16 Ekim 1940 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

l . . | Resimli Makale: Dünya tarihinde yer alan saylı bitabeler arasında en, “mühimlerden birini Ameriksnın yapıcılarından bi. ri olan Iheoln söylemişir. Getiys |burg şehrinde söylenen bu nutuk A. Yazan: Muhittin Birl merikanın mukadderatını tayin etti (Baştarafı 1 inel sayfada) | ve Amdrikallar arasında siyasi bir bir usulün teşekkül etmemiş olduğu | v4579t Olarak kaldı. Bu kadar mü - merkeğindedir. Türkçeye, o muhtaç | 27” Clmasna rağmen ancak 10 oüm. olduğu yeni kelimeleri nereden a - |/€dER ibarettir. İncağız, nasıl bulacağız? o Yahud,| Sözünüzü dinletmek mu istiyorsu - bazı kelimeleri değiştirmek (lâzım | 102 Herşeyden evvel fikrinizi ve mak- mı? Hangi kelimeleri değiştirmek |90dınızı bir iki nokta üzerinde teksif Ye değiştirileceklerin yerlerine ge. |©dNİZ. Sonra bu iki noktayı mümkün tirilecek olanlarını nereden ve na - | Olduğu kadar kısa ifnde etmenin yo. sil almak münasibdir? Bu mesele - |lunu arayınız. Zira dikkatini 6&me İer için henüz bir usul - tütkçenin | Stok kudretine malik olanı insan çok tarihi tekâmülüne uygun bir usul - |87dır. Böz kalabalığı arasında yarım mevcud değildir. sanat evvel işittiğini yarım #hat son - a Sözü dinletmenin yolu.. dez “ue Sözün kısasi Renk değiştirmenin Sonu Hergün Gramer tecrübe Kitabı E, Ekrem Talu ayanın biri, Beyoğlun berbere gidip saçların! i ka renge Fakat yal, nın ertesi günü saçları tutam Ud e yara İamış. Ve My iş düşmüş » kemeye., berberi, muzır ilüç mahküm edecek. Peki amma hibi: Mİ anarşi felâketinden kurtaracak sağ- * Tek bir misal vermek için, gra - Merin sayfaları arasından şunu alı- yorum: anbcanın bir vakitler İurufu saite ve hurufu samite diye ayırdığı ve sonradan bizim neslin sa- dalı ve sadasiz harfler diye bir de- Tece türkçeleştirdiği ıstılahlar, o bö kitabda Vokuller ve Konsonantlar!, olmuştur. Halbuki bu ıstılahlar için ben olsam Sesliler ve Sessizler da - meği tercih ederdim. Bugünkü türk. Çeniri bünyesine, ahenk tekâmülüne göre çok güzel iki Türk ıştılahı olan Sesli ve Sessiz kelimeleri dururken Avrupaya benzemek, o yukardaki Btılahları almak Türk benliğini kuv-! vetlendirmek değil, Tanzimat tak -| Tideiliğini yaşatmıya © çalışmaktır. Vaktile, Osmanlı nasl, yazarken, Ruganizeyt yazmış, Türk de konu- Hi şürken zeytinyağı demişse, eminim ki gramer istediği kadar Vokal yaz»! İİ sın, gelecek nesil ona sesli diyecek İ tir. Farzedelim ki, bu iki Avrupai kelimeyi almakla, istilahta Lâtin a- sıllarınn Fransa tarihinde süzül - müş olan Avrupai şekillerini dili - mizde yaymak ve yerleştirmek is - tedik, Güzel, Bu da bir fikir ve bir wsuldür. Fakat, o zaman da kitab- da başka bir kelime göze batıyor; Oynaklanma! Bu kelime de, frenk- çe Articulation mukabil olarak kul Tanılmıştır! Mademki Avrupah ol - mak için sesli ve sessiz gibi iki gü- zel ve canlı Türk