23 Aralık 1940 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

2 Pahalı'ığa karşi Mücadele Yazan: Muhittin Birgen ihan Harbinin iktisadi tec- G rübelerinden cıkan netice - leri bu harb içinde istifadeli bir so- yette kullanmak meselesi, zanneder sem, bütün dünyanın derece derece ehemmiyetle o gözânünde | tuttuğu mevzulardan biri olmuştur. Bu ara da, bilhasma pahalılıkla (o mücadele bahsi vardır; «Pahalılıkla mücade - İen sözünün yerine npahulılığa ma- ni olma» seklinde (o anlarsak daha iyi olur, aradaki fark © pahalanmış bir piyasaya karm O «mücadele ile bir piyasanın pahalanmasına mani olma fikirleri arasndaki fark ka - dar mühimdir. İ Bu mevzuun yeni zaman ikfand- silen aramndaki mütalcas sa sekil! dedir: Pahalanmak demek, esya fi- atlarının yükselmesi demektir. Bn yükselmeğe mâni olmak için ahna- cak tedbirler, zabıta ve idare vol - İarile piyasaya müdahale ve oroda Karakurt bir arzuya tbaan bir Fat tesisi seklinde olamaz. Bu nevi ted- birlerden hiç bir fayda çıkmadı ta hin her devrinde yapılan tecriihe » İlerle malümdur. Bu gayeye varmak içim başka tarzda tedbirler aramak Bizimdir. Bu tedbirleri bize Cihan Harbi pek güzel göstermistir. Pahellik. pi- yasanın, eski liberal sistemine göre, en mühim kanun olan arz ve taleb kamaruna tebann istediği gibi ovna- makta serbest hırakılmasından ileri geliyor, piyasa serbest olunca, harb nim müsterisi çok ohayor. Fllerinde| para bulunanlar, bunu mütemadi - yen fazla miktarda istihlâk madde - sine yatırmak yoluna gidiyorlar; bir ihtiyaçları varsa iki, öç, dört misk| madde mübayan edep zenginler var dır. Bunlar, normal zamanlarda pi-! yasada duracak olan malı kendi ev- İerine nakledip orada muhafaza e - dince tedrici surette piyasa daralıp Almanyada kiliselerin ZE Za g£ ba Devrilen ağaç, yerinden kayan dağ, yıkılan bira, senin için bir ibret | çan çalmaları meneoilai İngilir iayyareleri tarafından gece. | /” leri Almanyaya yapılan mü Kınlar, hücumları maruz &. lerdeki halkın uyku ve isti zl zamanlarında zaruri serette mikta -| selbaylemektedir. Sabahları da €r - m mahdud olan istihlâk maddeleri-| kenden kilise çanlarının çalması 5 uyandırdığından, Wtirahati nama şu kararı vermişlir; madi hükümet, balkın Geceleri tayyare hücumlarına mâ. gün erkenden kiliseler çan çalmı. Kiliseler çanları ancak saat 13 den itibaren çalabileceklerdir. Bu suretle| gerisin büt halkın istirahat temin ediümiş ola -|«; fiatlar yökseliyor. Fintların yüksel -| caktır. mesi, arkadan (Ücretlerin artmas| * ihtiyacını doğuruyor. Önce hususi! öcretlerden başlıyan bu hareket, ya- Kaydı hayat şartile maaşı vaş yavaş bütün ücret ve battâ ka - zanç sahalarını istilâ ediyor ve bu- olan fill N bun neticesi olarak da piyasada pa- va hacminin büyümesi gibi bir fena- hk doğuruyor. Şu halde, pahalı - İiğa mani olmak ve hayatı, harb es- masında herkesin taşıyabileceği bir fat ölçümü içinde tutmak için yapı - İacak iki şey vardır: i — İstihsali ve tesreti olduğu kadar istihlâki de kontrol etmek. 