13 Haziran 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

—— :.6-936 TA Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN AN”ın hedefi: Haberde, fi- <rde, her şeyde temiz, dü- St, samimi olmak, karin etesi olmıya çalışmaktır. İ GÜNON MESELELERİ l L Demir ve Petrol Memleketimizde demir ve pet - Babe, lünduğuna dair o mühim taya Gyulmuştur. Alınan malü. o Sigöre Divrikte bulunan demir, ralda elde edilen en kıy- k demir mevindendir. tür, me kuyularının ağır Sine siriracak kadar büyük Detrol elde edilmesi lâzım: talie delâlet e- n en büyük mü- iği yerde milyon -| ız kuyu açılır ma virolün izine bile tesadüf edi Memleketimizde açılan ikinci bü- kuyuda evvelâ buhar halinde | tol gazlere, sonra YA petrole tesadüf hlı bir hâdi- edilmesi tader sondaj, buharı işletmiye Yet eder miktarda petrol ekle gösterirse demir volüm ayni zamanda bulunma edam dolayı büyük bir bayram ya. Li y yi Demir ile petrol Türk milletinir ip âlemine karşı açacağı büyü Gadele için her şeyden © ataç olduğu silâhlardır. bi Sa başka milletlere karşı hiç iç cavüz sitâhma ihtiyacımız yok- Dünya üsayişsiz Yir yer halinde | ve aaa Jarımızı memleket, Lu Sa bi hi *Z ancak müğafad gil bulunduracağız. âlemine karşı on şid- Je açmıya mecbu - har, Bugüne kadar biz tabiatin esiri eli Yaşadık. Yaşayış ve ihtiyar dı, Yeliz çok iptidai bir halde kal k — Seviyeyi yükseltmek için plân- Pak etlere atılmış bulunuyoruz İn, <€ bol kömürden, bakırdan, krom tol gora bol ve iyi demir ve pet - © da bulursak mücadelemizin şek - üreti arta - ii < enbe deği kir ve petrol hakkında memle- Düş, İki ayrı noktasından gelecek da, Xt haberleri, millet, bu bakım: ikin $ok tabii bir heyecan ve alâka inde İki Çocuğu , Köpek Isırdı ün, Temininde Denizamiral maballe- Bina Sahipsiz bir köpek, 4 ie Gi — la, 4 yaşım Wa Tali sarrmıştar. milla, hastaneye Mbade altma almıştır z tehmin edilen köpek, öldürtü - şte. Kadri ve 3 ya- | Gümrük Müsteşarı Tetkikler Yapıyor ma rik ve İnhisarlar Vekâleti ler, Yarı Adil Okuldaş, dün gümrük , E92miş, başmildürlükte teftiş he- Rain çalışmalarını göze £. Müsteşar, Ford fab k kaçakçılığı davası iemeden sorulan bazı cevaplar etrafında r, YOLCU SALONU PROJESİ HAZIR olcu Mahi, ri Kğ, da izalat | ei salonunun avan projesi mi- Alina, rafından tamımlanmıştır. ni daire müdürleri yarm bir Greceki, Vaparık projeyi gözden ge son dir. Yapılacak değişiklikler Mia Profesör Def esas projeyi Yda hazırlayacaktır, A m —— ? T amm e 2000 SENESİNDE İNSANLAR NASIL BESLENECEK? O n dokuzuncu asrın son yarısında (o Pasteur'ün mikropları keşfetmesi ve has- talık çıkaran mikroplardan korunmak için asepsi tedbirle- rine başvurulması; ayni devir- de Berthelot'nun, o zamana kadar ancak yaşıyan uzviyet- lerin vücude getirebilecekleri zannolunan uzvi cisimleri suni surette istihsale muvaffak ola» rak uzvi kimyayı tahlil saha pax YazaMlınananannara. i i / sından terkip sahasına geçir- mesi tababette, hattâ bütün p biyolojide bir devrim vukua getirmişti. Zaten tabiatten u- zaklaşa uzaklaşa başını türlü türlü dertlere sokmuş bulunan insanın dertlerini bir kat daha arttıracak daha suni bir yaşa- yış tasavvur edilmiye başlan- miştı, Fiziyolojistler, nebati ve hayvani gıdalarda tenevvüün zahiri oldu- ğunu, hakikatte bütün yiyecekle- rin üç : Albümin (yu- murta aki), karbon idratları (hydrates de carbone) (ni - er..) ve yağlardan ibas bunlar ve biraz da tüadeni le beslendiğimize karar ve bü üç nevi gıdanm yal. niz enerjetik hassalarmı nazarı iti» bara alarak bir insana 24 saatte Vâzem olan kalori mikdarını ince den inceye hesaplamağa başladılar, Orta derecede kuvvet sarfeden hir imana 200 aibü 1600 karbon. idratı, ve 520 yağ kalorisi lâzım olduğunu söy Kimyacılar daha ileri giderek ba ihtiyaçlarm sun'i ve daha mü. kemmel bir surette temin edilebi- leceğini söylediler. On dokuzun - cu asrm fenni dehalarından Bert. helot 2000 senesinde herkesin ce- binde birer Kutu gıda tabletleri bulundurarak ârdsıra onlari yut- makla beslenme (ihtiyaçlarımı te. min edeceklerini söylemeğe kadar vardı. Bu tabletler sun'i surette istenildiği kadar yapılacak ve ar. tık çift sürmeğe, hayvan yetiştir. meğo lüzum kalmıyacaktı! Fakat pek çabuk anlaşıldı ki bu bilgi kılavuzları hayat hâdiseleri- nin sonsuz muğlaklığını bakkiyle takdir edememiş, hayat lüboratü- arin kimya İâboratuarı ile karış- tırmışlardı. Geçen asrın sonlarına doğru iki mühim keşif hayat #ir- Rauf A. İİİ miş ve bu hâdiseyi incelerken bu tavuklar, tıpkı insan hastalar gi- bi, katıkları çıkarılmış beyaz pi- rinç lâpasile beslendiklerini öğren miş. Bunun üzerine tavukları ka- buklarile beraber pişirilmiş pirinç. le besletmeğe başlamış Ve biraz sonra hayvanlarda beriberi hastı lığından eser kalmamış. Keza ii san hastalar da ayni rejimle iyi- leşmişler, Demek ki pirinç kâbuk- larında hayata ve bilhassa âsaba elzem bir madde var, O zamandanberi bu çığırda muh telif gıdalarla güvercin, ördek, fa. re ve kobay gibi hayvanlar üze- rinde yapılan tecrübelerle vitamin ler meselesi hayli aydmlanmıştır. 1912 de Macar kimyacı Punk el- li kilo pirinç kabuğundan 40 san. tiğram bir madde ayırmağı mu- vaffak “oltauştur ki muayyen bir kimyevi terkipte olan. bu vitami- nin bir miligramm binde biri (1) mikdarı beriberi hastalığını geçir. meğe kâfi gelmektedir. | ee tecrübelerle mev- cudiyetleri keşfedilen vita- minlerin tasnifinde bu kimyevi maddelerin yokluğu yüzünden uz viyetlerde husule gelen hastalık» lar esas ittihaz olunarak şimdiye kadar altı türlü vitamin ayırt © dilmiştir: A. — Vücudün neşvünemasına lâzım olan vitamin, ki yokluğu genç hayvanların gözlerinde birta- kım ârızalar ve muhtelif intanlar- la telef olmalarını mucip olur. En ziyade mevcut olduğu gıdalar: Ta 26 tereyağı, yumurta sarısı, kay- mak, taze sebzeler, balıkyağı v.8 B. — Birkaç türlüsü seçilen bu Vitaminin (B 1) i âsap için elzem Hotinli görünmektedir, yokluğu beriberi hastalığmı mucip olur. (B 2) gıda lardan istifade için lüzumludur, meselâ şekerin höcre tarafından temsil edilebilmesi bu vitaminin vücudüne mütevakkıftır. Bira ma. yası, hububat filizleri, yumurta sarısı, süt, hayvanat ahşası (kara. ciğer, dalak gibi) v. 8. de bulunur, — Yokluğu skorbüt hastalı. ğını mucip olur ve bilhassa limon ve portakalda bulunur ki bu husu- siyete uzun seferler yapan gemici. ler tarafından eskidenberi dikkat edilmiştir. Yokluğu raşitizm hastalı- ğını (Kemiklerin kuvvetlenememe- si ve iskeletin çarpılması) mucip olur. Nebati gıdalarda yok gibi dir, hayvani gıdalardan süt, yu- murta sarısı, taze tereyağı ve bil- hassa balıkyağı