27 Ekim 1940 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 4

Yazan: İskender F. SERTELLİ Memlekette herkes ( adil ve ihsan ) cı olmuştu. | Bir merkez memuru bile, şaka olarak :- Efen- mücrim yakaladık. Yemeğini To- katlıyandanmı getirtelim ?- diye soruyordu. dim bir Gibi. izzeti nefsimizi rencide e- den sesler vükselmeğe başlamış- tı..İç düşmanlarımız da, dıs düş - jmanlarımız kadar, hatta onlardan cok daha kuvvetli ve acık gözdü. Ekalliyetler daima Türklerin a- leyhine tahrik edilerek, bir vandan duyguları asılanır, onların da hü- ikümet islerinde yer almalarına ça- hşılırdı. Kâmil ve 'asete çok lar Si Taftardı. Halbuki, Talât ve Cemal pâşalar, bu hususta daha şöven göü- milliyet Tünüyorlar ve bunu bir imeselesi haline sokarak — Ekalliyetle irinden yavaş yav dbam.. diyorlardı. İvi amma, beraber — çalışlıkları kabine azaları arasında daima bir huristiyan nazır bulundurmaya ne- den lüzüm görüvorlurdı? Posta ve telgraf nezaretine Ös: | ikan, ziraat ve arman - nezaretine İMavrokardato efendilerin getiri- mnesindeki ehikmeti hükümet: ne cabuük unutulu »;ıbldnl Dahilde hercü merc başlamıştı Kİttihat ve Terakki) merkezi u- #nümisi telâş ve hevecan içinde sa- " a sola koşuyor, önüne gelene baş vuruvordu. Her işte ve her yerde Hnüthis bir bercümerç başlamıştı. | Yapılan işlerde, ilân edilen kanun we nizamlarda selâmet ve ıttırat #yoktu. Bugün verilen bir karar, er - fesi gün verilen bir baska kararla ,bozuluyordu. Merkezde böyle oldu- (u eibi, vilâyetlerin idaresi de altüs tolmuştu. Dahiliye nezareti, vali - | müracaatlarını uzun müd - /(det cevapsız bırakıyor ve sikâyet Mmevzuu olan işleri sadece ait ol - “duğu dairelere havale etmekle ik- ptifa ediyordu. Balığli korkdorlarında dolaşan hecahatbı mesalih» bile, dahilive na- Zarının iyi bir <havalecil» okduğu- mu alenen söylemekten çekinmi - kyordu. İttihat ve Terakki hükümetle - Tinin bir kusuru da kulağını ba- iTice vermemesiydi. Meselâ, Dahi- liye nazırınm kapısının önünden gecen bu alaylı muhaverelerden, #ceride oturan nazırın baberi bile yoktu. * Bir gün garip bir tesadüf eseri glarak, frka reisi Talât Bey, da- hiliye nazırını ziyarete gittiği za- anan. nazırın kapısının — önünde bövle bir konuşmaya şahit olmustu. İttihat ve Terakkinin bunları duvacak memurları anı yoktu? Talât Bey derhal polis müdü - Tünü gördü. Babıâli korigorunda duyduklarını anlatarak: | — Bu ne rezalet?.. Bu ne cür'et?. Diye bağırdı, Polis müdürünün, © zaman, Talât Beve su cevabı ver- duymuştuk: e yapalım, Beyim? Memur- uz her şeyi duyuyorlar. kat, alâkadar zevata bunları bil - dirdiğimiz zaman (bize hep menfi gexlerden bahsedi vorsunuz!) di - vorlar ve beni tekdir — ediyorlar. Mfüsbet hâdiseler esasen hükümet 4—SON TELG âr e =: Meşrtütiyetten 'Möndros”mütarekesine Kadar. PERDE ARKASINDA OYNAYANLAR? (ihsan) ©1 | & | | No.13 zında sebep ve mana yoktur. Po - lisin vazifesi menfi cephelerde ©- kup bitenleri duymak ve bildir - mektir, Bu gibi menfi propagan - dalar, balkı daima