1 Mart 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

A 1.3 ae TAN Gündelik Gazete BAŞMUHARRIRI ı Ahmak öenin YALMAN ya ın hedefi: Haberde; 6 tün ©, her şeyde temiz, dü tu samimi olmak, kariin 8 z Azetesi olmuya çalışmaktır. ga TAN Günün Fıkrası: Foks Jurnal Sinemaların oyundan evvel m hakkak dünya havadislerini veren bir gazetesi var: Foks Jurnal... Foks Jurnal beynelmilel bir propaganda gazetesidir. Her millet kendi siyasi, kültürel içtimai faaliyetleri hakkında muayyen bir nokfai nazarla propa- ganda yapar. Foks Jurnal her memlekette san- İ silrden geçer, kendi ideolojilerine, si- yasetlerine uygun olmıyan propagan- İdalar çıkarıldıktan sonra gösterilme- Eski Bir Nazırın Siyasi Hatıraları uhalefetin ihtirası İm İmparatorluğunun tallin- Bakşi ela da, on dokuzuncu asrm doğru, Boer harbinde şüphe kayt. Bir sömürge davasmın bu et, bir kuvvetlenme hamlesi takip ayi tan harbi — başlangıcmdaki Kii, Azameti, işte bu hamlenin ese-| ya Birler milli müdafaa kuvvetleri” İmparatorluk — politikasını yü- edi hattâ İngiliz teahhütlerini 3, Ketirmiye elverişli olmadığını hâdisesinde anladılar. Harp! kayn barrçı nikbinliği, yalnız) a P İrmdesini değil, darp vasıtaları. üç Zayıflatmıştı. Avrupada yeni hiy Tejimleri, yalnız Milletler (o Ce- m” barışgılığı ve 1913 zaferi ni - aleyhine fikir boğuşması yap- kalmıyor, bütün harp teşkilât e vvetlerini de tazeliyordu. İngil. tşyta olmak üzere dünya dev- bitler ©kseriyetinin aza olduğu Mil. ee e yeti Uzak Şarkta, Cenup| ikasmda ve Afrikada üstüste| ğlübiyetlere uğramıştır. “e yapmak lâzmdr? Cenevreyi dirmek! Fakat bu, sadece Pak hikimlerini vuzuhlandırmakla leeri yapmak, yahut menfaati Vazifelerin yapılmasını tesvik et Olanların, ayrı ayrı, kuvvetlen- Şe ile harp tehlikesi ihtimallerini! ma aştarmak için boyuna taviz ve «| ler nasıl, müşterek bir emniyet Vasmm kalıramanı olabilirler? m; ERİL, bugünkü nizam devamı 4 Siiyorlar Amerikanın icat ettiğiMil «ış * Cemiyetinin, bir İngiliz realite. Sole gelişinin sebebi budur. Bir- davaların Milletler Cemiyeti va. YS e müdafaası, İngilterenin a menfaatine uygun geldiği ka 1» İhsani olmal gibi bir imtiyaz da İever. hı, İngilterenin yeni kuvvetlen. lesi bu sartlar İçinde baslı. hay 100 milyon İnziliz. tirm'ık istik. da İçinde olmak üzere İngiltere Örlümizdeki beş senede milli mü. NA İcin sarfedeceği paranm yekü- tara bucuk milyar Türk lirasm.| tu e tutuyor? Temps gazetesi lanmaya müthiş sıfatı ver. ekte haklıdır, hay sızlar, İngiliz kuvvetlenme a, esinin başlıca sebepleri arasm. yı, Mnan silâhlanması ve Ren isça- Hay lerini sayıyorlar, Alınanlar, yı, İtalyanlar ise Almanyanın heç İstemesini ve diğer thit. ii sebep gösteriyorlar. Hakikat, maa İmparotorluğu menfaatler'nin aş olduğuna şüphe yoktur: 2, İZ kuvvetlenmesi, bu menfaatle- Ryan gelen her şeyin lehine, ve diy, gelmiyen her şeyin aleyhine. "a Falih Rıfkı ATAY Maarif Vekili İzmire Gidiyor (TAN) — Maarif Vekili #*lmesi beklenilmektedir. £ i cap ekilinin bu işle de meşgul ola Ma, © Belecek yıl vaziyetin aslâh o Bağı üm edilmektedir. a anl! Hane Amerikan kolleji binasında Ünü ak olân köy muallim mektebi Üzdeki ders yılı başında faaliye- VA Keçesektr. l önmek Bilmiyordu artekes şöyle "Siz muhaliflerin millet hesabi- na hiçbir teşebbüsünüz olma- dığı halde iktidar mevkiine geç- mek istiyorsunuz. Buna menfi muhalefet derler... eclisi Meb'usanın 3 Kâ- nunuevvel 1327 tari- hindeki içtimamda Kanunu E- sasinin 35 inci maddesini tadi- len kaleme alınan maddei ka- nuniye lâyihası, Vükelâ heyeti huzurile okundu, Sadrazam Sait Paşa ayağa kalkarak iza- hat verdi ve lâyihanm müsta» celiyet kararile ait olduğu en- cümene havalesini teklif ey- ledi, işte bu dakikadan itiba- ren Hürriyet ve İtilâf fırkası lifine bütün şiddetile muhale- fet edeceğini her hali ile gös- termeğe başladı. TUR ÜLNELE 4 veye. ale günlerdenberi dolaşan şayialarm şimdi hakiki çıplaklığile böyle kar. şılarma dikilmesi ve sadrazamın teklifinde müstaceliyet telebini de sonru bu tadil teklinin müsbet bir neticeye varmasına mâni ol , mak için hatır ve hayale gelmiyen tarizler, hattâ tahkirler. günlerce devam edip durdu. Büyük bir dev. letle giriştiğimiz harbin en fena günlerine tesadüf eden bu müzake . ratın hatırımdaki bütün safhala. rından bahsetmek çok acıdır. alnız Abdülhamit devrinde, Erzurumda iki defa idama mahküm olan ve Meşrutiyetin ilânı üzerine hapisaneden çıkan meb'us Vartekes kendine mahsus s; i. yet ile bu sireda da ibret gözile bakılacak neler söyledi ; “.. Efendiler, Sadrazam Salt paşa, Meclisin Atıl bir surette ça aştığını meb'üsan azalarının mu. harebe zamanında yekdiğerile bo. Zuşup uğraşmakta bulunduğunu, milletin faydasın düşünmedikleri, ni gördü, bunun Üzerine Meclisi feshetmeği düşündü. Mademki hü. kümet, milletin kendi ekseriyetile namile idare olunuyor, mil letin reyine yeniden müracaat et. meyi tensip etti. Bu, bence, tabil bir haktır. Böyle harp zamanında mes'uliyet kendi başlarında olduğu halde başkaları bırakmıyorlar ki çalışsınlar, işte bunun çaresini 35 inci maddenin tadilinde buldu. Av. rupa fikrile anlaşan, ka bizde yok, yeni bir Hürriyet ve Tülâf fırkası meydana çıktı, efendiler daha unutmağık, daha yazıları bile kurumadı, biribirine zıt ve müba. usu İsmali Bey, başka söylüyordu Lütfi Fikri Bey başka, Rıza Tev. fik Bey başka Subri Efendi de baş. ka söylüyordu bir gece zarfında ne oldu'da bunlar birleştiler hem de prensiplerini bir tarafa atarak bir. leştiler? urada Rıza Tevfik Varteke. sin sözünü keserek aynen şu sözleri söyledi: Rıza Tevfik (Edirne) — Sonra sana anlatırım kulağına söylerim, Vartekes devam ediyor: “- Bir de efendiler bizim vazi- femiz, milletin taassubunu tahrik değil, tahfif etmektir. Bakınız bir gehislâm için o franmason, diğeri için dinsiz, feylezof gibi isnadatta bulunmak milletin taassubunu tah. rik etmekten başka neye yarar b: millete bu