18 Şubat 1935 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Içtimai müsahabeler En büyük Biz “Münevver (denilen, bir kaç Türkleriz. Bir yere i dıklarımızdan, bildiklerimizden bilmediklerimizden gelişi bahsederiz: Biz bu beyin idmanı- nı dedikodu yapmağa, meze yiyip rakı içmeğe tercih ederiz. Geçen günkü — toplantımızda arkadaşlardan birisi şu meseleyi ortaya attı: “Neden Türk veli; hep rinde sayıyor; neden başka mem- İcketlerde olduğu gibi o da kendi- ne yer edinemiyor, fikir, his saha- larında kendine düşen rolü-oyn: yamıyor? Bizde ne zekâ eksikli var ne tahsil: Avrupanın, Âmeri- kanm en yüksek © mekteplerinde tahsil görmüş yüzlerce okumuşlar rımız vardır. Bu kadar her derece muallimlerimiz var, buhca ediple- rimiz, şairlerimiz var, bunca 'ta- rihle, felsefe ile içtimaiyatla, ru- hiyatla sözün kısası ve türlü bil- giler ile uğraşanlarımız — vardır! Fakat neden ne ilim kur ran bir âlim, ne şüera, ne edebi- yat, ne “mektep, var vene de doktrin? Bakınız! Bizden pek çok sonra Avrupalı il mış Japonyada bütü vardır ve hattâ bazı © alanlarda Avrupa ve Amerika üzerine akis- ler yapmağa başlamıştır! Bize da- ha yakın olan ve bizden daha dün ayrılmış bulunan Balkan budun- larında da ayni hali görmekteyiz! Bizdeki bu beceriksizliğin sebebi nedir ? — Arkadaşlardan birini atıl « dı — ben cevap vereceğim! Ben- ce bu beceriksizliğin tek (sebebi içimizde taşıdığımız bir bastalık- tır ki hem © zekâmızı ve hemde irademizi felce ( uğratmaktadır. Bu hastalık — babalarımızdan mi- ras aldığımız egoizmdir. Biz is tiyoruz ki hem mukaddes nefsi - miz rahat olsun, geniş (yaşasın, zahmet ve güçlük (çekmesin ve hem de herşey kendi kendine ol- sun! Yağma yok! Külfetsiz nimet olmaz! Babalarımızda bu hasta - lığı doğuran > âmil — asırlarca çinde yaşadıkları istibdadın an'a- nevi ve dini itiyatların, insanları birbirinden ayıran tesirleri idi ! — Üçüncü arkadaş — fakat a- zizim biz bütün bu müesseseleri yıktık attık. Evet! Ama kendimizi yıka- yamadık | İçimizi temizliyemedik! Babalarımızdan aldığımız o men- hus mirası tâ kökünden kesip ata- madık! Biz derin ruhi bir inkilâ - ba mühtacız,öyle bir inkılâp ki içi- mizi ta temelinden sarsıp alt üst etsin ve yıkayıp temizleyip yeni - den kursun! İşte o zaman içimizle dışımız, tahsillerimizle yaşayıştnız, yeni müesseselerimizle MUZ A rasmda bir ahenk hasıl olur ve bu'ahenk (O yukarıda saydığımız feyizleri doğurur ! Böyle bir inki - lâbın temeli dünyaya çe virmek, dünya rsalını hakir gör- mek ve hedefi de altürizm, yani başkasını sevmek ve için fedakârlığa hazır olmak — dır! Bizim münevver (o zümrede böyle bir zihniyet hasıl olduğu gün — onun keskin zekâsı Li baş kalarında gıpta ettiği Feyizle- ri derhal yaratır! (Bakınız! Si- ze bir misal : iki Fran ketlerine ve beşeriyete hizmet et- mekti! Şimdi bir de geliniz bizde kendine âlim (süsü (verenlere: Bunların hırs ve iştihalarma son yok! Bunlar