22 Ekim 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3
Hergün Halk Fırkasının Hataları M. ZEKERİY/ Halk fırkası geçen altı sene zarfında mühim hatalar yaptı. hatalar, onun tarihi rolünü unutturacak Okadar o büyüktü. akat fırka bu hataların ço- U, geçende o Ankara'da akdettiği umumi içtimalarda Müzakere ve tetkik etti, Bir kısmını kabül etti ve bunların ihine karar verdi. e Binaenaleyh bu hatalar üze- e durmayı faydalı bulmuyo- tum. Fakat Serbest Fırkanın kkülündenberi yaptığı bir kım hatalar vardır ki bugün Yalnız bunları tesbit ile iktifa #tmek istiyorum. * I — Halk fırkası, isti N etmek mecburiyetinde bu- iaduğu halktan uzaklaştığını «sâ anlamadı ve anlamak '€medi, “Fethi Beye İzmirde yapılan Dümayiş, Halk fırkasım alt €tmişti. Onlar Fethi Beyin ha a fena karşılanacağını, atta hakaret göreceğini tah- Min ediyorlardı. Hatta Fethi EYS İzmire gilmemeyi İavsiy& mişlerdi. e Fethi B. gitmek- ısrar edince halkın, ieyhte nümayiş yapmamasını he için tertibat alınmak xe İzmire emir verilmişti. Serbest fırkanın teşekkülü- de ,Müsaade edildiği zaman a bu kanaat vardı. a albuki hadisat tamamen mi ispat etti, in Halk fırkası o kadar halk- dere uzaklaşmış, (halkı Oo C€ tanıyamaz bir hale Kelmişti. * 2—Halk fırkası murakabesiz ani tenkıtsiz idareye, altı in halkın heyecan ve tezahu- Yatına hürmet etmesini bilmedi. bu hürmetsizlik psikolojik ir hata idi. İzmir'de nüma- Yileri cebrile bastırmıya kalk. hi, mukabil nümayiş terti- © tevessül etmek o halkı Ret Bu sebeple halk, z m biraz daha soğudu ve az daha uzaklaştı. e Teka İntihap esnasında Halk e ayni hatayı tekrar etti. bak hap e er » ası altı > lir“ bulunduğu imtiyazlı kalmak terketmiye (o mecbur bakyak endişesile halkın bu ti, serbestçe istimal etme- atım ade etmedi. a isi azanması şartile her Vürlü kanunsuzluğa, her türlü Yaizluğa göz yumuldu. Hatta Sildi yerlerde halka hakaret Vasıtaj Takip, (tevkif | gibi Bu ara müracaat olundu. kolajı, zda hareket te psi- Bez yer hala idi. e İsmek, lk rm ni e NO a elbette muhabbet 'eccüh uyandıramazdı. teşekkülüne müsaade Tile likeme zade kendi ihtiya- Merbur etti, Biyegikat teşekkülünü memnu- ıladığı Serbest fır- * Beka, Halk Fırkası Serbest wi Ba Hadisat onu buna tok serbestçe © çalışmasına Bangin irakmadı. Önüne ka- İle, eğri kanuni birçok ha- ağla Serbest fırka daha “a çalışamıyacak bir kay Etil. Bu suretle hak İS İmkşinu serbestçe ifade- a bırakılmadı. Vİ Mary, Fırka, azalarndan ba- Ml Cümburiyet prensipi- İ, den, şahsi menfeatlerine Buzüsamaka e istiyen- ği fırkanın mevki ve u kendileri için basa- olanlardır. Bu su- in içinde halka bakan imtiyazlı bir e ir, Bu sınıf ir zaaf eseri N a 1 — Ban kimseler hayata atı- hrken servetlerine güvenirler. Pa- raile her işin yapılabileceğini zannederler, Fakat para birgün bilinmiyen bir sebeple mahvola- | bilir, 2 — Banları yalnız kabiliyet. lerine veya ihtisaslarına güvenir- ler. Fakat bunlar ekseriya kabili- yetlerini işletmek için sermayeye muhtaçtırlar. O vakit sermayenin İ esiri olurlar, 3 — Bazıları seciyelerine ve iradelerine güvenirler; fakat insan ne kadar kuvvetli olursa olsun bazan hadiseler ve bayat kar- şısında mağlöp olabilirler. 