. | muşta. Fransız krizi uzun sürseydi, Avrmıpada karışabilirdi. Chautemps hükümeti teşekkül et- tikten ve hele parlâmentoda itimada mazhar olacağı belli olduktan sonra Wransa ile beraber Avrupanm sulhe taraftar olan memleketleri rahat vaziyet dirhem ve batman denilen ölçü. ler, fes ve püskül nelbeleri gi- bi tarihe karısırken bütün dünya- | nin kullandığı kiloyu biz de kabul ediyorduk. Fakat kilo ile okka a. rasında birkaç gramlık bir fark yardı, İşte, bir kısım esnaf bu farka halkım aleyhine çevirmiye yeltenmek suretiyle ihtikâr 3 Befes almıya başlamışlardır. İ ne kendini göstermiş oldu. Ve ile karşılaşıyor. Büyük Önderimiz Atatürk, Türk erkeğine, bütün vuzuhile “şapka giy, irşadımda bulundu. Bu emir müsbet olduğu , erkek yurddaş larrmızın 1 kısa bir zamanda diğer medeni insanlarınkine ben- zodi, Fakat kadın kıyafetinde yapılma- #t icap eden zaruri istihale, bele- diyelerin gayretine bırakıldı. Ta- biatile münevver bir zümre her yer- de derhal şapkayı benimsedi, Lâ - kin geniş tabakalara hitap eden ma balli telkin ve teşvikler sadece çarşat gıymeylk,, düenn iha ret kaldı, u bir menfi irşattır. Yani eski kılığsı devam etme » mesi emrediliyor, fakat onun yeri- ne yeni kılığın no olacağı tasrih &- dilmiyor, Işte onun içindir ki, bir kasaba“ lı kadın gibi, pazara İnen bir köylü kadın da ne kıyafete bürünmek i- cap ettiğini bir lü tayin edemi- yor. Şaşırmış vaziyettedir. Bakı- yorsun Çarşaf devrinde pe- lerinini çenesi bhizasma iğ- neliyen ve yüzünün şeklini meyda- na çıkarmakta mahzur görmiyen kadın, şimdi artık alelâde tüylü ha- mam havlusuna veya yol yol çizgili peştemalı sartlıp ancak tek gözü- nü meydanda birakarak sokakta do laşıyor. Etek kisminı örtmek için de yine kat kat peştemalları beline düğümlüyor, BU peştemallı kılık, eskiden Türkiyenin pek mahdut yerlerinde cari İken şimdi maatte- uz: O: Yakamız Ne Zaman Kurtulacak? © zaman, Iktisat Vekâleti, bele, diyeler ve sair makamlar, hemen “ihtikâr ile mücadele,, ye basla. dılar, Bozuk teraziler toplandı, hileli dirhemler bulundu. Ve saâi- Te vesaire,. Kontenjan sistemi yeni tatbik ediliyordu. Hükümet, Türk Cüm. huriyetinin ticari müvazenesi İ. gin buna pek haklı olarak lüzum görmüştü. Başka devletlerin da- ha çok evvelden çektikleri gilm- rük duvarlarını bizde örmi; başladık. Fakat bu sefer de “ih- tikâr şeytanı, piyasa meydanın. Ve peştemal essüf çarşafı terkeden ekseri ka - dınlar tarafından benimseniyor. Türkiyenin ileri cereyanları or- tasında bu hem pek aykırı, hem pek sakil bir manzara teşkil et - mektedir, Fakat bir bakıma da köylü ka- dma hak verilmelidir, O, bir mo- distin yaptığı şapkayı tabii gehirli hemcinsleri gibi giyecek değildir. Esasen düny her tarafında köylü kadınlarının kendi çalışma ve yaşama şartlarına uygun kılık. lar: vardır. g 9*8 bugün köylü kaâmlar a- İÜ rasmda gezerken hayli za- mandanberi zihnimi tırmalıyan bu müşkülü birdenbire halleder gibi oldum. Aklıma şöyle bir fikir gel- di. Bilmem ne derece doğru bulu- nur? Belediyeler yalnız “çarşafı çi- kart,, demekle iktifa etmeseler de erkeğe "şapka giy, denildiği gibi, kadına da Şu kılıklardan birine > İHTİKAR' da at oynatmıya başladı, Bunun | Üzerine kanunlar çıktı, şu ve bu | tedbirler almdı, amma ihtikâr şeytanı, yapacağını yine yaptı. Bugün de bir benzin ve petrol meselesi ve bu meselenin de ya- nmda yine bir “İhtikâr,, hokka . bazlığı karşısında bulunuyoruz. Hükümet, birçok