14 Kasım 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2
A rg gg NM Ne MM e gg, ARM MR A b ge e e Mr yay TARİHİ TEFRİKA: 5 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİIKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A, C. Bu havalide Sabahaddine suikast yapmak için Istanbula gitmek isteyenler var rinde görülen harici tehlike o bu- Tatlarına dahili mi da kat- mağa yor demekti. İle imama bir teftiş vey hati yapan doktor Nâzım bey dok- tor Bahaddin Şakir ve Talât bey- lere yazdığı bir mektubunda diyor- de? Burada onun sakim mesleğine efkârı umumiye pek şiddet- bulunduğunu işitiyorum.,, Doktor Nâzım bey o ce miyete iane topl maksadile İzmir ve Aydın havalisinde dola- şıyordu. Mekluplarında cemiyeti alâkadar eden iane vesair mesele- ler hakkında diyordu ki: “İane toplamak maksadile Aydı. na geldim. Dinledim ve anladım ki iane yekünunu artırmak için iki çare vardır. Bunlardan biri istibdal olunacak askerlerin hükü- mette olan alacaklarını tediye et- tirmektir. Bu suretle cemiyetimize hasıl olacak temettü yalnız Aydın sancağı için beş bin lira tahmin e- diliyor. Bütün vilâyette jane yekü- nu belki yirmi bin lirayı tecavüz , burada mutasarrıf vekâ- letinde bulunan liva Arif paşanın hiç olmazsa daha iki ay kadar mu- tasarrıf vekâletinde bulunmasını temindir. Bundan cemiyetimiz bir kaç suretle müstefit olacaktır. Bir kere bu zat muktedirdir. Sonra ve- kâlet maaşını cemiyetimize terket- miştir. Üçüncüsü de iane meselesi- nin cemiyetimiz menafiine hâl ve tesviyesine fevkalâde ( çalışmak- tadır. Bahacığım, Talâtçığım, geliniz eN da beni dinleyiniz. Her şe- ruhu paradır. Çok para lâzım- e Gürültü çıkarmak © isteyecek menfaatperestleri susturmak para ile olacaktır. Milletin muhtaç ol- duğu maarifi, süküneti, asayişi, da- ha bilmem neyi temin edecek hep paradır. lane meselesi her gece rü- yama giriyor. Çalışalım, ianenin yekünunu bir milyon liraya çıkara- İm, daha ziyade toplayalım. Ce- miyetin bundan sonraki en büyük kuvveti, sandığındaki para olacak- İzmir iane dercine (o fevkalâde himsnet eden eşraftan bir iki zat, vali muavinliği memuriyetine ken- dilerinin sevdiği Fuat beyi tayin et- tirmek için cemiyetin muavenetini talep ediyorlar, hem de pek musır- ran talep ediyorlar. Fakat bu Fuat bey o kadar muktedir değildir. Ba- husus pek genç olmak hasebile kı- lükali mucip olacaktır. Bu, tahki- katıma göre muhakkaktır. Fuat B, Kâmil paşanm © akrabasındandır. Burada uzun zamandanberi umu- ru ecnebiye müdürüyetinde bulun- du, Elân da o memuriyettedir. Bu zatın böyle mühim bir vazifeye ta- yini sadrazam Kâmil paşanın da menfaatine muvafık değildir. Zira akrabasından bulunmak hasebile gazeteciler Kâmil paşaya tecavüz- kâr bir lisan kullanacaklardır. Buradaki eşrafın hatırını kırma- mak için biz size Fuat beyin vali liği için bir iltimas- iz. Siz bu icap © derse Fuat beyin kendisini görür, gazetelere Kâmil paşa aleyhinde söz söylemeğe meydan vermemek için bizim lavsiyenamemizi nazarı dikkate almamak mecburiyetinde kaldığınızı o söyler ve bize de bu meelde bir cevap yazmağa hinmet edersiniz. Bu ricalarımı kabul et, başka türlü idare etmek güçtür, kardeşim. Doktor Nazım bey, Bahaddin Şa. kir beye atlatma usulünü nasıl tatbik olunabileceğini yukarıdaki nümunesile anlattıktan sonra Talât beye hitap ederek diyor ki: “İzmir i müdürü İiya- katsiz bir adam