24 Aralık 1940 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2
SON POSTA Birincikânun 2 Hergün | Paraya iş bulmak Yaran; Muhatin Birgen emleketanzün o balledeceği iki mühim mesele vardır: Biri ığa mâni olmak, diğeri de para n armanın mâni olacak tedbirler bulmak. Bunlardan birineim- yi düşünürken istihlâkin de konizol olunması fikrini dünkü makalemde yazdık. İkinci meselenin halli için de bugün birkaç basit mulâhaza kayde. deceği. Her harb ve bunun neticesi olan fiat yükselmesi hareketi, bir enflasyon midir. Bizzat enflasyon da dahna > para hacminin artması ve paranın iş si kalması, «yatacak yer» bulamama. #1 şeklinde meydana gelir. Şu halde, &rebe devrinde, bir müli ikti. eminin (o hareketlerini idare in bulunan bir. devlelin en çök dikrat edeceği şeylerden bri de paraya iş bulmak, onun piyasada, ber- ye konulacağı belli bir madde baline gelen ne girmemesin; temin Cihan barbinin tecrübeleri gösterdi bu tarsda anlayıp vaktinde tedbirler ulmıyan memleket. ler neticede çok zararlar görüyorlar. Bu halde, bizim piyasamızda da bir ramandanberi çoğalmıya başlıyan pa raya iş bulmak, memleketin iktisadi huzuru ve selâmeli namına belk başlı bir mesele olmuştur. * “ Paraya iş bulmak için son yirmi se. ne İçinde tatbik edlen belli başlı iki msul vardır: Birincisi devlet istikrazla. Kı, ikincisi de iş sahasının, iş hacminin genişleilmesdir. Devletler, para pi - Yazasının muhtekf şartlarını tetkik ve ona göre, herkese hesab- b görünen bır istikraz sistemi tayin edip harekete geçiyorlar. Bu suretle, Hiyasada stihlâk maddeleri veya gayrimenkuller Hatlarını düşürme çalışan bir para bolluğu husule gelme. ,ömesine yardım ediyorlar, Bu zaman. | İ danber İngiltere de zaman zaman Millete hitab ederek, tasarruf sayesin. | de birikürilen paraları devielin isliğ- Tazna yatırmalarına dair tavsiyeler- de bulunuyor. Bu, bir taraftan devle. di- İResimli Makale: İnsan kalbinde hırs bir ağaca benzer, zamanla yapraklarından biri sararıp solarak düşerse yerine bemen diğeri yeşerir. s Hırssız insan olmaz. 8 İçinden hırs ağacını söküp atmıya deği, iyisinin, faydalısının yerleşip büyümesine bek, hele makul hadde kalmasına dikkat et... > ——— rn memenin Maarif Vekâletinin güzel teşehhüsü karşısında Yazan: Halid Ziya Uşaklıgil Maarif Vekâletinin pek (güzel, ve bir an evvel ıslahı çarelerini ve, güzel olduğu kadar rüfid biri mak icab eden bu mahzur bugüne teşebbüsüne şahid olmaktayız. Kısa| kadar çoktan izale edilmeliydi de- denebilecek bir zamandanberi bu) nebilir. Lisan işlerini bütün safbnla- makamı işgal etmekte olan Hasan|rnda tetkik etmemiş olanlar tars- Âli Yöceli türkçede en iyi yazan, | fından serdedilebilecek bu itiraz O en doğru düşünen genç bir edib, ve| kadar doğru değildir. Meselenin e- ayni zamanda mekteb hayatını ya-| sasına vâkıf olanlar bilirler ki bu iş kından tetkik etmiy o hayatın için) pek karışık ve dolaşıktır. onu he de yaşamış bir irfan adamı olmak|men halledivermek imkânı yoktur üzere tanır, ve edebiyat işlerinde.