hem © mevki sahibi, hem âlim, hem zengin olmak is - terler! Ve tabiatile âlim siliniyor ve yalnız haris bir insan kalıyor! Ben bazı genç şair ve edipler gördüm ki saf ve temiz çağlarm- İTİZAR Mündericatımızın çokluğun. dan tarihi tefrikamızı yarına bı rakfık. Örür dileriz. AĞAOĞLU eksiğimiz da büyük yaratıcı kabiliyetler gös- termekte “idiler. Fakat egoizm ve hırs ve tama bırakmadı: Gittik- çe âdileştiler ve nihayet kelime - nin bütün manası ile birer paçav- ra haline geldiler! Fakat azizim — bu dediğin in- kilâp nasıl yapılır? — Bunun tek bir yolu vardır: Telkin! o Telkin ise — iki türlü- dür: Ya canlı misaller ve yahut 6- debi tipler! Jan Jak Russo kendi misali ile Ropesbierre'i doğurdu, — İncorruptible ünvanmı almış olan Robespierrede birçokları i- | çin ve hattâ bugün dahi bir ideal oldu. Edebi tiplere gelince — ede- biyatın insan ruhiyatı ( üzerine | tesiri büyüktür. Zeten dinden son-! ra edebiyat en kuvvetli bir terbiye vasıtasıdır! o Hattâ — dinibir | tarafa bırakmış olan muasır ce - maatlerde edebiyat geniş mânası ile yani fikri akmları da içine als mak şartı ile—tek terbiye vasıta- sıdır! Büyük yazıcıların ve yahut mütefekkirlerin tesirlerini ber o- kuyucu kendi üzerinde elbette ki tecrübe oetmiştir ! İşte bu gibi muharrirlerin bilhassa ro- man ye tiyatro (yazanlar rm (yarattıkları tiplerdir ki gençlik için bir örnek © oluyor, gençler onları taklit ederek on- lsrm düşünüş ve hareket tarzları. nı kendilerine mal ederler! “Don Juan,, nm İngiliz dandi tipinin yaradılışnda ne kadar rol oyna - dığı malümdur. Pariste 1870 senesi inkilâbı ti- yatroda Hernani oynandığı za- man başladı. Puşkin'in “Pedkenin Onekin,, romanındaki (Tatiana) Rusyada yeni bir kız tini doğurdu. (Göte) nin (Verteri) Alman genç- liği için bir ideal oldu. İşte bu gi- bi tipler | iledir ki edebiyat ken- di tesirlerini yapıyor. (Fakat bu gibi tipleri yaratabilmek için de muharrir yazı kabiliyetinden baş- ka bir de pek yüksek ( duygular, insani endişeler ile mücehhez ol- malıdır! Halkın © ihtiraslarmı ve iptidai insiyaklarını © okşayarak satış ar! an Oo koşanlar, bu tipleri yaratamazlar! Muharrir hem kültür ( sahibi ve hem de yüksek kültür (ideali arkasmdan koşmalıdır ki yaratı. & olabilsin! Dua edelim kibu gibi muharrirler bizde de yakın - larda çıkabilsinler ki manevi yı - kanma devri bizde de açılsm! AĞAOĞ. Yurtta Hava vaziyeti ANKARA, 17.A.A. — 1721935 de Türkiyede hava vaziyeti : Ziraat vekâleti meteoroloji ens- Gtüsünden alman malümala gö- re, son 24 saat içinde İzmir ve Ma nisa çevreleri ile Akdeniz kıyıları ve orta Anâdolr' yağışlı: geçiriştir. Yağış, İzmir ve Manisa çevreleriy- le Akdeniz kıyısında yağmur ve orta Anadoluda kar şeklinde ol- muştur, Antalyada gece saat 22 de Ankara çevresinde 10, Yozgad'da 11, Afyonda 24 santimetreyi bul. kalarında beş derece etrafımda bir düşüklük kaydedilmiştir. Buna kar şılık orta Anadolu