15 Ağustos 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

TARİHİ TEFRİKA: | İtihat ve Terakki! (BAHAEDDIN ŞAKIR BEYIN BİRAKTIĞI VESİKALARA GORE) Her hakkı mahfuzdur. Yazan: A.C. Atina ve Pirede Abdülhamidin hafi yeleri kum gibi kaynayorlar Buraya gelirken vapurda Suriye- li bir adamla © konuştum. Bu zat on bi: biliyor. Abdülhamidin kötülüğü hakkında dört gün mü- daveleifkâr ettik. Daima sözlerimi tasdik ediyordu. Fakat ben karaya inerken bana Berut (valisinin ah- baplarındanım. Sizin gibi vatanını geven bir gencin böyle garibül di- yar dolaşması yazıktır. Valiye söy- liyeyim de sizi affışahaneye maz- har etsin,*Ailenize de kavuşursu- nuz, ben size yazarım!,, demesin mi? Ben kendisine lâzımgelen ce- vabı verdim. Herifin ya mutlaka hafiye veyahut saf bir adam oldu- ğuna hükmediyorum. Bugün Samsundan gelen bir rum ile buluştum. Bu adam Anadoluda ermerj komitelerinin çevirdikleri fırıldaklar hakkında (o bazı şeyler söyledi. Diyordu ki: İzmirde, Sam- sunda, Trabzonda, Sivasta vesair yerlerde teşkil edilen ermeni ko- mitelerine Türk polisleri para mu- kabilinde hizmet ediyorlar.,, Atina ve Pire Abdülhamidin hafi yelerile kum gibi doludur. Bunlar yetişmiyormuş gibi bir de ermeni- ler Türklerin gözleri açıldığını ve Türklük için propaganda yapıldı- ğını istemiyorlar ve mâni olmağa çalışıyorlar. Bugün gene iki Türke Fastgeldim. Yanlarma - bıraktığım gazeteleri heyecanla okuduklarını görübce onlara * yaklâştan. Birisi Tunus tebasından Ahmet keşfi di- ide Abdülhalim Fikri efendiler- di. İkisi de maişetlerini temin et- mek için sefalet içinde Romanya- ya gidiyorlardı. Sefaret £ imamile hafiyeler tabii fitili o eldılar. Be- nim burada zuhur edişim onları fe- na halde endişeye düşürdü. Baka- ım ne halt edebilecekler? Ermeni- İerin hainane nazarlarla bana bak- tıklarını gördükçe kanım beynime hücum ediyor. Dünyada bu kadar kızdığımı bilemem. Hemen Allah yardımcımız olsun!,, “Prens Sabahattin beyin Prin- <ipe'leri buralara kadar sirayet et- miş. Bazı kimseler tarafından tas- vip ediliyorsa da ( ekseriyet gene Şürayi Ümmeti okumaktan lezzet alıyor. “Patris,, (o gazetesi Mısırda Jön Türklerle ermenilerin bir kon gre yapacaklarını yazıyor. Fakat buradaki bazı boş boğaz ermeniler yakında “kan olacaktır, diyip du- ruyorlar., , Cemiyetin kâtibi Seyit Kanan B. yukarıdaki mektuplarında yazdığı işleri'gördükten ve bir müddet pa rasız kaldıktan sonra Parise geri dönerek vazifesine devam etmiş. ti. Bu esnada doktor Bahattin Şa- kir bey cemiyetin inkişafına ve şu- be teşkilâtının tevsiine bütün gay- retile çalışıyordu. Onun bu mesaisini takdir eden Ye cemiyetin umumi müfettişliğine tayin olunan Mısırlı Mehmet Sait paşa Mısırdan Parise yazdığı bir mektubunda diyordu ki : “Şubeler teşkili hususundaki mu- vaffakıyetinize cidden pek mem - nun oldum. Zira cemiyetimizin nü- fuz ve tesirini tezyit (etmek için bundan müessir bir teşebbüs ola- maz. vatanm selâmetine hizmette sabiti kadem oldukça el- bette muvaffakıyet bizden ayrıl - maz.,, , Mısır şubesi hakkında cemiyeti- mizin ne fikir beslediğini bilmem İâzmgeliyor. Mısır şubesinden ne gibi hizmetler bekleniyor? Çünkü memleket dahilinde efkârı umumi- yeyi tadile çalışmak beyhudedir. Olsa olsa