18 Eylül 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: 145 İttihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYIN BIRAKTIĞI VESİKALARA GOREJ * Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A,C, Cemiyetler birleşince Parisle Selâ- nik arasında muhabere başlamıştı Müteakıben Enis Avni (Aka Gün- düz) Beyin de tahlifi icra edilmiş ve cemiyete alınmıştı. e Selânikte kahvelere yemin sureti bırakan ce- miyet efradı, Ali Şefik Beyin arka- daşları olmayıp hukuk talebesin - den bir kaç zat, berber Mustafa is- minde birisi ve o günlerde cemiye- timize ithal edilen Nesimi Sârrm Beyden ibaret bir teşekküldü. Bun- lar bir zaman yakalanmış ve tev - kif edilmişlerdi. Aralarmda Nesimi Sörem Bey bulunduğu £ için gece bizzat tevkifhaneye giderek meta- net tavsiye etmekle beraber Nesi- mi Sârım Beye de ketumiyet tav - siyesinde bulundum.,, Dr. Nazım Bey, iki cemiyet bir- leştikten sonra Selânikten Kava - laya gitmiş ve oradan, yukarıdaki mektupta Nafiz Bey tarafından da bildirildiği veçhile, İzmire giderek İstanbullu avukat Baha Beyin yar- dımı ile orada Terakki ve İttihat Cemiyetinin İzmir şubesini teşkil etmişti, Cemiyetler birleştikten sonra Pa- risle Selânik arasında sik sık mu- habereye başlanmıştı. Paris merke- zinin kopya defterine geçirilmiş o- lan bu mektuplarda evvelâ yapılan ve yapılacak olap işler hakkında izahat veriliyordu. Bir kere İstan- buldaki şube teşkilâtınm tevsti tav siye olunuyordu. Deniliyordu ki: “Bizim İstanbulda birkaç ufak gruplarımız varsa da bunlar mü- him ve mükemmel teşkilâttan sa - yılamaz. Tabii hariçten sevk ve i- dare olunan teşkilâtta tam bir in - tizam temin edilemez. Eğer sizin ve bizim memrlarımız orada bir- leşerek teşkilâta başlarlarsa işleri ileri götürmek kabil olur. Dr. Ba- hattin Şakir Beyi Trabzon vapuru- na bindiren iki zattan birisi İstan- buldadır. Bu zat her cihetçe şayanı emniyettir. Sizin Anadolu seyyar memuruna şiddetle tavsiye ederiz. Memurunuzun gidip kendisini Is - tanbulda bulacağı evvelce bildiril- mişti, Seyyar memurunuz bu gittiği zaman parola olarak: “ — Efendim, efendim siz misi- niz? — Beni size Erzurumlu Şakir Efendi gönderdi!,, diyecek, o zat ta şu cevabı verecek: tarifinden tertip edilmiştir. Leffen gönderiyoruz. Memurunuz Edirne. de Konuşacağı zatı temin etmek i « çin Hüsrevin melfuf mektubunu gösterecektir. 'Arkadaşlarımızdan Ömer Naci hâriç Lâzistan şubesine yakın olan İrana gönderilmiştir, Naci, Kaf - kasya, Azerbaycan, Rusya ve İran Türklerile rabıtalar temin ediyor. Faaliyeti Erzurum havalisine ka - dar uzuyor. na ne kadar bu gibi azim teşebbüsler için © bütçemiz am eg ve gene fedakârlık yapmı geri duramıyoruz. Çün- kü memleketin en Ek ii meskün olan bir kıtasını kendi ha- line terketmek tabii büyük bir ku- sur olurdu. Trabzon, Erzurum, Er- zincan, Kafkasya ve İranda bildi- ğiniz ve emniyet (ettiğiniz zevat varsa tavsiye vermenizi rica ede » FİZey, Paristeki Terakki ve Ittihat Ce- miyeti Prens Sabahattin Bey Fır - kası da dahi! olmak üzere Ermeni ve Rum komitelerinin iştirekile