12 Eylül 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 3

12 Eylül Hergün Hükümet Hangi Kuvvete İstinat Eder? M. ZEKFRİYA Otokratik hükümetin isti- matgâhı (o doğrudan (o doğruya ükümdarın iradesi ve emri altında bulunan silâh kuvve- ir, Otokraside yalnız hükümet edenin arzusu hâkimdir. Hü- kümet edilenin bis ve fikirlerine Muracaat ve hürmet edilmez. Hükümet edilen arada sırada tazyikten muztarıp olur, biraz umıldamak isterse, o vakit Onu silâhla susturmak için kuvvete muracat edilir. Çünkü otokrasinin mesnedi silâh kuv- vetidir. * Demokratik idarede hükü- metin istinatgâhı halkın serbest surette ifade edilmiş arzusudur. Hükümet eden, hükümet edi- lenin arzu ve muvafakati ile iş örebilir ve mevkiinde dura- ilir. Demokraside halkın ar- Zusuna muhalif hareket edile- mez ve halkın arzusunu serbestçe ifade etmesine mümanaat olu- Bamaz, Aksi takdirde hükümet kendi mesnedini yıkmış ve istbdada kaçmış olur. Kuvvete dayanan ve emri altında bulu- | nan silâh kuvvetine istinat ederek yaşıyan bir hükümet demokratik bir hükümet ola- maz, * Halk arzu ve iradesini, ser- best surette intibabata iştirak ederek rey vermek suretile izbar eder. Bu reylerle intihap edilen millet vekilleri halkın arzu ve iradesini temsil ederler. Fakat iki intihap arasında pen Zaman içinde ortaya ir takım hadiseler ve yeni fikirler çıkar. Bu fikir ve ha- diseler hakkında halkın fikir ve kanaati efkâri umumiye şeklinde tecelli eder. Efkârı umumiye halkın ida- re üzerindeki kontorol hakkını sessiz ve sedasız bir surette ifa eden gizli bir kuvvettir. Halka istinat eden hükümet ânı umumiyeyi | kollamağı ve efkâr umumiyeye münafi hareketler yapmamağa çalı- şır. Hiçbir demokratik bükü met efkarı umumiyeyi ihma' edemaz. * Bizde demokrasiyi tesis ve müdafaa edenler bu basit ha- kikatleri unutuyor, bize müte- madiyen devlet otoritesinder kuvvetten ove o mahkemeden bahsediyorlar. Hükümetin halk- tan ziyade zabıta kuvvetine İstinat ettiği hissini veriyorlar u suretle demokrasiyi yanlıs anladıklarını ve demokrasi ne- mına yanlış propaganda yapa- rak bindikleri dalı baltaladık- larını farketmiyorlar, Dahiliye OVekâiletinin son debli, İzmir hadiseleri üzerine smet Paşanin Adliye ve Dahi- liye vekillerine yazdığı emir bu yanlış zihniyetin en kuvvetli iki misaüdir. Halbuki demokrat bir bü- metin mütemadiyen ve ikide birde zabıta kuvvetinden v: mahkemelerden bahsetmesi hiç te kendi lehine kaydedilecek bir hadise değildir. Biraz samimi olalım. De- mokraşinin teessüsünü istiyor- sak, hiç olmazsa onun en basit kaidelerini gene demokrasi ismi altında çürütmiyelim. İsmet Paşa Ankara, 14 (Telefon) — İs- met Ps. bugün dört buçukta gezimize gelecektir. e Nafia ekili Recep B.in Eskişehirde met paşayı bekliyerek ayni trenle gelmesi memuldür. Adliye Vekilinin Sefirliği Ankara, 11 (Telefon)— Ad- liye vekili Mahmut Esat Be- yin Varşova sefirliğine tayini doğru. değildir. 1 — insanlar vardır ki tembel- dirler. Başkalarının düşündüklerile | hareket ederler, Bunlar müsama- | Son Posta'nın Resimli Makalesi SON-P 2 — Barı insanlar da vardır ki nüfuzlu ve kudretli bildiği kim- selerin arkasından gitmiye, onlar gibi düşünmiye mahkümdurlar. OST A 3 — İnsanı hürriyete kavuştu- ran şey okumaktır. Okuyan adam başkalarının fikirlerile ha- reket etmekten kurtulur. 