2 — Piyasada para hacminin! mütemadiyen artmasına mâni ola - cak tedbirler almak. Bu iki tedbiri, hangi memleket daha muvaffakiyetle tatbik edebili- yorsa onun hayatı azami — derecede normal bir mecradan akıp gidiyor, ngi memleket bu iki nevi tedbir - ha l mesizliği ve arkasından pahalıhk ve enfilasvon ictinabı imkânmz musi - betler halinde, günden güne arta - yak milletin iktisedi huzurunu ve emniyetini ihlâl ediyor. » Bu yukardaki iktisadi hareketin Gi ehemmiyeti n © Harbinin en çok tecrüb. tını yaşamış olan Almanya çok iyi anlamış ve bu de- fa ona göre tedbirler alarak harbe girmiştir. Hattâ, Alman iktismder - larının çok yeni anlayısla, Avrupa- zn karşısına veni tarzda bir piya- sa, fiat, pahalılık ve para mefham- İarile çıktıklarını ve müdafaa ettik- leri fikirlerin yayılmakta olduğunu siradi daha iyi görüyoruz. Meselâ, İsviçre iktisadcıları ve dünkü Av - rupanın olduğu kadar buzünkü mu- harebe o Avrupanın da bereli iktismd mektebine en sağlam suret te bağlı olan federal İsviçre kökü - meti bu fikirleri, esasları o itibarile, kendisine mal edinmistir. Borün İs- viçrede yüzde 14.5 nisbetinde er - tan havat pahalıkğını karsı müca - deleyi düşünürken İsviere hükümeti, her şeyden evvel istihlâki inzibat ve mütaknbeye tenebbün ediyor. Meselâ, şeker finb, ayakkabı fi- atı vesaire fiatları yükeelmek tema- yülünü gösterdi mi, o bunlara karşı derhal vesika usulinü koyuyor: se - bebi? Sebeb gayet basit: Pnralı im- san, bir elbise yerine iki, üç dört yaptırabilir. bir kilo şeker (yerine Yüz kile sekeri kilerine yerleştir « mekten korkmaz; bir avakkabı ve- rine beş tans alabilir. Burnun neti - cesi olarak da zenrin adam, yabud orta halli vatandan, hattâ borçla ol- sun kenara üç kilo seker, bir ayak- kabı atmak yen mütevazi İnsan, hep birden piyasayı pahalandırma- ğa cahsan unsurlar rolünü oynuyor- Jar. Eğer bunlar, vani bütün vatan - 'daslar, senede bilfarz bir elbiseden, 8 3 leşmes ük ziyaretini yapm yani «maaşiı, olduğunu resmen beyan Bundan birkaç sene evvel Tindistan umumi valisi Lord Hardinge Delhi şeh. rine merasim ile girerken atılan bumba ie ağır surette yaralanmıştı Lord Hardinge hayatını, o gün bin. tam münasle Vali umum! Hardinge iyileşir iyi - merasimle file ıştır, Ve onun «State penstoner» iylemiştir. Tünuh adını taşıyan bu f1 senede İ«800» İngiliz Yirası tahsisat almakta - dır. Bu maaş sayesinde hususi iki ba. kıcısı vardır. Timuh henüz gençtir.40| yaşındadır. * Amerikalıların kalbleri çok zayıfmış ! Amerikan doktorlarının yapmış ol- dukları tetkiklere göre Amerikalıların n zayıf uzuvları kalbleri imiş! Birleşik Amerikada vukubulan 1090 lm vak'asından 250 sinin sebebi kalb iletidir. Kalb hastalıklarının yüzde cik beşi, 45 yaşındaki adamlarda vukubulmak. tadır. Bu da 45 inden sonra Amerika. hların kalblerinin eskimekte olduğu. na bir delildir. 35 yaşından evvel terki hayat eden kalb iMletine müptelâ has. tadar da mühim bir yeküne varmak. tadır. Mevcud kalb illetleri başında kalb romatirmaları gelmektedir. Hâlen Amerikada kalb hastalıkları Me uğraşan iki mücsese bulunmakta. dır. Biri tondadır. Nevyorkta, diğezi de Bos - Elimize (ki borsa rakamı geçti: Birincisi, İsviçreden geliyor, 20 franklık bir altının orada, serbesi piyasa da 79 frank ettiğini anlatıyor. İkinei İstanbuldan alınmiştir, 26 #ravıklık bir altının 1780 kuruş etti Bini gösteriyor. Bu iki rakam önünde küçük bir hesab yapalım, dedik: İsviçre franğınm kiymeti kiliringten abnaa 77 kuruştur, 20 u 674 kuruş İSTER SON POSTA TAE m sarmlan (müessese e Yıkılmıyan tek kuvvet Ağaca, dağa, binsya, müesseseye dayanma, gurur duyma, siğlam sandı. ğın çürük çıkabilir, yalnız kendi bileğine, kendi kuvvetine dayanmayı öğren. mam mmammelammmmsamansnammananmammmaamanasnananmmnnl ZİRAAT | Pamuk çeşidlerinin ısfahı “ Son Posta Yurdumuzda hususi ehemmi- Faz bulunacak şehir ve köylerde; er,| Yeli bulunma pamuk ziraatinin ıslah tesi yacaklardır. ve