14 Kasım 1938 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 2

—SON TELGRAF— Dahılde, hariçteteessür ve matem Atatürk dünyanın En modern Çehresidir Atina, 12 (AA.) — «Kiniki» ga- zetesi yazıyor: | Atatürk bütün dünya modern| tarihinin en büyük çehrelerinden biri olmuştur: | Büyük Türk, büyük Balkanlı,| büyük adam. Bir İngiliz biyoğrafı| onu haklı olgrak «Tabiatin kuvve- 'e tavsif etmişlir. C. eserinli tamamen tarsin ettikten son: 1 öl-İ dü. Derin bir matem hissed o -| ruz. Zira onun büyük faziletleri- ni, Balkan Antantı ülküsüne olan muazzam hizmetini müşahede ve tesplt etmiştik. «Kronos» gazelesi yazıyor: Türkiye Büyük Şefini kaybedi- yor, fakat Yunanistan da öyle sa- nimf bir büyük dostu kaybediyor, şimdiki Türk - Yunan dostluğunu, ve teşriki mesatsini ona medyu - nuz. Elen milleti Türk milleti ile birlikte matem yapmaktadır. «Elinikon Mellon» gazetesi kd: Atatürk, ölümünden evvel, her- kes tarafından hürmet ve rlayet edilen, kuvvetli, hayatiyet ve fa- aliyet dolu yeni bir Türkiye ya - ratmak ülküsünü tamamen başar- dı. Elen milleti dost ve müttefik Türk mill tarnamen iştirak etmektedir. Bütün gazeteler sahifeler do - lusu tercümel haller neşretmekte ve bilhassa ölen Şefin büyük ese - rini ve Türk milletinin bu esere devam hususundaki azmini teba- rüz ettirmektedir. Atina matbuatı Ve Büyük Kayıbımız Atina, 13 (ALA.) — Atina Ajan-| sı bildiriyor: Dün öğleden sonra çıkan gaze - telerde Atatürke sayfalar dolusu yazılar tahsis etmişlerdir. «Etnos» gazetesi diyor ki: Asker Mustafa Kemal sayesin- de, Türkiye muhakkak bir ölüm - den kurtuldu. Fakat bu kurtuluş kahramanca, askeri sahada daha kahramanca bir gayret olmadan tahakkuk edemezdi: Büyük diril - Yel Atatürkün gayreti, Türkiye için müellim bir matem teşkil e- den ölümü, Elenler için de büyük, bir ziyadır. Dost ve müttefik kom gu milletle ayni büyük matem için de olan Elen milleti, büyük ölünün önünde heyecan ve ihtiramla eğil| mekte ve Türk - Yunan dostluğu- nun Öölen kurucusunun arzu ve ira- desi mucibince' daha ziyade inki-| şaf edeceğine kani bulunmakta - dir. Ayni gazete müteakiben muhar riri Daskalakisin şahsl intibaları- nı neşrediyor: «Atinaika Nea» gazetesinden: Atatürk, son dakikasına kadar, Yunanistan için çok büyük bir dostluk hissi beslemiştir. Yunanis tan için büyük bir hürmet ve mu-) habbeti vardı. Ve iki memleket a-. rasındaki teşriki mesaiyi daima| daha ziyade takviye etmek eme- Hinde idi. Başvekil Metaksas ile| sön görüşmeleri esnasında — ve jevk, heyecan dolu telefon görüş - melerinde, ayni değişmez his ve arzu ile meşbu olduğunu göster- miştir. İki milletin Türk Şefinin ölümünden müşterek bir ziya ola- rak müteellim olmaları tal E-| bir surette mi hey - diğer Balkan — milletleri| ürkiyeye ilti- iek edeceklerdir, zira bugün bu tadar samimi ve sıkı Antant için- de birleşmiş olmalarını Atatür - ke pek ziyade borçlu bulunmak - tadırlar. diyor in derin ma' şasen, derin Gazete, muharriri Bayan Spa- nudisin şahst hatıralarını neşredi- yor: *Tipos» gazetesi yazıyor: Atatürkün Türkiyede yaptiğini hiçbir memlekette hiçbir. kimse