imiş. Melhamelere ve telgraf nezareti sabık mektup- çusu hafiye Bekire (© mensubiyeti hasebile, türkçe güzel söylemeğe ve yazmağa muktedir değilken bu- raya tayin edilmiş. Halbuki posta- hanede evrakı mevrude başmemu- ru Hasan efendi İzmir merkezinin ruhu mesabesindedir. Bu zat, men- fiyen, on seneye yakın bir zaman- danberi İzmir postahanesinde bu- Tunuyor. Müdürüyete bu zatı geçir. mek sizce mümkün ise aman Talât- çığım (nasıl kavuk sallıyorum gö- rüyorsun ya) bu himmeti bizden e- sirgeme, Buradaki zatı da Suriye tarafma bir (yere gönderin, oda memnun kalır. Zira Araptır.,, Doktor Nâzım bey İzmir havali- sinde dolaşırken İstanbulde. “Şüra- yı Ümmet,, gazetesi neşrolunmağa başlamıştı, Selânikten o İtsanbula gelip yerleşen doktor Bahaddin Şa- kir bey o gazeteyi idare ediyordu. Gazete ve İstanbul merkezi umumi si için Cağaloğlunda birer hususi daire tutulmuştu. Doktor Bahaddin Şakir bey Selânik merkezi umumi- sile mütemadiyen muhabere ede- rek Selâniğin verdiği emirleri i ya çalışıyordu. Onun Selâniğe gel- diği ve Selânikten aldığı telgrafla- rın bazılarını, aşağıya dercediyo- ruz. Bahaddin Şakir bey” evreli Taş kışlada vukua gelen bit bâdi: seden bahsederek diyordu ki: (Bitmedi) Hava ittifakı Yokmuş Fransız, İngiliz, Belçika has va anlaşması tekzip edildi PARIS, I3.ALA, — Fransız, Tngiliz ve Belçika erkânı harbiyeleri arasında gizli hava mukaveleleri mevcut na dair çıkan haberler üzerine, iyi ma- Jmat alan mahafil bu haberi kat rette tekzip etmişler ve selâhiyettar ye güne makamlar olan hükümetler hari- dinde askeri makamlar tarafından bu derece inühim itilâfların tasavvur edile miyeceğini bildirmişlerdir. Paris resmi mahafili de aynı suretle kati beyanatta bulunmuşlardır. İN Mısır kabinesi İSKENDERİYE, 13.4.A. — Nesim Hm kabineyi teşkil etmeği kabul et- “NGRTELLD, (Mincesota), 13. AA senesindenberi Miancapolin & Bir Sovyet tayyarecisi Pariste ,PARIS, I3.A.A — Sovyet tayyare- cisi ve İstratosler rekoru le e Eni; Tat Paris'e gelmiştir. Sovyetlerin ilk olarak iştirak ettiği tayare salonunun kalacaktır. İzmir havagazı şirketine tebliğat IZMIR, 13 (Hususi, liyet edeceğini bildü üç buçuk demiyeceğini, tarkederse tesisatına — Havagazı şirketi ayın Beşeri tatili faa- lafta vilâyete verdiği : emirde şirketi in daha senelik müdd. bitirmed. inip mA edilerek hizmet sektelenmeden yon hesabına hükümetçe idare edileceği bildirilmiştir. zmir üzüm sevinç müstahsilleri içinde b IZMIR, 13 (Hususi) — Türkofisin Londra şubesinden Avusturalya üzüm rekoltesinin donların tesirile 9ç 25 noksanlığı bildiri bunun üzüm ihracatımız lehinde bir hareket hasale getirmesi ümidi sevinç uyandırmıştır, Tütün satışı gittikçe hararetleniyor IZMIR, 13 (Hususi) — Ti mınlakanın her tarafında satışları dan bugüne kadar satılan tütün sekiz buçuk Sö ear me be çü la bazılarında yüzde yetmiş fazladır. Müstahsil memnuniyetini Türkolise telgraf ve mektuplarla bildirmektedir. Rekolteden daha dört milyon ki- lo tütün kalmıştır. HARİCİ HABERLER| Hukuk birliği meselesi Ben BE b > Almanya İngilterenin bir | Macar Başvekilinin mü- defa nabzını yokluyor Hitlerin Londraya gönderdigi murah- hası İngiliz rieali ile neler konuşuyor? LONDRA, 13 .A.A. — M. Van Rib- bentrop, bu sahah hariciye nezaretinde Sir Con Saymon tarafından kabul edil- miştir, Dünkü ziyaretinde M. Von Rib- bentrop, hariciye nazırma takdim edil