inkişafına me decece geyret edil diği malümdur, Plânlı ve devamlı bir mesai neticesinde, bugün Adana ve İzmir gibi iki mühim panuk böl üm eski çeşidleri yerine X 70 nisbetinde, yüksek kaliteli pa- muk nevilerini ikame etmek müm- kün olduğu gibi, hiç esirgenmiyen teşvikkâr himmetler | sayesinde de| ekim sahasını bir misli artırmak ka- bil olmuştur. Hükümet bir taraftan soyu bo- zulmuş pamuk nevilsrini; Egede) | Akala, Adanada Klevland £ mümtaz nevi ile tebdile cahşrken, bir taraftan da yeni veni ekim saha- ları araştırmak suretile ziraatini ge- nisletmeye çalışmaktadır. Bu cüm- mekte olduğu file medyun kalmıştır. leden olarak simdiyo kada; hiç pa- Bomba atıldıktan sonra vukubulan!muk yetişörilmemiş olan panik ve izdihama rağmen, Lordu ta.| gibi nisbeten daha soğuk çevreler- şiyan fil sükünelini İmuhafaza etmiştir. Filin bu süküneti, | PU! ni müşahade eden halkın büyük bir) FTA kemi kaçmaktan vazgeçmiş, bu 3. retle panik genşlememiştir. Tenkya de bile pamuk yetiştirme imkâm lurmuş ve az da'olsa, buralarda me baslanmıstır. Bursa, Ma- latva, Eskisehir gibi esasta pamuk bölgesine dahil olmıyan bircok yer- lerimizde kaç yıl var ki eskisinden çok fazla ve muvaffakiyetle pamuk yetistirilmektedir. İstatistikler, yurddaki pamuk 2i-| raati sahasının hem esas mıntakalar-! İda, hem de böyle tâli zmtakalarda mütemadiyen arttığını göstermek- tedir. Yurdun müsaid olan her böl gesinde punuk ;iraatinin iç piyasanın ve bilhassa o köylünün| pamuk ihtiyacını karşılamaya doğru | gittikçe, esas pamuk mıntakalarının daha yüksek evsaftıki pamuklarını kombinalarımızda dokumak, yahud | dış piyasalarda paraya o çevirmek büsbütün kolaylasıcağı için buna ne kadar savinsek azdır. Memnuniyetle karde değe ki, hükümet pamuk ziraatinin wlsbildi. ğine inkişafı icin her türlü tedbiri ak maktan geri kalmıyor. Yeniden ah- nacak tedbirler için Ankarada top- lanması mukarrer kongre bu ise ve- rilen ehemmiyetin yeni bir tezahü- rüdür. Biz bu kongre münasebetile, has-| satan tâli pamuk mıntakalarını ilgi- lendiren küçük bir temennide o bu-| İunmak istiyoruz! Malüm olduğu üzere halen yur- dumurda ilç sesaslı pamuk bölgesi vardır: Çukurova, Fen, Iğdır. Bu bölgelerm ekebilecekleri standard amuk çesidleri da tesbit olenmes ve cinsin safiyetini mubafaza mak- sadile, birinin tohumunu diğer min- takaya nakletmek ve orada ekmek yasak edilmiştir. Adanadı OKlev. INAN, eder. Tükas ile değü de, kara borsadan, yüzde 50 üe deği de yüzde yüz Tazlasile tedarik edilse tutacağı 1343 kuruştur. (S5 TER «Yarddaki klevland, akala gibi bell'başlı pamuk çeşidlerini, tâli mıntakaların ihtiyacı- na göre wlah ederek yeni tipler meydana getirmek zarureti vardır. yerli kapalı kozayı da ihmal etmemek memleket icablarına çok uygun bir hareket olar.n Ba işin yanı sıra, 7 ,, nin ziraat mütehassısı yazıyor land, Egede Akala ve Iğdırda Rus çeşidinden baskası ekilemez. palı kozalar müstesna). Yeniden bulunan tâli mıntakalara gelince; bu yerlerin simdilik saydı. ğmiz esas mıntakalardan birine ik tihak etmek ve münhasıran o mm takaya aid çeşidi yetistirmek zaru- reti vardır. Meselâ Ege bölgesine ithal edilen Bursa çevresinde açık kozallardan yalnız Akalanın ekil mesine cevaz vardır. Pamuk, haddi zatında iklim fak- törü ile çok alâkalı bir nebattır Muayyen bir mıntakanın iklimine göre wlah edilmis hetbangi bir nev'i, başka bir muhite naklederken © yerdeki muvaffakiyet © nisbetinden azıcık iskontoyu göze almak lâzım gelir. Aksi