12 Kasım 1938 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 3

— İsmet "l':î' kahramanı General İsmet M öYük Mület Meclisinin it- Retsicumhurluğa seçilmiş Bi Mi Haninin kurtuluş ve ye- İmarik devletinin kuruluşunda b , büyük şefe en yakın :”*—1 ve en imanlı bir ya- SEzüştur. Türk vatanı buğgün- j—_—i ve mamür çehresini, tt kavuştuğu huzur ve Betün Türk devleti istiklâli ve isini dünyaya saydı - mevkilni, büyük yara- Yatanına ve Türk milleti- —:— hizmetlerini millt tari - #a büyük şerefle nesiller. Besillere nakledeceği İsmet Mttifakla Cümhurreisli - nekadar kuvvetli t Bulunduğunu, onun ma- kısa bir göz atmakla da an- kabildir. İnönü 25 Eylül 1884 de İz- Yoğmuştur. Babası, müte - Mahkeme azalıklarında bu « Sonra Harbiye Neza « at dairesi mümeyyi- Reşit Beydir. İlk ve İzmir iptidaf mekte- Sivas Askeri Rüşdiyesile İdadisinde ve lise tahsili- Topçu İdadisinde bi- Topçu harbiye mek- ve bu mektepteki len dolayı Erkânı- a ayrılmış — vel Erkân:harbiye yüz- ektepten çıkmıştır. bey Osmanlı nda Meşrutiyetin &- , 1910 da Yemende- aslahı için gönderilen in erkânıharbi-. edi*mişti. Orada ve) binbaşı oldu. Ye - lükten sonra Balkan eden sulh müzakere-i İŞ Bulgar murahhas - ereye memur heyetin virliğinde — bulundu. seferberliği sırasında İsmet Bey önce Birin- trkânharbiyesine veril - N'lı'ıııbı h devletinin Cihan har- ikinden sonra da Umumi tüyin birinei yube müdürlüğü- tanaa “ilmişti. Bundan bir se 1915 İkincikânununda! ğr[r TF Ff M M | T !,ğ; - ni Tn $ bne x te FE Oldü. harbi esnasında dördüncü, Ve üçüncü kolordu ku - mda bulundu. Müta -| Harbiye Nezareti Oldu ve ayni zamanda liğı komisyonu reisliğin- a Osmanlı devletinin izere bulunduğu — ve N.,_Tnmı Güşmanların bo - N, altına almak istedikle _&: Ve nazik zamanda mi-| Beypek çetin olan ŞE lli? vazifesini hakkile " Fakat düşmanın avucu İstanbulda gün, Yapılabilecek iş kalmıyor- İsmet Bey 20 Mart 1920) Bgeçti ve Ankaraya v tanıyanlar, cevherini ve Pt degei bitenler Mit mücadele- duydukları gün Bü-| Ç duymuşlardı. TT T Alemdağı kas - ! verasker paşa ile 1 Müthiş surette en- Üştü. İnönü Yeni Cumhur Reisimiz mikro fon önünde söz söylerken Birinci büyük Müllet Meclisine Edirne mebusu olarak girdi. Ve Büyük Millet Meclisi de onu Er- kâmıharbiye Reisliğine seçti. Birincl İnönü — muharebesinde| düşmanın hücumunu püskürten ve Kütahyada Çerkes Etemin kuvvet-! lerini ezerek mahveden yine mira-| lay İsmet Beydi. Bu hizmetlerine karşılık olarak Büyük Millet Mec-i lisi (10 İkinci kânun 1921) de onu) Hvalığa yükseltti. Şimdi ünvanı İs- met Paşa olmuştu. İkinci İnönü muharebesinde da-| hi Yunanlıları ric'ate mecbur eden| İsmet Paşaya 1921 İkinci teşrinin! onunda bütün Garb cebhesi ku-) mandanlığı verildi. Büyük Önder, o zaman Garb cep- hesi kumandanı ve Erkântharbiyel| Umumiye Reisi olan İsmet İnönü- ne çektiği bir telçrafta şöyle dae- miçdir: *Bütün tarihi âlemde sizin İ - Bönü meydan — muharebelerinde deruhte etliğiniz vazife kadar - ğır bir vazife deruhte etmiş ku mandanlar enderdir. Milletimizin istiklâl ve hayatı dahiyane idare niz altında şerefle vazitelerini gö ten kumandan ve silâh arkadaşla- rımızın kalb ve hamiyetine bü - yük emniyetle İstinat ediyordu. Siz orada yalnız. düşmanı değil, mülletia maküs taliini de yendi - niz. İstilâ altındaki bedbaht top - raklarımızla beraber