kelimesini attık, neden dolayı ayni maksadla Arti - culationu ıstılah olarak kabul etmi- Ni yoruz? Bilhassa «Oynaklanmas bu- ün yayan bir kelime de değildir. d edilmiş bir kelimedir. (Bence bu kelimeyi şimdilik rahat bıraka. hım da gelecek nesil onu cilve mu - kabilinde kullanmayı dü: AÂyni zamanda Ar mesi yalnız d in bir ıstılah de - Bildir; teşrih ilmi de bunda hisse sar ir. Bunu bizim sıfat O olumık Articulaire şeklinde de kullanma - mız “mümkündür; o «Oynaklanman kelimesinin sıfatını «oynak» olarak mı kullanacağız? Görülüyor ki perhiz ile turşu a - Tasındaki tozad burada da göze çar- piyor, 5 Bununla beraber, Maarif Vekâ - İetinin bu tecrübe eserini ortaya at- ip ması çok iyi bir teşebbüs oluyor. Bu! İM sayede, daha ziyade ikmal caiz ol- ŞE muyan bir bahsin halk için lâzem! gelen hareket yapılmış demektir. Geriye şunu temenni etmek kalıyor: Memleketin bu işlerle mesgul ka - faları mevzun lâyık olduğu ehem -| Ü miyeti versin ve türkçeyi bugünkü! Tam bir tekâmül uselünün ne ola - cağı meselesini halleden bir neti - # ceye varsın. Çünkü bugünkü türkçe- , anlama ve anlaşma aleti ola -| © rak inkü osmanlıcadan çok geri bin ve Elektrik İdaresinin İ İ hükümetçe kabul olunarak Büyük! 13 eynen hatırlıyacak pek enderdir. İİİ Şehir Elaberleri Tramvaylarda izdihamın önüne geçilecek Mevcud arabaların 95 13 ü malzeme noksanindan depo- lara çekildi, ray meselesi, Üsküdar tramvaylarına şimen- difer hattı döşenmek ve Üsküdardakiler İstanbula Üsküdar tramvayları meselesi hallolundu İş Bankasile Evkafın 200 er I İ 100 bin lirası 15 senede ödenecek Belediye, Üsküdar tramvay ida- resinin satın alınması ve borçları -| nın taksitle ödenmesi hakkında bir kanun projesi hazırlamış bu proje Millet Meclisine #evkokunmuştur. Üsküdar tramvayların beledi - yeye devri için, Üsküdar tramvay| idaresi umumi heyeti anlaşma yolile tasfiye yapılmasını İstemiştir. Ta: . re, hissesi bulunan evkaf, İş Ban - kası ve elektrik ida anlaş - miş, evkafın nlazağı 200 bin, İş Bankasının da keza 200 bin lirao - Tarak kabul olunmuştur. Bunlar 15 taksitte belediye ta - rafından ödenecektir. Elektrik ida- resimin alacağı da 100 bin Hira ola - rak kabul edilmiştir. Bu da Üç tak- sitte ödenecektir. Kan davasının sebeb o'duğu yaralama vak'ası karara kaldı Çarşıkapıda bir Tokantada © Ali çavuş isminde birile, oğlu Musta - fayı katil. kasdi ile yaralıyan İbra - himin muhakemesi 2 nci ağircezada son safhaya varmıştır, Davanın dünkü celsesinde mü - dafansımı yapan suçlu vekili, 40 se- ne evvel İbrahimin ailesinden bir erkeğin, Ali çavuşun ailesinden bir kadını kaçırdığını, la bu vak'adan doğ günkü hâdiseyi doğurduğunu söyle miştir. Ancak, son vak'aya tamı men, Ali çavuş ve etrafındakilerin sebeb olduğu iddiasile, müekkilinin bernetini istemiştir. Davu, karara kalmıştır. Vali ve Heybaliadadaki yangin Belediye Pazar günü Heybelinda çamlıklarında