20 Haziran 1941 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Askeri vaziyet (Baştarafı 1 inci sayfada) Fransızların Maırciayun üzer'n- den yaptıkları yarma hareketi, Pi- Jistin bududuna kadar ilerlemiş, fakat, kâfi kuvvetlerle yapılama. dığı için daha ileri gidememiştir. Bugünkü vaziyette Fransızlar, Be- rut ve Şam üzerine ağır basmakta olan İngiliz kavvetlerinin yanla. mni ve gerilerini tehdid edebilir dür. Böyle bir hareket yapmaya muvaffak olduklar: takdirde İngi- olabilirler. Aksi halde, Fransızla. rın elde etmiş oldukları muvaffa- kiyet. muvakkat bir zaman için Şam ve Berut üzerindeki tazyik. leri durdurmaktan zaman kazan. maktan ibaret kalır, * Şimali Afrikadaki muharebeye gelince, her iki tarafın neşrettik. leri resmi malümattan sarahaten anlaşıldığına göre, İngilizler, cid- di hazırlıklardan sonra büyük bir kuvvetle Alman - İlalyon cephesi. Be karşı bir sürpriz yapmak iste- mişler, fakat, muvaffak olamamış. Jardir. İngiliz baykumandanlığını böy. İe sürpriz tecrübesine sevkeden sebebler malümdur; bundan ev. vel yalnız İtalyanlara karşı Sidi Barrani üzerinden a sür- priz, çok mükemmel bir muvaffa. kiyet temin eylemişti. Zaten, bu muharebenin bütün cerey ara- sındaki hâdiselerle gördük ki bi- ter müteharrik ve küçük istihkâm halinde bulunan tanklarla yapılan yarma hareket bilhassa bu hareketler sürpriz şeklinde vukua geldiği takdirde. daima iyi netice, ler vermektedir. Eğer İngilizlerin bü” defa yap. tklar: taarruz muvaffak olmamış. sa, bunun sebeblerini ya harekete lerine tam bir sürpriz mahiyeti | verememiş, yahud giriştikler. te- gebbüse kâfi kuvvetle: tahsis ede. memiş bulunmalarında öramak lâ- zımdır, Alman kaynaklarının verdikle. ri bölberlere göre İngiliz ordusu, üç gün devam eden bü korkunç tanklar mücadelesinde ağir zayia. ta uğramış görünüyor, Bu zayiat bu. derecede ağır olduğu takdirde | acaba, bu icfa da Almanların mu- kabil bir taarruz yapmaları iİrti. mali varid olmaz mı? N Fikrimize göre, böyle bir hare- köt sâde mümkün değil, ayni za- manda muhtemeldir. Etasen dizlerin yapmış oldukları taarruz da, tıpkı bundan evvel Graziani ordumuna karşı yaptıklar; hareket g'bi, düşmandan daha evvel hare. kete geçmek ve onun - sürprizini kabul etmektense kendi teşebbü- sünü ona kabul ettirmek fikrinden ileri gelmiş olsa gerektir. İngiliz. ler, Sollum cephesinde oAlmanla- rn boş oturmayıp bir taarruz ha- zırladıklarına vâki bulunuyorlar. dı; kendileri onlardan evvel dav. ranmâyi tercih ettiler, Şimali Afrikada mevsimin ha- rekâta müsaid olmadığı aşikâr bu. Tunmakla beraber. geçen güh de söylediğimiz gibi. har$in kendi kamınu, mevsimlerin okanunları- nın üstündedir, * Romanyadaki askeri hazırl/kla- rın kesif bir şeklide devam ettiği mâitemadiyon gelen haberlerden anlaşılıyor. Henüz bu askeri faali. yetin hedefleri belli olmuş değiL dör. Fakat, şu sırada Romanyayi büyle ateşli bir hazırlığa sevkede. cek sebebleri, sadece Alman ordu. sunun Balkanları tahliye etmesi ve nöbeti Rumen ordusuna verme. si fikrile izah edemeyiz. Roman- yadan başka Firlandiyada da ayni hazırlıkların görülmeye başlan. ması haberleri bu izah: bir kat da. ha müşkülleştirmektedir. Bunların arkasından siyasi bir takım mese. leler çıkması ihtimali günden gü- he kuvvet kazanıyor. İlga edilen bir koor- dinasyon kararı Ankara, 19 (Hususi) — Ta - <ir vasfını haiz olan ve olmiyan bilümum hakiki ve hükmi çahu - Jar tarafından 109 kilodan fazla