bütün vatan, bugün müntahalarma kadar xwfe-| rinizi tes'it ediyor. Düşmanm hırs| istilâsı azim ve hamiyetinizin yal- Ççın kayalarına / başımı çarparak| hurdahaş oldu. Namının . tarihin| kitabet mefahirine kaydeden - ve bütün milleti hakkınızda ebedi min met ve şükrana sevkeden büyük gara ve zafcrinizi tebrik ederken üstünde darduğunuz tepenin size| *ımvıılyouonlıtlfıdo ederek derhal anya ve Avusturya ile Devleti aliyye aleyhine uyuştu Sadrazam; üç kişi arasında mahrem konuşulan bu işin ne suretle padişahın kulağına gide- bileceğini tahayyül ede dursun.. Beri yandan da Hüseyin Avni Paşa, küplere binmişti. Derhal; o gece, Mithat Paşanın 'Tavşantaşındaki konağında top - landılar... Birbirlerile müzakere- lerinde hemen birbirlerinden şüp- heye düştüler.. Acaba; içlerinden binlerce düşman ölülerile dolu bir meydanı şeref seyrettirdiği kadar; milletimiz ve kendiniz için - şaşan Atilâ İle dolü bir ufuk istikbale de nazır ve hâkim olduğunu söyle - mek isterim.» Soy adı kanunu çıktıktan sonra Atatür'ün ona (İnönü) adımı ver- mesi işte bu muazzam muvaffakı- yetlerinden dolayıdır. İsmet !ııâ—ı nü, Generalliğine muharebe mey- danında kazandığı gibi soy adırı da| zaferlerinden aldı, Sakarya meydan muharebesinde İsmet Paşa Garb cebhesi kuman- ganı bulunuyordu ve bu muhare- bedeki mühim hizmetlerinden do- layı Büyük Millet Meelisi ana bi takdirname vermişti. Büyük zaferden sonra ise (1 Reisicumhur İnönünün Başvekil güzel bir Ağustos 1922) de rütbesi ferikliğe| da kendi isteğile askerlikten tekalit çıkarıldı. eni Cumhurreisimiz ve Şefimiz 8,000,0 nün Biyografisi meydanlarında olduğu gibi sulh. masasında da ihatalı ve çalâk zekâsile milletin hakkını koruya- tağından herkesin ve Atatürk'ün emin olduğu İsmet Paşa Mudanya da toplanan mütareke — konferan- sında Türk ordusu Bâş Kumandan- lığını temsif etti. O - konferansta| İstanbulu işgal eden eenebi kuv- vetlerin kumandanları vardı. İsmet Paşadan başka Fransız Generali| Charpi, İngiliz Generali Harington ve İtalyan Generali Monbelli ha- tır bulunuyorlardı. 4 Birinci Teşrin 1922 de başlıyan Mudanya müzakeresi yedi gün sür-| dü ve İsmet Paça hararetli ve çe- tin müzakerelerden sanra pazlak bir mütareke imzalamağa muvaf-| fak oldu. « Bu tarihten tam dört sene evveli (30 Birinciteşrin 1918) de Osmanlı İmparatorluğu Mondros mütarake- sini kabul ederek bütün varlığını düşmanlara teslim etmişti. 'Türk milleti için esaret kararı! olan o mütareke Mudanya müta-| rekesile yırlıldı ve sonra yırtılmak sırası Sevr muahedesine — geldi. 'Türk milletinin menfaatlerini Lo-| tanda müdafaa etmek vezifesini d9 Atatürk ve Büyük Millet Meclisi General İsmetin zekâsına ve ha- miyetine emanet etti. (3i Birinci teşrin 1922) de Hariciye Vekilliği- ne de seçilerek Türk baş murahha-| f sıfatile Lozana gitti. Lozan mü- zakereleri 21 İkinci teşrin 1922 den 24 Temmuz - 1923 tarihine kadar| türmüş ve arada bir dela kesilmiş- ti. Bin türlü çetin mesele arasında asabı bozulmadan müzakereleri ida re etmek belki bir kaç meydan muharsbesi kazanmak kadar güç- tü ve nihayet İsmet paşa bu sulh zaferini de kazandı. Cumhuriyet ilârının ertesi günü 30 Birinciteş- rin 1923 de Hariciye Vekilliği de ühdesinde kalmak üzere İera Ve- killeri heyeti reisliğine seçilmişti. İsmet paşa Başvekil bulunduğu sırada 30 Ağustos 1926 da