24 Ağustos 1942 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3
24 Ağustos SON POSTA | Bir smüsahabe | (TT Türkçe fiiller Yazan: Halid Ziya Uşaklıgil Bezi kelimelere hususi hir mef -| Türkçede «görüyor musunuz?» der telif mânalarından başka menfi ve turluk duyar mısınıx? Ben bölye bir ken Fransızcada ve ef'alinde «gö - istifham şekillerinde yardımcılık va hastalığa mübteliyim. hattâ bu mel; rüyorsumuz. 5137» diyeceğiz. Türkçe zitesi görürler: Meselâ Türkçenin tunluğun bir aşk derecesine vardığı | İyi bilmciyen Türkün gayri unsurla. ugörmüyorum» — «görmüyor mu - nida söylemeliyim. İşte Türkçe Vin kullandıkları şekil ki asil kendi yum?» Fi'ileri için İngilizcede «ben in güzelliğine karşı böyle bi Jisanlarından tatbik edilmiş olacak. yapiyor yok O görmek», aşk taşıyorum, Ne zaman dilimizin / İkinci misali menfi siğalarda bu- yok ben görmek» kabilinden bir ter. bel kemiğini teşkil eden bu kelime. labiliriz. Türkçede filin arasina m deme yapmak icab edecek, leri tetkik edecek olsam hemen aş- sokuşturmakla menfi yapariz: Gel| OBu tercsmeye ne hacet, o şekille. kımın bir duğyanma şahid olurum. | miyorum. Franuzcada ve emüalinde'ri öylece kabul etmek ve kullanmak Pek mümkündür ki şimdiye ka.|de bu m yerini tutan nefy edatları lâztm, denebilir. Aksini iddin ede. dar türkçe füllerin meziyetlerini tet-! vardır, faket onlar fi'lin içine gire-|cek dar bir #ihin sahibi değilim el- kik etmek fırsatini bulmadınir. Bujrek onunla bir halita teşkil etmez, beite. Maksad Türkce t'llerim sade-| sö fırsa'ı bulmak için onu aramak lâ. ayrı kalan bir ektir, Bunu Türkçede biği ve düzgünlüğü ile garb dilleri.! ci , zimdir. İster misiniz? sizinle bere-anlatmek için «gelmiyorum» yerine'nin garabetleri arasında bir muka-| İlepe' 6 kişi idiler ve birisi de ber bunu araştıralım. ., İaben yek geliyor» şektinde düşün- yese yapmaktan ibarettir. İkantiz otuz üç y Bumu araştırmak ve bulmak için melidir, Bizim neslin İktidarı fi'iler diyeta teyli ç en iyi esre Türkçe filleri başka dür Hele üneriflerde mürekkeb siğalar| nidiği şekle gelince: Bu Fi'llerin bu-| Dömülendi, lerin fillerile karşılaştırmaklır. Şork | mutlaka inne yahud şibi lane günün terimlerinde ne adla tanıldi.) Jüri onları suclu buldu ve ida dillerini bir tarafa birakalım, gerb f'linin müdahalesile mümkün olan ğini âraştırmadım: Bizde bu teklilma mabik di “sinden bizde en ziyade yayılmış garb liranlarına mukabil Türkçede müsbetlerde bir «bilmek» fö'linin, . clan Fransizçanın fillerile bir muka böyle bir külfete | iliyaç yoktur, yerdımile menfilerde de sadece bir masin; yese yapalım: | Garb Hsanlarında (iler birer kültür meye yahud maya İlâvesile ifade e «| “la İlk hamlede. yukarıda bir cümle.) değneğine dayanmadikça yürüye deriz: Fransızca müsbetlerde muk-' müdof de geçen aramak.araştırnık (ilini miyen kötürümlere benzer. tedir olmak münasina gelen mesta.|rfin su nümüne makamında zikredebilirim,| Bunun İçin misal zikrine bile lü-İrin ilâvesile ayni mâna ifade olu - Üç; Aramak? Bunun Fransızcada mu - zam histetmemekle beraber muhte. | nur. Bu. Türkçenin müsbet şekline kabili var, fakat araştırmak ve o .| if nevilerde birkaç örmek göster -| benzer, fakat menfilerde biz meselâ mun emsali olan sormak'an soraştur mek zahmetini ihiyar edeceğim. © | uokuyamıyacağım. deriz, Fransiz) kemdisin mmak iç mak, taramaktan tarastirmak v, s.| Türkçede sadece «gördüm», «gör «ben muktedir olacak yok okumak» |miyere mektub yazan sağ yanına başka bir kelime ilâve et - müştüm» deriz Fransizçada eğer diyecek İli lisan arasındaki sadelik baş vuron, sekiz gün sonra meksizin tek bir mastar olarak Fran muayyen yazi değil de muayyen | ilibarile fark onunla anlaşılır, mi sizeada karşılığını bulamaz, olmiyan bir geçmişten babsedilirse salleri çoğaltnıya Tüzum yok İse de| Bu, teferrüattan bir nebzedir, da-| «ben malikim görmüşe* yahud «ben Türkçe fi'lerde ta'diye usulünün sa. | ken: ha umumi bir şekilde misaller bu.