yapmamıştır: Ne Cavour, ne Crom 44210i " Mili Roma, 12 (A.A.) — Stefani ajan- | 81 bildiriyor: Bütün gazeteler Cümhur Başka- ni Atatürk'ün ölümüne geniş bir yer tahsis ve kendisinin — hayatı, mesaisi ve yeni Türkiyenin inşası için olan mücadelelerini gösteren| bu makalelerine tercümei haller ve fotoğraflar ilâve etmektedirler. Duçe tarafından tesis edilmiş o- lan "Popolo d'İtilia, gazetesi di yor ki: Hayatının yirmi yılını vakfet - tiği ve alâmetleri şimdi çok yük sek ve sağlam bulunan muazzam| yapıcı faaliyetinin tam cevvaliyeti| içinde ölümün avladığı bu vatan anasının zıyamdan dolayı Türki - yeyi müteellim eden matem çok derindir. Gazete, Atatürk'ün askeri haya- tını, inkılâpçı faaliyetini, politik sahneye avdetini, dünya harbin — deki mühim askerf faaliyetini, Ge-| libolu müdafaasını ve harpten son| vta Türk ordusunun kurtulmasını hatırlattıktan sonra Türkiyenin istiklâli için olan mücadelesi üze- rinde uzun uzadıya durmaktadır. Müteakiben politik adam sıfalile olan faaliyetinden, memleketin o - tokrasi ve teokrasiye dayanan eski teşkilâtını — yıkan — inkılâbindan, an'anelere karşı hattı hareketin -| eden bahsettikten gonra diğet «wlâ-| ıelL ne de Vaşington, Aııuirl.in bulunduğunu bulamadı ve Atatür- kün yaptığını da hiçbir kimse yap madı. İlham ettiği kimseler ve ken di prensiplerine göre teşkil ettiği yeni nesil, onun eserino devam e- deceklerdir. Türkiyenin — bütün dostları bumu beki «Vradini» gazetesi diyor ki: Atatürk, Balkan ,yarımadası Iş- lerine yeni bir şekil vermiş olan büyük bir tarihi tahavvülün baş-| hea âmillerinden biri - olmuştur. | Hayatırın sonuna kadar Yunanla- tanın samimi dostu oldu iki| millet arasında teşriki mesai muna ruhunun bütün — kuvvı inanmıştı. Yunan milleti dost ve müttefik milletin büyük matemine bütün kalbile iştirak eder. | -| müştür. matemimiz ve İlalyanlar Hunanistanüav hati urasında milli müdafaa kanu- nunu, lâtin harflerinin ve !tııvıv ve İsviçre kanunlarından — al ceza kanunu ile medeni k:an.ııı ' 'Derin teessür 13 A.A.) — Atina ajansı birden fazla kadın al - Gazeteler, Atatürk'ün saymaktadır. hayatına ve eserine sayfalar tuh- a Della Sera,, diyor ki: Lu etmekte ve yazdıkları yazılat - Atatürk şahsında bütün "'"““' İla Atatürkün ölümünün Yunanis- ketin politik, ekonomik ce sosyal'tanda da çok derin bir yeis uyan bütün sahalardaki faaliyetini sevk | gırdığını tebar ktedir. ve idare etmekte olan bir adam, e düyek kiz yirmi yılda Türkiyede yeni bir e memleket, milleti x zihniyet yaratmış olan bir adam öl!fah ve saadet yolunda — ilerleten büyük adamlarına heykeller dike- Ayni gazele, Atatürk'ün politik|cektir. Pakat Türkiyenin Kemal meharetini bilhassa kaydettikten Atatürk'ün heykelinin yapılmasın- sonra yurdunu barış muahedele -'da kullanılacak taşı bulmak - için tinin bütün tahdidatından kurtar- dağlarını deşmesi, kariştırması i- masını bildiğini ve Montröce mem'cabedecektir. Zira Türkiye, her - leketi lehine olarak halle muvaf - kesin gipte ettiği bir adama, fak olduğu, Boğazlar — meselesini dostlarının ve düşmanlarının hatırlatmaktadır. İran olduğu