ile cenub Ana- dolusunda ve Karadeniz kıyıların- da beş derece etrafında bir yükse- liş kaydedilmiştir. Trakya munta- kasiyle Eğe mmtakasının o İzmir çevresinden maada yerlerinde ve orta Anadolunun Konya ve göller havzasından maada yerlerinde ve doğu Anadolusunda gece suhunet dereceleri sıfırm altında bir ilâ 6 derece arasındadır. En yüksek si- caklık Adanada 17 derecedir. Ankarada saat 14 de hava suhu- neti sıfırdan yukarı dört dereceye kadar çıkmıştır. İstanbulda hava Sıfır hararet derecesine ve de- niz seviyesine indirilmiş baromet- re bu sabah saat 7 de 760, 14 de 759, derecei hararet 7 de 1, 14 de 6, en yukarı hararet 7, en aşağı 12. Rüzgâr yediye kadar gün do- | ğünundan yediden sonra lodostan esmiştir, en yukarı sürati saniyede 10 metreye çıkmıştır. MİLLİYET PAZARTESİ 18 HARİCİ HABERLER| Alman cevabı etrafında Fon Nörat'ın Londraya gitmesi ihtimali var PARIS, I7.A.A. — Meten gazetesi, İngiltere ile Almanya bir te. mas vukubulmazdan"evvel, İngiltere ve Fransa arasında doğrudan doğruya ko Buşmalar olacağını tahsin ediyor. Bu gazete, Berlin'in notasına müşterek bir tevab verilmesi müstebad değildir diyor. Or gazetesi de diyor ki : “Bugünler vukubulacak olan ilk Fransız-ingiliz gö rüşmeleri, ancak basit bir makbuz hük- ünde ve esasa dair hiçbir münakaşaya girişmiyen müşterk bir notanın tanzi- iile neticelenecaktir.,, Ayni gazete, ya bir İngiliz nazirmın Berlin'e, yahut ki B.Von ( Nörat'ın Londraya gitmesi ihtimalinden de bab- setmeltedir. “ Franstz-İngiliz hoktai nazarları, bu derece birbirine uygun olmasaydı, diyor, bizim tarafımızdan da bir müşahid bu- lundurmak muvafık olurdu. Lâkin hariciye nezareti | İngiltereye temamile güvenebileceği kanaatindedir. Mamafih şark andlaşmasının akdi için ber halde rwayyen bir mühlet göster - mek lazımdır.,, “Echo de Paris, gazetesi, Ingiliz-Fran- #ız müşterek karşlığınm bir makbu- buzdan ibaret olmamasını istiyor. Zirn Alman nolasının birçok yerleri ve bilhas- sn elâhlarını azaltmış olan devletlerin, Almanyanın silâhlarnmasından mesul bu- lunduklarna dair olan fıkra cevabsız bi- rakılmaralıdır. Bu gazete, istişare usullerine uygun olman bir Alman. İngiliz konuşması» na taraftar değildir. Belçika nasıl karşıladı? BRUKSEL, 17 (A.A.) — Belçika bükümeti, Almanyanın cevabı hak - kında çokk müteenni davranmakta ve bu hususta neler duyduğumu nim res mi olarak dahi bildirmemektedir. Bazı mahafilde, notanın çok karanlık cihetleri ve kaçamaklı nok- taları ihtiva ettiği | söyleniyor. Brük- #el, Alman covabını, mahsus bir ©- İtalya - Macaristan Bir kultür Mukavelesi İmzalandi İki devlet arasında kültür münasebetleri ROMA, 17, A.A. — Stefani ajana bil. iriyor 5 Bay Mussolini ile Macar kültür Ba- kanı Bay Hafman, italye.Macar kültür mulsavelesini (o imzalamışlardır. Mera simde Macar sefiri ile İtalya kültür ba kamı ve yüksek memurlar hazır bulun muşlardır. HalyaAvustarya kültür