30 Eylül 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 5
Hergün Halk Fırkası Devletçiliği Nasıl Anlıyor? M. ZEKERİYA Halk fırkası devletçi bir fırka olarak ortayâ çıkmıya başladı. Fakat - “Devletçi,, tabirinin ihtiva ettiği muhtelif sistemler vardır. Halk fırkasının bu. ta- birden ne anladığını bilmiye ihtiyaç vardır. Dünyan muhtelif memleketlerinde devletçilik Mmuhtelif — şekillerde — tatbik edilmektedir. * İtalyadaki Faşist idare dev- let — birsisteme istinat eder. İlalyadaki devletçiliğin manası devlet için devlettir. Yani dev- letet her şeyin fevkindedir, ve herşey devlet içindir. Bu, bir nevi otokrasidir. Bütün hükü- met makanizması, bütün milli teşekküller devlet menfaatini temin için çalışır. Fertlerin ve halkık menfaati mevzubahis değildir. Bu tarz devletçilik istibdada mütemayildir. * Almanyada Harbi umumiye kadar hüküm süren sistem de devlet için devlet sistemi idi. Millet değil, devlet hâkimdi ve devletin bu hakimiyeti gene devletin menfeatini temin için- di, Harpten sonra Almanyadaki devletçilik biraz itidal kespetti. Devletin müdahale — ettiği- ve fertlerin ellerinden aldığı teşebbüsler çoğaldı. Fakat dev- let otoritesi herşeyin fevkinde dgnıkhn çıktı. Devlet soysaliz- mine mütemayil bir şekil aldı. Devlet için :evlut sitemi de lberalizm kadar geri ve ondan daha ziyade modası geçmiş bir İdare tsulüdür. Önun ytae devlet kapitalizmi, ondan son- ra da devlet sosyalizmi hüküm sürmiye başlamıştır. Devlet kapitalizmi, hallan ümumi menfaatlerine hizmet eden iş ve teşebbüslerin dev- let tarafından yapılmasını is- eder. Şimendifer, su, Baz, elektrik, tramvay gibi Umumi hizmetlere teallük eden teşebbüsler devlet sermayesi ile Yapılır. Fakat devlet bunları halka ucuza maletmekten 2i- Ç*'la menfaat kasdile yapar. 'alnız bu defa hususi bir mü- &sese yerine delet kâr eder. * Devlet sosyalizmi devletçi- 'îiill €en son ve en doğru şek- lidir. Bu sistemin hâkim olduğu Yerde âmmenin menfaatine ta- allük eden bütü hizmetler Devletin elinde bulunur. Bu kabil teşebbüsleri ferllerin ti- et kasdile yapmalarına mü- Sande edilme!. Devlet halka Hirdetr olmak için bu teşeb- kendi sermayesile ya- temindir. Bu sayede hizmetlerden bütün halk bahasına istifade r SON POSTA , L Resimli Makale * Mücadele Beşikten Mezara Kadardır x« , ı Siz : A DU l 1 — Türkiyede birçok insanlar otuz beş- geçtikten sonra yalnız rahatlarını mücadele kabiliyetlerini kaybederler arlar. 2 — Avrupada ihtiyarlar bile titiz, faal ve ateşlidirler İtiraz ederler, bağırırlar, en çetin mücadelelere atılırlar. istirahat dı eğil,yeni lanmak için istirahat ediniz! 3 — Beşikten mezara kadar mücadele! hakiki bir insanın vezifesi. îıt irahat için bir. meadeleye hazır- İnanmayınız 1.. |Vilâyetler Belediye İntihabından Memnun Değil! Soyg—uncu]uk Her Taraftan Bir Şikâyet Sesi Geliyor.. Dahiliye Vekâletinin Emirleri De Tesirsiz Kalıyor.. Aydın, 29 (H.M.) Z Belediye intihabı münasebetile tehad- düs eden vaziyet değişmedi, Vilâyete ve Dahiliyeye yapılan şikâyetlerden de bir netice çıkmadı. Halk intizardadır. 