| fakat ihtiyat ve teennide de, telâfisi enaarif meselelerinde £ görgülerinin| mümkün olmıyacak kadar gecikmek isabet ve sıhhatine tamamils İnanır-| neticesile mühim zararlar vukuuna dik; yalnız vâkıf olmakla iş başına| vesile bırakmamak bir vecibedir. | Askeri Tetkikler | hücum yapmış - İar ve Stromberg tepesini tutmuş” İardı. Fakat da - ha ileri gitmedi- ler, Almanlar dâ- ba şimalde Liğ - ge Belçika kale- sinin © önlerine gelmişlerdi. Bi - raz daha şimal - ? de ise Maest - ? reht'de, Möz İ nehrinin köprü- İ lerini işitilme - miş bir hiz ve in siddetle zaptet- de tazyik yapmaktadırlar. işlerdi. Nihayet en simalde, yani Belçika o Ardenne'inde, oşimale| Almanların &n son sağ cenahların - doğru Libramonta kadar, şimal do-| da paraşütçülerden azami surtte is- ğuya doğru da hududdan 50 km.) tifade ederek, bütün Holandayı, Be kadar ötede Bastogne'a kadar ve|çikaya yakın yüksek ve kuru bi doğu istikametinde Arlons kader lan şimali Braband vilâ - ordusunun | yeti dahilinden, şarktan gerbe ka - » şidderlilder katetüler, tahrib o edilemiyen Fransaneden bukadar çabuk mağlüb oldu m İN van YAZAN: Emekli General Hs elğl Son Postam Askeri muharrir evvelki yazılar - da tarif ettiğimiz gibi ileri sürül - müştü. Bunu ta kib eden kuv - vetler de plân mucibince bare - aşlamış - e lasdı. Daha ilk gün- den anlaşılmıştı ki düşmanın bü- İyük kuvvetleri, Möz - Mese neh İrinin ilki tarafın — dan büyük öl mi a ilerliyen ikinci Fransız süvarisi, zırhlı kuvveti taarruzuna uğradı ve Wöz n İbir ayağı ozlan Semois suyu üzerine | ve sonra, muharebe edilmekte olan | m inin | köprülerden de #eçerek Dordrechte | | Sözün kısası Kemani Reşad R. Ekrem Talu ğ Simin akidesi gurbette öle sehid addeder. Dostlarının ölü haberim gurbette alan, onlara ai yolculuğunda teşyi vazifesin. bile * / edemediği için iki katlı elem di acaba nasil tavsif edilmelidir? in zaruretleri yüzünden larca uzak kaldığım İstanbulda yu ne dast çehreler, ne kıyme hklar üful edip gidiyor da, günlerce sonra haberdar olabil? * ram g7 d Erer de onlardan biridir. gan'atkürın, suwnakle karar hazin bir beste gibi yürekleri d rak sönüp gittiğini daha bugün dü” dum. Ve yandım.. yandım ona! i Reşad herhangi bir şahsiyet Gel O kendi ruhu de Türk musiki mezcetmiş, yayını kemanının üzeri rdiği zaman, nağınelerin içiBÖ ii çok hassak varlığını tereöi ettiren eşsiz bir san'atkârdı. Radyo neşriyatı meyanında O” kemanını dinlemiş olanlar, hâlâ, | fzalarında engin bir his umuma coşkunluğunu, geçmiş, güzel bir Dİ ra gili yaşatırlar. “ Lâkin asıl Reşad o değildi. Bİ 8 | san'atı san'at için yapan, sırf KÜ Abamde çalan, kimseden taki” Alkış beklemediği Için gönlünü ince duygularına ve kendi sevki” kaprislerine serbest cereyan we 0 zaman da büsbütün başkalaşs” Reşad vardı ki onu ancak biz dud birkaç hakiki dostu O henüz bu kadar olgunlaşma. ken, bir akşam, Recni Zadenin BUZ runda bir taksim etmiş, Nejad? daimi eleminden gayri hislerine wi hartik tanmmıyan üstadın gözleri şiar getirmiş, Fihakika keman, Reşadın asi alelâde bir musiki âleti olmakta © ıyor, ihtizaz eden bir ölem, GO afhıyan, hişkirun bir ktinat oluyo'd” Artık biz bu kemanı dinlemi Bir haftadanberi, i adık Aşkla yüksek ve Tâyık bir mümesslini i. Ben de, bütün o meziyetleri © assas ve vefakâr bir dosta rum, hi Ve şu anda, önün kemanından İZ #74 $u maliye ibyaclarımı btalmine, geçince faaliyeti müsmir bir Oâmir!