mevkiden bilistifade Tür- kiyeye evrak ithali | gibi bazı hiz- metleri dokunabilir. Mektubunuz- da şubeitin terakkisinden bahsedi- yorsusü Bunun mânâsı nedir? Mısır şubesinin terakkisi ve ehem- miyet kesbetmesi aza adedinin art- ması demekse, böyle bir emelin hu- sulü kolaydır ve muvakkat bir za- aldatıcı bir nüpsayiş olabi. â in tehlikeden salim kalmaz. Malümunuzdur ki o Mısırdaki Osmanlıların hemen herbiri kendi başına ıslahatçı kesilmiş acibülah- val kimselerdir. cemiyete sokulacak olursa, müruru zamanla onları idare etmek kabil olmaz. Cemiyetle © şube arasında münazaa eksilmez . Mısırın yerlilerine gelince politi- ka ile meşgul olanları ve alelhusus Osmanlı politikasile o münasebet peyda etmiş olanları Hamidin ve İ Hidiv Abbasın mektebinde yetişmiş müfsit ve menfaatperest bir takım © muzır şahıslardan ibarettir. Bunla- lir. rın cemiyete iştirakinden bir hayır | beklenilemez. Hasılı, O reyime ka- lırsa Mısır şubesinin azası ne ka- dar artarsa o nisbette faaliyeti sek- teye uğramış, o nisbette münazaa ve münakaşaya sebebiyet verilmiş olur. Hele Mısırın bu zamanki hali nazarı dikkate alınırsa, Hamit ve Abbas taraftarları böyle bir fırsat- tan istifade ederek cemiyetimizin asıl sıfatını ve hususi haysiyetini bozmak emelile şubeye girmek i- çin her türlü teşebbüsten geri kal. mıyacaklarına şüphe edilemez. Hü- lâsa kaş yaparken göz çıkarmıya- m. Nakdi iane meselesine gelince, ü- mit ederim ki sâyim pek semeresiz kalmıyacaktır. Gerek mukarrer o- lan ılahatın o yapılması ve gerek lâbedit görülen bazı teşebbüslerin kuvveden file çıkarılması için ne- kadar paraya ihtiyaç varsa bildiri- BİZ... Bu Mehmet Sait Paşanın Terak- ki v; İtühat cemiyetinin umumi olduğu gizli tutuluyordu. Sait paşanın müfettiş olması Paris- le Ahmet Celâlettin paşa ararında- ki münasebatın kesilmiş olduğuna delâlet ederdi. Fakat “Tuna,, ga- zetesinin cemiyet işlerini karıştı” neşriyatta bulunması yüzün- den Sait pâşanın umumi müfettiş olduğunu ilân etmeğe metburiyet hasıl olmuştu. Sait paşa bu ilân- dan dolayı biraz kızmıştı. Parise yazdığı bir mektubunda diyordu Mademki matlup olan bu vazi- fenin Ahmet Celâlettin paşaya i- hale olunmadığını ve paşayi müşa- rünileybin cemiyetimizle asla bir alâkası bulunmadığını. bildirecek: &i, o halde resmi bir tekziple ikti- fa olunsa idi, hem bizce maksat basıl olur, hem de Tuna gazetesi: yin kurnazlığı semeresiz bırakılır İL. 'Sait paşa cemiyetin meftunu 0- lan bir zattı. Her ay cemiyete iki dan Prens Sabahattin beye karşı yazılan reddiyeleri hararetle tak. dir ederdi. Cemiyetin işlerile yakm- ve meşgul olmaktan hoşlanırdı. Mektuplar sonunda “ bu posta ile beş aylık yokünu o- lan bin frangı gönderiyorum.,, ve yahut üç aylık biriken 600 frank borcum yollanmıştır.,, diye yazılı bulunurdu. (Devamı var) Ölü İngiliz zabitinin cesedi bulundu ATİNA, 14 (Milliyet) — Sisam valisinin Dahiliye nazırma gönderdi. Ki bir telgrafa nazaran, geçenlerde rnunda bir sandaldan denize dü #erek ölen İngiliz zabiti M. Robertsen un öesedi Kalamaki - Cankılı sahili arasında bir çoban tarafmdan mütefes- sih bir halde bulunmuştur. iie Gandhi orucu bozdu VARDHA, - Hindistan - 14 (A.A.) Günd, bü sabah orucunu bozmuş a m bet içmiştir. Bu defaki orucumu