bir deha adamıma, zi “Gazeta Del Popolo,, Atalürkün|yaı yalnız Türkiye için değil, bü- hâkim, faal, çalışkan bir tipi tem-|tün medeniyet ve dünyası için bir sil etmiş olduğunu hatırlatarak A-|kayıp teşkil eden bir adama malik tatürk'ün Zzihaiyetile sultanların|bulunmak bahtiyarlığına nail ol- zihniyetleri arasındaki tezadı kay/muştur. detmektedir. Biz Yunanlılar, onun Türk - Yu- "Messagero,, gazetesi, dünya har|nan dostluğuna ve teşriki mesai - binin sonunda Türkiyede kalan ye sine olan sarsılmaz inanını heye- gâne gerçeklik, Kafkasya ile Ak -/canla hatırlıyocağız.. Eğer Türki-| deniz arasında mütekâsif ve müte-'ye büyük kurucusunu kaybediyor. canis bir blok olan Türk milleti ol-/sa, Yunanistan da büyük ve emin duğunu katırlattıktan sonra Ata -/bir dostunu kaybediyor. Yunan| tük'ün yabancılara ve eski rejime |milleti dost ve müttefik Türk mil-| karşı muzaffer kılmayı bildiği şe-/letinin matemine bütün kalbiyle yin işte bu gerçek olduğunu kay-|iştirak etmektedir. «Elefteron Vima» dan: hitat etmiş bir mem -| Onun adı, dünya tarihinin kah - kıymetle -|ramanları arasında silinmez bir şe- an|kilde kalacaktır. Zira şahsiyeti mmiye-|kendi memleketinin hudutlarını ni kaydederek diyor ki: aşmıştır. Yunan milleti onun ölü- "Yalnız bu iş bile, Atatürk adı-|münden samimi bir surstte müte- nın modern zamanların en cür'etli|ellimdir. Onu, hem düşm lâhatçıları arasında kaydedilmesi dost olarak tanımış olar için kâfidir.,, milleti, kendisini bir düşman sı - Diğer bütün mühim İtalyan ga-|fatiyle nekadar takdir etmişse, bir zeteleri de ayni fikirde bulunmak-|/dost olarak ta okadar sevmiştir. ta ve Atatürkün büyük çehresini|Türk - Yunan anlaşmasını o iste - asker, inkılâpçı, polltik, sosyal ve|miş ve bu anlaşmıya hararetli bir. ıslâhatçı fazliyetinin ışığı altında|iman ile çalışmıştır. Bir Türk - Yu göstererek yeni Türkiyenin onun|nan teşriki mesalsinin favdalarını i altında elde ettiği büyüklilk gösterenlerden biri - olmuştur. tarakkileri kaydetmektedir. Daha sonra Balkan antantının ku- Atina, liriyor: ni rini inde eden Atatür başarılmış olan eserin hem Yunan Atatürk'ün ruhü Dajma yaşıyor Sofya, 13 (AA.) — Bulgar ajan- sı bildiriyor: Yarı Resmi Dness, baş makale - sinde ezcümle diyor ki: Atatürk öldü fakat onun yeni Türkiyede muazzam eserinde mün demiç bulunan ruhu dalma ya yacaktır. Atatürk, tarihte Rusya - nın ük Pier'inin safında bü: wlâhatçıların yerini alıyor. Hiç memleket, yeni Türkiyenin Atası tarafından başarılan teceddüt ka - dar çabuk ve okadar derin bir te- ceddüt görmemiştir. O, her tarat- ta dâhi bir asker, müstesna bir 15- Iâhatçı ve yurdunun kurtarıcısı o- larak telâkki edilmektedir. Bu de-| recede insanlar asırlar içinde ya nız bir defa görülür. Şimdiki TW kiyenin tarihi bu müstesna devlet adamının tarihidir. * Slovo gazetesi, Direktörü Meb- us Kojuhol'un imzası altında neş- rettiği uzun bir makalede — şöyle deniyor: Atatürk'ün büyük ve şan ve şe- refle dolu ismi Ankara kayalarının üzerinde, unutulmaz günlerin bir AM ; SD Yazan: Hasan Reşid TANKUT Bundan kırk asır önce yakın mazimizde olduğu gibi