4 — Hayatta muvaffak olmak için bütün bunları bir arada bulundurmak lâzımdır. Ne yalnız kabiliyet, ne yalnız seciye kâfi değildir. BUGÜNÜN TELGRAF HABERLERİ Fevzi Pş. Ankaraya Avdet Ediyor Tokat, 20 (H. M) — Büyük erkânı harbiye reisi Fevzi Pş. burayı teşrif etti. Sevinçle kar- gılahdı.. Merasim yapıldı. FIRKA DEDİKODULARI: Son Neşriyat İle Fethi Beyin Alâ- kası Var Mıdır? Birkaç gün evvel Serbest fırkaya taraftar görünen bir güzele: Reisicümhur o hazretlerinin Zaruret hasıl olursa ve millet temayül gösterirse Başvekâleti deruhte buyuracakları hakkın- da vaktile vaki olan beyanat- larını hatırlatmış ve şimdi bü zavuretin hasıl olduğunu söy- lemek istemişti. Biz bu yazı münasebetile sütunlarımızda sormuştuk: —Telkin eseri midir, demiş- tik. Hükümet gazeteleri ise bu suale cevap almadan bahsedilen yazıyı Fethi Bey tarafından telkin edilmiş far- zetmişlerdi. Buna göre müta- lea yürütmüşlerdi. Fakat bu sabah (o makalenin muharriri ayni mevzua avdet ederek sualimize cevap vermiş oldu: —Evvelâ tekrar teyit ederiz ki neşriyatumız şahsi mütalea ve kanaatimizden ibarettir. Bu- nu S$, C. fırkasına hücum ve- silesi o addedenler, (o müessif çıkmazlara sapıyorlar.,, “cüm- lelerini yazdı; diğer taraftan Fethi Bey de: “ Bu fikri herkes gibi bizde gazetelerde okuduk, 5.C, fırkası bu fikirle katiyen alâ- kadar değildir, dedi. Mesele de bu şekilde kakiki mahiyetine irca edilmiş oldu. Fethi Beyin Davası Serbest fırka lideri Fethi Beyin, hakkında hakaretâmiz sözler | söylediği için Bursa valisi Fatin Bey aleyhine dava açtığını yazmıştık. Fethi Bey maddi ve manevi zarar olarak validen (25) bin lira istemektedir. olmakta devam etmektedir. K İşte, intihabatta kazanmış olmasına rağmen, Halk fırkasınm kuvvetlenememesini, halkın için- de eski muhabbeti temin ede- memesini intaç eden sebepler bunlardır. Halk fırkası her şeyden evel halka ve halkın muhabbetine istinat lâzımgel- diğini anlamadıkça, ve bunu temin edecek surette hareket etmedikçe bugünkü zayıf vazi- yetinden kurtulamıyacaktır, Antalyadaki Hadisenin İç Yüzü? Adliye Makamatı Vazi- fesini Bihakkın Yaptı.. (Baş tarafı 1 nel sayfada) ii Bu hadise, vali, meb'us ho- ca Rasih ve Sami Beylere bunları Serbest fırka aleyhine tahrik eden Halk fırkasının birkaç kişisinin tertibatlarile vukua getirilmiştir. Fakat halk gene atılan silâhlar, ve istimal edilen süngülere rağmen vazi- yetlerini ve kuvvei maneviye- lerini kat'iyen bozmamakla be- raber “Yaşasın Gazi, yaşasın adalet, kanun ve Serbest fır ka,, diye bağırarak haklarını talep eylemişlerdir. Halkın yegâne günah ve kusuru yalnız Serbest fırkaya reylerini vermek ve ona taraftar olmaktan ibarettir. İntihapla yapılan kanunsuzlukların. hesabi yoktur: Bunlar tesbit ve zap tedilmiştir. Halkın metanetini gören Vali Beyefendi, merkez ocak reisi Burhan Beyde dahil olduğu halde 17 arkadaşımızı hapsettirmiştir. Bununla da hiddetini teskin edememiş, dükkânların Oka patarak rey