halde bir takım aksak- rn baş göstermesini tabit say- ıdır. Bu mesele bilhassa tâli mıntaka larda daha ziyade göze carpar. Bu- ralarda zâhiren farkedilmiyen, fa- kat hakikatte mevend olan iklim hususiyetleri pamuğun yetismerinde ve haslatında, yahud kalitesinde yutlaka tesir icra eder. Onun için pamuk wlah müemeselerimizin ayni cins üzerinde çalışarak buralara vy- gun varysteler meydana getirmeleri lâzımdır? Meselâ, Ege pamuk mıntakasma İ dahil olan Rursa merkez kazanında"! pah kozalurın her tarafin inkisfı; | ki birkaç yılık tecrübe, buralarda| serbesttir. Akslanm bugün Akalanın geçe kaldığını, kozaların diğer civar yerlere bakarak - daha geç açıldığını göstermiştir. Bursa havalisinde her türlü mezruat tar- Indan kalkmca hayvanların tarlala- ra salınması mutad olduğundan bu sona kalan münferid pamuk tarla- larının muhafazası bir mesele ok maktadır. Köylü bir taraftan pamu- ğunu kaldıramadığına ve on» muha- faza edemediğine üzülürken, bir ta- raftan da yerine ekeceği hububat in tarlayı hazırlamaya vakit kal madığına yanmaktadır. Bu hal her yıl tekerrür ederse köylüde pamuğa karm bir homudenzluk uyanması ih- timalden uzak görülmemelidir. Denebilir ki köylü bir kım ko- zaların açılmasını beklemeden de mahsulünü tophyabilir. Ve bunlarm ambarda çatlamasına intizar edebi- lir. Fakat bu takdirde de kaliteden fedakârlik olmaz mı? Binaensleyh, mahalli iklim farklerile esas cinsin geç kaldığı yerlerde, birsz daha er- ken yetişen nevilerini bulmağa ça- bamak lizemdir diyoruz. Ya Klevland, Akala gibi belli başlı pa- muk çeşidlerimizi, töli mıntakaların Halbuki, işte her türlü hesabın ve bu miktardan 5 lira faslamile, tamam 1790 kuruş ediyor. Vaziyet, nisbetle Türk altını için Türkiye Allaha şükür harbde deği, harb tehlikesine yakın da deği, kâ. pd parasi mahdud, umum! masrafi az, bunun herhangi bir devletin borci O halde İstanbul spekülatörlerinin yaptıklarına, hele mantıki bır sebeb ey okuyucu sen; (Kas! INANMA! ihtiyacına göre, ıslah ederek yeni tipler meydana getirmek (zarureti vazdır. Hükümetin geyesi, esas pamuk bölgelerinden başka Otâli pamek mıntakaları bularak ekim (sahasmı | genişletmek olduğuna göre, bunu mümkün kılarık ıslah işini de hız- İ tandırması temenniye şayandır. Kat'iyetle bilmemekle (o beraber, wlah müesssselerimirin bu noktayı gözden uzak tutmadıklarını Okuv- vetle tahmin ediyorum. Ancak böy- İle tâ mıntakalar icin ayni cinsin buşka başka nevilerini elde edip yer y ağıtıncava kadar o mahallerde köylüye - büsbütün soğumasından ise - kapalı kozaların ekirnini öğüd- lemek daha faydah olur, Yerli ka- pah koza pamuğunun iç piyasamız- da yorgan ve emsali işlerde aran- makta olduğunu ve binsenaleyh köylünün bir müddet için bundan faydalanmasının daha kolay oldu- ğunu da mnutmamak lâzımdır. Öğrendiğimize göre Bursa çevre- si Ege pamuk muntakasına ithal e- dildiği zaman Aknladan başka pa- muk ekilemiyeceği söylenmiş ve ka- pal kozaların ba kayıddan müstes- İn& olduğu söylenmediği için şimdi | bu rmuhite uygun gelen yerli kapalı | kozalarm zirnatine de girişilmekten | cekinilmektedir. Helbuki yerli ka- ekilmesi eldeki cesidi muhitin iklim ve toprak şart- İnnon uymayarak, zirai icabları ak- satvorsa, uyzun gelen kapak koza yı ekerek gene namuk ziraatine de- vam etmek imkânı vardır, Hattâ biz bu münasebetle diyece- Giz ki wlah müsesmerlerimiz memle- ketimizdeki amele vaziyetini, ve »- çk kersh o çesidlerdeki (Otoplarma müskülütrm nazar itibara