İşte Maarif Vkili Yücel bu vecibe-| atıldı. Bu suretle, Alman seri ve Roterdama vardılar. kıran bir seyli nağınat kulağım08 | | | | | i ji j , İ j ğer taraftan da para hacminin bUYS-| olabilmek baska baska seyler oldu- e yol Gn: GEM, ğunden kendisini Maarif Vekili s- Memleket içinde iş hacmini aritıra-! fatında görünce bu zor makamda şak olan tedbirler de artık klâsik bir'nelne ka?” olabileceğine karar ve- ma 1 almıştır. Devlet, nafıa işleri rememiştik. Bu kararı vermekte ge- âçıyor ve bu işlerin muhtaç olduğu cikmedik: Gördük ki genç yaşının maliye barekeni de para bacmini; bütün müterakim faaliyet sermayesi ,aritırmıyacak usullere bağlıyor, bun.) maarif hasında en ziyade muvafık İar hakkında da uzun uzadıya salat! seraitle çahsabilmek için pek müsaid "vermiye ihtiyaç yoktur. Bu, artık her) Dİ memlekelle malüm, klâsk bir setem| Yaptıkları bugünden sonra yapabile- meter. ceklerine kavi teminat veren güzide Paraya iş bulmak için üçüne bir) Masrif Vekilinin son tesebbüsü bek yol daha vardır ki bizim memleketi. YE en mühümmini | teşkil iin tavsiyeye lâyıktır; | edecek bir mukaddemedir. Türkiyenin yaratınıya seobur bulan, |, , Eu teşebbüsü izah edeyim: Lisan yarn MMGĞNE MÜMİe| glenine yakından uzaktan aşina o- duğu bir takım sanayi (teşebbüsleri ön me . lanlar bilirler ki dil ve yarı inkılâ- , yardır. Bu sanayi teşebbüslerini deY-| bındam evvel osmanlıcanın şöyle Jet elile hazırlayıp meydana atmak ve böyle istinad temellerini tesbit et- bunlar için piyasaya aksiyonlar Çıka-| miş kaide kitabları vardı, biz bun- Tıp hususi sermayenin iştirakıni temin! lara sarf ve nahiv der, ve ikisini bir- eylemek. Para sahiplerinin Türkiyede| den ihtiva edecek bir tâbir ile Ka- gerek devlet istıkrazlarına, gerek hu-| vadi Osmeniye narm altında tanır- Bus teşebbüslere iştrâk suretinde dik. Bunlar dil ve vazı inkılâbından yakılmasına kâfi derecede alâka sonra yeni sernite göre tatbik kabi- gösterilmiyeceğinden bahsedüebüz. | liyetini tabintile muhafaza edemedi. Ben zannediyorum ki, bu bakımdan) Lisanın yeni kisvesine göte kaide güphe ve tereddüde mahal yoktur.) tesbitine ihtiyaç vardı; fakat bunu Cihan Harbindeki dahili istikraza| nasıl esaslara tevkif ederek yapmak karşı itimadartık göstermiş olanların | iktiza ederdi; bunu anlıyabilmek ve büksız olduklarını hâdeeler iwbat et.) anladıktan sonra tahakkuk edecek kler sonra bugünkü Türk vatandaşı. | neticeye göre tedbir almak icin bir Bin devlete karşı olan emniyet, ve iti. | tecrübe ve müsahrd nden 1 me vı madı çok kuvvetlenmiştir. Nilekim,| <edmek