22 Temmuz 1941 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 4

Yazan: HALÜK CEMAL Ne| 'Korkunç karanlıkta soğuk | ikadarda Şlddf tlı hıssedılı_ı,' diye çaplı MOSKOVA nasıl bir şehirdir ? *« İsteksiz ) y n Art k rüneceği S Bu isimdeki nehir sahillerinde ::555 iönacak Bibi vzayarlem di | — — SaRE Üyen bu aa gi in harareti var, Porta . | . dal )rıl lıı. parı aradan tessizliğe kavuşmak için | medi. Kasşıdan gelen bir tramvayı seçe| Kal yiyor. Ona bakıyorum. Onun R .. l | b daha sab- usyanın en guze mamuresi... Korkunç karanlıkta 1 attı ve hei girdi. YÜ enir göbi Artık KEf h| e ı.mı.' lgenin n Kazall hisseriili dayanamıy şidde fazla hoş kahkaha lanarak k karyola; başladılar, Sürül uzaklardaki yerime döneyim... Net mek ister g bakımrken bir çift | yanında iken birşey yemek iste - | ret Müjgân. beraber an- rı çi n nenin, babanın şerefinin halâsı - siyah gökle irkildim: A... Nermin. | miyorum. İçim onunla ge çin b Gi . | Gelen tramvaya binmek iste . mez mi diye gözlerimle sordum... O, arkadan, ben de ön taraftan girdik, Binbir itina ile konuşuyor- duk... Netice şu oldu: Bir sonraki durakta ineceklik. O, Karlman - dan geçip birşey alacak, on dakika sonra,, ... mın önünde bekliye - ceğim bir arabava gelecekti... Öyle oldu işte: Beklediğim içi böş arabada, beş altı dakika son- ra, gözlerim onunla doldu. Kalabalık yollardan geçerken, kendini göstermemek için, kü . çülp büzülerek yanımda oturu - şunu seyrediyorum. Biraz sonra indik. Bir parça yürüdükten sonra da, kimsesiz yerimize gelmiştik.. Nermin terlik almış. Giydi, bak- tı. Kırmızı renkli... Ucu da açık: Parmaklarının ucu açık... İskar. pinden çıkmış ayaklarına bakar. ken onları acıtmak i: den? — Geçen sabah erkenden ne - reye gidiyordunuz? dedim. — Ev aramaya dedi 'Tutmuşlar... — Yeşilköyde, bir aparlımanın bir katı imiş. O, başımın üstünde kalsın diye, yere, dizlerinin dibine oturuyo - rum. Bakıyor, yüzüne, gözlerine bakıyorum. Sonra yanındayım. Sarıldım ona... - Dudaklarından öptüm... Kollarımla o kadar kuv. vetli sarılıyorum ki onu içime ka. | rıştırmak, göğsümün üstünde e - ritmek ister gibi sıkıyorum 5: ki... Niçin olmuyor? Neden bu ka. dar sevilen bir vücut, insanın ken. di vücudile bir olmuyor da o ge- ne ayrı durüyor?, Kollarım kırı- lacak sandım: Onu içime karış . tırmak istiyorum, Dizlerini aç - tım: Sağ dizindeki benek... Bana etsaneler anlatır. gibi bakıyor geldi. Öpüm, içimi yakan güzel dizlerini,.. Artık gideceğiz. Çünkü işi var. Hem de ne ehemmiyetli yaptıracak, ter: decek, gece de baloya... hiç dans etmiyecekmiş! Kaybolmuş dünya!, Onun yal. nız beni sevdiğini — sandığım ilk günlerde de, bazı başını yaptı - rırdı, Fakat beraber giderdik. Ben de ya urdum. Sade, ere ğini söy- | büyük bir şe Rus - Alman barbi münasebeli- le son günlerde gazetelerde en çok adı geçen Rus şehirlerinden bi- Ti de Moskovadır. Moskova şehri, Rusyanın vasa- ftında Lningradin cenübu- şarkisindedir. Bugünkü Sovyet Rusyanın payıtahti olan rdir. Bu isimle anıe lan nehrin, ikiye ayırdığı Mosko- va şehri Rusyanın en büyük, en güzel bir