meğe bir fırsat bulamamıştı. Hariciyeden çıkarken (M. Van Rib- benirop, 45 dakika süren mülükat hak- kında söyliyecek birşeyi olmadığını bil- dirmiştir. Resmi Ingiliz mahafilinde, M. Von Ribbentrop'un ziyareti münasebetile ba- zı yazetelerin yaptıkları neşriyat tek- edilmektedir. dp LONDRA, 13.A.A, — Havas bildiri- ıM. ai murahhası Von Rib- Çinde yeni Bir muharebe Komili. altı kabir sığındıkları dağ- lık mıntakadan atıldılar 13. A.A. — Revter ajan- Burası, Çin komünist | hükümetinin merkezi olan Kianse vilâyetinde Yuişin şehridir ve Şan-Kay-Çek ya pılan uzun bir müzakeveden sonra elde rine doğru dağılmışlardır. Buradaki kuvvetler, komünistleri imhaya hazır. lanmaktadırlar. Komünist devlete karşı galebe, abla, ka ve hava seferleri de dahil olduğu hal- kullanılması Fransız kabinesi kaya Büyük bir ekseriyetle iti- mat alacağa benziyor PARIS, 13 A.A. — Müfrit sol ce- nah mensupları “faşist, denilen bası vatanperver cemiyetlerin £ dağıtılması pek ziyade israrla istemedikleri tak cek olan müzakcratın hararetli olm. yacağı anlaşılmaktadır. Radikal sosya stlerin yakın hizipleri ve merkez gur, rupları kabineye müttefikan itanat reyi vereceklerdir. Bunun için 150 - 175 re ye karşı 400 reyin hükümet lehinde o- lncağı tahmin olunmaktadır. Bütçe bu suretle çabucak kabul edilecek ve hükü- met iletisadi meselelerle meşgul olma” ğa imkân bulacaktır. Arnavutluktaki Yunanlılar Yunan menbaları tazyik'n devam ettiğini bildiriyor ATİNA, 13 (Milliyet) — Delonya ve daha başka kasabalarda Armavut te baasından olup ta çocuklarını mekte- be göndermiyen Rumlar aleyhinde şid detli tetbirler ATİNA, 13 Çiülliyet) — İskkende- mukim çimali Epirliler pazar gü kaim atv pala mma Eski İspanya kralı Vatikanda VATICAN, ISA.A. — Tapanyanm mevreye avdeti için müzakerede bulun- duğu hakkındaki haberleri tekzip etmiş vo bunların temamen ha; umu söylemiştir. M. Eden ile bir saat kadar görüşmüş olanı M. Ribbentrop, bu görüşmenin u- wumi bir mahiyette olduğu ve tomas © dilen meseleler arasında iyi anlaşma e sası üzerine milletlerin teşriki mesaisi işinin de bulunduğunu bildirmiştir. Neşredilen resmi bir tebliğde, mükâ- lemenin üç geyrek saat sürdüğü, M. Rib- bentrop'un yeni hiç bir teklifte bulan- madığı ve mükâlemenin yemi biç bir un- Sur veya amil tevlit etmediği bildiril. mektedir, | Yunan Tayyareciliği 9 z Yüz yetmiş milyonluk bir istikraz yapıyorlar ATİNA, 13 (Milliyet) — mem Meclisi Başvekil M. Çaldarisin reisi altında dün bir toplantı yaparak m diye kadar tatoi askeri tayyare me beğ tel Ri debinin tefeiki ve yeri tonkilâtm yapı mn Yunan bankalarından yüz yetmiş milyon drahmi istikrazma ka- rar vermiştir. M. Potemkin Rüsyamiğ Paris sefiri oldu PARIS, 13 (A.A.) — Sovyet Rus- yanın Paris büyük olçiliğine M, Putem- kinin tayinine Fransa hükümeti muva- fakat etmiştir, M. Putemkin Sovyet Rusyanm 1924 te Ankara sefareti müsteşarlığını, 1930 da Atina orta elçiliğini ve 1932 de Roma büyük elçiliğini yapmıştır. Sov- yetlerin silâhsızlanma konferansında ve Milletler Cemiyetindeki | heyeti murah- hasası azasmdandır. Danzigde Naziler Belediye intihabında ma- nalı bazı tezahürler DANZIĞ, 13. A.A. — Serbest . ©de yapılan nahiye intihabatında nazi lar olmuştur. Bilhassa Fuerstenvakle him beyanatı M. Gömböş Macaristanın müslihane siyasetinden iyi neticeler bekliyor! BUDAPEŞTE, 13. A.A. — Macar ajansı bildiriyor : Macaristan Başvekili M, Gömböş hükümt fırkası tarafından veri: len bir ziyafetle de ayrtca söz söylemiş ve hükümetin intihap kanumun: da tadilât yapmak niyetinde olduğunu bildirmiştir. Başvekil bundan sonra harici meselelere temas ederek demiştir ki: Roma misakı, bir büyük devletle iki küçük devleti Tuna havzası meselelerinin bir kımın halletmek üzere bir araya toplamıştı. Bu üç devlet, ayni zamanda bütün siyasi ve iktisadi anlaşamamazlıkların önüne geçmek niyetile sarih bir vaziyet vücuda getirmek üzere de bir. leşmişlerdir. Bu üçler misakı ile, misakı imza edenler her türlü ahval. de birbirlerinin mütekabü yardımlarına güvenebilirler. Misakın esasını teşkil eden bazı şartları bidayeten kabul (etmek suretiyle herkes bu misaka iştirâk edebilir. Fakat raki için ba şartla rın kabulü mahakkak lâzumdır: Başvekil sözüne şu suretle devam etmiştir : Oldukça sarih surette izahat verdiğimi zannediyorum. Çünkü Macar hükümetinin, muahedelerin tadili keyfiyeti siyasetini esas ola rak almakta bulunduğunu müteaddit defa tebarüz etlirmiştim. Misak istirâk için kabulü icap eden şartlardan birini de bu keyfiyet teşkil ey lemektedir. Roma misaklarının ruhundan ilham alan bir siyaset takip edilme dikçe, Avrupa için bir kurtuluş olmadığına kaniim. Ve bundan dola yidir ki Macaristanın tadilci ve mütedil gayelerine muslihane bir su ve vasıl olması ihtimalleri e hakkında ümitler beşlemek Şötyel yıldönümü münasebetile feat edilen samimi telyazıları ANKARA, 13.A.A. — Sovyet ihtilâlinin yıldönümü münasebe- #iyle Reisicumhur Hazretleriyle M. Kalenin ve Başvekil Paşa Haz vetleriyle M. Molotof arasında atideki telgraflar teati olunmuştur: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği Merkez İcra Komitesi Reisi M. Kalenin Moskova Birinci teşrin ihtilâlinin yıldönümü münasebetiyle hararetli teb riklerimi ve şahsi saadetiniz ve dost birlik memleketlerinin refahı hakkındaki samimi dileklerimi bildirmekle çok bahtiyarım. GAZI M. ı Türkiye Reisicumhuru Gazi Mustafa Kemal Hazretleri Ankara Birinci teşrin ihtilâlinin yl dönümü münasebetiyle sevimli tebriki nizden dolayi samimi teşekkürlerimin kabulünü rica ederim. Zatı devletinizin saadeti ve dost Türk milletinin ve Cumhuriyetinin refah ve muvalfakiyeti hakkındaki en eyi temennilezimi arzeylerim. KALENİN Halk Komiserleri Meclisi Reisi M. Molotof Moskova Sovyet Birliğinin dost milletleri birinci teşrin ihtilâlinin yıl dönü münü kutladıkları bu büyük günde, Cumhuriyet hükümetinin ve ken dimin dostça tebriklerimiz bildirmekle bahtiyarım. Ve Sovyet Sosya list Cumhuriyetleri Birliğinin refahı hakkındaki samimi dileklerimi zin kabulünü rica ederim. : İSMET Başvekil İsmet Paşa Hazretlerine Emi Ankara Birinci teşrin ihtilâlinin yıl dönümü münasebetiyle sevimli dilek lerinizden dolayı derin minnettarlı ğımın kabulünü Cumhuriyet hükü de başlarında mebuslardan M. Mau bu. | metinden ve zatı devletinizden hal k komiserleri Meclisi namına rice lunan sosyalistlerden mürekkep bir | ederim. Dost büyük Türk milletinin saadeti ve refahı me en ey gurup mezilerin taarruzuna ve fena mua | dileklerimi kabul buyurunuz. (OLOTOF, melelerine maruz kalmışlardır. Naziler, sosyalistlerin intihap beyan- namelerini ein almışlardır... ları ve mlm İatbiş Bazalt ea zilerle teşriki mesii etmektedirler. Harp tehlikesi Yakın değilmiş İngiliz Kral enstitüsünün