ve sardalya balığı. PE. — Tenasill vitamini ki yok- luğu kutırlığa sebep olur. Tenasiil” faaliyeti için lâzımdır. Hububat fi- lizi, bira mayası, badem, ceviz, ye şil yapraklar (salata) v.s. P. — Yokluğu, bilhssa mısıria Beslenen Bâlkan ve İtalya köyle- rinde görülen Pellagre hastalığını mucip olduğu görülmüştür. Gıdalarımızın çoğunda bu vita - minlerden birkaç tanesi bulunur. | Başlıca gıdalar için bu müsahabe- ye bağlı diyagrama gözgezdirmek faydalı olur. ir taraftan fiziyolojistler bu incelemelere devâm e- derken - ki henüz başlangıçta de- mektir. - öbür taraftan kimyacı- lar da vitaminlerin birkaçını tec- ride, kimyevi terkiplerini tayine ve hattâ bazılarmı terkip usulile Sun'i surette Vilcüde getirmeğe muvaffak oldular, larının perdesini biraz daha &al- dırdı, hayat muammasıfın öyle ilk baktşta sanıldığı kadar basit olma” dığını gösterdi. v keşiflerden biri bünyemiz» de hormon adı verilen bir takım dahili ifrazların ferdin inki- | şafında ve uzviyet makinesinin İş- lemesinde esâslı roller oynadıkla- rini göstermesidir ki o bahse geçen Dir müsahabede dokunmuştuk. (1) İkinci keşif te, nebati olsun, hayvani olsun, bütün gıdalarımız- da, mikdarları pek tartıya gelmi- yecek derecede az fakat gene Uz- viyetin salim bir surette inkigafına ve işlemesine elzem olan birtakım maddelerin bulunduğudur ki bun- tamin adı verilmiştir. Zaten eskidenberi insanların ba- zt gıdalarda, doğru veya mevhum, birtakim hasletler sezdikleri ma- lümdur; fakat viteminlerin mev» cudiyetini ve uzviyetteki rollerini surette meydana gikaran Holandalı Dr. Eijkman'dır. Bu hekim Cava'da bir hapishane hastahanesinde beriberi denilen ve felç mahiyetinde asabi Arızalar gösteren bir illete tutulanları te- davi ederken o müessesenin küme. #inde beslenen tavuklarda da ayni ârızalar görüldüğüne dikkat et- (4) —'TAN 7 nisan 1937 ücutta bir uzuv, vazifesini görmezse, ya smeliyatia çıkarılır, yahut kendiliğinden ö- Vip gider, Cemiyette rolalan bir milesese de muayyen vazife. lerle muvazzaftır. Bu vazifesini yapmazsa, yapamazsa, o mües. seseye lüzum kalmamış demek. tir. Kadıköy belediyesi vazifesini göremiyen bu müesseselerden biridir, Kadıköy belediyesi bir beledi- yeye düşen vazifelerden hiçbiri. ni tam yapmaz. Orada belediye sokakları yap. maz. Kadıköyün ilk kurulduğu günden bugtine kadar kaldırım. lar tamir edilmemiştir. Sokaklar vardır ki araba giremez, yayan yürünemez. Tamir için belediye ye müracaat ettiğiniz zaman, “Siz taşmı, kumunu getirin, ben ç, de üzerinden silindir geçireyim.., MAR TT AN EN Kadıköy Belediyesine Ne Lüzum Var? diye cevap verir. Sokaklar hâlâ havagazi ile tenvir edilir, Belediyenin Kadıköy semtinde * hastanesi yoktur, kliniği yok: tur, sıhhi ve içtimai milessese. lerden hiçbiri mevcut değildir. Kadıköy belediyesinin yaptığı 5 biricik iş sokakları süpürtmek. tir. Bunun için de köhne, yürür. £ ken muhteviyatı yollara döken £, kırık dökük arabalar kullanır. , © halde Kadıköyde belediyeye ne llizum vardır? Bunun cevabı gayet basittir. Kadıköyün bütün belediye vari- datı merkeze gönderilir. Parası olmıyan Kadıköy belediyesi yal, © ız günlük idari işleri görmekle vazifesini bitirmiş olur. Evet amma, buna belediye de. mezler. Şu halde Kadıköydeki & belediyeyi kaldımalım, hakikate daha