çıkan yangın hakkın- kaldığını söylemek bile fazladır. Korkunç kir müzayede (Baştarafı 1 inci sayfada) — Suda ucuz amma, belli ol NE maz, talib fazla olursa yükâelir, Bu kısa muhavere Omünadi ile ME dostluğumuzu bir bayli ilerletti. Fır. İM satan istifade ederek soruyorum: — Peki bu dişlerin sahibi kim? — Bu tereke satışıdır... Zanne- dersem mahkeme marifetile satılı - yor... © — Demek burada ölülerin men- İkul azaları da satılabilir?., MW — Ne sandın ya... Elbette sa - Me tiler.. Bundan dört sene evvel to - pal bir ölünün varisi müteveffanm Bakıma ayağını bile getirip müza » yedeye koydu... Müzayede salonu kadınk erkekli meraklılarla hınca, hınç dolu... Mü- nadiler masslarının başına geçiyor- ler, camekânlarda © gördüğümüz Zümrüd küpeler. pırlanta yüzükler birer birer mezada çıkarılıyor, Nhiayet sira mahud dislere gel - di. Bir tellal bu dizleri sağa sela gös- tererek bafırmağı başladı: .— 170 hamçeç!,.» ” Ön sıralardan birinde oturan es inaf kılıklı iki kişi talib cıkelar ve beşer, beser arttırmağa basladılar. Nihayet dişler 270 kurusa bunlar - dan birinin üzerinde kaldı. “ Bu esnada dışarda benimle ek- İbablık tesis eden münadi vamma sokuldu ve mütcessir bir eda ile: da tahkikat yaptırmaktadır. Veli ve belediye reisi doktor Lütfi Kır - dar Ada yangını hakkında dün şun. ları söylemiştir: 4«—' Yangın hâdisesini tetkik et tirdim. Hâdise gazetelerde yazıl dığından çok daha küçüktür. Küçük bir fundalık yanmıştır. Bu arada o: beş çamın da “yaprakları yanmıştır. Bu çamlar fazla zarar görmemişti ve tekrar yeşerebilecek vaziyette di nakledilmek (suretile Belediye, tramvay idaresinin son zamanlarda bazı arabaları seferden çekmaesile, tramvay arabalarında ha- sl olan izdihamin önüne geçecek tedbirleri almak üzere tetkiklere başlamıştır. Tramvay idaresi şimdiye kadar muhtelif hatlarda işliyen arabalar - dan yüzde 13 ünü mecburen depo- İsra çekmiştir. Bunların yüzde yedi- si tramvay tekerlerlerinin bandaji- nın. cekimesi yüzünden, yüzde altı- sı da bandajları sağlam olduğu hal- da ibtiyat olarak depolara çekil - miştir. Bandajları eskiyen tramvay arabalarmın hariçten malzeme ge - linciye kadar, burada tamir edil - mesine imkân görülememektedir. Diğer taraltan tramvay hatların. daki raylar da gittikçe aşınmakta ve Havagazi fiatlarına | zam takarrür etti Belediye, havagazi fintlarının art- tırılması hususunda havagazi şirket- lerinin yaptığı müracaati tetkik et- mektedir. Şirketlerin bu istekleri be- lediye Fen heyetinde tetkik olun » muş ve son zamanlarda kömür fizt- larının yükseldiği nazan itibara e- lmarak bir mikdar zam yapılması kararlaştırılmıştır. Fen heyeti sustaki tetkik ve mütaleasını ron raporunu belediye reisliğine v miştir. Belediye reisliği zam ımikti rn belediye makine şubesi, muha- sebe, iktesad ve hukuk işleri mi dürlerinden mürekkeb bir komisyon da teabit ettirecek ve birkaç güne