Birinel Ferikliğe terfi otmiş, bir sene sonra Celâ! Bayarla dirlikte ahınmış resimleri olmuştut. Askerlikten tekaüt olan Elli dört şehire içme suyu getiriliyor iki yıl içinde susuz Şe- hirimiz kalmıyacak Bütün şehir ve kasabalarımız- dan başlıyarak köylülerimizin de birer içme suyuna sahib olmala- rı için yapılan plânlı çalışmalar devum etmektedir. Halen memleketimizde nüfusu 10 binden fazla 80 şehir ve kasa- bamız bulunduğu ve bunlardan ancak 24 ünün içme suyu tesisatı mevcıxl olarak 58 sinde bulunma- dığı anlaşılmıştır. Evvelâ nüfusu çok olanı bu yer- lere içme suyu temini kararlaştı- rılmış ve bu maksadla yeniden 2 milyon 196 bin lira ayrılmıştır. Bu para ile evvelâ Adana, Tar- sus, Mersin, Gazianteb, Eskişehir, Kütahya, Bandırma, Elâzığ, Ma- latya, İsparta, Aydım, Uşak, Ma- raş, Menemen, Zâra, Buca, Borno- va ve Edremide iyi su tesisatı ya- pılması muvafık görülmüş ve bun- ların ihaleleri hemen yapılmıştır. Bundan başka Merzifon, Tekir- dağ, Tokat, Bergama, Zongukdak Tılısımlı Define 100 binlerce İzmire bağlı Narlıdere köyü Çatalkaya —tepesinde eski eşkıyalardan Deli Yaniye a- id bir defineyi arıyan 11 ki nün jandarmalar taralından ya- kalandığını yazmıştık Mukakemece gayri mevkuf o- larak muhakemelerine devam ©o- | lunan maznunların aradıkları vu | define için son defa araştırma yaptıkları yerde bir beton taba - kası meydana çıkmıştır. Bu yerde evvelki gün maliye memurlarından mürekkeb 3 ki- şilik bir heyet önünde araştırma yapılmıya başlanılmıştır. Deli Yaninin 100 binlerce altın K .—r:.' Tihııı:—'&ld_l— OOLİRA! ve Uifa şehirlerinin içme suyu te- sisatı da son günlerde münakıpa- ya çıkarılmıştır. Bunlar için de 900 bin lira har- canacaktır. Bu suretle nüfumü 10 binden yukarı olan bütün şehirlerimizin iyi su ihtiyacı 2 yıl içinde, yani | 10940 yılına kadar sureti kat'iyede hallolunacak ve hepsi 8 milyon li- ya' baliğ olacaktır. Nüfusu 10 len &z ve $ binden çok olan yerlerin su ihtiyacının temini için 2 nci bir plân almasına başlanılmıştır. Plân mucibince bu kabil bütün yerlerin su tesisatı ancak 140 yı- h ile 1945 senesi arasında yapıla- caktır. 1945 yılından sonra da nü- fus kesafetine bakılarak - diğer yerler su tesisatına kavuşacaklar ve 10 yıl içinde memleketimizde içme su tesisatı olmıyan hiçbir ka- saba kalmıyacak; bunu - köylerin tesisatının temini takib edecektir. (Enerji kaynakla- rIMIZ Üzerinde Etüd'er Yeniden üç yerde baraj yapılacak Projeler ikmal ediliyer Elektrik işleri etüd idaresi yur-| dun zengin enerji kaynakları ü- zerinde çalışmalarına devam et- , İdare ilk defa olarak a mektedi ele ahmış - bulunduğu Fırat, Kızılırmak, Yeşi hirleriyle Adranos ve Kirmasti armaklarında, Adana - Kayseri mıntakaları suları üzerinde e - tüdler yapmaktadır. İdare bu ,Sular üzerinde müteaddit taras- yeküânunda olduğu söylenen de- finesinin bulunacağı zannolun - maktadır. Hai eeei yet vasıtalarile inkişafı işlerinde da| imi bir cevvaliyet içinde didinmiş-| tir. On beş senedenberi devam eden büyük medeni ve içtimai inkılâb larımızın meydana gelmesinde ve| kökleşmesinde Atatürk'e en sami-| kadar biri Çatalağzı'nda 40 bin mi ve en yakın bir yardımcı olan General İsmet İnönü Türk vatanı- ma demirağlarla örmek, Türk para-, sut istasyonları tesis etmiş ve enerji istihsali için birçok baraj yerleri bulunmuştur. Esas