zehirlemekte- dir.. Halbuki, Hakkı oaşanın cmrile, Tefrikamıza ait eski resimlerden: Dahiliye Nazırı Halil Bey zabıta memurlar | imuşlardı. O zamanki | merkez memuru bu vaziyeti | sövle karikatürize ettiğti icin, ga - liba azledilmisti. Polis ü ü İ Balatta bir myet dolavı kez memurundan izah Merke: memuru şu cev terih olunuz, beyefendi! | etle * yakaladık.. Bir 'a bindirerek kara - kola getirdik. İfadesini almadan, karnı aç olup olmadığını - sorduk. Ücç gündür sıcak yemek vemedi- iini öğrenince, derhal kendisine Tokatliyandan vemek - getirttik. Kahvesini, vizkisini, sigarasını ver- | dik. Her türlü istirahatini temin len sonri * — Atfedetsi- | Polis müdürü, Talât beve bu hi-| kâveyi anlattıktan sonra, aradan vzun zaman geçmeden, sivil polis teskilâtı faalivete gecmis. merkez memurlukları kendilerine verilen hukuki ve idari salâhiyetleri e6 - kisine nisbetle biraz daha siddet- lice istimale baslamışlardı. Hasılı Hakkı paşanın mesuli çok büyüktü. Memleketin her kö- | gesinde kanuni bütün icraat dur - mustu. Her iş keyfi ve gahsi bir manivelâ — iradesine tâbi olarak tedivir ediliyordu. İcin endişeyi mucip değildir, ar- | -- YAVUZ SULTAN SELİM Halifeler Diyarında No. 25 Yazan: M | . SAMİ KARAYEL Yavuzun devrinde mali tabirat Yirmi bin akçoden yüz bin ak- Çeye kadar kayıtlı hasılatı olan dirliğe zaamet, üç veya altı bin #kçeden yirmi bin akçeye kadar olan dirliğe de tımar dezirdi. Okuyucalarıma favdalı olur di- ge kas, tnar, zasmet ve bunla- Fın vazifeleri nelerden ibaret ab- duğunu yazdım. Osmanlı tarihinde birçok isim- der vardır ki bunlar, bugün bize yabancıdır. Bu sebeple okuyucu- larımı yormamak için bazı mühiin geyleri yuzmak — meoburiyetinde kalıyorum. —Zaten buolar birer bunları bümesi K Meselâ; akçe, kese tabirler ge- çiyor. Bunları da akuyucularımın bilmesi zaruridir. Bilmiyenler o devirlerin mali kudretlerini öl- çemezler, Meselâ, Yavuz Sultan Selim devrinin askeri ve mali teşkilâtı ni bilmek için bazı tabiratı bil- mek gerektir. Kese, eski zamanlarda kesele- rin derununda bulunan paranın miktarı altın ve gümüş olduğuna | vesaiki tarihiyedir ki, her Türkün e göre başka bağka ili. Bu miktar, | OZLARER Brezilyanın son imparatoru Brezilyanın son hükümdarı 2 in- ci Don Pedro'dur. Bu zat çok d- lim, çok cömert, hayır sever ve gdemakrat bir adamdı. 1900 sene- #inde San - Remo'da öldü. Venüs heykeli Parisin Luvr müzesindeki meşhur venüs heykelini bulan ve Fransa hükümetine haber veren Dürhon Dürvil adlı maruf bir gemicidir. Her verde pul Sakız adasına uğradığı sırada, bir köylünün, tarlasını sürerken Muhammen bir heykel bulduğunu isitince g- kiymetl dip görmüs ve derhal Fransanın Lş (6 tanbul sefirine haber vermistir. 