arpa, buğday, çavdar ve yulaf sa- tışlarında mahalisrine ve nevileri. ne göre azami satiş fiatı tesbiti hakkındaki koordinasyon karari ik ga edilmiştir. e Haklı olmak yetişmez. & ayanından Telerde dahi hak kazanamamalatının başlıca sebebini sert konuşma. İarında, ihüjüfli noktaya cepheden saldirmalarında, kendilerine mu- ariz olanları ürkütmelerinde ve bilhassa esası unutarak teferrüata gi. hd istiyorsunu? Her şeyden önce onla na bırakarak o geyet Edebiyat: “Bir yazı Değişen dünya -J Milli inkılâblardan dünya inkılâbına Yazan : Ahmed Hamdi Başar undan evvelki yazılarımda |maksad ve mukadderat birbği v 1914 Dünya (o Harbinin,İdir. Bu iştirak zaman geçtikçe ve 1929 dünya buhranının 1939 Av.İmeseleler ortaya atılarak o eskinin rupa Harbinin ve bu orada mühte-İmukavemeti çoğaldıkça ye hattâ lif memleketlerde çıkmış ihtilâl ha-İcski rejime menfaatlerim bağlamış reketlerinin aynı kategori içindelmilletler bu iştirmki bozmağa çalış mütalea edilen hâdiselerden oldu-İtikça kuvvetlenir, ve her milletin ğunu bir büyük buhran ve intikalışuuruna geçer. devresi yaşamakta olduğumuzu söy) Umumi Harb sonunda tarih sira- lemiştim, Bu devrenin demiyeti yeni|sile Rusyada. Türkiyede, İtalyada, sartlar altında bir müvazeneye şö-| Almanyada dört büyük ihtilâl ve|zıdda türeceğini, eskiye dönmek Oimkânılinkilâb hareketi olmüşter. Bunlar| olmadığı için « ancak birkaç gece olmadığını; buhran devirlerinde te-|birçok noktalardan biribirine tezad| içinde dkuyup isde etmek şartile essös eden diktar idarelerinin ovelhaliade doğmuş ve başlangıçta da) kiralıyabilmiştim. Eserin bu defa, rejimlerinin de ebedi peyler olama-| öyle yaşamıştır. Fakat bu tezndlar| bu uzun, baş döndürücü yıllardan yıp yeni bir refah ve sükün devresi| ve aralarındaki ideoloji farkları, on| sonra. yeni harflerle, çiçekli kor - şartlarının «rejimin hukuki şekline|lan milli bünyelerindeki hususiyet-| mızı bir kab içinde intişarı," işte göre tahdidli ve kayıdlı olmakla lerden doğmuş olup buhron ve in.İpande, ilk his olarak o maziyi, © beraber. hürriyet ve e demokrasiye | kilâb rejimlerine mahsus heyecan) çocukluğumu canlandırdı, İçimde, dayanması icahı edeceğini iddia ey-|ve iddia nisbetinde bu farklar Te-| yzun hasret yıllarından sonra he iştir jimlerin arasini açış, fakat realite) Men hemen unutulmuş gibi du ve tarihi zaruretle? onları; * gittikçe) "e" DEDEN ME v$ Bİ ie rk) birleştirmiye çalişmaştir. b malla pepe iğ tatlı bir Kapitalist sisteme ve kapitalizme|* di N Karga cephe. almiş di, büyük hare. | 2eYiDElN:daliuian Berilişbiz, 2 Min Ni ini ii, Rus So ihtilâliydi. Bidayet aba çehresinin neş'esi uyandı. Bu dan sonraki hareketler -Sovyet ih-|t< bütün dünyaya şamil son, derece mun için, üstada, kim bilir benim Slali bir tarafa > bırakılırsa: böyle |ileri bir komünizm hareketi idi. İtal |£5b! Ne kadar hayramna da ayni , İyadaki faşizm ise doğrudan doğru. |Bissi ve ayni zevki veren bu he. ya komünizme karşi kapitalizmin | diyesinden dolayı teşekkür etme. 0 Halid Ziya Uşakbıgilin bu pek meşin hikâye kitabını, waktile, henüz on üç, on dört yaşımda iken okumuştum, O zaman üstadın bü. tün eserlerini toplamak ve zarif İar mevend müshalarını bulama. | | 1914 harbindenberi başlayan ce. miyet hareketleri dünyayı yeni bir müvazeneye doğru inkilâb ettirmi- ye çalışmaktadır. Fakat şuna dikkat edilebilir ki ne 1914 harbi, ne on- ve sanayici payla, müdafaası şeklinde başladı. Tü samamasindan çikmüşti, Yani