Men- deres nebri ile Çine ve Bana: çaylarında birer, Sakarya'da ik Gedizde bir, Fırat'ta beş, Murat suyunda iki olmak üzere 13 yer- de baraj tesisi etrafında tetkik - ler yapılmaktadır. İdare şimdiye kilovat takatinde diğeri Kütah - ı yada 60 bin kilovat takatinde Düşmanın denize dökülmesi ve| İsmet İnönü gerek Baş vekil sıfa> ana vatanın kurtarılması üzerins| tile, gerek Cumhuriyet Halk Fir- devletler telâşa düştüler ve bir| kasının umumi reis vekili olarak mütareke, sonra da bir müsalâha| hem harici, hem dahili siyasette yapılması için Ankara hükümetine| memleketin şimendiferlerle fabri- sını sağlam, devlet bütçesini ye| Yürdun birçok mıntakalarına ve memleketin ihracat ile idhalâtmı| Yeni kurulan fabrikalara enerji muvazeneli bulundurmak, banka-| verecek iki mintaka elektrik lar ve fabrikalar açarak milletin| santralına ait projeleri hazırla - Müracaat etmişlerdi. - Muharebe birisi, kendini kurtarmak — için | bında başka şeylerde de kullana- arkadaşlarını ele mi - vermişti? Lâkin, böyle şey olamazdı. Bunu, ne Müthat Paşa ve ne de Hüseyin Avni Paşa yapmazdı. Rüştü Paşa; müvesvis olmak - la beraber, bunca senedir men - küb olduğu için bu gibi şeye te- vessül etmiyeceği aşikârdı. Hattâ; Rüştü Paşa, yirmi dört saattir saraya da gitmemişti. Lâkin; mesele mühimdi. Padi- şah, yüzde, yüz Alemdağına gi - decekti. Her halde bunda bir iş vardı. Gizli olan Çerkes Hasan, bu - lunduğu yerde bazı adamlar va- Sıtasile her şeyden malümatlar oluyordu. Hattâ; Rus sefiri gene- ral İğnatif; Mahmud Nedim Pa - şa elile evveldenberi bol paralar- la beslediği Çerkes Hasana son zamanlarda fazlaca ehemmiyet veri: Rus sefiri; Çerkes Hasanı ica- alarla ve bütün terakki ve medet bileceğini düşünmüştü. Çerkes Hasan, ikbalperesi bir adam olduğundan ona, her türlü iş yaptırılabilirdi. Bilhassa; Hü - peyin Avni Paşayı Çerkese temiz- letmek işten bile değildi. SULTAN AZİZİN TAHTTAN İNDİRİLMESİNE NELER H#imadıni ve sevgisini kazanmıştır. hamisi — vaziyetini — takındıktan sonra, Devleti Aliye, artık ipin u- cunu kaçırmış bir hale gelmişti. Rusların müteaddid muharebe - lerde Edirneye kadar gelişlerine ancak İngiltere müdahalede bu - lunmuştu. Eğer, İngiltere, Devleti Aliye - nin bekasını kendi şark siyaseti SEBEB OLDU? 1870 Alman ve Fransız muha - rebesinde üçüncü Napolyon Al- manlara esir olduktan sonra, Av- rupada siyasi müvazene Devleti Aliye aleyhine bir vaziyet aldı. ,İngiltere; Osmanlı imparatar- İağunun barici ve dahili siyaseti üÜzerinde yaptığı potlara içerli - Fakat, her ne de olsa şarktaki menafili itibarile Osmanlı impa- ratorluğunun bekası için dalma yardımlarda bulunuyordu. Karlofça muahedesi neticesi Ruslar Osmanlı imparatorluğu sine kadar İngilizler şark siya - setinde müvazeneyi temin ederek Ruslara karşı koyabiliyordu. Fransızların, Alman galibiye - tinden sonra, sahmeden çekilme - leri, İngiltereyi, Osmanlı impa - ratorluğunu açıktan açığa müda- faadan mahrum etti. Çünkü, Ruslar, vaziyetten isti- fade ederek derhal, Almanya ve vusturya ile Devleti Aliye aley - mış bulunmaktadır. nu iktiza ediyordu. Bosna Her - Seği elde etmek istiyorlardı. Almanlar da, Rusların, Fran - sa harbinde müdahalesiz kalma- larından dolayı Sl:vlara medyu- nu şükran bulunuyarlardı. Alman başvekili Bismark, A - vusturya sefiri kont Andraşi - ve Rusya