vermiye gelen ahaliden de yüzü mütecaviz vatandaşlarımızı tevkif ettir- mişti. Hatta belediyeye rey vermek için giden Serbest fır- ka adamları reylerini istimal etmeden “son de dükkân kapatmışsın,, diye polis tarafın- dan yakalanarak nezaret altına alınmışlardır. Bu yolsuzluklara şahit ve bakikaten vâkıf bulunan Ar talyanın adliyesi derhal kuvve- tini ve kudretini göstererek işe vazıyet elmiş, gece yarılarına kadar: muhakemelerini icra etmiş ve neticei mubakemede halkın belediye önüne toplan- "İnasinın (o tecemmu kanununa mugayir bir hareket olmadığı ve hadiseye halkın değil, va- bön aibüböyet1Wordiği “ka naatini hasıl ederek arka laş- larımızın serbest bırakılmasına karar ver, 5, vaziyeti tasrih eylemiş olduğu halde mahke- ,me kararlarının infazına hiçbir kuvvetin o mani Diğmyei aşikâr iken vali beyef. bilâ sebebi kanuni ve gece yarısma kadar arkadaşlarımızı bırakmamış ve mahkemenin bu kararını dinlememiştir. Gece kendilerine haber ve- rilen ağır ceza reisi Sadık ve Müddeiumumi Beyler tekrar işe vazıyet etmiş ve makine başına giderek Adliye Vekâ- letine meseleyi anlatmıştır. Cevaben gelen emirde mah- keme, kararına itaat edilmesini İster İnan, İster İnanma! İstanbul ve İzmir inti- | zarfında sandıklara ceman habatı bitti. Ve bermutat | (1600) küsur rey atıldı. Halk © fırkasının neticelendi. Bu netice hem gayet tabii hemde gayet gayrı tabii idi. Çünkü intihaba- | tın serbest olmadığı âşi- kârdı. Size bunu bir iki rakkamla söyliyebiliriz : İzmir'de intihabın tem- didine karar verildiği gü- ne kadar Serbest fırka lehine (19000) rey atılmış- tı, Halk fırkası için atılan | reylerin mıkdarı da (2000) kadar birşeydi. İntihap müddeti temdit lehine | Fakat bilinemez nasıl oldu? İNe sihirdir ne keramet el çabukluğu marifet ka- / bilinden şöyle bir netice ilân edildi: Halk fırkasının (14,624), Serbest fırkanın (9.960) rey kazandığı gö- rüldü. İstanbulda da buna ben- zer rakamlar gösteriyor- lar. Bu rakamları görmek için birinci sayfadaki ma- lümatı okuynuz. Bu malü- | matı okduktan, rakamları i mukayese ettikten sonra, artık intihabı Halk Fırka- edildiği bir hafta müddet | sının kazandığına: İster İnan, İster İnanma! | Tasfiye Başlıyor Sigorta Komiserleri Ne İş Yaparlar ? Ankara, 21 (Hnsusi)— İktı- sat vekâleti Halk fırkası diva- nınca sigorta komiserliklerine I yüksek maaşlarla tayin edilen ve aldıkları maaş miktarları hakkında dedikodular yapılan daimi sigorta komiserlerinin tasfiyesine kat'i surette karar vermiştir. Keyfiyet Halk fırkası divanma da yazılmıştır. ve mevkufların tahliyeleri lâzım geleceği ve Vali hakkında da tahkikat yapılarak evrakının gönderilmesi bildirilmiştir. Bu nun üzerine arkadaşlarımız tahliye edilmişlerdir. Fırkamız efradı kamuni yol- lardan yürümekte sükün ve asayişi mubil hiçbir harekete meydan vermemektedir. te intihap gerek Antal- ya merkezinde ve gerekse kazalarımızda bu suretle gayri kanuni şekillerde cereyan et- miştir. Müracaat etmedik ma- kam (kalmamıştır. £ Bilhassa Dahiliye vekâletine vaki mü- racaatlar hiçbir semere ver- memiştir. Dün