4 — Hakiki hürriyete kavuş- mak İstiyorsanız başkalarının fi- kirlerine sizi esir eden zencirle- n karınız. Kendi fikrinize hâkim olunuz. | hası olmıyan kimselerdir. li Buna Bir (Baş tarafı 1 inci sayfada | GATE MEY Memnuniyetle tekrar Ogö- rüyorum ki lâyik cümbhuriyet esasında beraberiz. Zaten be- nim siyasi hayatta bir taraflı olarak daima aradığım ve arr yacağım temel budur. Bine- enaleyh Büyük Millet meclisin- de ayni temele istinaden yeni bir fırkanın faaliyete geçerek millet. işlerini serbest müna- kaşa etmesini o cümhuriyetin esaslarmdan sayarım. Bu iti- baria noktai nazarlarınzı takip için siyasi mücadeleye girme- nizi bittabi hüsnü telâkki ettim. Reisicümhur O bulunduğum müddetçe o Reisicümhurluğun ubteme tevdi eylediği yüksek ve kanuni vazifeleri bükümet- le olan ve olmıyan fırkalara Vaziyette Hiçbir Değişiklik Yoktur! karşı adilâne ve bitarafane ifa edeceğim ve lâyik Cümhuriyet esası dahilinde fırkanızın her nevi siyasi faaliyet cereyan- İarının bir maniaya uğramıya- cağına emniyet edebilirsiniz. Fetbi Bey bu mektubu okuduktan sonra dedi ki; — Serbest Cümburiyet fwr- kasının vaziyeti, bu mektuptan, sarahaten anlaşılmaktadır ve tarafımızdan buna aykırı bir iddia sürülmüş değildir. Binaenaleyh (o Reisicümhur Gazi hazretlerinin Halk Firkasırı! terkederek başka fırkaya geç- | tiği hakkında şayialar- eğe varsa- bunların ber türlü esas- tan ari olduklarında şüphe yoktur. , Fethi beye bu noktanın tas- rihinden sonra Nadi beyin mek- tubundan bahsettim. Bu mektupta “Reisicümhur Hazretlerini baş- ka ve yeni fırkalara mal et miye. . çalıştıklarını (o görerek böyle dahi olsa biz ken dimizi yedi emanetimize tev- | di olunan cümhuriyetin muhe fazası vazifesini kemalile ifaya muktedir o buluyoruz , şek- linde bir cümle vardır, dedim. Fethi beye bu cümle hakkıni mütuleasnı sordum. Dedi ki “—Evvelâ Reisicümhur ha retlerinin biraz evvel okuduğu mektupları daima hatırım olduğu için bunun hilâfınd müşarünileyh hazretlerini, yeni fırkanın kendine maletmiye | çalıştığı iddiasını tekzip ederim Sonra cümhuriyetin muha- fazası yalnız Nadi Beyin yedi emaneline tevdi olunmuş de- ğildir. Cümbhuriyet, alime sine âşık olan milyonlarca Bunlar ebedi esirlerdir. | Delildir... J huriyet gazetesi başmuharriri ile müsabaka edeceklerinden eminim. ,, Fethi Beye, bundan sonra takip edeceği seyahat yolunu sordum: “ Bugün sabah trenile Balıkesire (gideceğim, dedi. İzmire ayak bastığım dakika- dan itibaren İzmir ve civar vilâyetler balkimn şahsıma ve fırkama (o gösterdikleri “yük. sek alâka ve O tezahlirden milletin rüştünü ispat etme- si itibarile Cümhuriyet hesa- bına da iftihar edilecek bir İ harekettir. Her uğradığım yer de gördüğüm heyecan ve mu- habbet fırkamızin ne büyük bir ihtiyacı ifade ettiğini gös- termiştir. Müşahede ve hissiya- tım bu mıntakada prensiplerimi- zin her türlü propagandalara rağmen benimsenmiş, münevver ve gayri münevver bütün halk tabakaları tarafından Okendi- lerine mal edilmiş olduğudur. Güzel İzmirden ayrılırken söy- Diyeceğim son söz, fırkamıza il. tihak ederek beraber çalışmayı vadeden muhterem ( halkına teşekkür ve minnetlerimi bildir- mektir. Halkın gösterdiği bu itimada lâyık olmak için bütün kuyvetimi sarfedeceğimden emin olabilirsiniz. , Ekrem BUGÜNÜN TELGRAF HABERLERİ Aydın Nutkundan Sonra... Gazi Hz. nin Mektubu Dönüş Tezahüratı Da Çok Heyecanlı Oldu İzmir, 10 (Hususi) — Fethi Bey Aydın dönüşünü otomo- bil ile yaptı. Ancak üç