4619 60 Sefir, hususl bir gemi gönder- miş heykı bilinde kör tır. Venüs heykeli, Luvr müzesinin en kıymetli eserlerindendir. Tanca limanı Atlântik ve Ak ufak bir para muka- nün elinden almiş - açık' arttırmaya çıkarılmıştır. racaat (0043) $, Diş, Nezle, Grip, Romatizmâ: Nevralji, Kırıklık ve bütün ağrılarınızı derhal ke$t” İcabmda günde üç kaşe alınabi l Okutuları srarla isteviniz. Kadıköy Vakıflar Direktörlüğü İlânları Kadıköyünde İbrahimağla mahallerinde Alibaba sokağında 1/3 kârir diğeri ahşap iki ev ve 8 sayılı kâgir iki ahir ve müşlemilât ile denitiii de kuyusu bulunan altı dönüm arazi bedelinin birinci taksiti peşin VE tebakisi dört senede dört müsavi taksitte verilmek ve bedeli tamarmen ÖĞÜ teye Küdar vakıf lehine birinci derecede ve sırada İpolek gösterilmek — KENİİN İhalesi 4/11/B40 pazartesi esat 14 de Serü Jeceğinden isteklilerin yüzde 7,5 teminallarile müdürlük akarat kalemint 23 boğazı kontral eden m güzel bir ltm 60.000 kadardır. 18 ilkkânün 19 beynelmilel bi müstür. u Gümüş madenleri Dünyatım en zenz denleri, cenubi Tivya'dadır. 16 ıncı vüz y ölye kadar 43 milvar rinde gümüş çıkarılımı lâfnamesi ile Liman Hlân olun ve İkbaliye sokağında 12 N oturan İefika tarafından kacası ayni hanede sakin Halil aleyhine açılan bo- inda ağmen mahkemeye gel- mediğinden müddei vekili avukat Ah- met Şükrünün talebile gıyaben tah - kikat lerasına karar verilip — tahkikat 22/11/940 cuma günü aant 10 n talik edilmekle yevm ve saati mez) gelmediği takdirde gıyabındı ta devamla evrak tetkik ve kararin verileceğine dalr yazılan gh- | yap kararı mahkem& — divanhanesine asıldığı gibi keyfiyet tebliğ makamına kalm olmak üzere ilân elunur. Cahit Cemil Cem Askerlik İşleri | Yüksek ehliyatnameli kasa hizmetliler 1 — Yüksek ehilyetname'i kus hiz- metliler 1 ikincileşrin D40 da yedek sübay okulunda bulurmak Üüzere sevik edileceklerinden şudermize müracaal et-| meleri, 2 — Er olarak askere sevkedilip hiz- meti filiyelerini yaptıktan sonra tah - tülerini lise ve daha yüksek dereceye çıkaranlardan arzu edenler de bu dev- reye iştirak ettirilecektir. Lise ve daha derecede tahsillerini gösterir ve- birlikte hemen şubeye inüra - caatları 3 — Bu gibi kısa hizmellilerden di- yarı aherde bulunanlar bulundukları mahallin askerlik şubelerine müracaat- dari, » Avrüpada tahsilde bulunan 336 doğumlular Fatih askerlik dalresinden: 336 doğumlu ve bu doğumlularla mu- zmele gören ve halen Avrupada tah - silde bulundukları halde henüz tahsil vesikası göndermemiş olanların velile- rinin askerlik şubelerine - birinciteşrin 940 nihayetine kadar müracatları ilân olunur. hemen her asırda değişmiştir. Yine eski zamanlarda akçe de | kese ve fileri altım ki Fatih zan | nanda kırk akçe idi. 'Tarihlerimizin beyanına evvelleri kese denili akçe vo yahut ön bin altın anla- göre | o silirdi. Fatih asrı ile Beyazıdı sani as- rında keselerin gümüşü otuz ve altımı on binerlik idi, Daha sonraları Trablus, Tunus ve Cezair darphanelerinde darbo- lunmuş Sultani altın keselerinin her biri bin âdetlik olduğu gibi (H. 944) tarihlerinde yirmi bdin, (H. 1070) senelerinde kırk bin ve (HL 1100) den sonraki senelerde ell! bin akçe bir kese itibar alı mnüştur. Son senelende İstanbul kesesi, ikesel rumi, kesel divani ve Yavuz Sultan Selimin Mısırı fethiidea