taassupta ileri git, ben senin bu halinden istifade ediyo- ve Terakki fırkasından ayrıldı, fa- kat teşkilâtta, programmda mille- tin terakki iktisap edebilmesi, ve milletin »sfahı, karanalarınm. temi ni için ortada bir madde var mı? Bu hatıraların sahibinden bir “İşte bu muhalefettir tuluş Savaşında binlerce temiz Türk evlâtlarının pâk kanları- nın dökülmesine başlıca âmil olmuştur. İttihat ve Terakki yerine geçe- rek milleti idare etmek istiyor, pek âlâ, fakat bunu ne İle istiyor? Bir günde teşekkül edip de, bir milleti idareye kalkmamalıdır, Itti- hat ve Terakki fırkası üç senelik i- daresiyle Iyi ve fena kendini gös- terdi, fazat, muhalefet fırkası bir milleti idere ve iktidar mevkiine geçmek içir hiç olmazsa bir sene zarfında programma dahil kanun lâyihalariyle meclisi işgal ederek millete; işte #izin hukukunuzu bu yolda müdafaa edeceğiz, diye ken- dini tanıtmalıdır. Halbukl siz dün birleştiniz. Millet hesabıma bir te gebbüsünliz olmadığı halde bugün de iktidar mevkiine geçeceğiz diyor sunuz, Buna Avrupada, (Opositlon negative) menfi muhalefet derler... artekes'in siyasi bir tahsil mahsulü olmaktan ziyade, #elim bir akıl ve muhakemeden do- gan bu beyanatı, mecliste bir çok- Tarmı düşündürmiye saik oldu. Hiç bir maksat ve garazi olmıyan Var- tekes, idealist rukiyle bu mealde daha çok şeyler söyledi, fakat bu sözleri as, üzerlerine almaları lâ- te uzun bir hasbihal oldu. Meclis- te ondan başka Ermeni komitele- rinde fanl iş görmüş mebuslar da vardı. Hattâ Abdülhamit devrinde Osmanlı Bankasma bombalarla gi- ren fedailerden Pastırmacıyan da mebusu; fakat Vartekesin seciye- — $i onlardan bambaşka idi, kendisini iki defa idam cezasına mahküm €- den Erzurum istinaf ceza reisi Ah- met Ziya Bey de ayni tarihte Erzu- rum mebusu sıfatiyle mecliste bu- lunuyordu, Vurtekesin, Ziya Beyle şakalaşırken daima hürmet asarı gösterdiği gözümüzden kaçmazdı. Aranuzdaki iyi münasebetlere binaen bana kalbinin sırlarını dök- miye başladı. Türk milletine karşi diğer arkadaşlarından daha çok ha- yır işler görünen Vartekes, benimle görüşürken kürsüdeki şiddet ve hararetini hâlâ kaybetmemişti. Devrek okuyucularımızdan Mus. tafa Safi ve İstanbul lisesi mezun - (larından Fethi Ak yazıyorlar: “— 11 şubat 937 tarihli bir ak - şam gazetesinde kasabamız ve kasâ. balılarımız hakkında çıkan bir ya- zı, bütün yurtdaşları çok müteessir etmiştir. Gazetenin yazdığı gibi, Devrekte, daki cümleler de memleketi tanmmı- yan bir kalem sahibinin ifadesi ola- bilir. o Devrekliler dedikoduculuğu kabul etmezler. Devrekte göze çarpacak kadar iş. sizlik yoktur. Zonguldakta mevcut müesseselerde çalışan memur (oVe Bin ali OKUYUCU MEKTUPLARI Bır Yazı Münasebetile | Taksim - Besiktaş hattında işliye Meşrutiyet devri sad- raxomlarından . Sait Halim Paşa yük bir teessürle, meşruti- yetimiz de, meclisi me- busanımızda, muhalefeti mizde dünyanın hiçbir yerine Zızlarını bile açmıyorlar. Biz, İtal- yaya