lâzrmdi.. İste kac vildır bu et devrinin bu tarıdaki devreyi geçirmekteyiz. Hadden w- teşebbüsleri muvatfakiyetle/ Zun bir zamandanberi henüz bir 1ie- Meticelenmiştir. Eğer devlet, ya istix.) tceye vanlamadı, bir tecrübenin Tax şeklinde veyahud bir takım işlere) nihayet hatimeye erişmek ozamanı ön ayak olup da parayı sanayi teşeb. vardır. bu zamanı bekleyip durmak- büslerinin aksiyonlarma yatırmak su- rende Türk vatandaşmı Parekete geçmiye davet edecek olursa vatan - | düşlar bu davcli icabetsz bırakacak değillerdir. Bu sahada hattâ, ellerinde €n çok para bulunan, irkan gayri türk vatandaşlar bile diğerlerinden çok geri kalmıyacaklardır. Birinciler için hem hesab, hem duygu meselas olan bu mevzu, ikinciler için sadece hesab me. «clesi olarak da enteresandır. Bahsi uzatmıya ve uzun uzadıya za. Bat vermiye Mizum yoktur; önümüzde bütün ehemmiyeki de kendisine bir hal şekli bulunmasını ötiyen bir mesele yar. Bu meseleyi bem de pek yakın | bir zamanda halletmiye mutlaka mec. buruz. Mevzuu ortaya koymak, on bal çarelerini bulmak kâfidir; çünkü enternasyonal âlemde kulla . mulân tedbirler yalm olduğu gibi ” bunların memleketimiz için tatbik sa. haları da mefkud değildir. Bu çareleri ire kâbdr; urayan tayız. Bu ar müddetinde de in İşleri bir tezebrüb ve teşevvüş buhranmdan kurtulamadı: hele tah- sil zamanlar bu devreye tesadüf e- den nesil, belki intisab ettikleri ya- bancı dilleri bir muayyen kaideye gö ve öğrenmelerine mukabil, kendi di- ye tebeiyet ederek teşebbüste bu- İuhmşter, Ankara Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesinde Türk dil Doçenti olan Dr. Tahsin Banguoğlu isminde genç bir o mütehassm memur ederek 1 «1940-41 ders yılında bütün okul İlarda gramer dersleri için öğretmen- lere kılavuz ve gramer ana kitabı bir zemin bulmuştur. Bugüne kader| için bir anket olmak üzere» bir kitab| yazdırmış ve bunu Türk Bsani İllerile edib, sair ve muharrirler türkçe ve adebiyat ö tenkidine bırakmıştır. Su halde yüz- lerce zevatın mütalealar o toplana cak, bunlar ayıklanacak, içlerinden İ muvafık görünenler seçilecek, muh- İ telif görüşler için bir temerküz nok- tas bulunarak nihayet yeni dil ve İyan öçin bir keide kitabı vöcede İ getirilecek | Azim bir işl. | Bunun neticesini almak nasl ve İ ne zaman mümkün olabilir diye dü- İ şöünürken denebilir ki: ©Ne için böyle uzun bir yol takib ediliyor. İ Eski dilin derme çatma, fakat az çok müte'ayyin kaideleri vardı. on- lari alarak yeni dil ve yazıya tatbik #divermeliydi.» Teşbih caizse, bu: «Şe cübbeyi ve şalvarı alın, kesip bi bir yolu- na koyarak asri bir elbise haline İ getirin.» demek kabilinden olurdu. Maksad böyle uydurma, ve öyle ol- duğu için gülünç bir kıyafet değil, yeni dil ve yarının yapimna tame- İmile uygun bir Hbas yapmaktır; öy- İle ki hiçbir tarafında aksayan, sar- kan, pot yapan bir nakise bulun- MASIM. İşte bu maksada doğru yürümek için ilk adımı Yücel atmış bulunu- yor. Hakikatte geçilecek yol uzun- dur, fakat