mukavelesi nin akdinden birkaç gün. fasıla ile im- zalanan bu mukavele iki millet arasında mevcud ananavi dostluk bağlarmdan mülhem olarak kültür münasebetleri i- şini tanzim etmektedir. Mukaveleye göre, Peştede bir İtak yan ve Romada da bir Macar kültür ens titüsü tesis olunacaktır. Bu enstitülerin gayesi mütekabilen ilim, edebiyat ve gü- yapıl. döşenmesi ve işlemesi için lâzrm bütün malzeme her türlü vergi ve muaf tutulacaktır. mast, olan lerinde T öğretilecek ve 1 kümeti Peştede bir orta RE ültür bakanı söy! Musolini'nin tarihi lan iki milletin dostça beraber için kurduğu eseri bu mukavelenin ta- mamladığını ve Italya tarafın dan gösterilen değerli dostluk nişanele- sinden dolayı o Macar milletinin derin — Bay Müseelini cevab vererek teşekkür etmiş ve kültü. © mukavelesinin Macar ve İtalyan milletleri arasındalri dostlu- ğa esas olan iktisadi ve siyasi anlaşma” lardan yeni bir wnsur deşkil ettiğini hemmiyetle kaydeylemiştir. © Asansörcüler Amerikada gene grev yap mağa teşebbüs ettiler NEVYORK, 17 (A.A.) — Belediye velisi La Guardla; dün kararlaştırılan ve yazıhahe, mağaza ve ikametgühlura fe sir edecek olan asansörcüler grevini ön lemek maleeadile, bunların sendika baş- larile görüşmüştür. Vehnmet kedbetmek istidadını göste ven bazi hadiseler esnasında, gröve kar 4 gelenlerden iki kiçi yaralanmıştır. İ organı olan setle - Ruslar tefsir etmiyorlar MOSKOVA, 17 (A.A.) — Havas ajansı bildiriyor! Pravda gozetesi (Alman faşizmi barış teminatı ve ademi tecavüz aley- binde) başlığı altnda neşrettiği bir ma kalede Fransız - İngiliz notasına Ak manya tarafından verilen cevap hak- kında yalnız Fransız, Ingiliz ve Al- man matbuatından hülâsalar vermek- İe iktifa etmektedir. Koza İzvestiya gazetesi de tefsi- ratta bulunmamaktadır. Memel meselesi Kiaypoda - Memel - meselesi, şark andlaşması müzakerelerinin devamı İ- çin, ilk defa olarak nazi fırkasmn (Velikişer Beobachter) gazetesi tarafndan şart konulmuştur. Bu gazete, Litvanya hükümetinin Memel üzerinde tatbik edeceği ka - nünsuz ve keyfi rejime nihayet ver- mek luğunu yazıyor. Nasıl karşılandı? PARIS, 17, A.A. — Havas bildiri. yor : Almanyanm Ingiliz tekliflerine verdi- ği cevab orta Avrupanm muhtelif mem- İeketlerinde başka türlü karşılanmıştır. Belgrad matbuatı Almanyanın ama- cı, büyük batı devletlerinin birliğini kar ma ve Fransa ile İngiltere arasmda bir yar açmak için müzalcratı sürüncemeye uğratmak olduğu zannındadır. Varşova hükümet gazeteleri notanın Londrada iyi karşılandığını yazdıkları halde muhalif gazeteler çayri müsait bir intiba bası ettiğini bildiriyorlar. Viyanada ise, nota Almanyanın Avus turya istiklâl ve hakimiyetini tanmak- tan imtinai şeklinde tefsir ve Avustur- yanın Hitlercilikten kurtarılmasını temin edecek yezüne çare olarak bütün Avus- turyahlarn birleşmesi Kizumunda israr edilmeletedir. Silâhları bırakma Bay Hendersonun Bir söylevi Henderson