sonra da kesel enısTi diye verilmiştir. Velhasıl keselerin miktarı hal ve zamana ve nüfuzun revacına Röre değişmiş ve en sonra beş yüz kuruşta kakmıştır. Yakın zaman- landa menaliye hesabatanızda mua- tü evde || müddenaleyh ilânen Sıhhat, Kuvvet ve neş'e kaynağıdır | Beşiktaş: ÇAPAMARKA Tarihi tesis : 1915 Şirketi Hayriyeden Cumhuriyet bayramı münasebetile 29/10/940 Salı günü mevcut seferlere ilâveten: 1 — Gece yarısından sonra saat 2.30 da Köprüden bir vapur hareketle Üsküdar, Kuzguncuk ve Beylerbeyi is- kelelerine uğrayarak Çengelköyüne gidecetir. 2 — Gece yarısından sonra saat 2 de Üsküdardan Sir- keciye ve saat 2.30 da da Sirkeciden Üzküdara araba vapuru sefer yapacaktır. ik | Inhisarlar U. Müdürlüğündem (F I — Yeniden tanzim ve tadil olunan müfredat listesi macibince 178 kalem gezayı tibbiye açık eksiltme usulile satın almacaktır. I1 — Müuhammen bedeli <2007> lira muvakkat teminati «150,15> liradır. Hi — Eksiltme 31/X/940 perşembe Künü sant 14 de Kabataşta Jevazım ve V — İsteklilerin eksiltme için tayin olunan gün ve asatt yüzde 7,5 güvenme | paralarile birlikle mezkür komisyona müracaatları. «8863) Mühamnmen bedeli (1300) dira olan bir adet ce dinamosu (6/11/1040) çarşamba günü saat (10,43) onu kırk beşte Haydarpaşa- da Ger binası dahilindek! Komişyon tarafından açık ekzillme usulile satırı alı- macaklır. Bu içe girmek istiyenlerin (412) tlra (80) kuruçluk muvakkat teminat ve | kanunun tayin eğliği vessikle — birlikte eksiltme günü #satine kadar komlayona Mmürackstları Ulazımdır. Bu işe ait gartnameler komizyondan perasız olarak dağıtılmak . (8996) 92 senedenberi bütün dünyaca danınmıs ELECTİON? Krenometreleri melin, hassas ve — | garantilidir. Yeni zarif modelleri: Bahçekapı Üç Kardeşler, Karaköy Kövrü Cad. Panciris, Beyoğlu Fo- to Süreyya karşısı Burhan Rubi mağazalarında satılır. Fiallar mak- | Sahip ve neşriyatıidare eden Başmuharriri ETEM İZZET BENİCE Basıldı N T | melât bilümum kese üzerine o - lurdu ve alışverişle de kese kul- lanılırdı. Beş keseye al?ım tabirleri kirk senedenberi işitilenez oldu. Hattâ ikinci Muhmut zamanın- da darbolunmuş olan ei kükât kullanmağa başladıktan sonra altılıklar ile beşlikler, yüz- lükler, elli paralıklar, sayılıp ve- lir, yirmilikler, onluklar ise sa- güçlük çekikiği için yir- ten bin ve onluktan iki bın adedi bir keseye konulup öylece beş yüz kuruş üzerinden alınıp ve- rilirdi. Akçe, Sultan Orhan Gazi zama- nında kesilen ilk Osmanlı sikke- sgidir O zamana kadar dirhem ismi ve vsulü kullanılırdı. Bu Sul kaldırıldı ve Moğol beyar sirke manasına olan akçe kelimesi kabul edildi. ! Evvelce, beylerbeyleri, vezirler bulundukları yerlerde sikke dar- bederlerdi. Osmanlı vezirleri şimdiki İngiliz Bükümeti vali umumileri gibi bu- Tundokları yerlerde icabında pa- ra darbederlerdi. Meselâ; beylerbeyi akçesi, kalp akçe, kızıl akçe, körik akçe, akça namlarında bir takım mağyuş pa- ralar da olurdu. Fatih Sultan Mehmet zamanına gelinciye kadar Osmanlı devleti altın sikke