mademki yola çıkıldı; rulmadan, üşenmeden yürümeli- çi. | Albert kanalının geçilmesi 17 Mayısta, Fransız urnumi karar gühinda, düşmanın başlıca kuvvet- İerile, Maestricht ie Liğge arasın - daki Holanda ve Belçika hududla - nnın birleştiği yere döğrü tazyik et- tiği hissi bâsl olmuştu. Almanların plân: ise, hakikstte, asağıda göre - Almanların ilerlemelerini ge ceğimiz veçhile başka idi. Fakat sim- tirmek için, Fransız şimal doğu cep-| dilik ehemmiyetli Alman kollar İhesi başkumandanı General Geor -İ Möz nehrini Maestriehide geçiyoi £ca, piyadenin büyük kısmı gelin -| biraz daha garbde de, Albert ka » İciye kadar sövari kuvvetlerini Möz | alını, Maestricht - Lige yolunun nehri üzerinde tutmayı düşünen do- | geçtiği köprüden asıyorlardı. 11 Ma- kuzunes ordu kırmandanına bu #ü-| yıs snbahı, Almanlar Tongtese vor verinin nehrin doğusuna sürülmesini | mıslardı. emretti. Bu sureti bu ordunun ha #tricht ile Lidge arasinda, fiF kıt'aları sabahleyin Mözü göçe -| Lige müdafaa sisteminin kilidi o- rek Öurthe suyuna kadar ilerlediler. |lan pek yeni Eben - Emael kele | Motörlü kıtalar da, 10-11 gecesi, | vardı. 11 de, Almanlar burasını bü- İsabahın sant ikisinde sabahı geçtiler. | yük çapta uçak bombalarile bora - Daha solda, birinci ordular gre- | baladılar ve sonra buraya tabyal punun emrindeki Fransız süvari kol | rip damların: işeel eden parasiitcü- ordusu da ayni suretle, düşmamın|ler indirdiler. İste Eben - Emael zbl birliklerine karşı Tirlemento | müstahkem mevkiinin en kuvvetli düzlüğüne sürüldü. ve modern tabyaları bu suretle zap- Birinci muharebe gününün sp -|1İĞ || ee İmunda Franz orduların vaziyei| | Li&ge bölgesinde ehemmiyetli düş söyle i İman makineli kıtaat tonlantıları ha- En solda (yani en şimalde) ye- dinci Fransız ordusunun sü süratle ilerliyerek Amversi geçmişti zırhlı kıt'alarının Möz nehri tizerin-| deki Dinant mevkiine Fransızlar - dan evvel varmaları ihtimal ve teh- | Bkesi baş gösterdi; çünkü dokuzuncu Corap ordusunun piyade büyük kı- smlar, Möz nehrinin Namur ile | Give arasındaki kısmına 43 saat - İten evvel varamıyacaklardı | | sağ an cem bata doğ ilerliyor - z lardı. Belçikalılar da, garbe doğru simdi Berg op Zooma doğru, Ho -İ çic'ar ediyorlar, Ba ric'at 11-12 Ma- landalılarIn temas halindedir. Da -| ve gecesmle umemt bir hal almış ba cenubda, süvari kolordusunun! ye ileri müfrezeleri Diestten Malinese| Çzansız umum karargâhmin gö- giden büyük ve arzani Demer ka-| yüsüne göre harb vaziyeti VI Ma - salına kadar Berlerişlirdi: Doku -|'Seü9e Bia i| lâyet parti idare heyeti reisi vE zuncu Fransız ordusunun süvarileri geceleyin, şarka o doğru, Marche - Bastogne hattma vardılar. Fakat #kinci ordunun süvarileri Alman taz- yikile sağda ple üzerine ve solda Neufehatsav üzerine geri ablmaş - Tardı. Holandada: Vaziyet #arih değil di: Şimalde Roterdam ve La Haye de muharebeler oluyor. Felemenk İkralar, düşmanla teması muhafa - za ederek Tilburg - Bois le Duc hat- tına