konferansın muvaffakiyetinden emin LONDRA, 17 (A. A.) — Talebenin ziyaretlerini pek muvafık görürüm. Alacak mes'elesi Londraya giden Yunan heyeti anlaşamadı ATINA, 17 (Wülliyet) — İngiliz ala- caklılarile uyuşmak üzere Londraya gi- den Maliye bakanlığa gelen bir telgrafa göre dün sabahleyin alacaklılar vekillerine Yunan bl lee heyet Parise hareket ot o beklenmeden miştir. Heyet reisi Pesmazoğlu Pariste Almanyada kardinallar MUNLH, 17 (A, A.) — Alman istih- barat bürosu bildiriyor: zamanlarda neşredilen şayialar gibi asılsız olduğu bildirilmektedir. Yunan erkânı harbiye başkanı ATINA, 17 (Milliyet) — Bazı pare- teler umum başkanı Ue- neral Kateniodis'in gazetecilere yaptığı beyanat dolayısile istifa etmesi ihlime- lini yazmışlardı. Dün gece hükümet te- rafından bu yazlara cevap olarak gene- calin istifsemun mevzu sbahsolmadığı bir tebliğ ile bildirilmiştir. Bankalor ve muamele vergisi marameleleri ANKARA, 17 (Telefonla) — Bankalarda ne gibi muamele vergisine tabi bulunduğuna dair Maliye Bakanlığı re bir tamim yapmıştır. Ayni tamimde bankaların mutasarrıf bulundukları bir kulü icara vermesi banka muamelesi olmadığı gibi, esham ve bedellerinden sayıldmaksızın hasıl olan kıymet farkları da bir le dolayısile vaki bulunmadığından farklarının muamele vergisine tabi vilâyet gayri meh masa icar bedelleri ile bu nevi kıymfi olamıyacağı tasrih edilmektedir.“ Romanyada Türk muhacirleri işi " BUKREŞ, 17 (A.A.) — Rador reş Orta elçisi Başvekil Bay Tataresho, dışarı işleri bakanı Bay lesko, iç işleri, mezahip ve kültür bakanları ve ulusal banka meşgul olmak üzere öle mülâkatta bulunmuştur. Türk muhacirleri meselesile başkanlığında hususi bir komisyon ajansı bildiriyor: Türkiyenin EA müdürü Başbakan! teşkili kararlaştırılmıştır. Hükümet, Mecidiye Türk med resesi muallim ve talebelerinin göt) terdikleri arzuya imtisalen bu medresenin muallim mektebi haline wi rilmesini tasavvur etmektedir. .? Ereğli mensucat fabrikası ANKARA, 17.A.A. — Aldığımız malâmata göre Sümer Bank W& rafından Ereğlide yaptırılmakta olan mensucat fabrikasının kazöf ' gi ve elektrik tesisatı hariç olmak üzre diğer makina aksamı Hartmaf müessesesine verilmiştir. Muzır hayvanlar KASTAMONU, 17 (A. A.) — Vilâ- başlanmıştır. Bugün Avcılar kulübüne mensup üyelerden seksen kişilik bir ka- file yakın köylerde bir sürek avı yap - muşlardır. Dokuma sanayii için ANKARA, 17 (Telefonla) — Doku- ma sanayii mamulâtının satış İerymetin- den yapılacak iptidai madde tenzilâtı hakkında Maliye Bakanlığı slâkadarin. ya bir tamim yapmış ve tatbikatta yapı lan bazı yasıışlıkların bu tamim esasları dairesinde düzeltilmesini istemiştir. Korkunç bir otomobil kazası SEN SEBASTIEN, 17 (A. A.) —W çinde altı kişi bulunan bir otemobil bir kamyonln çarpışmış ve 4 kişi ölmüştür. Uç te yaralı vardır. Grip salgını MADRİD, 17 (AA.) — Ahalitin yüzde yetmişi gripe tutulmuştur. Elen kültür