nisbetle küçük, vesaiti nok san bir devlet iken, harp topra muzda, bütün tehlikenin içinde yü- züp dururken bu “ne Allah belâsı- ni versin” muhalefettir, diye söy- lenin duruyordu. Hacısı, hocası, şeyhi ile, hele sonradan iltihak eden münevverle- riyle beraber hürriyet ve itilâf fır- kasından hiç birini Vartekesin bü doğru sözleri uyandırmıya kâfi gel- memiştir, İşte bu muhalefettir ki sonraları muhtelif istihaleler geçirdikten son ra mütareke devresinde, İstanbulu kasıp kavurduğu gibi, birçok âziz vatandaşların Maltada kara günler geçirmelerine, Anadoludaki kurtu- luş savaşmda da binlerce temiz Türk evlâtlarınm pâk kanlarının dökülmesine başlıca âmil olmuş - tur, müstahdemlerin çoğu, Devreklidir vu Devrekliler hakikaten çok ça - şkan, şahsi teşebbüs sahibi adam- ardır. Hepimizi rencide eden bu ya- zıların tekzibi bizi çok sevindirecek. tir. Taksim - Beşiktaş Otobüs sine izin verilir, Türkiyede hangi sinemaya gider- seniz gidiniz, sanstirden geçiyorsa bi- le, bu propagandalar memleketimiz İde alabildiğine yürüdüğünü görür- sünüz... Bilhassa Alman propaganda" sı. Faşist alaylarınm resmi geçidi. ni, Alman kültür faaliyetlerini ogör- 1 k ledakirlığa mal olacağını as. itlerin, Göringin nutukları. mi getirmiyen İngilizler o ara- a l rmı tl . bı dinlemekten içimize usanç geldi, Ba ayı za yese düşenler az değildi. . Almanyanm temerküz kamplarma Yas, eerübeyi, büyük ve milli inik. hapsedilen işçileri, memleketten ko- vulan Yahudileri, entellektüellere ya. pılan tazyikleri bu gazete neşretmez, çünkü Almanyanın propaganda gü zetesidir. Türkiye açık bir kapıdır?. Her i propaganda hudut bekçisine bir se. iâm çakıp kirli çizmelerini halkım ba- şına basarak içeriye girehilir mi?.. SL. nemaları sansürden geçiriyoruz, fa kat hangi noktai nazarla?.. Din pro. pazandası giriyor, San Fransisko filmi baştan başa bir din propagan- dasıdır, San Fransisko halkı dinsiz. dir, Allah onlardan intikam almak, İ onları hak yola getirmek için o şehri bir zelzele ile yerle yeksan etmiştir. Daha bunun gibi çok misaller bulabis liriz Sinemaları sansür etmek, onla rm propayandalarına âlet olmamak demektir. Ehli Salip gelir girer, müs- temleke yağması gelir, ezenlere hak verecek bir şekilde girer, harp pro. pazandası gelir, girer istismarer sir- ketlerin reklâmları gelir, girer, bütün. beynelmilel âlemin kapısmdan güç- azalar mesyiliyetlerini daha bi Derakaklanlirmekle gerçelenir iş| henüz vücut bulan siyasi te- (orum, demek değil midir?” “e giren Meran z Sildi, Milletler Cemiyetinin verdiği) şekkülü ile hükümetin bü tek- Hürriyet ve İtilâf fırkası İttihat gelir, o da girer. iy herhanei bir propacandava açık bir kapı değilse, Foks Jurnal ve sinema filmleri suurlu bir sanslrden, muay. yen noktai nazarlarla geçmelidir. ADSIZ Kİ a le SARIGÖLLÜLERİN İSTEDİKLERİ Her taraf ileri sürerek böyle kapıya dayan - . z Viâyetimizin ta barış ve sükün, İngil- » ğ benzemiyor, diye