onde İstiklâl Harbi ve ihtilâl, - yurda is-) — Ekserisinia ievzularını unut - he ilânı, me ds devamı esasında |iklAİ vermeyi ve milletçe hürriyet) muş olduğum bu nefis hikâyeleri rejimine geçmeyi ve' bu kadro içinde de milli kalkınmayı kendine hedef tutmuştu. Alman hasyonal sosyalizm hareketine gelince bu da şkomünizme karşı cephe alarak hak- izlığa uğramış bir mülleti toplulu. İğile ve kuvvetile haklarma kavuş- tekrar okudum. Müellif, bun. Jarı, bugünün zevkine yaklaşır - mak için «Mai ve Siyahs ile «Aşkı Memnü> da yaptığı gibi; yeniden retüş etmiş, arabi ve farisi terkib. leri türkçeleştirmiş ve muhakkak ki çok iyi düşünmüş! Bütün pü - rüzlerinden sıyrılan hikâyeler, bu sutetle, dün'kâdar bugün ve yarın da yaşamâğa namzeddirler. Sonra şu var: Haliâ Ziya mesri- nin musikisini, sarın bu sade şekli ile öaha, İyi tatınaktayız. Hattâ bu lisanın nesçi, ahengi, le- iafeti ancak böyle yeni bir kalem darbesinden sonra çocuklarımız - ca da anlaşılır, yaklaşılır ve sevi. lir bir mahiyet slabilmiştir. Ayni zamunda bu hikâyelerin diğer bir kıymeti de bize, otuz, kırk yıl ev- velki İstanbulun ve biraz da İzmi- rin hassasiyetini anlatmasıdır. Bu cemiyetin yeni bir sefsh ve sükün devresine ulaşmak davasi mevcud! değildi. Harb sonunda (Rusyada! patlayan komünist ;htilâline gelin - ce vaklâ bunun davası beynelmilel. di, ve cemiyeti yeni bir müvaze: ye sokmaktı; fakar “ileride tahliline X i l k davası i oalitocağımız sebebler © yözünden-| “ek denmeli ii, Ee kateker elli hududlar işinde) ,, Halbuki bütün bu hareketler ken kaldı; hatlâ Avrupünin sanayi mem |di #©Yirleri esasında yeni yeni saf. ekizilerindeli omünüüzdn ; müyul.| ayy #8. Senreller, konlnie a Eni a hn İyolile enternasyonal bir inkılâh fik edildi, Türk letikiil Harbine ve in)” bugünkü şerilar altinda realite- kılibına gelince bu devrin en dik.İ7< a sb a kate şayan bir hareketi olmakla befi acma, “Türkler de içinde m ve “intikal siyasi ve iktisadi isi 5 7 mi » > alarak tepkilitlanmasın hedef lri-|0©v7etiede Mümiyet rejimle.“ baz etmişti balyadaki Faşist hare) 2Pi1izmi teala; edemiyeciğini an: keti komünizme, karşi bir müdafaç |11yarak devletçöiğe geçtiler. Alman eilâbi. ve . Almanyadaki mesyonal|one7cm#) epaalizmi de başta a sosyalizm de ha:b gayelerinden biçİykçe ve bilkama son erime git birini is yen) ve üstelikln, Yaşladıktan sonra ilinya ved cihetten, bunlar, içtimai birer ve. müstemlekelerini ve birçok hakları.) yasında bir inkılâb davasını müda-|s'ka teşkil edebilecek değerdedir. ni kaybetmiş, ziyan ; görmüş ve ne|fan vaziyetine geçerek ve komüniz. | ler. Eserdeki hikâyelerin büyük e. yapacağını şaşirmiş bir memleketin İme açtığı harbi birakarak kapitaliz | debi meziyeti yanında bu ikinci ve topluluk ve kurtuluş hareketi şek- (Devamı 4 öncü sayfada) İzyri derecede mühim diğer mezi- linde başladı. Son 1939 harbi dahi bir Danziz İSTER iNAN İSTER INANMA! ve Koridor meselesinden (patlak vermiş ve #sasi de Almapyanın hek larini geri alması müsteinleke ve ha yat sahasi elde etmesi tarzinda başlamıştı. Görülüyor ki bütün bu hareket- ler, ayri ayrı sebeblerin vezaruret- lerin neticesinde doğmasına rağmen hepsinin müşterek ve sun'i eski ce. miyet rejimine ve © kurulmuş o mü- vazene şartlarına karşi bir isyan tar. Zira harb içinde bulunan bir || dayanan bir yardım yapiyorsa memlekete en aci gelen tahmin || da dövüşün mucib olacağı aci - okmasıdır. Bunlar bir büyük bulu » iz ve