Pariste bir kongre akdetmeğe ka - tar vermişti. Bu kongrede Abdül - hamide karşı icraat itibarile tek bir cephe teşkiline çalışılacaktı. Paris- ten Selâniğe yazılan bir mektupla toplanacak olan bu kongre hakkın- da aşağıdaki malâmat gönderili - yordu: “Osmanlı hıristiyan unsurlarınm komiteciler denilen kısmı ile prog- ram ve meslek hususunda birleş- mek imkânın mevcut olmadığı ve olamıyacağı mezkür komite. ler tarafından gönderilen program larından anlaşılmıştır. Aktettiği » miz müteaddit içtimalarda imkân. sızlığı kaydetmekten © başka bir $ey yapamadık. it Nazariyat cihetinde mümkün olmıyan itilâfın belki filiyatta te- vafuku mümkün olur, ümidile böy- le bir kongrenin toplanmasını tas- vip ederek onun için teşebbüsler. de bulunduk. Bu kongreden maksat, herke- sin programı kendine kalmak şar- tile yalnız umumun nefret ettiği ve zarar gördüğü şimdiki istibdat idaresini yıkmak için faaliyeti tev hit etmek ve ahenk içinde yürüt. mek azmile bir müzakere açmak- tır. Bunun için ilk teşebbüs Te rakki ve İttihat Cemiyeti tarafın- dan yapıldı. Merkezi Cenevrede olan Droşak Ermeni komitesinden kongre tertibatını müzakere için birkaç güne kadar bir memur ge- lecektir. Bu hususta, sizlere (Ode dahili heyeti merkeziye olmanız itibarile malümat verilecek ve re- yiniz alınacaktır. Bu işe dair ya - zılacak bir şeyiniz varsa şimdiden bildirmenizi rica ederiz.,, “Terakki ve İttihat Cemiye- t,, bu kongreye en ziyade Ermeni komitelerini ettirmeğe ©- hemmiyet vermişti. Onlarla an - laşmak imkânı pek görülmediği halde Abdülhamide karşı mütte - hit bir cephe vücuda getirmek için o komitelerin de kongrede hazır bulunmaları şiddetle arzu edili - yordu. Bu maksatla cemiyetin reisi o- lan Ahmet Rıza Bey Cenevreye giderek Ermeni komitelerile mü - zakere etmişti. Oradan Parise gön derdiği bir mektupta bu müzake- reler hakkmda diyordu ki: — Bitmedi — Moskovada Firdevsi için operada bü- yük merasim yapılacak MOSKOVA, 17 (A. A.) — 933 te do- ğan ve 1021 de ölen meşhur İran şairi Firdevsi'nin şerefine 20 eylülde Opera Tiyatrosunda büyük merasim yapılacak- tir. Rus tesirinden hariç kalan bir mem- işin tertip edilen bu merasime, Sov yet Rusya merkez icra komitesi umumi kâtibi M. Enukitzenin tertip heyetine riyaset etmesi, hususi bir mahiyet ver- mektedir. İran Hükümeti muharrir ve sanatkirlardan mürekkep bir heyet gön- dermeğe karar vermiştir. Ağır ceza heyeti dün ilk defa idam kararı verdi Aleyhine şahitiik ettığ. için bir adamı öldüren Yusuf ölüme mahküm edildi Aziz Beyin riyasetinde âza Kemal ve Sakıp Beylerden ül Ağrrceza he yeti tarafından ilk defa olarak ittifakla verilen bu idam cezasile ölüme mahküm olan adam Yusuf isminde biridir. Yusuf bir mahkemede aleyhinde şahit. lik yaptığı için Gafur isminde bir adamı öldürmüştür. Bu cinayeti de tasmim ile Japmış, Gafuran yolunu iğ, Onu pusuya düşürmüş ve öldürmüştür. Uzun zamandan beri duruşması yapılan bu da- ya dün neticelenmiş ve mahkemenin ka- rar mübaşir Arif Efendi tarafından iki silâhlı jandarma muhafazası altında mah- keme salonuna