kurlar ilân edecektir, hallolunacak bunların yerlerine yenileri konula - imamaktadır. İstanbul tramyay ida- resi, tramvaylar idaresin - den ray İstemiş, fakat bu idarede de fazla ray olmadığı anlaşılmıştır. Yalnız Devlet Demiryollurında kullanılan şimendifer hatlarının Üs küdar tramvay hatlarında kullanı) - mağa müsajd olduğu anlaşılmız, bu hususta alâkadar makamlar nezdin- de teşebbüslere geçilmiştir. Bu te. şebbüsler müsbet bir netice verdiği takdirde Devlet Demiryolları ii resinden şimendifer rayları alına - rak bunlar Üsküdar tramvay hat - larına döşenecek, Üsküdar tramvay rayları da İstanbul tramvay hatla - nnda kullanılacaktır. Bu suretle İs tanbul tramvay rayların ray ihti- yacı kısmen giderilmiş olacaktır, Valinin şehirde yaptığı tetkikler Vali ve belediye reisi Lütfi Kır der son günlerde şehrin muhtelif simelarinde! tetkiklerde bulunmüş- tur. Vali mezbahada et nakliyat işi- ni gözden geçirmiş ve alınan kam- yonlar beğenmişir. Lütfi Kırdar Düşkünlerevindeki çocukları kurtarma yurdile bu ci - “İvardaki yolları da teftiş etmiş, Si- lâhdarağa - Azabkapı yolunun sa- —İhilden geçirilmek suretile 12 kile- metre olan uzunluğunu 5 kilometre- ye İndirmeğe karar vermiştir, Bu yo len inşaat o hazırıklarna Oyakında baslanacaktır. İSTER iINAN iSTER iINANMA Maarif Vekâleti liseler ve orta mektebler için (ana hatlarile Türk grameri) isimli bir kitab neşretti Çocuklarımız yeni ders yılında ba kitabı okuyacaklar. Kitab elimize geçti, bir göz atalım, dedik. İşte gördüklerimiz: Kitab, türkçede ismin altı halini şöyle tasnif ediyor. Nominatif (mü. cerred), o Akkuzatif o (Mef'ulün - bih), Datif OMef'ulünileyb), Lo - katif (Mef'ulünfih), Abimi (Mef'u- Tünanh), Genk? O (Muzafünileyb), ve zamanlar da şöyle tari! edilmek. $ tedir: Mazi Partisipi, Hal Partis Mâh.. Zarf olan rabıt sizaları da Gerundifler ismini almış. Buna ma. kabil, fiil ve Devileri bast labunlar, mutavaat tabanları, müşatekel ta. banları #nkitüf tabanları vessire olarak gösteriliyor, Bu işden çocuk. i ların deği, büyüklerin bile bir şey? anlıyabücceklerine ve bu awretle bir gramer vahdeli meydanı gele. büeceğini: ISTER İNAN iSTER İNANMA Ke nen «Son Posta» nın edebi telrikası: 7 YEŞİL TULUMBA Yazan: Ercümend Ekrem Talu Onu kötüleyip, alama bir damga ba-laline Saimi hedef ittihaz etti, Arka- muş.. beni dinlemedi.. yaktı, kızea- mp ta, hayatını ilelebed mekte, başka taraftan o çıkabilecek kısmetine engel olmakta mana, yok. du, Onun da arzusu tıpkı So- hime hanimınki gibi, Müjgân ME eleyip sık dokumağa, kılı kırk yar- mağa karar vermişti Acele işe şey- tan “karıştığını dair olan kanaati kurvvet Bulmuştu. Kendi kendine: — Ah! diyordu. Öldü, gitti; Al lah rahmet eylesin! Lâkin şu Besi- me hanım o vakit beni wk boğaz etti. Kaç defa: uKardaş! dedim; kız daha pek genç. Oğlun da öyle, Vaz- geç şu sevdadan!» Sanki içime doğ- zehirle- |sından, her