mamuüresidir. Moskova, Çarlık devrinde bir eyalet merkezi idi. Vaktile (Büyük Petrö) tarafın- | dan kurulduğu için, bilâhaze Pe rograd adını alan Petersburg © zaman Çarlık Rusyanın payıtahtı idi. Bolşevikliğin ilânından sonra hükümeti Moskovaya nakletti. Çarlık Rusya zamanında bir bu- çuk milyon nüfusu olan Moskı vada bugün üç buçuk milyon nü fus vardır. şehrinin bir iç kalesi, kâmları vardır. Ay- üyük kiliseleri ve Stalinin iturduğu (Kremlin Sarayı), çok büyük bir çarşısı, borsası, banka- ları, beş bin talebenin devam et- tiği büyük bir Üniversitesi, — ve Üniversiteye bağlı çok zengin bir kütüphanesi, mükemmel bir mü- 588 kilemetre | Yazan lıkender F. Sertelli zmeşhur nutuklarını bürada söyle- | miştir. İ .. Moskova şehrinin tarihi, ya: kimin tarafınd; angi devir- de tesis edildiği malüm değildir. Moskova 1176 da Tatarlar tara- fından zaptedilinceye kadar bü- yük istilâlara maruz kalmamıştı. Tatarlarıı indan sonra, Böçince sur istihkâmlarla tahkim edili a Tağmen, Asyada Moğolların istil, an kurtulamamış ve birkaç kere yağma ve tahrip edilmiştir. Moskova en büyük tahrip ve yağ- mayı 1367 da Moğollardan gi devrinde <Taç giy me merasimi» da Moskovada yapılırdı. Bu itibarla o devirlerde de Moskova Petersburgtan sonra yılırdi. kadar Rusyanın ormanlık ve ve soğuktan perişan olmuştu. Umumi harpten sonra Rusyada hükümet rejimi değişerek, Bolşe- klik ilân edilince, 1918 de Mos- kova tekrar Sovyet Rusyanın mer- kezi oldu. O tarihtenberi Moskova, Sovyet Rusyanın candamarı olmuştur. . © Moskova garben Smolenski, ce- nuben Kaloğa, ve şimali şarki düm. Saat iki.. | Evde, mahallede, belki koca İs- tanbulda gecenin bu ileri vaktin- de herkes sicak yatağında rahat yuyordu, Yalnız ben uyu- kıvrıldığım . köşer ya idam muyor, tuluş berafını vi mesahai sathiyesi 3 k murabbadır. Moskova ve sinin ar: bölerek, şarkı cer ık buldun?.. kar. A sir gürültü ile doğ- mezrudur. Üçte birden ziyade: ruldum, Bu camları nefe- ahlik, diğer k: simle silerek baktam: İleriden bit işlenmemiş topraktır. obil geliyordu. Ön fenerleri- toprağı Kiyef havalisi gi nlığında yağmur damla- bit değildir; elde edilen 7 ları kaçışır gibi serpiliy rün homurtuları rüzgâ ma ka: lerinin lanan cak kadar azdır. Enhi hayva! pek azdır. Halkın büyük hir kısmı sEnayi ve ticaret erbabıdır. Moskova şehrinin havası kışın pek soğuk, yazın da bir hayli sı- cak olur. Kış mevsiminde a hemen her taraf donar ve trenler | n güçlükle işi tım. Daha 0 içimde oldu. önüm duğum; kapanan bir den yükselip inde çınliy ahası işik rüzgürm. tesir miştim. Mut ayet kilit açıldı. Göl boldu. EnE aralı rik Peki o halde annesi evde #7 tesi günü nereye gider lemi İşte aradaki fark: Şimdi zesi, rasathanesi, büyük tiyatro bi- Naları, ziraat, orman ve güzel san'atlar akademisi, şark lisanları Şehrin içinden geçen (M: | diye elektriği ya ay Gonmüş bir hölde | da ne büyük çılginlik ettiğim betle hehirde | kedemiyordum: Ya ct ni kalmaz. Nehir | babam duydü ise?. Sesimi işitir- endifer hattı | Jerse?. En ük bir tedbirsizlik büyük bir fel şururdu. Fa- a nehri), beş