alman suçlu Yusufa zabıt kâtibi Halit Bey tarafmdan © okunarak ben edilminii. . zea kin gireli ahali w dan evvel altı bin kuruş mahkeme masra- fı ödeyecektir, Okunarak yapıları bu tefhimden sonra | MILLIYET SALı 18 EYLUL ARİCİ HABERLER İngilterede faşistlerle faşistaleyhtar 1934 H Geçenlerde Londra Hyde Park'ta faşistlerle, faşist aleyhtarlarınıri ayni zamanda mukabil birer nümayiş yaptıklarımı telgraf havadisi ola- rak yazmıştık. Son gelen İngiliz gazeteleri bu nümayişe dair resimler neşretmektedir. Nümayiş büyük birsükün içinde geçmiştir. Faşistler bir tarafta faşist aleyhtarları diğer tarafta toplanmışlar ve mütekabil nutuklar söylemişlerdir. Bu nümayişler esnasında hiç bir hâdise çık- mamıştır. Resimde görüldüğü üzere iki taraf arasında bir haddı fasıl vardır. Hiç kimse bu yolu geçip karşı tarafa geçmemiştir. Zaten Ingil- terede böyle hâdisesiz ve soğuk kanlılıkla başlayıp biten nümayişler pek çoktur. Buna rağmen süvari polisler her ihtimale karşı Hyde Park. ta teksif edilmiştir. “ Bizantoloji' | Sofyada toplanan kongre mesaisini bitirdi SOFYA. 17 (Milliyet) — Sofyar da toplanan ame iz ATE malarına nihayet V - a iştirak eden hükümeti le rin kral. tarafından üçüncü dereceden medeni hizmet nişanile taltif edilmişlerdir. Böşin- ci beynelmilel Bizantoloji kongresi nin 1926 da Romada toplanmağma karar verilmiştir. Belediye İntihabatı (Başı 1 inci sshifede) — Fırka yoklama talimatnamesi muci- ince yoklama yapılacaktır, Fırka teşki- lât mensupları, serbestçe © mamzetlerini gösterebilirler.,, Bundan sonra, fırka teşkilât kademe- lerinin tesbit ettikleri namzetlerin isim- leri okunmuş ve bunlar üzerinde totkzi - kat yapılmıştır. Yoklama talimatnamesi mucibince, bu namzetler, fırka kaza he- yeti tarafından tastik edilmek lâzımdı. Fatih Kaza İdare Heyeti, Fatih Kazası nama tesbit edilen bu mamzetleri tastik etti. Tesbit edilen Fatih namzetleri 24 kişidir, Bunlardan 1Z si asli âza, 12'si ye dek izadır. Fakat, yoklamada bunlar ay- rıkmamıştır. Rey sahibi vatandaşlar, in- tihap günü, reylerini istimal ederlerken, bu tefriki bizzat yapacaklardır. Dün Eminönü Kazasmda da yoklama yapılmış, talimatnameye göre hareket e- dilerek, 20 âza mamzedi tesbit edilmiştir. Bunlarm da onu asli, onu yedektir. Bugün Beşiktaş ve Beyoğlu Kazaların: da yoklama yapılacaktır. namzet listelerinde Şehir Meclisinin şim- diki âzalarından < üçte ikisinin isimleri yoktur. Bu vaziyete göre, Şehir Meclisi 68 özasından ancsk, üçte bir miktarını muhafaza etmektedir. Bütün kazalarda yoklamalar bittikten sonra mecmu itiba- rile 136 isim İiste halinde tesbit edilmiş | olacaktır. Bunların 68 i asli âza, 68 i ye- dek âza olarak intihap edilecektir. Eylü- Tün 30 unda bu isimler fırka vilâyet mer- kezine verilecek, ve o günü, Cümhuriyet Halk Fırkası Şehir Meclisi nainzetleri o- Irak ilân edilecektir. Şimdilik, yoklama- * yapılan kazalarda © kimlerin mamzet gönterildikleri hakkında son derece kotu» miyet gösterilmekte ve hiç bir haber siz- mamaletadır.. da mahkeme reisi Aziz Bey suçluya de- dikiz — Mahkeme seni idama mahlcüen etti, Karar ittifakla verilmiştir. Mamafi bire denbire teessüre kapılma. Temyiz eder sin, Maznun bu kararı hiç dinlemiyormuş gibi bir tavır aldı; — Reis Bey ,dedi, beni asmağa karar veriyorsunuz, ama benim asılmağa lâyık Dak İri Bitriyordu. Rengi idi ve sallanmağa e nl i tiz vE En iyi devlet Şeklini bulmuştur Rosenberg Milli sosyaliz- mi methü sena €diyor BERLİN, 17. A.A. — Vestfalya gü: : snake em nü iyle iye söylediği bir nutukta M . Rosenberg de-| iştir ki: — Milli sosyalistlikle o beramer yeni bir ilim doğmuştur. irk nazariyesinin ve kısırlaştırma kanununun mevcut #kide- lere uymadığını söyliyenlere diyoruz ki: Almanya teşekkülât gayri tabii olanlar için senede bir milyar mark rarfediyor. Önümüzdeki sene yeni bir Alman tarihi peşredilecektir. Objektif ve itiraz götür- mez tek bir tarihi görüş mevcut olabile- ceği iddiası katiyen doğru değildir. Na- sıl katolik, protestan, fransız veya İngi- liz görüşü Yaren tarih hakkında Alman lığın da bir görüşü vardır. M. Rosenberg merkez fırkasını 1918 denberi olan ic raatından dolayı tenkit ettikten sonra demiştir İki * — Almanya yirminci asır için'en eyi devlet şeklini bulmuştur. Şayet bütün milletimiz bu sazariyelere iltihak eder- #e eskimiş nazariyelere avdet Oimkân kalmaz ve ük defa olarak müttehit Al man devletinin müzaheretine rüstenit cermen imparatorluğu kurulmuş olur. Bonolar sebepsiz Neye düşüyor (Başı i inci sahifede) İarm miktarı 7 - 8 bin parçadır. Son za- manlarda Muhtelit Mübadele Komisyo. nu tarafından meydana çıkarılan metrük mallar da Ziraat Bankasına devredilmek- te olduğundan bu miktar günden güne artacaktır. Bu sebeple mevcut bonoların kıymetine fazlasile tekabül edecek nil: tarda mal le ra YELE “ ra i haldanda ahiren Maliye Vekâleti nezdinde teşebbüslerde bulun. muştur. Bize verilen habere göre bu te- sebbüsler müsbet neticeler vermek üze Bu maksatla Ankaraya gitmiş olan Gayrimübodiller Cemiyeti İdare Heyeti âzasmdan Şehap Bey bir kaç gün evvel | eebrimize dönmüştür. Şehap Bey dün bi- “e ir Va Fuat Beyefi — 'yat fendi maliyenin bu işlerle alâkadar olan erkân ile vâki olan temaslarım yeticesinde bo- moların kıyınotlenmesi ve müzayedelerin tesrii ve imtizamına dikkat edilmesi husu suna büyük bir alâka gösterildiğini gör düm. Hattâ Vekil Beyefendi — Maliye Müsteşarı Faik Bey ile beraber bu işlerin tesrii içim bizzat Ziraat git - mişlerdir. Müzayedelere itina edilmesi ve mümlün olduğu kadar fazla malm müza yedeye çıkarılması esbabı temin edilmiş. tör. Bu hususta lâzumgelen tedbirler ittihaz edilmiş olduğundan yakında bonoların kıymeti artacağına muhakkak nazarile bakılabilir, Bundan maada Ziraat Bankastam elin- de bulunan emlâkin varidatının bankaca tahsiline itina edilmesi ve teraküm ede « cek paranın gayrimübadillere tevzi olun: ması da temin edilmiştir İstibkakları az olan gayrimübadiller birinci ve ikinci tevziatta bonolarını ala- yaamışlardı. Cemiyet İdare Heyeti bunlar haklemda da kanımı tatbilini istemiş Tenzilâtlı yolcu tarifesi uzatıldı ANKARA, 17 (Telefonla) — Gidiş