'u"iî' 29 (H.M.)— Serbest fırkanın Dahiliye vekâletine gönderdiği protesto, Vekâletten tahkiki emrile Vilâyete geldi. Vilâyet te bu protestoyu Belediyeye- göndermekle iktifa etti. Yani vaziyet eski şeklinde kaldı. Malkara, 29 (H.M.) — Malkara belediye intihabı tes- Sabık Vekil Şakir Bey Banka Müdürü Olacak Değildir.:: Ankara, 29 (H.M.) — Sabık İktisat vekili Şakir Beyin Devlet bankası —müdürlüğüne tayin edileceğine dair İstanbul ga- zetelerinde bir Ankara tel- hayret uyandırdı. Bu haberin bizzat Şakir beye taraftar olanlar - tarafından çıkarılmış olması çok muhtemel görüldü. İsmet Paşa, kabinesine yeni bir kuvvet vermiye çalışırken, Devlet bankası gibi varlığımızın can damarı olacak bir müesse- senin başına Şakir Beyi getir- meyi düşünemez. Bu makama gelecek olan her halde banka işlerini ibti- sas derecesinde bilen bir zat olacaktır. Haberi tekzip ediniz. İntihabat Mahkemeler Yarın Ka- rarlarını Verecekler İntihap faaliyeti devam e- diyor. Artık reylerin verilme- sine beş gün kadar birşey kaldı. Cetvellerden anlaşılıyor ki İstanbulda rey vereceklerin miktarı (260 - 300) bin kişi olarak tahmin edilmektedir. Listelere itiraz edeceklere intibap encümenlerine müra- caat için verilen — mühletler bitmiştir. Belediye encümeni- nin kararlarına itiraz edecek- lere verilen —mühlet te bu akşam bitiyor. Yarından itibaren mahke- meler, altı gün zarfında müra- caallara ait kararları vermiye başlıyacaklardır. Mahkemelere vaki müracaatlar binden fazla tahmin edilmektedir. İntihabat münasebetile Da- hiliye vekâletinin bir tamimi gelmiştir. Bu tamime göce yeni belediye — kanunu iyi okunmalı, intihabat ahkâmı ona göre kusursuz tatbik edil- melinir. Bir Amele Parmakla- rını Kaptırdı l Mahmut ve or- İRTİHAL Resimli Ay mecmuası başmü- rettibi Hayri Muhtar B. arkada- şurız İle bahriye kıdemli yüzbaşı- larından Bahaeddin Beyin valdesi esbak Gazhunei amire müdürü İzzet efendinin valdesi Kozlucalı zadelerden hafız Ayşe Hanım dün Kadıköyündeki evlerinde — irtihal €etmiş ve cenazesi bugün Karaca- ahmet kabristanında Allahın rah- metine tevdi olunmuştur. Arkada- şımıza ve ailesine taziye beyan ederiz. bit edilen günden bir hafta ';ınıınyı tehir edildi. Belediye kanununun 31 inci maddesi jsarihtir. Vaziyeti ehemmiyetle nazarı dikkate arzederim. Hasan HALK FIRKASININ KAZANDIĞI YERLER Neveli, Sivrihi: sekiyeler Si hlser, Say İneboluda Yeni Fırka İnebolu, 25 (Hususi| — S. Ç fırkası idare heyetinden dör? aza istifa etmişti. Fakat bu ilk tecrübeden sonra yerlerine se- ciyelerile tanınmiş dört münev- ver genç seçilmek suretile heyet takviye olunmuştur. Fır- kanın kaza teşkilâtı tamamlan- mıştır. Aza miktarı şimdilik beş yüzü geçmiştir. Yeni fır- kaya rağbet ve teveccüh çok fazladır. Tecavüz Kumkapıda balıkçı Hasan, kayık içinde 15 yaşında Sefere tecavüz — ettiğinden yakalan- mıştır. Seyitgazi, Çubuk, Talanda, Akseki