bağırıyor, bakın, | Manisa, (TAN) — iâyetimi ie İmparatorluğunun hiç şüphesiz) asi, her geyden ziyade post kore ki Mütareke devresinde İstan- Ttalyada da sosyalistler vardır ki | Alaşehir kazasına bağlı Sarıgöl ka: ıiaatinedir. İngilterede hiç olmaz.) Kusile aralarmda siki bir tesanlit > hepsi harp aleyhindedir, fakat dev. | mumu ileri gelenlerinden bir heyet; Mesiller yeni fetihlerde bulum-| vücude getirdi. ve artık bundan bulu kasıp kavurduğu gibi Kur- etleri harp halinde olduğu için a. |buraya geliş, valimiz Lütfü Kırdar- la nahiye İşleri etrafında temasta bu- lunmuştur. Haber aldığıma göre, Iç Anadoluyu ve bilhassa Ankara ile Konyayı, Ma- nisa ve İzmire bağlıyan ve harap bir halde bulunan Boldan — Sarıgöl yo lunun tamiri, geçen yıl kaldırılan ya» & ilk okulunun yeniden Jhyası, nü- #usunun iki bini tecavüz etmesi Üze- İrine nahiye merkezinde belediye teğ- kilâtı yapılması ve bir miktar göçmen yerleştirilmesi hususunda heyetin vu- kubulan ricaları memnuniyetle kar$le lanmış ve ilk firsatta bu işlerin halic- dileceği vadolunmuştur. Dörtyolda Tayyare Meydanı Adana, — Dörtyolda bir tayyare meydanı yapılmasına karar verilmiş tir. Bu meydandan ecnebi tayyar « ler de istifade edebilecektir. Kandıra Halkevinde Kandıra, (TAN) — Halkevinin â- çılma devrisenevisinde Halkevinde toplananlar Dahiliye Vekilinin nutku- nu radyodan dinlemişler, bundan son ra başmuallim Hamit Ozmenek kür- süye çıkıp Halkevlerinden, Türklüke İten bahsetmiş, Türk tarihini vaktile bize yanlış öğretilmiş olduğu gibi Bi- rinei Osman zamanından başlamadı. ğını ve Türklüğün çok eskiden mede- niyeti haiz bir varlık olduğunu anlat- muştır. Myallim Kadir de; Islâmlik ve Türklük siyasetinin bir tarihçesini yapmıştır, Tarifesi w tobtslende daha henüz bir ucu görülmemişir. Taksimden Beşiktaşa kadar olan mesafe 4 kilometro kadar dır. Bu yolculuk için 14 kuruş alm - maktadır, Sirkeciden Bakırköye kadar oan amaa a ii Ve orta mekteplerde amıf mev. | yin, Gırkalar bir gün içinde nasıl“ gelenlerin yüzleri hiç kızarma- | v9 kahvehane değil, ancak 12 kah -| Beşiktaşta Akaretlerde okuyucüla. | mesafe ise 16-17 kilometrodur ve bu boğar 80.70 ve bazı smıflar da 10) birleşmişler?” Bunu gâzetelerde e akinti vehane vardır, Devreklilerin bu ka-| rrmizdan Kemal Nevzat yazıyor: mesafeyi 15 kuruşla katetmeniz müm ve “İİ Olduğu için normal ders verme| gördük; böyle, fırka teşkil olunur Düşlündüklerini biperva böyle | palı yerlerde oyun oynıyarak, dedi.) “— Tramvay ve otobüslerin ücret | kündür. A İmkânları güçleşmiştir. Maa- | mu? Daha din, Gömüleüne Meb, (Söyliyen Vartekes ile o günü meclis | koduyla vakit geçirdikleri hakkın -| tarifelerinde tenzilât yapıldığı halde| Benzin fiyatların düşmüş olması- a ve bilhassa Nİ şantaşindan Beşiktaşa kadar inişler» de benzin sarfiyatınm pek az olma - smâ rağmen, servis yolculuğundaki değişmiyen bilet tarifesi zararımızı ip oluyor. Belediyenin nazarı dik» İkatini cefbederim., ,