ve dönüşe mahsus olup eylül 1934 nihayetinde mer'iyet müddeti bitecek olan fevkalâde tenzilâtlı yolcu tarifesi birinci kânun 934 somuna kadar ayrı şartlarla temdit © dilmiştir. . gi . Dükkân değiştirenlerin kazanç .. vergisi 'ANKARA, 17 (Telefonla) — Bir sene içerisinde bir kaç defa dük kân değiştirenler hakkında kazanç vergisinin tarh ve tahsili noktasın- dan nasıl muamele tatbik edileceği bazı mahallerde tereddüdü mucip olduğundan Maliye Vekâleti keyfiyeti bir tamimle izah ederek vilâ yetlere göndermiştir. Sovyetler incir almağa başladılar İZMİR, 17 (Milliyet) — Sovyetler piyasadan incir satın almağa başlamışlardır. İlk parti incir dün sevkedilmiştir. Perşembe © gününe kadar 900 ton incir daha satın alınacaktır. Belediyelere ait üç aylık resim "ANKARA, 17 (Milliyet) — 924 mali senesine git ilk üç aylık güm” rük resmine munzam yüzde on belediye hisselerini tevzi için Dahiiye Vekâleti hazırlık yapmaktadır. Hisseler Belediyeler Bankası tarafın * dan tevzi edilecektir. İktisat Vekili Celâl B. Zonguldakta ANKARA, 17 (Milliyet) — İktısat Vekili Celâl Bey bu sabah 8 at sekizde tetkikatta bulunmak üzere otomobille Zonguldağa hareket etmiştir. Vekil Bey Zonguldak ve havalisinde bir hafta sürecek tet * kikafta bulunduktan sonra avdet edecektir. . Celâl Bey müteakıben İzmir, Akdeniz sahili ve Ergani tetkikalınf ctkacaktır. ZONGULDAK, 17. A.A. — İktisat Vekili Mahmut Celâl Bey sost 18,30 da şehrimize vasıl olmuştur. Vekil Beye İzmir mebusu Osmaf zade Hamdi Bey refakat etmektedir. Celâl Bey vilâyet hududundâ Durakhan mevkiinde Zonguldak valisi Halit Beyin riyaseti altında bir heyet ve Devrek'de bütün Devrek halkı tarafından ve Zonguldakl& şehrin methalinde memurin ve bütün Zonguldaklılar tarafından kar$t lanmıştır. Vekil Beyin yarın sabah Safranboluya hareketi muhtemeldir: Almanyanın teklifini Amerika reddetti NEVYORK, 17 (A. A.) — Nevyork Taymis gazetesinin Vaşingt©* muhabiri Almanyanın Amerika Hariciye Nezareline resmen müracaat ederek Almanya ile Amerika arasında mütekabiliyet esasına müst€ * nit bir ticaret muahedenamesi akti için müzakerata girişmek mümkün olup olmadığını istifsar etmiş bulunduğunu bildirmektedir. Haber alındığına göre Amerika Hariciye Nezareti bu teklifi red * detiştir. Sebebi de zirai istihsalâtın tahdidi siyaseti ve iktisadi buh * randır. İnhisarlar vekilinin seyahati ANKARA, 17 (Telefonla) — Gümrük ve İnhisarlar Vekili Râne Beyin teşrinievvel başında Çanakkale, Ayvalık, İzmir ve havalisind& bir tetkik seyahatına çıkması muhtemeldir. Ticaret muahedesi feshedildi ANKARA, 17 (Telefonla) — 1930 tarihinde İngiltere ile ahdedil miş olan ticaret muahedesini hükümetimiz feshetmiştir. Fesih hir s€ ne sonra yani 15 eylül 1935 tarihinden itibaren muteber olacaktır. 