bakanı ATINA, 17 (Milliyet) — Açık bulu- nan Kültür Bakanlığına Bay Haçeskos wn tayini tekarrür etmiştir. Yeni Baka- Ban yarın yemin etmesi muhtemeldir. Çığlar treni durduruyor VİYANA, 17 (A. A.) — Havai ahval yeniden çığ yuvari sebep ol maktadır. Aberg demiryolu üzerinde trenlerin istikametini değiştirmek meo- buriyeti hâsıl olmuştur. Kocaman bir çığ da, Siyria'da (trenlerin işlemesini durdurmuştur. Yeni Alman tayyareleri BERLİN, 17 (A. A.) — Havas mu- re Almanya'da ilk defa olarak, tayyare (A.A.) — Bayan yıldönümü müna- sebetile bilgeler kurumunda, mera « sim yapılmıştır. Bu merasimde, sağlık bakanı Ka- minski, Fransız elçisi, Sovyetlerin 6#- ki Paris elçisi Rakoveki, fen akade - MOSKOVA, 17 inin ölümünü in ve Frenkel hazır (o bulunmuşlar. dır. Profesör Joffe, bayan Kürinin ha- yat ve eserinden bahsetmiş, Profesör Karli ve Fronkel do radyumun he- kimlikteki faydalarını ve onun ha- bis urlar üzerindeki tesirlerini anlat- mışlardar. Dört balon kayboldu BERLİN, 17 (A.A) — Serbest balon müsabakasma © iştirük eden (Norman), (Bielfeld), (Hardford) ve (Dortmund) adındaki 4 balon, mü - sabaka başlamadan Darmiştad alanın- da kopan fırtmada, rüzgâra kapıla - rak kaybolmuşlardır. Lehistan - Bulgaristan SOFYA, 17 (A. A.) — Lahistanla Bulgaristan arasmda yakında bir filri teşriki mesai mukavelesi akti münmeebe- öle iki memleketin kültür bakanları karşılıklı ziyaretlerde bulunacaklardır. Yahudilere karşı BERLİN, 17 (A. A.) — Yeni kanu nun istilzam ettiği bir şarta göre bir diş hekiminin karısı veya kocası Yahudi di- | nine mensup bir nesilden olmıyacaktır. Avusturyanın istiklâli GRATZ, I7.A.A. — Belediye Delfüs” v pi rasul küşadı münasebetiyle baş bakanla baş bakan muavini ve dış işleri bakanı söy- dedikleri mutuldarda itü! siyanasnı temamen takip azıpinde oldukları bü Hindistanda Temel yasasına ait * tadilât projesi BOMBAY, 17 (A. A.) — Teşi meclis, Gandi'nin tuttuğu yolda gidti müzakeretini tavsiye eden teklifini FeÜĞ detmiştir. Bu tarzı hareketin, Avam Kamarasf min ayni projeyi tasvip hususunda GÖ” terdiği isticalden hâsl olan derin suk” tu hayalden ileri geldiği zannediliyo”. Bu karar, hükümet mahafilinde ba?" retle karşılanmıştır. EE e el Gem B. Hitlere tahkiramiz sö# ler söyle- yen Pastör mahküm oldi BERLİN, İZA.A. — Kolonya ” kemasi plebisitten evvel Adolf Hitler”? karşı sözler söylediğinden dolayı pastö hayım'ı bir sene bapse mahlcü Pastör'ün “| - nist rejiminde dahi üçüncü Rayşte OF duğu kadar inkişaf etmemiş olduğunür söylediği bildirilmiştir. Cenubi Amerikaya gide? tayyare | PORT « ETİYEN, 17 (A. A.) — İİ denize açılmıştır. DAKAR, I7(A A. Kodos ve Rossi 8.40 da PORTO PRAYA, 17 (AA.) sek Löbri deniz tayyaresi dönerek yi vaziyette Yeşilburun * Paris'te Güstev Ansini, sabi gaf” siklet şampiyonu Yung Peres? e” | rizde mağlüp etmiştir. i * Bombay'dan kalkan Kegai vapuru ile bugün Londra'ya altın rubye sevkedilmiştir