yakın bir iş görmüş oluruz. Ba Aİ Dikkat edilmiş olacağı üzere vi. taminlerin oynadıkları n keş fi eski kalori hesaplarını hayli de- giştirmiştir. Kalori hesabile tere- yağı ve içyağı, kuyrukyağı İzodi- namik gıdalardır, biribirinin yeri- ne geçebilirler; fakat vitamin ba- kımmdan tereyağında bol (A) ve biraz da (D) ve (E) vitaminleri vardır. Halbuki öbürlerinde pek az (A) vitamininden başka birşey yoktur, Zeytinyağında da vitamin yok gibidir. Ancak torbayağı de- nilen süzülmemiş taze yağda bir 82 vardır. Gidalarımız pişirilirken vitamin- lerin bözulmamasma dikkat et mek lâzımdır. Pek yüzsek hararet - 120 ve 130 dereceden yukarı « vi taminleri tahrip eder, Su İle pişi rilen yemeklerde bu mahzur yok gibidir. Olsa olsa vidalı kapak ile kapatılıp yüksek derecelere kadar ısıtılan tencerelerde vitaminler bo zulabilir. Tavada veya İsgarada kısa bir müddet içinde vitaminlere halel gelmez. Yalnız € vitamini 8- teşa ve kaynamağa hiç dayan- maz; fakat limonu kaynatmak pek nadir olur. Herhalde portakalı da çiy yemek - bu bakımdan - reçel içinde yemeğe müreecahtır, özü bitirirken geçen asr büyük bilgini Berthelat'nun yukarıda naklettiğimiz kehaneti- ni bir kere daha gözden geçirelim: Acaba 2000 senesine doğru İn ve edilmiş, albümin, karbon idratı ve yağ tabletleri ile beslenme ihti- yacını defetmeleri, bu maddelerin lâboratuarlarda sun'i surette istö- nildiği kadar hazırlanmaları ve bi- Daenaleyh insanların çiftçilikten ve hayvan yetiştirmek külfetinden kurtulmaları mümkün olacak mı?. Öyle bir ihtimali kabul etmek hayat sırlarınm bütün perdeleri - nin kaldırılmış bulunduğunâ kall olmağa mütevakkıftır ki bilgimi- zin belki de hiç varamıyacağı © merhale herhalde daha çok uzak olsa gerektir. Mücevher Kaçıran Sosyete Kadını İngiliz zabıtası, tayyare ile yolculuk İyaparak gümrükten mücevher ve İ ipek kaçıran bir sosyete kadının: ya. kalamış ve muhakeme etmiştir. Ka- dın, Ledi Elisabeth Prescott'tur. Ve muhakeme neticesinde 1500 İngiliz Li- Tası para cezasına mahküm olmuştur. Hâkim, hükmü verirken suçun sön de. rece çirkin olduğunu söylemiştir. Bu çeşit hâdiseler tekerrür ettiği için gümrük memurları yolcu kadm. lara karşı daha sert tedbirler almıya mecbur kalmışlar, kadınların el can- talarını da karıştırmıya başlamışlar. dır, Bununla beraber kadmlarm, hem mevki sahibi olanlarını, bu mü her kaçırmaktan kendilerini alama - dıkları anlaşlyor. v Verem Münakaşanı Verem Dispanserleri Lâzımdır ve Faydalıdır Pasteur inkılâbmdan sonra (iyi edi. «i hekimlik) 6 (koruyucu hekimlik) ilâve edilmiş ve bu işe son yarım asır. danberi Avrupa veAmeriknda çok mü him bir yer verilmiştir. Koruyucu iş- lere bakan müesseselerin en başında dispanserler o gelmektedir: o Verem, İ frengi, kanser, Malarya dispanserleri İ gibi... Evvelce dispanserler dar bir zihni. yetle çalışıyorlardı. Bugün Avrupa ve | Amerikada bu sekildeki dispanserle. rin yerleri kalmamıştır. Hele verem dispanserleri (veremle mücudele mer- kezleri) haline sokulduktan ve evle- rin kontrolü usulü konulduktan sonra veremle mücadele işi çok iyi neticeler vermiştir. Verem dispanserleri kendi mta, ki verem mücadelesinin te. melini teşkil ederler. Büyük şehirler- de bu mücadelenin nasıl yapıldığına misal olarak Nancy şehrini alıyorum, Bu şehirdeki