makul sebepler karşısında, kendi hazinesinin va- ridatmdan fedakârlık yaparak benzin ve petrolü ucuzlattı, Fa. kat benzin ve petrol satan kum. panyalar derhal “Ihtikâr,, bezir. günlığıyla ortak oldular, ve hili. kümet, belediyeler, ticaret oda- ları yine bu ihtikör ile mücade- leye koyuldular. Acaba bu, niçin böyle oluyor? Çelik bir yumruk şu ihtikâr ej. derinin kafasını ne zaman, bir daha hiç hortlamıyacak sekilde ezecek? Bunu merak ediyor ve bekli- yoruz li Çarşaf... gir?,, Deseler. Tavsiye edilecek kr- fetler ise, meselâ, baş için, de- mi şeklinde renk renk mendil ler olsa, her kadın istediği çeşidi # şma arkadan bağlasa, ica- bına göre şalvar, iceabma göre bol büzgülü ötekler yapılsa. Fakat bun lar gelişigüzel değil de, ressamları mizin kinden çıksa ve alâka- r mesleklere mensup güzide bir hekem heyetine ra blltün belediy se.. B unun bir de devlet sanayli- ne faydalı tarafı olabilir, Er kek köylüler için yerli mallar pa- zarlarında gayet ucuz ve sağlam i er satıldı; biliyoruz. Bu seri halinde imal edilmek tile ucuza mal €- dilebilir, Faraza bir baş mendili teşvik için beş kuruşa haydi haydi yedi, yedi buçuğu satılır, Bunların tü kadın kılığı da bilhassa sağlam, olmasıns ve sol- mamasma dikkat etmeli, ve ima- lâtta ilk önce medeni gayeyi gö- fazla kâr aramamalı, Bunu söylemekle maksrdım ku- run vusata! bir iç sınıf Üni- forması tavsiye etmek değildir. Bi her vatandaşın kolaylıkla gi- yebileceği güzel, ucuz, elvan, €$- elbiseler olmasını tercih ede- zetmeli, rim, Verimli tarlalerimız, çiçek gi- yinmiş köylü kadınlarla bezenme- Hidir, İzmitteki Eski Eserlerin Tamiri İzmit (TAN) — Evkaf umum mü. dürlüğü tarafından gönderilen bir fen heyeti, Mimar Sinanm eserlerin- den olan Yenicuma camiini tetkik edip fotoğraflarını almakta, tamire muhtaç cihetlerini tespit eylemekte- dir. Orhan ve Gebzedeki Mustafapaşa camilerinin de tamir edileceği anla- .. Günde Kaza p . ihtiya Gündoğmuş ka; hakkmda çikan bir tile kaza kaymaka; dan bir mekup al bunda diyor ki: “Gündoğmuş kazl ya kazalarından teşkil edilmiş olup & safededir. Kaza vel çam ve katran O lup yemyeşil bir » Kasabada içilen su den değil kasabanı edilir. Ve içmeğe ej ununu kasabaya bi: fede bulunan değir: Sebze ve meyva tu mekle beraber mev cuzdur. Kasaba ve olduğundan halk bilmez. Kazada Po: rulmuştur. Memu ikametgâhlarında icar edilen 2 katlı nada görmektedirlel Buca Ort Muhaseb Feci Ğ Izmir, (TAN) tep muhasebecisi ? İber Tbrahimin dü olmuş, kendisini tr: rıldığı sirada ustu! tür. Nuri, usturayı miş, lâkin ayağı ki miş, usturanın kes zını kesmiştir, B. Nuri, götürüldü sında ölmüştür. İzmirde Üçü Kapa İzmir, (TAN) — Tahsinin sıhhi vazi zifesine adliye vek verilmiştir. Adliye terliğe alt evrakı dır, Bilecikte O Muallimliği Bilecik (TAN) — menliğine kabul iy tir, Riyaziye imtil ve İlyas bey öğrel /ri ve Nuri; tarih v nma Tuzaklı öğret çe imtihanma da h öğretmeni olar dir. Tabliyı memiştir. Ant Yeni Ensti Gaziantep, (Tan Evvelce Ziraat Ve edilen geniş araz enstitüsü kurulacı bir milyon lira gel mine, hükümetin vermesi herkesi s€ Kızılcal Hapi: Kızılcahamam | ki hapisane nihay ya müsaittir. Fak dar mevcudu vard elliye de çıkmakt on, on beşi ancak alacak hücrelerde | bodrum katından pis koku da sıhbh Hükümet dokt hususta Dir rapol makamlıkta vilây liği vasrtasile, haj halle naklini Adli temiştir, Uşakta Uşak (TAN) — yurdu gençleri F doğru,, piyesini »