vesile ile alıp tutüyor-) zızı Müjgüânın sıhbati de bozulmustu. Kadıncağız göz göre eriyordu. Onu Erkeğe âlicenablık yaraşır. Oncağız, | haliçte evlendirmek, Bekâr arkadaş-| bu hale koyao da, hislerineki k ettiği ile kalsın. Sen, efendi ol. Sen Il, talâk ta. yıldızımız banşamı-| lanndan biri vermekti, larda dolaşıyordu. Sehime hanıma Ufacık | rarsizlaktı. den sebeb soranlara: «Nikâh ta'he-| kasabada, genç kadının senası ağız-İ ne yordu, tatlik ettim!» cevabını verir. | misafir gelen kadınlar Müjgâna ak-| sin. Zaten, karı koza arasmda olup; Saim bu sözleri de makul bula) istiyenler vardı. Henüz Sehime ha-|aymı ayrı onu taciz rak, aynen yukarki cevabı vermişti. İbrahim efendi bunu alır almaz müsterih oldu. O. bir fena faraziyelere | kapılmıştı; Müjgüna cı gözü ile bakıyorlardı. Dull rağmen, onu, mn 6 Bıma sarih bir teklifte bulunan ol manuşt, Fakat çıtlatmışlardı. Ö ise ğuna İ den hortliyan muhayvvel « ulmsk | bunlar bazan hep birden, bazan da Gönlünü, düşüncelerini reye, hamşgi istikamete tevcih ede- gini kestiremiyordu. Güâh kocası, h meçhul muhatabı, ve gâh yet sevgili rlardı, Bu suretle bir ay gecti. İbrahim efendi, doğrusu, Müjgü- takım «fona | imical göstermiyor, birinci tecrübe-|na karşı, belki de aralığından daha ve |sinde sizi yanan evlâdliğmın bu) mültefit, daha alâkadar bulunuyon- evin içinde iyi bir gözle) defa tamamile bahtiyar olmasını ar- | du. Ömrünün sonbaharında değilse | rmaştu. Kahraman orduya verilecek kış hediyeleri Teşebbüs derin bir alâka uyandırdı, askerlerimize fa- nilâ, eldiven, çorap gönderil. mesi için hazırlıklara başlandı Parti müfettişi Reşad Mimaroğlu dün vali ve belediye reimi doktor Lülfi Kırdar ziyaret ederek asker ve sübaylara verilecek kış bediye - leri hakkında görüşmüştür. Vali asker v> söbaylara hediye toplanması teşebbüsüne vilkvet ve belediye teşkilâtmin azami müza -| heret göstermesinin temin olunaca-! ğmi bildirmiş ve bu hususta kay -| makamlıklara bir tamim gönder - miştir. Halkevlerinde asker ve sü- baylara hediye toplanması işine bu- günlerde başlanacaktır. o Askerlere “İyalnız yün fanilâ, yün eldiven ve yün çorap kabul edilecek, sübay - lar için de kapalı hediye çantaları hazrlanılacaktır. Taksim - Beşiktaş otobüs ücretlerinde tenzilât Belediye, Taksim « Beşiktaş otobüs. Jeti bilet ücretlerinde tensllât yap - muştır. Dünden itibaren tatbik olu — yan bu tengihta göre evvelce "1,5, 105, 11,5 kuruş olan bilet ücretleri 7, 9 ve 11 kuruşa indirilmiştir. EVLENME Bebak gümrük nazırı Hacı Hasanın kizı Hacer Kimyabia, Ankara Halkev. leri sekreteri Ali Rıza İnarlının oğ - Tu Mersin tcaret borsası komiseri Ter. fik İnanlının evlenme merasimi ev - velki gün Kadıköy belediye dairesin- de iki tarafın dosilarile icra edil. miştir. Tarafeyne s#üüdetler temenni edo- GE Şehir tiyatrosu Tepebaşında dram kıs. mında. Akşam saat 20,30 da OTELLO İstiklâl caddesinde komedi kısımında Akşam saat 20,30 da YALI UŞaAağıI RASİD RIZA TİYATROSU HALİDE PİŞKİN beraber Bu akşam Beyazıdda Marmara Sinemasında KARMAKARIŞIK wodvil 3 perde Beyoğtu Halk sineması 1 — Tarsanın intikamı: Türkçe 2 — Gansterler karşı karşıya. 