darbetmemişti. Patih altın bastı. Yavuz Sultan Selim, Tebrizi fethettikten sonra bestığı altınlar ra Selim Şah unvanını koymuş- tur. Şimdi gelelim, Yavuz Sultan zamanındaki ordu teşkilâtımıza ve mevcudun, Muntazam askerler: On iki bin yeniçeri, otuz bin azap, vedi bin sipahi, bes bin silâhtar.. len akçeler meyanında iki akçelik er: SON TELGRAF Matbaası ı zamanında kesilen akçelik idi. sikkeler on 800 Gürebayi yesar | Sultan Orhan zamanında kesi- l Bu rakamlar muntazam aaker- » aha AD ASN — ÇAPA MARKA ——— TİŞ. BANKASI 1940 Küçük Cari Hesaplar İKRAMİYE PLÂNI 18.00 Program, 1803 Müzik: Radyo estrası, 1850 Türk müziiti, 1930 Ajans baberleri, 19.45 Müzik: tudur. | Fasıl heyeti, 2015 Müzik: Cardaş ğ Z « | fürstin operasından barcalar (PL), Toptan siparişler ; Yeni gün 1331 Im 2045 Türk müziği, 21.15 Konuşma, | için maracanyeriELR. Kori iaci sökak No İMİ AŞ L A n karasu, 22.10 Müzik: Seçilmiş tan- golar (PL), 22.30 Ajans haberleri;| ü Fiat. Borsası, (Pi Kambivo 2250 M Yarın derin vekünunu gösteriyor. Mec- muü elli dokuz bin kişidir. Bun- lardan başka: 40000 Akıncı 18000 - Rumeli trmarlı ve zaamet 14000 Anadolu tımarlı ve za- amet. Bunlarla umum yekün yüz yir- mi yedi biu kişi idi. Osmanlı imparatorluğunun Pi- bk Sultan Mehmet ve Yavuz Sul- tan Selim devirlerinde varidatı senevi şöyle idi: Vergi, baç, pfümrük, madenler - den ve haraçgüzar hükümetler - Gden alınan varidat an milyan ku- Tuş ediyordu. O zamanki hesaba göre: Dört akçe bir dirham, üç dir - hem, bir altın dinar, Yüz yirmi akçe bir kuruş ve yahut bir ku- Tüş ön ik! düka altını itibar kili- nıyordu. Şu halde senevi varidatı devlet yüz yirmi milyon düka altını e- a. ve Sultan Fatih Mehmet zama - 1800 — UÜlüfeciyanı yemin diyordı nında kesilenlerde de on akçelik | — 1000 — Gürebayı yemin Görülüyer ki, Yavuz Sultan sikkeler mevcuttu. Yavuz Sultan 100 — UMüfeciyanı yesar devri devletin en kuvvetli ve haş- metli devirlerinden biridir. Hazine para ile dolu idi. Kanu- Bi | YENİ NEŞRİYAT ] rinden, ekdilemik boyatlarındafı Ü ge tejik durumlarından, askeri va eyliyen bu 460 sahitelik #7 a kılâp Kitabı zouştı v | nt Süleymanın veziri tbrahifğği | hassa Mısırın fethindet Taklitlerinden sakımınık 1ş9e AKKAMIYELERI | 1 adet 2000 liralık — 2000 3 M $ 500 BALKANLAR . Balkan mçinlekellerinin tabii ĞÜŞ Tarından, başeri ve Larihi teki y teşkilâtlarından bahseden Ve ı'“:. haritalar, diyoğram ve gratikleri Erenbilge tarafından yazılmış YÜ ü vi tarafından e tOrU şanın Almanya imparat ve Macar krah Ferdinandi? lerine söylediği gibi: glk — Yedikule ağzına Jııdl":_..l doludur. Paraları koyaclik * ; hkamıyoruz.. Sizin verecii taklif ettifiniz külleyetli PSFL pi zim bir vezirimizin hazinetiii le doldurmaz. hat | et Hakikaten, Yavuz tun devri idi, Yavuz Sultan, orduya z verdikten başka maliyeyi Yıgat zeltmişti. Ayni zamandü giglefi divana riyaset eder, halki lerdi şikâyetleri tetkik ey “,4 Şalkah Ça Tup cebehane ve salr lete lâyık hizmet gö: desinden gelecek ahvali âleme vâkıf idilef,