kaza ve ... m.rı L ati Yeni Fırka Tokatta Tokat, 28 (Hususi) — Ser- best fırkanın Tokat merkezi açılmıştır. İdare heyetine: Dr. Remzi, Sadıkzade Sıtkı, Çu- bukçu zade Fevzi, eczacı Na- ci, Süleyman Baş zade Ali, İsper zade Mustafa, İnce ağa zade Emin, Servet, Hacı zade Mehmet Beyler - seçilmişlerdir. Açılma merasiminde Seyfettin ve Fevzi beyler birer nutuk söylemişlerdir. Şoförler Cemiyeti Umumi Kâtibi Şoförler cemiyeti umumi kâtipliğine mülkiye müfettişle- rinden Aziz B. inha edilmiştir. İster İnan, İster İnanma! Serbest fırka henüz teşekkül etmişti. Galatada Nazlı handa bir daeire tuttu. Gazete fotoğrafçı- ları, resim almak için ha- nın önünde duruyorlardı. O sırada oradan sarıklı bir adam geçiyordu. Hü- kümet gazetecilerinden bi- rinin fotoğrafçısı, bu imam efenâinnı.:ğrn::ıi gazetesine götürdü. Ga- zete bu resmi hem bastı hem de altına : “ Serbest fırka imamlar ve softa- larla Orn azdı. Ş, Haa d Cui antepte — çıkan bir ga- zeteden naklettiğimiz şu satırları okuyunuz : BELEDİYE NAMZET LİSTESİ *“Halk fırkasinca tan- zim ve tabettlirilen İiste 65 zattan müörekkep olup pek güzel tertip edilmiştir. Bunlardan 13 — tanesi medresede yüksek tahsil görmüş Kâfiye, Câmi, isa- guci, Şemsiye okumuş a- damlardır. Hatta dört tanesi tekmili nüsba etmiş mezun ülema ve beyar sarıklı selâtin camilerinin imamıdır.,, İster İnan, ister İnanma! Yozgaüi; Vergi Tahsildarını Soydular Üç Bin Lira Aldılar Yozgat, 26 i) — Ma- liye tghıildıiıı(um efen;ı' nahiyesinin ılvar köyünde eli ake şam köyün camiinde yatarken içeriye altı kişi girmiş, tahsil- darın Üstünde hazineye ait (8114) lirayı alıp gitmişlerdir. Şüphe üzerine beş kişi ya- kalanmıştır. Mahmut Ekrem Bey Gazi muallim mektebi eski müdürü fizikçi Mahmut Ekrem B. Pertevniyal mektebi müdürlüğüne — tayin edilmiştir. Günün Tarihi ( Baş tarafı 2 incl sayfada | GRRÜMLE SA EMNİYET SANDIĞININ TİNLES! 1 NEiye AAA gene İhtilâf zühur ettiğinden Emniyet sandığı İle aktolunan mukavele fesh- edilmiştir. Bu suretle belediye fon beyeti oraya nakledimiyecektir. TEK TAKSİ İÇİN MÜRACAAT YOK förler belediyenin tek taksi hakkındaki talimatnamesini kabul etmiyorlardı.Fakat heaüz belediyeye bu yolda bir müracaat vaki olma- mıştır. Reis muavini Hâmit B. bu hususta bir muharririmize: — Müracaat etmediler. Esbabı mucibe gösterilsin icabina baka- rıx, demiştir. ADA ÇAMLARININ ÖMÜR- LERİ KALMADI DENİLİYOR ları belediye tarafın- edilmektedir. kuruyan dallar kesil- imdi yeni fidanlıklar tesis edilmektedir. Bazı mütehas- lediklerine göre bu ikmal ayıklanmı miştir. etmişlerdir. BELEDİYE MECLİSİ PER- ŞEMBEYE TOPLANACAK Camilyeti belediye perşembe günü toplanarak bazı işleri müzakera öde- cektir. Cemiyeti Belediye dün toplanmış ve okiruva larifesini tasdik eimiştir. HALK FIRKASINDA YENİ TAYİNLER Ankara, Halk fırkasının idare heyetine meb'us olmıyanların da alınması — tekarrür ettiği malümdur. Bu karara tevfikan heyete alınmak üzere Liman şirketi müdürü Hamdi ve sabık Tah- ran sefiri Memduah Beylerin isimleri zikredilmektedir. “RİST, NE DİYOR Taymis gazetesi maliyemi- zin vaziyetini - tetkik etmek üzere bir müddet Ankarada bulunmuş olan mütebassıs M. “Rist, in verdiği raporun hü- lâsasını elde etmiye muvaffak de x: in bu bülâsadan an- lışâm e göre paramızın istikrarı İâı: u'İ!