| maliktiy, görmüşe» denir, «malik deliğine mukabil Franazcsnin z0r-| alim; Türkçede bir sorgu-letifham!' olmak» (Wi yardıma koşma: — Fi. luğunda da biraz tevakluf etmek is- beş kisi 5 edatı vardır ki mive mi dır, Fi'iin lin birçok mürekkeb siğelarını ifade | terim: | sümübüyorlardı; o halk arasina yahud sonuna girerek ona ye imkân yoktur. Hele menflerde| Türkçe «getirmek»len «getiri -İcümhüriyeti> diye ha istifham mânasını getirir. Fransizem | ve #nenfi istifhamlarda kullanılan şe|mek. yaparız. «durmak» tan adur-| Dhtor covab veriyordu: da. hattâ Neo-latine dillerinin bep. killer Türkçe Made edilmek icab e-|durmeak.,.. Bu gayet basit bir iştir. t sinde, ve Almanca ile İngilizcede dince şu garibeler meydana geliyor:| (Fransiz ayni maksada vüsul için| cümhuriyet başsız ka istifham mânası alli yahud onun! «Ben yok melik O görmüşen. “ben| «yapmaku mânasına faire mastari | Demmlen yamalı gön yerini tutan zamiri tersine çevirmek! yok idim, malik görmüşen, Bu şekil-/nin yardımına muhtaçtır: »Gelirt.| tarak İe, yani fi'lden sonra getirmekle is-|lerle Türkçenin tabli ve mantıki şek mek» için «yapmak getirmek» odur tihsal olunur, Fransızcada bir de Ji karşilartırılınca dilimizin | filleri ei için «yapmak durmak» di-| t sorgu tercemesi arib bir şekil lehine büyük bir meziyet kaydetme.| yecek. ş alocak olan pi ilâvesile müm | lidir. Hele meselâ «aramak tan biz kün olur. Falli terin» çevrilmekle) o Hele İngilizçe Fransizçadan daha Türkler aratmak», sarettirmake, me için istifham mânasi çikiyor, e bir garibe gösterir: Bu lizanin| saraştirmak», belki bir derece daha hülğl hükümeti birkaç meb'u-| Sun suçlu olup olmadılrlarını ine saruyondu; isnad e anak eyi aleybinde bulunmaktan, â- safı olmak lüzum geldi » k 10d yanmak or sin) çabuk topladı. 1794 senesi Nisanın beşinde on öreba ile idama gö - «yaşa: sini hayioran benim, Benim su - çum, göz yaşı dökmüş olmaktır, Danton ona ihtanda bulundu: Bu izah etmek mümkün değildir. muhtelif mânalara gelen İki fi'li var) ileri giderek varaştrimak» yapariz. mantik burada iflâs eder. Meselâ: dir: To do ve t9 get. Bunlar o muh (Devamı 4/2 de) veİreya doğru uzattı ve hay Jeu: n| b Sa yfa ARİHTEN SAYFALAR —J Bir ihtilâlcinin ölümü Yazan: Kadircan Kajflı i Ginie doğmuştu; Lay 15 Grer ü burada iy f ilsesinde olurunu; şirmeii İsemdi Robespiyer'in evinin o önümden! sini idam ettiren Rubespiyerle © geçerken Demülen yumruğunu o.İrada srkadaşlık etmişti; harareti ndız bir avui heniz otun yaşınk lerim benden ç Fransa ihtüâlinin çökee / mişti; bunu anlatmak içir / «Fransiz halkının felsefesi je. eserini yazmış, müşret Artik uslu dür; bu ayak is) myacaklardı in ömünde bir defa dahâ dolduran halk gönden sonra acı act bağırdı: mişti. Kordelye klübündek: hara iyetin ilk peygamberi| petli nutuklarında akıl ve muha - baku nani ölüyor? (Devamı 4/2 de) “Son Posta, nin bulmacası: 7 - us Bunlardan 30 tanesini hallederek bir orada yollıyan her okuvucumuza bir hddiye takdim edeceğis m mi ve 1 1 — Bslanbalen tanınmış bir yeri İ um. 2. — Meki ağa, 2 e dk har ai, ile erkök ismi (4), Boç'unta im bir olar (6), Sonuna Nave edilirse azn tâhin 18), 4 — Bir hayvan 14), Alalarka mu, 7 ski alelininden (8), 3 — Mensühiyet eki (M, İngülinge u,| vok kullanılan bir nida (4), 5 — Yam bal, OE minin madeni kasım (2), Bir içki | 7 -- Asker (2), Mai mukaltar ve vala yaymağa yarar hir alet (5). & — Damarlarımızdı dolaşan mayi (3), Su orlasındaki kara (3). 9 — Bir imitiban nevi (5), Sevgili 15), 10 — Hakiki olmayan ama (7), Uzak, hk nidası (2). Yukardan aşağıya doğra; 1 — Hüzo'nun şaheseri (8) 3 — Açık (5), Hane (7), Karadenizde bir çehir (4), İk Ufuklar (4), Büvari GA, — Kir 13). Sövarilik yapın (8), 7 — Bir gıda maddesi (2), Elemnli (4), — Lantra büyük elçimiz (9), 9 — Akdenize dökülen bir mehir (3) aki bir tübür (5). 10 — Çocukları korkulan (5), Siyah w,