da iyi neticelendirmiş olmasından dolayı önerilmiştir. #olgrafları Londranın ortasında tay- yare meydanı LONDRA, 14 (A.A.) — Londra» mın City denilen sında bir tayyare meydanı yapılma - “ ir.. Bu bapta bir pro- je hazırlanması mütehassıslara tevdi edilmiştir. Bu proje birçok zevat nez- dinde rağbet görmektedir. Tayyare va siye ticareti azami de - vecede iakişmi örtüdür eli Tâkki edilmekteği— <1 ebiyelle be, Irlandada kanlı bir hâdise KORK, (Irlanda), 14.A.A. — Daily Telegraph muhabirinden : Zabıta kuy- vetleri, vergi borçlarını ödemiyem çifçi- lerden müsadere edilmiş mevaşinin sa- tişına mümanaat eden köylülerin üzeri- ne âleş açmağa mecbur kalmıştır. Neticed 1 kişi ölmüş, 37 kişi de ya- rmaştar, bu gibi müzaye- delerin ekseriya yapılmakta olduğu bir avluda cereyan etmiştir. Burada 5.000 çifçi toplanmış bulunuyor ve 300 zabı- ta memuru da intizam: muhafaza edi. yordu. Birdenbire içinde 15 kişi bulunan ve bütün hızı ile gelen bir kamyon, kapalı duran kapıyı zorlıyarak avludan içeriye girmiştir. Bunun üzerine zabıta derhal ateş açmış ve sekiz kişiyi vurmüş tur.Paniğe tutulan halk, kapılara doğru koşumuşsa da, zabıtanın mümanaatı ile karşılaşmıştır. Bir askeri müfrezenin gel- mesiyle sükünet ancak inde olunabilmiş- tir, e ciddiyetle telâkki eden Irlan- i, icap eden yerlerde zabıta kuvvetlerini takviye ettirmektedir. — 19 ağustos saat 20,30 in söylediği BERLİN, 14 (A.A.) da M. Goebbelsin söylemişlerdir. Gazeteler uzun makaleler neşrede- Tarvekil e ala Bİ şahsrnda birleştirilmiş olmasını tasvibe davet etmektedirler, v Milletin reyi BERLİN, 14 (A.A.) — İntihap mü- cadelesinin başlangıcı, Berlin güzele lerine 19 ağustosun manası o hakkında karilerinin dikketini celbetmek fursa - teni vermiştir. Angriff diyor kiz Ek Demokrat memleketlerdeki büyük in- tibap o puslaları muharebesi bitama er- miştir. Halkın reyine müracaat edil - meksizin yapılacak bir diktetörlük te Almanyaya yaraşmaz. Yesi bir plebisi- sit, diktatörlük ile bir illeti idare et- mek arasmdaki farkı gösterecektir. Diktatörlükte hükümet, efkâr umu- miyeyi nazarı itibara aknaksızm iktidar mevkiine sahip olur. İdarede ise mil - let kendi kendisini kendi kuvveti ile i- dare eder, senay Berliner Lokal Anzeiger diyor ki: | konumun hall Devlet reisine sit kan iğ i östemekle M. tasvibine arzedilmesini KOELN, I4.A.A.— Alman dahiliye nazırı M, Frick, bir notuk irat ederek hükümetin Almanyada Mareşal Hinden- burg'n halef olabilecek hiç kimse olma- dığından bir an bile şüphe etmemiş ol- duğunu söylemiş ve demiştir ki : “ Şu halde hesaba katılacak yegâne adamın, yeni Almanyayı yaratan ve onun sefi olan zatın Hindenburg'un kendisi ni davet etmiş olduğu mevkide kalması icap ediyordu. Bi h yegâne hal sureti, dev- let reisliği ile hükümet reisliğinin Hit- lerin kuvvetli elinde birleşmesi idi. Rayştağ tarafından 30 kânunusani 1934 tarihinde ittifak ile kabul edilmiş olan bu kanun, hükümetin yeni bir ka- umu esasi vücuda geti i tık bulunmaktadır. Başvekile devlet Milletler cemiyeti Ve Amerika M. Roosvelt Cenevreye bir âli komser gönderiyor CENEVRE, I4.A'A. — Amerikann Bern sefiri M. Young Vilson'un Ameri- ka tarafından Milletler Cemiyeti nez- dinde ali komiser tayin edileceğine dair