korkunç ve iğrenç bir devir yaşamış olan Sumer illerinde milletin kalbine giren ve aşkını kazanan — şeflere Ata adımı verirlerdi. Orada kud- retli ve sarsılmaz krallar da hük- meder fakat hiçbir zaman Ata olamazlardı. Çünkü Ata bizde ol- duğu gibi o devirde milletin ba - başı demekti, Sumerliler bu Ata- ların içinde Rim'sine önkü o vatanlarımı, ni kurtarmış, kendileri. h ve nimete garketmiş, sonra Sumeri yüksek kültür mer- kezi haline getirmişti. Onun için- dir ki onu tanrılaştırdılar, Fakat bain insanlığın yüzünü neşeli görmiye taham - mül etmez. O büyük insana bir belâ musallat oldu ve onu tıpla şimdi acısını yaşadığımız Ata'mız gibi acımadan öldürdü. Ölümün kanatlarını beyinlerinin içinde duyan Sumer halkı şaşırmıştı. Bu akibete inanamıyor ve göklere soruyordu: Tanrı ölür mü? n siyade zaman yükse- len asil ve vakur sesleriyle cevap vetdiler: Hayır tanrılar ölmez! hatırası olarak kudretli bir adam bizim muasırı - mız olarak yaşamıştır. Düşman or| dularının istilâsını bir yıldırım dar| besi gibi defetmek, barış muahe-| delerini bir kılıç darbesiyle yok etmek, halifenin asırlık taht ve ta- emı bir yumruk darbesiyle or - tadan kaldırmak, memleketi 1s lâh etmek ve sonra ümitsiz hale düş| müşmüş olan tirasını uyand medent bir te gözleri: bir milletin milli ih- ak ve inodern ve yaratmak... İş- >de cereyan e- den ve büyük bir kısını itibariy le Kemal Atatürk 'ün şahsi eseri o-| lan mucizeler bunl. | öni Buna binaen, Gladston gibi şun- ları söylemekte haklıyız "Dünya, bu derece müstesna 0- lan bu adamın ölümünden - sanı artık eskisi kadar enteresan de dir., İşte milletinin Atası, kilıç, fikir, kalp ve irade adamı olan Atatürk budur, 2 ayni zamanda yirminci büyük bir yurtdaşıdır. Yugoslavların Süyük Ölüye karşı asrın da Derin duyguları —| Belgrat 13 (A.A.) — Ava- la Ajansı bildiriyor: Atatür - kün ölümü bütün Yugoslav - ların kalbinde kederli akisler uyandırmıştır. Bu büyük ada mın ölümü haberi yalnız hü- kümet merkerinde değil, fa- kat bütün memlekette sürat- le yayılmış ve resmi binalar- (Devamı € ıncı sahifede) rulmasındaki hizmeti, askeri mu - vaffakiyetlerinden sonra nasıl ile- riyi gören bir devlet adamı oldu-. ğunu ispat etmiştir. Bütün Bal - kanların yekpare bir teşriki mesai levhası arzetmesini büyük bir kı- sım itibariyle, dün ölen adama o - nun geniş görüşüne ve seciyesinin doğruluğuna — medyunuz. — Dost Türkiyonin bugün içinde bulun -| duğu acı, yels, ıztırap dakikaların- da, Yunan milleti onunla beraber- dir ve Büyük Şef, hararetli vatan. perver ve daima Türk - Yunan uz- laşmasını dilemiş olan müstesna a dam için bir kardeş gibi onunla kirlikte ağlamaktadır. O ölüm ya - tağında yatarken, iki millet bir «j likte olarak onun politikasına de- vamı ve onun emelini tahakkuk ettirmeğe çalışmağı kendi kendi-, mize vadedelim. inden kırk asır sonra bir kere daha kör - kunç ve iğrenç bir hale geldi 1918 de Türk milleti yalnız düş- manın değil, ayni zamanda ceh- lin, taassubun ve geriliğin de e- di. Vatan baştan başa haraı ahlâk temeline kadar bozuktu ve bozgun umumi ve zalimdi. Türk milletinin dört