kilometre | kat bunu o zaman nasil takdir e aşağıda bulunan (Kolomna) neh- | debilirdin?. Bir haftadır. üzled rine dökülür. (Moskova nehri) nin |/ ğim da evincimden mecrası 490 kilı nl! da, ve havzası 15100 kilometre genişliğindedir. in Mosk Zaten gündüzün hiç görm Demek bundan istifade edi ni biçe 'ak dünyanın yük âdiliğini yapıyord u. Ben günlerdir burada || bekler, küçük bir haberinti na sevinçle, minnetle intiğif | ken © kuduran ihtirasına ' lar arıyor, kurbanını gözüt nüne getirerek şimdi içeri”i şukasının kollarında şeh' Tuyordu, Üzerime bir anda yıkıcı ret geldi. Odadan fırlamı zor duruyordum. Koşa eti ğa çıkmak, bahçe duyarif layıp evine girerek üzerl? ğmen, tekrar Moskovadan dan başka harbiye mek- tebi, büyük bir yetimhanesi, — bir | çok çöcük Bakım evleri, bir aka- it akadem y medresesi, sayısız mektepleri, a- | garı atika müzesinden başka ay tıca yedi müzesi, 22 büyük has nesi, ve bir çok ilim ve fen mües- ae âî;elun ve sanayi fabrikaları var» n0 Çarlık devrinde Moskovada 55 gözete ve mecmua intişar ederdi Bugünkü Moskovada büyük mot- baalar tesis edilmiş olup, birçok propaganda müesseselerinin eski devirden fazla neşriyatı vardır. Moskovada sınai ve ticari hare- pek ileridedir. 1885 istatis- ç a 578 fab- » ka mevcuttu, bu fobrikalarda 60 bine yakın amele çahışı 1812 de Büyük Napolyon 450,000 kişilik muazzam ordusile Rusya 1 kâlenı yiyecek maddesi 24/7T/041 gü- n ürümüşse de, a meleri her gün komlsyonda gö- İ NİN dıklıda — satinalma komüryonuna xtarı yazılı Dü açık €) ale edilecektir. Ş: orduml, rülebilir. İstekliterin belli gün ve matta P (5354) Miktarı Mut ba Ük te kilo LK LK birşey düşünem Otamobilde hareket oldu. Ş Hesap gördüğünü anladım. Sonra T S D be | nden aşağı 180 kilometrelik | arabanın kapısının açıldığını, bir gılaşmış ve ordusu burada açlıktan | mahalli seyrüseleri gölgenin kaldırıma indiğini far- ğ ke Evet O idil, Rekor - Sıhhat - Dogan TT “unu t eeşma Nider ASA İdrofil Pamuk Şirketinden: G *Bikmet Bey.. Hikz ü seslenmek tılmak., S Bahçekapı Yeni Valde Han altında 20 yumaralı yazıhaneyi — Ö| kt mecnun ı—'b—on:l:r—ık::kh:l sipariş yeri olarak açmışlardır. el y ü ( Bundan böyle ssgari 100 kiloya kadar olan siparişlerin işbu adrese TE . SN verlmesini, Bunun haricinde fab zikalarca iş kabul Ldilemi- n ize bildirir. saygılarımızı sunarız. f: Yeni Valde Han İdrofil Eksiltme Sant D. 1040 158 2400 180 . * 14,190 liradır. — İsteklilerin belli günde ihale ssatinden vn az bir v2040 Yoağırt g60 kilosuna 31 kurüş 40 santim fiat tahmin edilen 3582 ton döküm benzin $ günü saat il Ge pazarlıkla satın alınacak. | tuplarını kanuni vesiki; tır. Muhammen bedeli bır mil- | likte Fındiklıda satınalma yon yüz y yedi y yonuna makbuz karyı kırk sekiz d leri, 5651 Beher den sokağa, dim, nasıl âyazım çıktığı Kadar bağırmadım. Bil. 1254567' Sıhhi Müesseseler Arttırm ve Eksiltme Komisyonu Riyasetinden: eee kit elektriğin al m saçlarla genç, güzel bir yüz g tefrik edemedi- üim Xoyu bir tuvalet giymişti. So- kadar İstanbul İ Buk ge Ğ si her gün komisyonda görülebi. r, İsteklilerin