Vashington'dan alnan haber, Ce- evre mahafili için iki noktai nazardan gok hoş bir sürpriz olmuştur. Evvelâ M. Young Vilson, uzun senelerdenberi nezdinde fevkalide komiser ünvanını alıp almıyacağı bilinmiyor. Amerikanın Denizprogramı Çok fazla harp tayyarele- rine ihtiyaç gösteriliyor VASHINGTON, 14.A.A, — Mebu- san meclisi deniz niz işleri ü vi resinde gemi inşaatı derpiş | olunmuş” tur, M. Vinson, bu hususta demiştir ki » “ Halihazırda bahriyemiz, 1,000 ka- dar tayyareye malik bulunmakla bora- bsr, bunlardan ancak 400 * ü harbe kebi- liyetlidir .Bizim daha çok fazla harp tay- yarelirine ihtiyacımız vardır.” VASHINGTON, I4.A.A. — M, Vin- son, hava kuvvetlerinin arttırılması hak- — e yek nda batr'ye için niz tayyaresi inşasının derpiş eylediğini tasrih etmiştir. MILLIYET ÇARŞAMBA 15 AĞUSTOS 1934 HARİCİ HABERLER 19 Ağustos reyiâmı Hitlerin yeni salâhiyetle-| Beşinci rini millet te tasdik edecek Almanlar Hindenburga Hitlerden baş| Umumi merkez atletizm federasyo- kasının halef olamıyacağını söylüyor "Alman propaganda nazırı M. Goebbels fiği vazifesini tahmil (eden İ ağustos 1934 kanunu, Almanyanın islâhıma doğ- rü atılmış büyük bir adımdır. Alman ya idaresindeki vahdet, şimdi takviye e- dilmiş bulunuyor. M. Goebbels'in natku BERLİN, M.A-A, — Nutkunda Hin- denburg'tan bahseden M. Gocbbels de- miştir ki : hayatta olanlara aittir, Ecnebi matbuatı, Reisicümhur Hindenburg'un ölümünü baftalardanberi bekleyip du- ruyordu, Bu gazeteler, Mareşalin ölü- mü mazizmin yıkılması demek olacağını yazıyorlardı. Bazıları Alman ordusunun isyan edeceğini ve saltanatın iade edile- ceğini tahmin ediyorlardı. Muhacirler, irtica zaferinden bahsediyorlar ve bu irticai biraz sonra bolşevizmin takip e- deceğini beyan eyliyorlardı. Bolşevizm, Büyük orman Yangınları Amerikada iki aydanberi ilk defa yağmur SPOKANE, (Amerika) 14 A.A, — Yirmi yerde birden çıkan orman yan- gmları, şimali Dekoto eyaletini cesim ve kesif bir kara dumana boğmaktadır. Yangını söndürmeğe 2.000 kişi çaliş'yor. MOJSE, (Amerika), 14 A.A. — Bi. zon mandaları milli harasma ait bir ça- Almanyanın bir protestosu BERLİN, 14 (A.A.) — Çekoslo - vak matbüatının ahiyeri Alman Müthiş bir Kasırga On kişi öldü, sular bazı evleri sürükledi CEZAİR, İ4.A.A. — Cezair'in 150 ki- lometre uzağında Sedduk'ta kopan bir kasırga esnasmda Sular, bazı evleri boğulmuş ve o mıntaka içerisindeki bağ lar ve mahsul temamiyle mahvalmuştur. Çinde komünistlerle bo- ğuşma devam ediyor FOOCHOV, 14 (A.A:) — Hükü - i dört bin ki- > — Mikdarı 1000 kadar olan komünist kuvetleri Fochav'un şimalindeki dağladı. faa liyete deva metmektedirler. Fakat, şe hir sakindir. Balk . nuna tebligatta bulundu “ Son dakikada aldığımız malümata göre Türkiye idman cemiyetleri ittifakı merkezi umumisi ve atletiz m Zağrepte yapılacak beşinci Balkan oyunlarına iştirak etmemek da verilmiş olan karar, Yugoslav f öderasyonunun ve Yugoslavya res İ mi mahafilinin iltiması üzerine geri alınmıştır. <üğ Umumi merkez mezkür oyunlara iştirâk edilmesi hakkında atletizm federasyonuna tebligatta bulunmuş tır., Binaenaleyh milli “takımdan © zinleri alınabilen atletlerle Balkan oyunlarına gidileceği anlaşılmakt” dır. . .. ik Leningratta sporcularımıza