Hariciye Nazırı Gorcakof arasında bir üçler ittifakı vücu - — Osmanlı imparatorluğunun dahilt ihtilâllerine — karışılmıya- cak... Hristiyanlar isyan ederse sonuna Kadar seyirci kalacaklar- di Ruslar; esasen Osmanlı impa - Tatorluğu dahilinde buylunan hriş- tiyanları isyana hazırlamışlardı. Nitekim Bosna Hersekten, Ka- radağdan 1875 te isyan başladı. (Devamı var) Tatlı ve tuzlu Geçenlerde mecrisal-rdan bi- rinde kaşlarını çatmış, ellerini be- line dayamış, insana çıkışacak « muş gibi bir tavır almış güzel bir kadın resimi vardı. Mecmualarda daima sinema artistlerinin sırıtan vakdkâr resimlerini görmeğe alıe gk olduğumuzdan — gözlerim bu abusülvecih —düberi — yadırgadı. Resmin altımı okudum. «Tatlı serle: Tatlı sert, eskiden bir tüs tün nev'inin adı idi. Şimdi bu tâ- birin kaşlarını çatmış güzel kas dınlar için kullanılmakta olduğu- nu bilmiyordum. Mazmafih mec- mualar, bilmediklerimizi bize öğ- retmekle mükellef olduğu için ben de istifademi buldum. Öğe rendim. Bu tatlı sert bana müsbet ile menfinin tarruzundan çıkan bas zi tubaflıkları da hatırlatmaktan geri kalmadı. Tatlı, bizde şekerin kurıştığı fmaddeye deniyor. Bumun - tersi tuzlüdür. Tüzlü / tatlı olmadığı gibi, tathı tuzla da yoktur. Eteli çalı fasulyesine tuz yerine şeker konduğu zamanki alacağı lezzeti tahmin etmek güç olmaz. Bununla beraber tuz kanma- mış bir yemek için tatsız diyebil- diğimiz gibi bazı tatlıların masral. ları hayli paraya mütevakkıf oldu. gu için onlara «tuzlu» da diyebi- liriz. Her ne kal ise zaman gelip de fath, tuzlu, tüzlü da tatlı olsa yino şır mocmuzmun böyle bir ras- min sitina etatlı sert» demesi tat. gz tuzsuzluktan kurtulamaz. Espiri, hamam musluğuna ben- zer. Soğuğu da vardır, sıeağı da, HALK FİLOZOFU Kıymet Takdir Ediliyor Kapapin»> hâdisesinin muhakemesi Bundan bir müddet evvel Ça - nakkalede bir müsademe netice « sinde batan Kopspino vaptıru içinde bulunan hamulenin tesbiti için 2 inci ticaret mahkemesi a- zasından bayan Fehimanın Teis. lüğinde ehli vukuf heyeti teşkil olunmuştur. Heyet, yarın topla- narak kıymet takdirine başlıya- gaktır. Birimizin derdi Hepimizin dardi Klâkson gürültüsü çok hafif idi Geçen senelerde, yük araba « Tarımn tekerleklerine lâstik ko- nulması hkakkında bir cereyan başlamış, ve arabacılara — verilen bir müdetten sonra tekmil araba« ların lâstik tekerlekler olması « nın temin edilmesi düşünülmüş - tü. Bu iş, - nedense - görülen lü « Zum üzerine bir müddet geri bi rakıldı. Halbuki bu gavet mü- him bir meseledir. Biz, okuyucu- larımızdan bu hususda yüzlerce mektup almaktayız. Caddelerde alabildiğine kaşturulan arabaların çıkardıkları gürültü tahammül e- dilmiyecek kadar şiddetli ve baş gişiricidir. Araba gürültüsü bil - hassa muhit itibarile yük araba- Tarının pek çok işlediği yerlerde bütün civar balkını rahatsız ete mektedir. Şehrin gürültüsünü a zaltmak maksadile belediye © « tomobillerin klâkson çalmalarını yasak etti. Halbuki bu araba gü rültüsü klâkson gibi değil deh « şetli baş şişirici bir şey olduğu halde neden tekmil yük araba « larırm tekerleklerine lâstik yaps tırılması temin edilmiyor. Şehrin gürültüsünün azalmaz bakımından büyük — ebemmiyeti. olan bu meselenin ehemmiyetle nazarı dikkate alınarak bir an evvel çaresine bakılmasını bü « tün İstanbul halkı adına alâka « darlardan dileriz,