intikal zincirinin halkalarını tey, (| Weap Penis akin. İstediği Lil” ödesler ve, ME Yaa © İSTER INAN, İyorideki tezudları tasfiyeye çalışır. lar. Bimaensleyh aynı menşee bağ. lanan bareketler olup aralarında bir iSTER INANMA ! Haklı olmak ye'işmez, hakki teslim ettirmek de lâzımdır. Yanlış düşünen bir dinleyici zümresine doğru görüşünüzü kabul ettirmek mi kininiz, birleştiğiniz noktalar üzerinde durunuz, ihtilâflı noktaları 80- bir dil ile anlatmaya çalışinız. . (Halid Ziya Uşaklıgil'in hikâyeleri) Yazan : Halid Fahri Ozansoy cildler halinde ufacık kütükhane-| ölçüsünü tayin edebilmek için bu me yerleştirmek merakındaydım. hikâyeleri dikkatle okumak lâzım, Yalnız ne yazık ki, daha o za'man- dır, O zaman, çok şeyler öğrenilir, dığım «Bir yazın tarihi; ni, Beya. dan da dikkate çarpan sayfalar. bir kilabemdan - satmağa razı | dır bunlar... Vakıâ bu tahkiyede, di bile sevdirerek okutuyor. Bu da, İ yorum - bedbaht Maestronun hi. kâyesi de nihayet beşeri duygu - İlara ve sefalet levhalarına daya - Başmuharrirler ne diyorlar ? (Başlarafı 1 inci sayfada) Yunus Nadi Cümhariyet Başmuharriri Mes'ud sede Almanyaya âid isabet ve hüsnü niyet hissele. rine de lâyık olduğu büyük mev. kii ayırmak lâzımdır. Führer ve mesai arkadaşları oYakınşarkiaki #hemeniyetii mevkiile mütenasib hareket eden yeni Türkiyeyi an- lamakia #akdire cidden lâyık bir mruvatfakiyet gösterdiler. Elçi Von Papen'in bu hayırlı işi başarmakta ciddi ve mütemadi ile müessir hizmet ettiği açıktır. Binaenaleyh müşterek e- serden dolayı bu zatları da tebrik ederiz. Ortaya konan eser harb içinde parlak bir sulh eseridir. Bunun muhariblere de sirayet edecek veç» hile umumleşmesi en samimi te. mennimizi teşkil ediyor.» Necmettin Sadak Akşam Başmuharriri <Dümyanın karışık ahvali orta. smda fevkalâde sayılabilecek bir hâdise vukübuldu: Dün Ankârada Türkiye ile Almanya arasında bir dostluk mushedesi imzalandı. Hs- (kikatte bu hâdise ne yenidir, pe de fevkalâde bir vaziyetin umu). madık bir neticesidir, Hâdise yeni değildir, Zira Balkanlar muiare- besinin sona ermesinden ve AL manya devlet re Reis hurumuza gönderdiği ik! me. sajdan sonra iki hükümet arasında cereyan eden müzakerelerin tabii bir neticesidir. Hâdisede haddi za- tında bir fevkalâdelik te yoktur. Çünkü, dün imzalanan nuahede Türkiye ile Almanya arasında harbin başındanberi zaten mevcud olan #ili bir vaziyetin ahdi bir şe. kilde tesbitinden ibarettir.» «Almanya ile imzealadığımız dostluk mushedesi sadece mevcud vaziyetin aydınlanmasma ahdi bir istikrar kazanmasına - yardım et- miştir. Bu da Avrupanın bir kıs- mında, hem bizim, hem İngiltere içn mühim bir kısmında - sulhup devam etmesi gibi değer biçilmi. yecek bir ehemmiyetini ifade € der» Ahmed Emin Yalman Vatan başmurharriri «Dün akşam Ankarada Almam nn nefis izzeilerini kırmaktan çe- n tarihi, yetini de burada bilhassa zikret- mek isterim, Halidi Ziyanın «Mai ve Siyah» da Ahmed Cemile müdafaa ettir. diği Üdebayı Cedide mesrinin tam Sonra, hikâye tekniği noktasın. uzun tasvirler ve hep ayni nok - tada dönen tahliller gib!, bugün için bazı eskimiş taraflar da yok eğil... Fakat Halid Ziyanın üs- tad kalemi, bize bu yukarıda söylediğim gibi, en fazla hesrin mus'kisinden doğmaktadır. Başta 48 sayfa tırtan ilk uzun hikâye, kitaba ismini veren «Bir yazın tarihi» dir. Bu hikâyeyi O-| ya ile imzaladığımız muahede, za- kurken. hatıra: defterine. beş genç den takib iile sulh