veremle mücadele Esi, verem teşkilâtı direktörlüğü tarafm- dan idare edilmektedir. Bu teşkilâtta dezenfeksiyon merkezleri, tecrithane.. ler, hususi verem hastaneleri, sana, hastanelerde verem pavik rem köyleri, okullarda ve. adele isleri, prevantoryom. lar, nekahathaneler, yaz kolonileri, granşe teşkilâtı, gündüz sanatoryoim.. ları, açık hava okulları, okul çocukla» rinin himaye ve beslenmeleri, evlerin kontrolü ve fakirlere mesken tedarik, fakir hastalara gıda tedariki, sosyal sigorta teşilâtı gibi herşey olduğu halde teşkilâtm başında lâboratuvarı, röntgeni, ültrası, pnömotoraksı, B. C. gaşı istasyonu ile mücehhez verem dispanserleri gelir. Verem köylerine varmeıya kadar hütün modern mües- seseleri olan bir mücadele teşekkülü yine dispansersiz olamaz ve dispan. ser en başta gelir. Verem köylerinin en asrisini İngil. terede gördüm, Cambridge civarında“ ki (Papworth Village) da asrımızın bütün yenilikleri vardır. Böyle olduğu halde İngiltere yine verem dispanser- lerire pek çok ehemmiyet vermiş ve her mücadele mıntakasında birer ve. rem dispanseri kurmuştur. Amerika. da veremin modern dispanserler saye- sinde yüzde 48 azaldığını istatistikler gösteriyor. Danimarka, Hollanda, Al manya, Fransada da verem dispanser leri ehemmiyetlerinden bir zerresini bile kaybetmemişlerdir. Şurası iyi bilinmelidir ki verem mü, raşanların malünrudur ki verem dis- panserleri şifa verici değil koruyucu müesseselerdir. İlmi bir tarzda çalışan. bir verem dispanserinin birinci vazife. si vereme karşı halkım terbiyesi, haf. assıhha ve korunma hakkında vâsl şekilde propaganda, hasta arayıp bul, mâk ve bulunan hastalarm dispanse. re müracaatini temin etmek ve hastas lığın başkalarma bulaşmasınm önüne geçmek, lüzum görülen hastaları has. tanelere, sanatoryomlara, prevanfor. yomlara vesair milesseselere yerleş" tirmek, hastaları ve alleleri evlerinde #iyaret, plâsman İlerile uğraşmak, de. zenfeksiyon işlerile uğraşmaktır, İkin ei derçcedeki işleri arasında da para, sız tedavi, fakirlere parasız ilâç ve gıda maddeleri, korunma maddeleri vermek, sanat ve ikametgâh değişti. rilmesi gibi müdahalelerdir. Görülü- yor ki modern bir dispanserde tedavi | işl sonra gelmektedir. Dispanserden gaye (koruma) dır. Amerika, İngil- tere, Fransa gibi dünyanm en zengin milletleri bile veremlilerinin hepsini sığdıracak sanatoryom, çiftlik, köy yapamamıştır. Dispanserlerde de bir kısım hastalar pek Âlâ tedavi edilebi. lirler meselâ dispanserlerde yapılan pnömotoraks tedavisi sayesinde ak- ciğer veremi iyi olan, ültrn tedavisi | sayesinde bez ve periton veremi İvi 9“ lan hastaların sayısı pek çoktur. Hat- tâ iyi olmıyacak hir hastanm muvak.. kat bile olsa kanımı dindirme, öksürü, Zünü veya terini kestirmek ve onu bi... raz rahata kavuşturmak bile yabana atlamak Mir tedavi değidir bu da hı talarm lehine kaydedilecek işlerden. dir. Modern verem disnanserleri m ramanda İleride buralarda çal © hekim ve hemşirelerin stajları İçin mektep vazifesini görür. Verem disnanserlerinin mtihim va, zifelerinden biri de doğumdan i cebelerin ve doğumdan snnra annele-. rin muayene ve kontrolüdür. Ru e* le asri verem dispanserlerinde birer de nisaiye mütehassısı ve boğuz mii (Lütfen sahifeyi çeviriniz) tehassıslarının, mücadele islerile uğ. j