26 Eylül dil bayramı ve radyo ANKARA, 17 (Telefonla) — Vekâletlerin mümessillerinden mü rekkep bir radyo komitesi bugün Matbuat Umum Müdürlüğünde t9P lanmıştır. Komite 26 eylül Dil Bayramında radyo merkezlerinin bay” rama iştirâklerini temin edecek ve dil propagandası / için zengin bir program tertip edecektir. Komite gelecek haftaki içtimaa musikişi “ nasların da iştirâk etmelerine karar vermiştir. Üzüm fiatları yükseliyo? İZMİR, 17 (Milliyet) — Üzüm yükselmektedir. Üzüm fintmı düşü” ğe çalıştıkları iddin olunan Htnseler BU kında Ofis tarafından tahkikat yapıl“ tadır. Karsta sobalar kuruldu KARS, 17 (Mülliyet) — Dört günü. Alaçatının kurtuluş bayramı ALACATI, 17. A.A. tul ün coşkun tezi €a kutlulan» dı. Bütün halkın ve gençliğin iştirakiyle geçiş yapıldı. Ve şehitler abidesine çe- lenk konuldu. Abidede ve hükümet ö- nünde heyecanlı nutuklar söylendi. Cum- huriyet meydanında gece yarılarına ka- laçtının kur. dar şenlikler yapılmıştır. beri mmtakamızm her tarafında sefi, Müteahhitlerin kazanç | hava dalçası devam etmektedir. Evi, e de sobalar yanmakta ve herkes kış vergisi tüller Serin ANKARA, 17 (Teelfonla) — Müte ahhitlerin resmi daire ve müesseselere karşı girişükleri taahhütlerde munhası ran taahhüt ettikleri işlerin ifası için kullandıkları nakil vasıtalarından alı- ne şekilde a- Vekâle Çeşmenin kurtuluş bayra”” ÇEŞME, 17. A.A. — Çeşme kut uy bayramını buçüm büyük heyeeiii kutluladı. Hükümet önünde, teplarl ve geçiş yapıldı. Burada ünivers't€ ei bo birliği reisi rüknettin Fe h' Bey ©. beyecanlı Hi * bitabed- bulu-d jam mün bize verdiği gururu ve serimi lattı, Halk sonsu. vi. s.v.n, 14 Mahmut Esat Beyin der$ İZMİR, 17 (Milliyet) — Sabık ti alâkadarlara tamim etmiştir. —— ———— ve bunlara da her iki tevziattan istihkak. ları olan yüzde kırk beş nisbetinde bono tevzii için takdiri kıymet komisyonuna emir verilmiştir. p : Vekâli Mahmut Esat Bey bugün ÖĞ Mülerakim vergiler ve cü dersimi verdi. Mevzu: Çiüek EU veraset vergisi linde milliyetçilik) tir. > Şehap Bey bono mükabilinde satılan malların müterakim vergileri ve gayri * imübadillerin veraset vergileri hakkında gayrimübadillerin lehine olarak elde edil- miş olan menfaatleri izah ederek demiş- Gr kiz Roma sefirimize ziyafet Italyan Maslahatgüzarı Baron “Rg yeni Roma Büyük Elçimiz Hürgilyya gıp Bey şerefine evvelki gün TET” Tokatlıyan otelinde bir öğle yemeği miştir, > Varidat Umum müdür“ doğru değildir. Bu cihet te gayrimüba - diller lehine olmak halledilmiştir. Bade - ma satılacak malların ,yalnız satıldıktan sonraki zamana ait vergileri müşteriye ait olacaktır. Ve bundan sonra gayrimü- badillikten neşet eden veraset vergileri için, zayrimübadil bonalarının aynen na- kit gibi kabulü tekarrür etmiştir. Maliye Müsteşarı Faik Rey ” velki gün Gayrimübadiller Cemiyeti İda re heyetini teşrif etmişler ve bu içtima» da Tehirdağı Meb'usu Celâl Bey de ba- zır olduğu halde gayrimübadillere ait bir eek işler görüşülmüş ve halledilmiştir.,, geldi Maliye Vekâleti Varidat Um”. tey dürü İsmail Hakkı Bey şehrimize # tir. : Tababeti akliye ve asabiY* kongresi Türk tababeti akliye ve asabi » gresi 21 eylül cama günü sant abii Bakrköyünde cmrazı aliye v€. Ez eyl kliniğinde toplanacaktır. İkinci “yi günü serbesi mevzulara tahsit iversi* Ikinci toplantı da 9.30 da UM” i dershanesinde vapılsezlike.