belli gün ve sa- 1720 ton kuru ot 29/7/941 gü- ; nü saat 11,90 da kapalı zari usulü atte Fındıklıda satın alma ko . | eksiltme ile satın alınacaktır. misyonuna gelmeleri. — «5958. Muhammen bedeli 173600 lira, ilk | ,0 k | tibarile de kıymet ve ehemmiyeti- ha teminatı 8130 liradır. Şartname. | ; arttırmıştır. Yani fabrikalarda si her gün komisyonda görüleh vi binden fazla işçi çalış- |'"*Ya konulmuştur. lir. Otli HĞ DA Bimdey, GRİRORL aĞ 1 — Eksiltme için her Ça nisbetinde arttığı gibi, key Leyli Thp Talebe Yurdü . talebeleti için 1130 adet yün fanilâ, 2800 2d et fi dakes fanilâ ve 7800 adet fildakos don bir ay müddetle ve pazarlıkla eksilt- düm. Rer Beher — kilosuna 9 kuruş nba güNü saat M den 16 ya tahmin edilen 2900 ton kuru ot 29 temmuz 941 günü saat 16 da kapalı zarf usülile satın alına - caktır. Şartnamesi her gün ko . r şartnamesindeki kayıt - lara göre ayrı ayrı da ihale edi . lebilir. — İsteklilerin bellk günde muayyen saatten en az bir saat önceye kadar teklif mektuplarını Mmaktadır. B Kremlin sarayının karşısındaki (Kızılmeydan) da vaktile bir çok ihtilâller yapılmış, binlerce insan ölmüştü. Bugün bu meydanda Kı- Baloğlunda Sıhhat ve İçtimal Musvenet caat dlunabilir 2 — Nuhammen fiyat bi 67, #det tildakos don 82 kuruştur. 3 — Kati teminat 1136 liradır. det yün #anilâ için 300 bir adet Müdürlüğünde — kurulu kömleyona | öğsü çırılçıplaktı!. Hihmet Bey bir eliyle otome- bilin açık kapısını tutuyor, diğe- rile inmesine yardım ediyordu. fildakos fanilâ misyonda görülebilir. Otların hep- si birden ve yahut teslim yerle . | kanunl vesikalarile birlikte mak. rine göre ayr: ayrı da ihale ya - | buz karşılığı Fındıkbıda satınal - pilabilir. — Muhammen — bedeli | ma komisyonuna venmeleri. 261,000 lira — olup ilk teminatı | «5800. 1z yere basınca sendeledi. O eli- | sımsıki kavramamış - olsaydı belki düşecekti. Hafif bir çığlıkla zılordu tarafından senede bir kere 4 — İttekliler şarinameyi her gün kamlayanda görebilirler, resmi yapılır. Bölşe- | — 5 — İstekliler 1941 yılı Ticsret Odası vekikasiyle 2450 viklerin büyük milli bayramları İn vesikalar Hle bu işe yeter kat'i teminat makbuz veya banka bu meydanda tes'it edilir. Stalin İmisyona müracaatları. HHH İ ı, Soldan Sağa: 1 — Yokulara verllir, sash ğ K e Yi yüYeSi, yırlıcı hayvan, $ < caristanı da vilâyetleri dahiline | Tart yanyana, 4 <o Meyyay şah: l j Yoklük ifade eder, bir vil .y$; K in ahalisi in Macar mrdüsuna ga- | döbiyat adamı, işaret, 7 D Türk ordusunun | lebesi, merkezi Avrupada ye siğara, & — Ters cevrilirii kahhar mu; et e . | maz kilinan yerler, 9 —— SA GCAyeleden ve 5 melerine ve dünyaya cihangirane | 10 — Kısa zaman, mânal. rih, Cilt 4, S. 621, 723, 724 mahvedilmiştir. Ve, yine bu büyük muharebede Türkler âdeta — bir çete harbindeki kayıp gibi yüz e'li şehit vermişlerdir. Son Telgrafın Tarihi Tefrikası: 127 TUNA BOYUNDA —— kip ve ilerit. ni verdi. Ordu şidldetle ta- kibe başladı. Türk sipahileri mansız bir lakip yaptılar. Ordunun arıdan Aşı —— TÜRK ORDULARI Yazan: M. SAMİ KARAYEL Mahaçta Türk telefatı 