19 Temmuz 1900 Tarihli Servet-i Fünun Dergisi Sayfa 6

Ulum-ı Siyasiye ve İçtimaiye. -7- “İngiltere’de Terbiye-i Maddiye ve Maneviye” -1- Terbiye selamet-i içtimaiye ve menafi-i hayatiyemiz için en mühim bir meseledir. Sağlam, dürüst vücutlarda metin ve müstakim tabayi-i esasiye teşkili için etfale evvela aileleri nezdinde, saniyen mekteplerde verilmesi lazım olan terbiye-i maddiye ve maneviyenin şekil ve suverini tayin meselesi pek ziyade şayan-ı dikkat bir keyfiyettir. Fransızlar usul-ı terbiyelerinin tarz-ı hazırıyla Cermen ve Anglo-Sakson akvamına mukavemet edebilmek kendileri için gayr-ı mümkün olduğunu söylüyorlar. Mösyö Pol Adam [Paul Adam] bir makalesinde: “Latin akvamının terbiye hususundaki hataiyatı kendisini hayat-ı umumiyenin haricine atıyor. Biraderlerimiz İspanyolların hali malumumuzdur. Bu kati ve vazıh bir şeydir. Bütün mevcudat ibka-yı hayat zımnında daimi bir mücadele halindedirler. Meşhur Darvin’in [Charles Darwin] “musara-i hayat – struggle for life” kanununun usulüne tabiyiz…” diyor. Fransız terbiyesinin netayic-i mazarrasını böyle birçok muharrirler vatandaşlarına kitaplarla, gazetelerle risalelerle, konferanslarla bildirerek onları ikaz etmek istiyorlar. Bu cümleden olmak üzere Anglo-Sakson terbiyesine müteallik yazılan bazı mühim makalat var ki hülasa-i meallerini şurada kariin-i Osmaniye’ye arz edeceğiz: (…)