çekiliyorlar. Bunların gerisinde, yedinci Fransız ordusu, süratle i Hini, türkçeyi hiçbir istinad noktasına dayanmadan kullanmak mecburi yetinde kalmıstır. Kısa bir ifade ile, mekteb yıllarında türkes bir kaide kitabına nail olamayan gençler kem di dillerine Hiyrkile tasarruf edemi- yerek tahsil çağını aşınış bulunmak- tadırlar. Pek ziyade teessife şayan olan * Bu taslakta bana da bir nüsha nderilmek lütfunda bulunuldu Eseri büyük bir dikkat ve alâka ile süzdüm, eski bir dil ve yazı münte- i sfatile bu Htfa süküt ile muka- bele edilemezdi; fakat ne yapma- (Devamı 6 ncı sayfada) İSTER INAN, 1 Sabahları intişar eden bir arkadaşınızda, İstiklâl Savaşında kahraman. hklar göstermiş, İzmit civarında büwlerce can ve ırz kurtarmış, İzzet Res isminde bir vatandaşın menkibelerine aid bir yazı gördük. Muharrir yazı. anı şöyle bitiriyor: «Halen çalışanmıyacak derecede ihtiyarlıyan kurd İzzet Reisin şimdi de sarurelle boğuşup çarpıştığını işittim. Kadir büir Valimiz Lâtfi Kırdardan, Daha doğuda, Fransız - Lüksem-| ii Bu ordunun sağındaki bi burg budud cephesinde bulunan G-| makineli hafif tümen simdiden Til - çüncü Fransız ordusu, süvarilerini| bursa varmıstır; merkezdeki mo - ileri sirmeğe çeketwen da, Lük -| törlü yirmi besinci tümenin öncüleri semburgda, buram henüz resmen İs-| Anversin o şarkındadırlar: soldaki 6İ& olunmadan düşmanın Lüksem-| motörlü 9 uncu tümen Termode'e burg arazisine sokup (yerleştirdiği! varmıştır. kuvvetlerle karnlaşmıştı. Almanlar,| Belçikada: Öndeki Gc İngiliz tü- sabahleyin, Mozel üzerine atlı bir (Devam 6 net sayfada) ME iINANMA'! bu kahraman vatandaşı musvenet delbletinde bulunmasını rica ediyo. Tum Şüphesiz güzel ve yerinde bir temenni. Fakat refikimiz bu vazifeyi gör. mekte geç kalmış bulunuyor. Çünkü, kurd İsmet Row öleli bir seneden fasa olmuştur. ;|güsunu müteakıb tevkif ki aksediyormuş gibi, Movlânsai yg rübaisini kendi kendime, hari tekrar ediyorum: Ev bangi rübab, ez kacâ mii, Pür ötesi pürhtneü pür gstf Bararı dilest ber çi mifermâi! C. Ekrom Cal İParti vilâyet kongr€i yarın toplanıyor Cümburiyet Halk Partisi YE kongresi yarın öğlden evvel 10 da toplanacaktır. Kürerede pe yi ti müfettişi Reşad Mimaroğlü nutuk söyliyecek ve partinin bif | lık çalışmasını anlatacaktır. İ, Vilâvet kongresinde, ocak. 75 hiye ve kaza kongrelerinde *Ş5* olunan dilekler görüşülecektir. lâyet kongresine kaza kor seçilen murahhaslar işterak edi lerdir. Vali ve belediye reisi İ9* öy Lâtfi Kırdar ile, kaymakamlef ig kongrede hazır O bulunacakit'e | Parti vilâyet kongresi üç gü” vam edecektir. Kıskanç delikanlı tevkif edildi ğ Annesi Ayşe ile birlikte, Cibali “4 desinden geçmekte olan Bahri7. yi dında bir inn önüne çıkarak BE ğe xi vücudünün müteaddid yerlere 4 bıçakla ağır eurette yaralıya e ruk, dün sorgusu yapılmak GR g* rinci sulh ceza hâkimiiğine 1” “dilmiştir, 4 Faruk, kıskançiık yüzünden * gf” yeyi yaraladığını türaf etmi? yani Kami sana pr Yisvisüsün — Sa» AİLE. KERİZ İLESSESİF TEPE 7