150 kişi idi Bu müharebenin neticesinde | düşman ordusundan telef olanla- rın veya Tuna nehrine dökülenle- rin miktarı yirmi beş bin, esirle- rin adedi de iki bin kişi idi (1). —| Bu muharebede Macarlardan ve ı diğer askerlerden pek az kişi kı tulmuştur. | Muharebe esnasında başkuman- dan Toeori Türk süvarileri tara- tından öldürülmüştü. Başı kesile- Tek bir mızrağın ucuna takılı ol- duğu halde Türk ondusu içinde (1) Lavis, Rambo, Umumi Ta- teşhir edildi. Mohaç muharebesinde Türkle- rin telefatı yüz elli kişiden iba- retti. Solakzade Tarihi (S. 457) şöyle yaz «Ol asırda bulunan ihtiyarlardan rivayet olunur ki esnayi cenkte tarafı müsliminden ancak yüz elli gazi efser şehadet ile zemine gil- tan okliğın tahkik üzere beyan ederler.. Görülüyor ki, yüksek bir ma- bevra ve plân ile koca Ehlisalip | ordusu Tunaya dökülerek ve çe- virmiye ıeurlknk perişan v Mâcar Krahı Lüi, muharebenin kaybolduğunu görür görmez fi- var etmeğe karar verdi. Maiyeti erkânmı yanına alarak Budine doğru firar eylemeğe başladı. Çe- e suyuna geldiği zaman yanında pek az kişi kaldı. Çele suyu vükna derin değil idise de çok yağmurlardan, Tunanın fazla sularından fevkalâde kabar- moştı. Kral Lül, nehirden geçeceği es- nada, atı son derece yorulmuş ol- duğundan nehrin sarp ve batak- | Tık sahiline bir türlü çıkamadı. Sonra, birdenbire yıkılarak süva- risi ile beraber bataklık içine gö- mülüp yok oldu. Kralın maiyetinde bu! dan yalı lın nehirde boğulduğunu Budinde söyledi. Muharebe bu derece parlak ve anlar- z Zetoviç kurtularak kra- | kısmi küllisi muzaffer — olduğu Mohaç ovasında geceledi. O gece şiddetli yağmurlar &. Herkes çadırını bulmağa, yer- lerde yatmağa müktedir ol: dığından geceyi at üstünde g Teğe mecbur oldu. Fakat sabahleyin Türk ordusu şehitlerini topl.ya- rak gömdü, Sonra, otağı hümayun ile vezirlere mahsus çadırlar ku- ruldu, Otağı hümayun üni de murassâ bir taht konuklu, pa- | dişah taht üzerine oturdu. Bütün vüzera ve rical, muzaffe- Tiyet tebriki için padişahın huzu- a geldiler ve orduya bir resmi- geçit yaptırıldı. Ve çok geçmeden Türk ordusu | Büdin üzçrine yürümeğe başladı. | güneş açtı. hükmetmeğe başladık- lavı tarihin başlangıcı addolunur. n olmuş- | ? kütüpha- 5. ve İtölestcin dişaba teslim etti. Türk ordusu muzaffer bir suret- rüyüşüne devam ederek ey Külün onuncu günü Macaristanın | merkezi Idaresi olan Budin şehri- ne girdi. Tür! Budine girmesi Av- rupayı altüst etti. Almanya impa- | ratoru ve sair devletler şaşkın le geldijer. Türklerin Mohaç meydan mu- harebesi esnasında yaptıkları ha- | tin en mühimm| büyük mik- anahtarlarını | i gösterir yaldız âhhanelerde yüzlere cebeler ve cüşenler, murassâ , gümüş şesperler, altın ve | ler ,elmaslar ve ya- | y bahçel oğlanlarının, od Hösrv Beyler rilerile yaptıkları çevirme ketleri mühimdi. Bu beyler reketleri muharebeye kat'i — ve gür'atli neticeler vermişti. Budine giren Türkler, artık Ma- Tbrahim paşanın, Rüstem paşa İskender & Mmisal teşkil ediyordu. ÇArkan Var) A$ĞEMA DU >-ecxzor-İ. ta, feryat, 7 — Atın popuf, vazımından, & - >n ©