alarak bu bakımdan çok enüsaid bir nevi olan yerk kapalı korayı da islah için ele almaları memleket icablarma o cok uygun bir hareket olacaktır. Bunun uzun yıllara muhtaç bir keyfiyet ol- ması, bir defn ise baslamaya mâni bir sebeb teşkil etmediği kanmatin- deyiz. Pamuk ziraatimizin dünkü duru- mumu, bucünkü ileri hekne eristir- mekte büvük bir rol oynamış olen Ziraat Vekâletinin wlah müessese- lerinden Klevland. Akala gibi esas cinslerin Hik mıntakaları uvgun ve- ni veni tiplerini beklersekle beraber, kanalı kozarı da hir kenaza atmayıp zerinde durulmasını temenniye şa- yan bir İş sayıyoruz. Taraman mantığın üstünde olarak İstanbulda de tamamen böyledir. mahdud, borcu yok denilecek kadar ile mukayesesi bile imrânsız. altını bu sularda futarken akılhlı! güsterebileceklerine biz inanmıyoruz, Birinc'kânun 3. Sözün lir — E Ekrem Talan WA ürkçemizde eçizgir ke sinin arabca mukabili hat kelimesinin kullanış yeri ne İd dar çok diye düşündüm: Tü, bu b ranm satırlarından, cehennemin sağındaki (hart ürüvel ya kadi » istiy #yen şimendifer hattnı, kısası de muayyen bir hatt: hareket tsk eder. Lâkin hüsmüh oleik sahibi ir, Sima ilmi mütehassları yüzü hatlardan bir insanın mahiyetini # pin İşi anlayıverirlermiş. O ilim © vaçtan düşeli avucun içinde hi dan geçmisi ve geleceği seçmek Ö ba moda oldu. Ve şimdiki nesil: Hattat dendi zaman, sülün nesih, talik, celi Sİ vani vs. yazan bir sanatkâr eğik el fahna bakan bir kimse anlıy©”. Gene bugünkü neslin arılvamsd” #ı bir hat daha vardır ki, divsn © dehiyatımızın, saki ile, mey ile, ve piyale ile, sık tekerrür eder Mm yularmdandır. Tüy-tün demeğe lir. Geçmis devirlerin bilmem hen eairi, bu hat kelimesi Bzerine en #öj zel inanlardan birini yapmıştır? eni Bu eski zamanda İmiş... olen. ve hat kelimesini. endarı de nasibi makammda ve | frenk Tyne Hibirlerine karekk kullana, olsak. peviamber orucundan narak hamtr isine, yağ yerlisi bol sekerli tatktaza wwdet eden # pik bayana söyle hinb ederdik” Seni asletmek icin hi mi Bayanım, şekline hak: Li mpi gi" Na İn Hattan bahsederken aklıma Xi di: Galatasaray lisesinde bir büt Nedense, - çocukluk zâhir - e muhterem zatı bir türlü çekik dik. Hattâ içimizden biri, ona, dg durmuş. hoca sınıfa geleceği lar tebeşirin van tarafı ile ve harflerle tahtaya yazardı: İste bu İzzet efendi bir gü? yi imtihana çekmek istedi: gö yle bakavrm molla! Adamcağız. meshur Recai de dini lerinin ösimlerini eksiksiz ve iğ düdeüz saymasını beklerken. ii de kalem yerine havvar kef icim hicbir sevin farkında © : Üç türlüdür, efendim. “tf müstakim. hattı münheni.. Ve münkesir! cevabını verdim. yözüme baktı. baktı da: — Halekaltahiil bakar, # Hil beşer! dedi idi.. baran, mektebdeki hattı bre di değistirmeme saik oldu. Nur | vatan | : imalâtı artıyo” Ota 23 (A.A) — Atlas deri çahşan tersanelerden ikincisi mada halen senede bir miyei yani tahminen 225 miyon iy imal etmektedir. Fakat bu imei? den güne artmaktadır. muavini Dryadale, imalâtın 4 sonbaharda atami haddini fım, fakat obüs imalâtmın İtir.. Bu arada tienret gemilerin! vi denizaltı hücumlarına KE hat hoesmız vardı: İzzet bu sera tezyif için su bobetil bertig «Geldi İzzet. gitti lezzet kaç türlü hat vardır? torunundan muhtelif yazi ben: Hiç #mutmam.. zavnllk ai Onun bu arr sözü, o tarihi, E, Eksen “Gi rı memleketlerde İngütere yer ras kıymetinde eslha ve Mİ gi Mühimmat imalâi umur azam) haddine varacağını yacak topların o imaline verilmektedir. m ye