zıyafetinde bir nutuk Antalya Bordur arasında bir kam- yon devrildi, dört yaralı var ANTALYA, 13 (Hususi) — Antalya - Bordur arasında bir kamyo: devrildi, dört kişi yaralandı. Yaralılar memleket hastanesinde tedavi € dülmektedir. Avusturya menşeli mallar hak- kında bir karar ANKARA, 13 (Hususi) — 21 Temmuz 1934 tarihinden meyi rüklerimize gelmiş bulunan Avusturya eşyanın eski uzlaşma h LONDRA, 13 A.A, — Beynelmilel | #ümleri dairesinde geçirilmesi haklarda yeni DEME uzlaşmasındı meseleler hakında Kral enstitüsünün zi-| yazılı bulunan bir hükümden ER geç tebliğ edilmesi yüzünde yaletinde söylediği bir nutukta Avru istifade edilmemiş bulunması dolayısile bu malların kararnamenin ret e m jene- AŞ göüüeledd Haye hirükinğci Başlık lere ve hir lafçalekes mak şartile 15 günlük müddet zarfında bu hükümden istifade ettiril mesi Heyeti Vekilece kararlaşmıştır. Fransız kabinesi beyanname- sini okudu © PARIS,13 (A.A.) — Flanden kabinesi bugün parlamentoda beye namesini okumuştur. Beyannamed e fırkalar arasındaki siyasi mütare meşgul i cephe değil, iktisadi cephe meselesidir. | kenin devam ettiği ve bunun da icraatı tazammun eylediği bildirilmek için onu güm aydımına mak ve bu usul tam mil- kullandığı Milletler Cemi- yetimin zan gösterdiği ve Cemiyetin ceğiz. Hukuku düvelde adaleti Milletler Cemiyeti yoluyla olmadığı takdir- ierai müsellğh kuvveti umah- unsurunun tedavi | ge, Fransada ve Cumhuriyet birliği içinde hareket birliği teklif edilmek tedir. Beyannamede deniliyor ki: “Fransa sulh istiyor. Zira sulha hef hariçte, hem dahilde muhafaza edeceğiz. Harici veya dahili sedhü bo£ mak iddiasında bulunanlara karşı kuvvetli olmak istiyoruz. Ittifaklar" mızı ve dostluklarımızı ar. z. Mili müdafaamızı kuovetlendir arıyacağı? Cumhuriyeti her türlü ihtilâl veya diktatörlük teşebbüslerine karşı mü dafaa edeceğiz. ve kantınun çerçevesi içinde adaletin istiklâlini ve (8 de Cemiyetin ortadan kalkamağa bön acağı iddialarına iştirak etmemek | mamlığını temin eyliyeceğiz. Milli kalkınma eserine devam için parla bundan sonra, mentoya güveniyoruz.” Beyannamede, teskin ve kalkınma eserinden dolayı millet namıri ak Almanya'yı vahatsız eden ve belki de zehirliyen kük- M. Doumerge teşekkür edilmekte, bütçe açığının yavaş yavaş ir uzaklaştırılabilece- güklük fikrinin nasıl gini araştırmış ve demiştir ki : — Bir tek çare var: diğer tam müsavatını tanımak. Uzak şark meselesi hakkında jeneral Smuts, demiştir ki : — Britanya İmperalorluğu iki te mel üzerinde dayamır. Biri, şarkta ve bi- | ikinci kısmında müzakeresi muvafık olur. Hükümet alâkadarlarla yasetimiz hiç İsimse ile münhasiran an- yem ilik yapmadan herkesi; | istisnai bir şekilde kabul edebilir ve lâyıhalar hakkındaki dostluk esasına dayanmaktadır. kaldırılması, masraflar hakkında parlamento teşebbüslerinin tahdit 1935 biiçesini süratle habulü ve asayişin muhafazas hizüliünda detie ısrar olunduktan sonra deniyor ki: “ Devlet wslahatı muazzam ve zaruri bir iştir. Rejimin âkbeti ba e hata bağlıdır ve idarede, adliyede, bilâyetlerde ve hatlâ nahiyelerde ıslahat yapılmalıdır. Intihabat usulünün ıslahı meselesinin bu devren rak yeni bir memurlar nizamnamesi yapacak ve idare birliğini için Başvekâlette yeni teşkilât vücuda getirecektir.” Beyanname şöyle bitmektedir: “Hükümet istizah takrirlerimi rin kısa kesilmesini parlamenlodan istiyecektir.