3 — Kahraman süvariler larında evlenmiş olan Şehime mm çocuğu olmuyordu. Kocam ev- lâd düşkünü olnamakla beraber, €- vin içinde, sevgisini bölecek üçüncü bir şahıs olursa memnun olacaktı, Müjgânı, o ağır başlı adam, işte ya- vaş yavaş evlâd yerine koyuyordu. Aralarındaki yaş farkı buna mö- saiddi. Zaten İbımhim efendi, yap- tığı izdivaçtan sonra, kendisinden epey yaşlı bulanan Şehime hanıma ayak uydurmek, ona tatnamile kü- fâv olmak için gençliğe, kendi ihti- yarile, veda etmiş, gençlik tavırla- ını, heveslerini, sataretini ve hafif- ğini terkeylemişti. Bu itibarla, o Müjgüna: ne olacak? Eski hayrat yerine Eğ) çek mi? Fen, yumurtanın kıl bitirec, andülasyon" deceğinden çok korkarım. gelmez, gelse de eski i maz, Allahın yakıştırdığı bö kulun beğenmeyiğ dağiştirmi kışmasında ne mana var? Ne idi geçen seneler? yerlerde, balolarda, müsam: de, mavun, leyliki, tirşe, we plâtin renginde Baçlar görüy' « Sahibleri kendilerini bu heyeti p zelleşmiş sanıyorlardı. Halki erkekler onlara acıyorduk, oi kadının suyuna gitmek, ies” yalandan kompliman yapmak 9 müüzi lakin İski oldular — Aman, efendim! Ne # yaraşmışl, diyorduk. Erkeklerin böyle riyakârant lerine inanmamalı, o Padişah Deli ibtahim bir G4 günü selâmlığıa çıkmadan evel kalına inci dizdirmin. Bunu Ağ alan sadrazam hemen saraya Ef muş, huzura çıkmış. Terelelli vezirin? ef asıl? “diye sormuş. Y. mı? Vezir: — “Hayır efendim! YaksemMi7 Gülünç olumuşsanuz bilâkir. Bad etle sokağa çıktınız mı halk alay eder. pi Dese, Deli İbrahimin yaka Adamcağın cellâda teslim sig Sadrazam başka bir yol bale — Aman, efendimiz! demif- gi kıştı da söz mü? Afet gine Bu inciler, hüsnü cemali gabat bet kat revnak vermiş, Ben * bil değil, böyle dışarı çıkarıp ümmeye ai em, Kam korkarım. Buna rağmen ısrar Vr rursanız benim cesedimi çiğ” le geçeminiz. Yoksa ben, V tim padişahı isabeti ayne mar lnmam. Bu sözlerden memnun ole hâkan da, gözden korkarak. leri söktürüp o gün sokağt çilrmış, pi İşte biz, erkekler, çok def iy* dınlara o mdrazamın Vi tinde kalırız. Tabiatın het yaptığında vardır. Pek nadiren olmasa sibimize katlanmak, tabint maktan yeğdir. z gi O büyük ve eşsiz san'atkâf larımıza © acayib senkleri yl muş olsaydı tatbik çlerdi. Fg ğine bakılırsa, demek ki yal Hem, canım:. renk * deği saç bakımından olsun, kanssk j* zaç, ahlâk, seciye ç bei «Evlâ-(il dımla dediği züuman bu hitabda,'jl kendisi hiçbir yordu. Her sabah, Onma O kahvaltırını Müjgün hazırliyor, elbisesini o süpü- tüyor, o ütülüyordu. Aksamları da gene «üvey baban sım karşılıyan, elinden çıkın alan © idi. Bu se- tetle evin hakiki küçük hanımı ol aykırılık görmü ve