“r:ı henüz mü- sait değildir. Türkiye alacak- | hlarile itilâf etmelidir. Sözün Kısası | Ruyamd.a—_ Gördügüm Adam | Dün gece Halk fırkası, bir insan şeklinde, ruyama girdi. Fakat, yözü gözü bağlı, eli ayağı titriyen, koltuk değne- gile gezen, hasta, sakat, bit- kin bir insan. Kirk yıllık: ahbabımmış gibi yanıma yak-ı laştı: — Başıma gelenleri sorma, dedi, gözlerim adeta görmez oldu. i — Hayrola, neden? Diye sordum. — Yedi senedir karanlıkta' yaşıyordum; Fethi isminde biri geldi, oturduğum yere öyle şiddetli bir projektör tuttu ki, ışığın fazlalığından gözle- tim kamaşıverdi, bazı “ âsabı basariye ,, harap olmuş, artık iyi göremiyorum, — galiba dâ yakında da hiç —görmiyecek- mişim. Bana şimdi takma göz takacaklar. — Peki, çenenize ne oldu? — Çenem değil, dişlerim.. Hepsi çürük içinde. Şakir B. isminde —bir dostum bana şeker yedirdi, bütün dişlerimi çürüttü. Şimdi bir takım diş yıphn(lomıı. . — Vah vah... ya bacağınız- da ne ovır? ü ae mu sorma" p rekler acısı.. Bir gün Ky:ıuî'ın hat- tında — duruyordum, ejderha gibi bir şimendifer — geldi, bacağımın birini götürdü, öte- kini de ezdi. Şimdi bir takma bacak yaptırıyorum. — Dostlar başından irak.. Ya bu göğsünüzdeki sargılar ne oluyor? — Âh.. Ne sen, sor ne ben söyliyeyim; trenin altında kal- dıktan sonra beni mutemetlerin sırtına — verdiler, —bunlar da beni yere düşürdüler, kabur- süm de tedavi altında: Ben, gazetelerde okuduğum * Halk fırkasında ıslahat ,, keli- melerile bu canlı cenaze ara- sındaki münasebeti idrak etimek üzere iken, muhatabım biraz dirildi: — Hamdolsun, dedi, sıhha- tim yerinde.. Akşamları otuz dokuz buçuk kadar hararetim var ama, zarar yok, demir gibiyim. Çünkü başıma birşey olmadı. Bu kadar felâketten sonra, insanda âsap ve dimağ na- mına ne kalabileceğini sora- caktım, — varzgeçtim, âfiyet te- menni ederek uzaklaştım. FATİK-MARBİYE- Peyami Safanın En Son Eseri Yakında “İmdat Geliyor, İs- mindeki tefrikamız bitmek üze- redir. Ondan sonra edebi bir roman tefrika edeceğiz. Bu eser, Peyami Safanın Fatih - Herbiye ismindeki romanıdır, Eski ve yeni devrin tezadı içinde, kahra- manlarının geçirdiği ruht / değiş- meleri tablil eden bu romanda, kadın ve erkek bütün karilerimiz kendilerini alâkadar eden unsur- ları bulacaklardır. Fatih - Harbiye, genç bir kızın hem kendi kendisile, hem sev- diği adamla, hem de ananelerle mücadelesinin hararetli ve heye- canlı bir. hikâyesidir. Bu ruhi mü>adelenin dekoru içinde, şark ve gerp bütün manzaraları ve âdetlerile görünür. Bu itibarla, Fatih - Harbiye romanınca, hem kuvvetli bir aşk ihtirası, hem de bugünkü Türk cemiyetinin tas- viri vardır.