siyaseti” kızan aşkı arasında hangisini S€V-İpin yeni bir şekilde ifade bulman diğini bir türlü tayin edemiyerek sı demektir. Bu, siyasette hiçbir bocalıyan getehi tesbit ettiği duY-İ neyi istikamet değişikliğine de. yerler ol ml e eli erler oluyur, viktk bu ©-İ Türkiye, bugünkü harbin kiçbir kimiş, çak romantik buluyoruz, fa-İ devresinde bir tecavüz siyaseti ta. kat işte müellifin hikâyesindeki | kit, emeği hatırından geçirmemiş vesika kıymeti de. bundan ileril ve gengi toprakları ctrafınduki ih- geliyor. Halid Ziya Uşakbgil, P-İ çlattarda fili bitaraflıktan hiç ay- kı Hüseyin Cahidin «haya: içindes | rılmamışlır. Ayni bitaratlığa pek sindeki acemi mektebli gibi, o de.| glarak devam edecektir.» virde mektebden yeni çıkımş biri O Diğer taraltan Almanya bi. delikanlının ruht haletini, zâfmı| zimle tarihimizin hiçbir devrinde tereddüdünü göstermiştir. zİerİ harb halinde bulunmamış bir hayata kaplı yaşanılan bir devirde, | memilekettir. İlk harb münasebes hayatın içinde hayatı tanımanın! giz Cihan Harbindeki ittifakımız. imkân: var mıydı? Bilhassa bu ci- şeklinde olmuştur. Bugün de doğ- hettemâir ki, hikâve, yazıldığı Zâ-| odan doğruya bizimle Almanya manı'düşündürerek çok derin Ve| arasında bir ihtilâf mevzuu yele çök hisli bir manz alıyor. tur. Üdebayı © Cedide © edebiyatınm| — Tyünyanın bugünkü emniyetsiz kozmopolit diyetavsif edilen“ bir) halinde hariçten gelebilecek het cephesi vardır ki. orada, miçler -İtürlü tecavüzlöre karşı * müdafaa den. piyanolardan, Avrupa edib-| tedbirleri almayı (abii görmekle lerinden, balolardan ve nihayetİ beraber Almanya aleyhindeki ha- «Bir yazın tarihi» nde bir hikâye-| reketlere âlet olmayı ve tecevüzi nin ismi olan Bravo Maestro'lar -İbir gidiş tutmayı hiçbir zaman ka. dan bahsolunur. Fakat ne yalan) bul etmedik. söyliyeyim, bu defa bu hikâye bile| © Bu itibarla yeni muahedenin bende eskiden uyandırdığı ecnebi-| manası; zaten filen takib ettiğimiz Uk tesirini uyandırmadı. OBütün)siyaseti teyid etmekten ibarettir. dünya edehiyatlarında böyle bey. Harbi kendi topraklarımızdan ve relmilel addedilecek sayfalar sa.) Avrupa ile Asva arasındaki geçid- yısızdır ve bir muharririn (kendilden uzak tutmak yolundaki esash yurdundaki istismalar * haricinde| vazifemizin ifası bu müahede sa- bir takım tipleri ve vak'aları da) yesinde bir kat daha kolaylaşmış tasvir ve tahlil vira 2 garib| olacaktır.» görülmemiştir. Görülse idi, ihti . hi mal ekzotik edebiyat bile-ortaya çı Zekeriya Sertel kamazdı, Halbuki - şimdi düşünü. Tan BR . Türkiye Cümiu. yasetinde İstik. Mâlinin ve dürâstlüğünün bir s€& meresidir. Türkiva ile Almanya arasında, mevcud taahhüdlere ra. yet şertile, akted'len bu müahe- dename birçok hakikatlerin aydın. lanmasına da hizmet etmiş olmak #tibarile ayrıca büyük bir ehem. miyeti haızdir, Bu müşhedenin aydınlattığı ikinci hakikat Avrupaya yeni bir nizam ve devayalı bir sulh temin etmek istiyen Alman. siyasetinin hedefleri hakkımdaki anlaşmamaz. | hıkların izalesine'yardım etmesi- dire nan bir mevzudur. O halde bu nevi mevzular? da milli edebiyatı, dışında telâkki etmeğe bundan sonra kendi hesabıma pek cesaret edemiyeceğ'm, Yalpız bugün bel - ki bu hikâye şw cihetten tenkid olunabilir: yetmiş yaşmda bir musiki mualliminin . vaktile pek çok para ve şöhret kazenmiş ol. duğuna göre » hâyatının sonunda aç kalmak tehlikesine düşmesi ve bu teessürle ölmesi pek tabii gö- (Arkası sayfa 7 sütun 6 da)