istas- yon sonra trene bindi. Bu at- lanan istasyonlarda halk sepet sepet üzüm incir taşıyor, sev- gili Fethi Beye vereceklerini söylüyorlardı. Fakat Fethi Be- yin trende olmadığını görünce bu tatlı şeyleri, Fethi Beye verilmek Üzere (gazetecilere emanet ediyordu. Fethi beyin trene binmesin- den sonra en kuvvetli tezahür Reşadiye, Selçuk ve Torbalıda oldu. Fethi bey, bu İstasyon- ların her birinde trenden im miye mecbur oldu. Nutuk söy- ledi. Selçuk İstasyonunda Ad- live vekilinin istasyon pencere- Hsrinden birinde durmuş, Fethi beyi dinlediği yazılmış ise de Adline vekili o zaman Selçuk- ta değildi. Kendi bağında bu- lunuyordu. Şartlı Seyahat Mi? İzmir, 11 (Hususi) — Fethi Bey bugün Balıkesire gidecek- tir. Oradan Bandırmaya uğrı- yacaktır. Cuma akşamı İstan- bul'da bulunması muhtemeldir. İzmir gazetelerinin verdiği malümata göre Fethi Beye, İster İnan, İster İnanma! “İzmir, 9 (A.A) — Ad- | kafi liye Vekili Mahmut Esat Beyin İzmir'de Bahribaba parkı içtimaında bulunarak müddei um de gelen bir jan. 5 tarafından guulmıştır. Muharrikler tev- halk tarafından söz söy- lemesine müsaade edil- mediğine ove otomobili taşlandığına —Odair bazı muhalif gazetelerin ver- dikleri haberlerin aslı ve esası yoktur. > Vekil B. Anadolu mat- | baasına giderek o civarda | elleri kamalı bazı muhar- | riklerin teşvikile Cümbhır- | riyet kanunları bükümle- kif olunmuştur. Vaziyetin bundan ibaret bulunduğu tavzih olunur. ,, Ajansın bu tebliğinden biz şanu anladık: Adliye vekili lu gazetesi idarehanesi önünde bir kafileye rast geliyor. Bu kafile Adliye veki- lini yaşa sedalarile karşı byor. Fakat her nedense i “ İbu kafilenin dağıtılmasma rine muhalif harekâtı bu-| özün görülüyor. Müddei lunan bir kafileye tesadüf | umumi birjandarmamüfre- etmiş ve dağılmaları İçin | ,.g; gönderiyor. Biz, Adliye nasihatlerde bulunmustur. | vekilini alkışlıyan bir ka- Vekil B. hakaretle değil | frenin jandarma ile dağ 5 , Karşı- İtilmak istenmesine İnan- laşmıştır. Biraz sonra bu | miyoruz. İster İnan, İster İnanma! Türkün bunu muhafazada Cüm-' *- İzmir'den sonra nerelere gi- deceği, Dahiliye (vekâletinin emrile İzmir polis müdürü Ömer B. tarafından telefonla i sorulmuştur. Fethi B. buna cevap ver-| memiş, bunun üzerine jandar- ma kumandanı otele giderek ayni ricayı tekrar etmiştir. Fethi B. serbesti seyahat hakkına malik bulunduğunu, nereye isterse oraya gidebile- ceğini söylemiş, bu seyahat serbestisini tahdit eden bir vaziyet olup olmadığının Vali Paşadan' sorulmasını ve buna alacağı cevap üzerine vazi- yetini tayin edeceğini, hiç kimseyi (o seyahatinden (o ha- berdar etmiye mecbur bu- hunmadığını ilâve eylemiştir. Fethi Beyden (nereye gi- deceğinin o sorulması, gerek Fethi Beye ve gerek diğer vatandaşlara her hangi muhtemel bir zarar gelmemsi için tedbir alınmak maksa- dına matuf bulunuyormuş. Tahsin Bey Ne Söylüyor Yeni fırka erkânından Tah- sin Bey şunları söylemiştir : İzmird e, Manisada vukubu- lan tezahüratta halkın büyük halaskârlarına, büyük mürşit- lerine lâyezal bürmet ve mu | habbetlerini Ove yine Gazi Hz. nin eserleri olan Cümhu- riyete merbutiyetlerini gördüm, işittim. — Fethi o Beyefendinin nutuklarını büyük bir halk kütlesi kemali sükünetle din- ledi. Büyük Gaziyi, Cümhuriyeti idareyi ve lideri hararetle alk kışladı. Bu tahassüsatı, bu tezahüratı gören her aklı se- lim sahibinin söyliyebileceği