Relisicümhur Gazi Mustafa Kemal hazret- lerine de arkadaşlarımız tara- fından mufassal bir telgraf keşide edilmiştir. Encümeni vilâyet azasından Sanirli zade A. Rıza Diyecek Yok Bir Kadın, Muavinin Tabancasını Aldı Unkapanında oturan komi- ser muavini Arap Selim Ef. dün akşam kör kütük sarhoş olmuş ve ayni evde oturan bir kadına taarruz etmiş, fakat birşey yapamamış. Çünkü kadın güçlü, kuvvet- lidir, muavinin kendisini kor- kutmak maksadile — çıkardığı tabancayı elinden alarak mer- keze teslim etmiştir. Selim EF. hakkında tahki- kata başlanmıştır. Teneke Dişler Bu İşi Yapan Sahte- kârlar Varmış Sirkecide bazılarının kendi- lerine dişçi süsü vererek otek lere gelen Anadolu yolcula- rını ve askerleri iğfal edip sarı tenekeden diş yaptıkları etibba odasına şikâyet ve ihbar edil miştir. Oda bunlar hakkında takibata başlamıştır. Sözün Kısası Siyasi i Muvaffakiyetin Şartları “ Bir adamdan bahsediliyordu, herkes o aleyhinde © söyledi: Cahildir, dediler; küstahtır, de- diler; kurnazdır, müfteridir, jur- nalcıdır, dediler; (o kabadayı- dır, dediler; dalkavuktur, de- diler; burnu koku alır, ertesi günkü havayı hisseder, dediler; safsata yapmasını bilir, dedi- ler; şirrettir, söz söyletmez, de- diler, Ben sordum : — Şimdi ne iştedir? — Boşta. — Parası var mı? — Yoktur. — Öyle ise yanılıyorsunuz. Bu adam hakkındaki fikirleri- nizin çoğu yanlıştır. — Niçi? — Bu saydığınız meziyet- leri haiz olan bir tek adam yoktur ki boşta ve parasız olsun. İçimizden biri başım salladı: — Bu kusurlarını gizleyip tamamile aksini gösteremediği için muvaffak olamıyor, dedi. ugünün Mese lelerinde (Baş Yiarafı 1 inci sayfadaj a lâtife olarak bu reyi de kazan- dığını söyledi. — Nasıl? Dedik? — Bizim hizmetçi bana rey verdi, dedi. Fakat Kadıköy intihabatın- da Taranto Efendinin bir rey bile kazandığı görülmüyor. O halde bu rey ne oldu? * Beşiktaştan müstekil nam- zetliğini ilân eden müsail namzet Sabri Bey, intihap esnasında ameleden yüzlerce rey aldı. Fakat intihap netice- sinde (Mehmet Sabri Beyin yalnız (11) rey aldığını görü- yoruz. O halde diğer amelenin verdiği reyler ne oldu? * Serbest fırka Beyoğlu ocağı, yalnız Galatada kendi lehle- lerine (2000) küsur rey veril- diğini tesbit etmiş. Fakat Ser- best fırkanın bütün Beyoğlu mıntakasından kazandığı rey bu yekünu doldurmadı. O hal- de bu reyler ne oldu? * Bu misalleri daha tezyit edebiliriz. Fakat şimdilik kat'i surette emin olduğumuz bu rakamları zikrile iktifa edelim ve intihap (oencümenlerinden cevap bekliyeduralım. Bir Köşkü Soyacaklardı Dün gece sabaha karşı Fe- neryolunda (Tahsin (paşanın köşküne lâz kıyafetli altı kişi girerek bekçi Nuri ve Bekiri tabanca ile tehdit etmiş, her ikisini de bağlamışlar. Baskın- cılar köşke doğru gittikten sonra Bekir ve Nuri bağlarını çözerek o civarda bulunan bağ bekçilerine haber vermiş- ler. Bekçiler tarafından atılan silâbtan korkan hırsızlar bir Şey alamadan kaçmışlardır. Fransız Nazırı Geliyor.. Fransa ticaret nazırı Mösyö Flanden bugün şelrimize gele- cek, yarın Ankaraya gidecektir,