bin yıldır bekle - diği Ata'nın tam çıkacağı sıra idi 19 Mayıs 1919 da Anadolu top- a çıkan bir Türk çocuğu bit siyle millete seslendi. Bu ses ilâhi bir teselli gibi içine dolduğu gönüllerin yarasını der- hal onuyor ve kalpleri ümitle dolduruyordu. O yüksek karak - Bgök ter sukutları durdurup faziletleri çamurdan arıttı. Birka, için- de umumt yeisi boğan ve birkaç ay içinde umumi ahlâkı dıran bu harikulâdenin koyduğu kanunlar derhal yeni bir millet eanlandırdı. Bu adam bir yara - tıcı myıdı? Ona uyduğumuz gün- den başlıyarak sonuna kadar za- man “denilen hain ve kıskanç mefhuma asla itibar etmedik. O yaratıcının emirleri şimşek gibi çakıyordu ve biz onları yıldırım hiziyle yapıyorduk. Ondaki ne Yâhi kudret ve ne anlaşılmaz an- inanan ATATÜRK Ü cazibe idi? Bka::' riyor ve bir göklere .ınıdwi“; retle akın akıtı yer Mizelendiğimiz bf insanlaştığımızı bet için yqıml“'/ ni umynnıuı- ye ki, Mustafa Kl"' sinde ve düşmali görülen hiçbif ge yacaklardı! / Üznhuriyetil fa Kemal kendi w!’ kadar aşlamaz Y“J tırnaklarımızla 4 aştık ve öcmiclef raylar döşedik. Yü haslk ve huzur o kadaf ÖL dar bereketle # var etmenin TÜf de tecelli eden BÜ nin aklı ermedi. Cümhuriyetin ”/, nümünde c(rı( moralli ve zevki yi milletine kolunu? çen bir ordu c*""’d bu şerefli ve bü _/ ku burguliyat “;J istikbali temaşd ? rıcı, bu den biri idi; hn*"’ yimizdi? Bu bül hi teselliye, bü bar ve afif insaff vermeli idik? Altın saçlart Kaf mize kadar nül nazarlarına —© kadar yüksel, ve anladık. BU *"*.ı Ban Ata'nın kö tü, Milletin ılchl— si ve Türk ruhu AL Bağı ürk ondali Ğ ığı bir meşalt yü ehramlariyle Nili ? Sumer'i geride ten öncenin brdl de kini n'u" # demla akıtan GN ve karanlık rw*;;/ yukları içinde F # ilk feylesoflar! h;f,, ve Türk dilli bul yılxwh)ur. y Hain ve bunu bize çok lj Atamızın ciğeritt? belâ Onu, dahâ dan ve gül w"d dürdü. 'Dı:rlll" ü Celâl Bayar'a gö diği taziyet telg'; Atina, 13 (ALA.) — Başvekil, B. Metaksas, bugü” kili Celâl Bayara aşafpdaki telgrafı çekmiştir: / «Dost ve müttefik Türkiye'yi pek acı bir surettt milli mateme kraliyet hükümeti, Elen milleti ve PG' / heyecanla iştirak ediyoruz. Birçak çetin vmtıhunıll atisini izhar ve arze' LAİ " hhrın*?/ nin düşüncesi, en derin ser n?' millete münafıf bulunuyor. Namdar Şefin, Türkiye'nin münevver yaratıcısının hatırasını teb” Yunanistan, Reis Kemâl Atatürk'ün Türk - Yu! hica müessisi olmuş ve iki memleketi müşterek b"l ) çe ' ne bir teşriki mesal çerçevesi içinde'biribirine sine imkân mütesavver olmıyan dosluk nıbııııaı'l"' miş olduğunu asla unutmuyacaktır. Yunanistan, 'Türk milletinin mükadderatını ebediyen tayin '"""/ hakkında çok heyecanlı bir hatırayı sadakâtla cektir.» Fransız Cumhurreısın'” Reisimize gonderdıgl Paris, 13 ÇA.A.) — Ressicümhur B. Lebrun, Al’ göndermiş olduğu taziyet telgrafına _,/ ı şu ı»' Şerefli Önderinin şahsında Türk milletinin unf’ A münasebetile bana göndermiş olduğunuz m.n't'* yı ekselânsınıza hararetle teşekkür ederim. Ş nın eserini hatırlatmak için kullanmış aıdu:“” / milletine samimi bir dostlukla bağlı olan Mll““ binde yer tutacaktır.