söz, cümhuriyet imanının cüm- buriyet mefküresinin Türk va tanmda kökleştiğini bir dahr tekrar etmekten (ibarettir Benim de söyliyeceğim budur. Denizli Teşkilâtı Denizli, 10 (Hususi) — Ser- best Cümhuriyet Fırkası k- deri Fethi Bey tarafından De- nizlide teşkilâta memur edile Zeynel Besin Beyle birlikte geldik. Gençlik ve münevver ler ön saftadır. Halk, istasyonda heyecanla | bekliyordu. o Heyeti | şiddets alkışladı. Gençlik namına Ve cihi Bey yeni fırkayı tebeileri Gezi ve Fethi Reyi selâmladı. Halka cesaret, sebat ve muvaffakiyet temensisinde bu- lunduk. Ocak heyeti teşekkü! ederken halk neş'e içinde dışarda bekliyordu. Burada da halkın tezahüratı menedilmek istenmiş İse de halk vazifesini | <fendim. | hüratta niha, e Sözün Kısası Bugün Dercolunama- mıştır. — Karilerimize İtizar Beyan Ederiz. Eşkiya Perişan Ankara, 10 (A. A) — Ha rekât sahasında yüzlerce mak- tul terkeden eşkiya büyük Ağrı yamaçlarında her taraftan şatılmiş ve ihata çemberimiz daba ziyade darlettırılmıştır. Eşkiyanın mukavemeti kırılmak #zeredir. Talât Beyin Kanaatı Degişmemiştir i Bugün elime geçen 9 Eylül İ tarihli (İnkilâp ) gazetesinde | ( Ankarada bulundugum sırada bazı zevata güya Serbes Cum- İ buriyet fırkasna © geçtiğime olduğumdan ) bahis telefon havadisi gördüm. u yolda hiçbir nedamet hissi duymadım. Ve böyle bir söz > söylemedim. Demir gibi H kanaat içinde bu haberi den tırnağa tekzip ederim, Ankara meh'usu Talât yapmıştır, Etem Vassaf Küçük Necatinin Ölümü Kargaşalık esnasında vuru- lan iğ ei Necatinin ölümüne dair ir müddei umumi muavini şu sözleri söylemiştir: — Çocuğun komiser mu- avini tarafından öldürüldüğü- zü görenler adaletin tahakku- ku için müddei umumiliğe mü- ucsatla vazifei vataniyelerini etmelidirler. Yapılan otop- kurşunun paralanmış oldu- m gösteriyor. urşunun mahiyetini tayin imkân görülmüyor. Adliye ta- »i böyle rapor verdi. Mesele chali vukufa havale edildi. Muavinin kurşunu ile öldüğü tahakkuk ederse, mahkemeye verilecek ve büküm infaz edilecektir. Muavinin silâh kullanmak- ta hakkı olup olmadığına gelince, bu mahkemenin tak- dirine kalmış bir şeydir. Silâh kullanmayı mucip bir hal var ise vazifesini yapmış demek olur.., Kaç Tevkif Yapıldı ?.. Fethi Beyin İzmire muva- salatı günündenberi 50 kişi tevkif edilmiş, bunun 12 ki- şisi idame olunmuş, diğerleri serbast bırakılmıştır. Yeni Fırka Erkânı Döndü. Dün akşam üzeri Nuri, Tah- sin beyler Adnan vapuru ile şehrimize dönmüş, Gazi Fiz. ne arzı tazim için saraya gitmiş- lerdir. Nuri B. Ne Diyor? Nuri bey kendisile görüşen bir muharririmize şunları söy- lemiştir: “— Her gittiğimiz yerde, ker Oadımımızda Oümidimizin fevkinde bize iltihak eden sa- mimi ve geniş bir halk tabı- kası gördük. Kat'iyen ifade edebilirim ki, - Bahribabadaki o mukabil nümayişe teşebbüs edilmemiş olsaydı, müessif hadise olmıya- caktı. Şunu da ilâve edeyim ki bu nümayişe ihzar edilen ayai halk bü taşkınlığı yapmıştır. Bu kanaati; bir gün evvelki muazzam halk kütlesinin; teza- ine kadar mu- bafaza ettiği sükünet ve vekar teyit etmez mi? Sonra, halkın miktarı üze- rinde tevakkuf edildiğini gö- rüyoruz. Biz; koca bir şehir kaynaşırken rakamlardan isti- aneye kalkışmak istemiyoruz. Halkımızı tamamile istiap ede- cek bir saha yoktu ki miktarın takdirine imkân hasıl olsun? kavrıyabildiği o bir sahada asgari onbeş bin işinin mevcudiyeti tahakkuk etmiştir.