büyü : . bir ziyafet LENINGRAT, 14 (A.A) — Dün akşam, Türk sporcuları şerefi * iyâk bir ziyafet verilmiştir. Ba şta Cevdet Kerim Bey olduğu hal” ütün Türk heyetinin, Leningra t mıntakası icra komitesi reis vekil M. Ivanof'un, Hariciye komise'liği mümessili M. Vaynştayn'ın ve Lenif grat sporcularının hazır bulunduğu bu ziyafette M. İvanof ve Cevdet Kerim Bey nutuklar teati etmişlerdir. Sporcularımız Kiefe gittiler LENINGRAT, 14 (A.A.) — T ürk sporcuları Kiefe hareket etmis lerdir. Misafir sporcular istasyond a Hariciye komiserliği spor teşkilâtı murahhasları, Halk v e matbuat mümessilleri, tarafından teşyi edilmişlerdir. Leningrat spor culaı Cevdet Kerim Beye bir buket vermişlerdir, Leningrad futbol takı mı da Türk futbolcülerine sureti susada hediye edilmek üzere yapılan öir futbol topu vermişlerdir. Muallim ve talebelerimiz Fransada AİX-EN.PROVİNCE, 14. A.A. — Fransayı ziyaret eden Türk talebe ve muallimler heyeti bu sabah şehrimize gelmiş ve merasimle karşılan” mıştır. Heyete öğleyin belediyede bir ziyafet verilmiştir. Heyet öğle” den sonra şehrin şayanı temaşa ye rler'ni gezmiş: ve akşama doğru Marsilyaya hareket etmiştir. Milli müdafaa Vekilinin seyahati IZMIR, 14 (Milliyet) — Milli Müdafaa Vekili Zekâi Bey 'Aydına hareekt etmiştir. Yarın Söke yolile dönecektir. AYDIN, 14 (Milliyet) — Milli Müdafaa Vekili Zekâi Bey Bugün şehrimize geldi. Tezahüratla karşılandı. Vekil Bey şerefine öğleyin zabitan yurdunda, akşam da Hlakevinde bire ziyafet verilmiştir. Iran sefirinin bir tekzibi ANKARA, I4.A.A. — Bazı gazetelerde ordumuz zabıtanından bir heyetin İrana gideceği hakkında intişar eden haberi İran büyük el giliği tekzip etmiştir. Bolu - Ankara şosesi BOLU, 14 (A.A.) — Bolu » Ank va şoresi üzerinde Gerede - Kınlcaha- mam ilemali için çalışılmalıtadır. Bir ay de sit kızım tamamen bitmiş olacak- br, Sovyet tayyarecileri Fran- sadan dönüyorlar LİYON, 14 (A.A.) — Sovyet tay- yarecileri dün öğleden sonra M. Her- rist ile diğer birçok mülki ve askeri zevatın refakatinde Bron tayyere ki. manın tesisatını ziyaret etmişlerdi. Akşam, Liyonun büyük lokantaların- dan birinde Cencral Bensist tarafın « dan şereflerine bir akşam yemeği ve- rilmiştir. Tayyareciler, bugün Rusya- hareket ya müteveccihen edecek - | kı tarafından hararetli ve samimi t6“ erdir, zahüratla teşyi edilmişlerdir. Danimarka kıraliçâsı Tabiiyetimize alınan Beyrutta Balkan Türkleri ANKARA, 14 (Telefonla) — Buk BEYRUT, 14 (A.A) — Danimar- | garistan, Romanya ve Yı a ka kraliçesi, ine buraya gel | hacirlerinden 523 Türk heyeti vekile k” ea a e - Lam pöyenlerini görecektir. dir il be an oyunları" na iştirak ediyoruz Moskovada fatbolcülerimisi 3 - 0v 6 2- 1 mağlüp ederi Rus takımı. ME kovada Türk ve Rus takım ar srrasında yapılan maçla top Esa dın ayağında b JA federasyonu tarafından bu şen& li 3 Nafıa ve Maliye Vekilleri Malatyada : * . , w” di İki Vekil Erganideki yeni tesisatı teftiş ettiler ELAZIZ, 14 (A.A.) — Nafın ve Maliye vekillerile birinci urmumi mü * fettiş, kolordu ve fırka kumandanlâ” rı ve Elüziz valisiyle birlikte dün oto” mobillerle Ergani madenine hareket etmişler, yolda Ergani demiryolu in” #aatını, tünel ve köprüleri tetkik W9 teftiş işlerdir. Vekillerimiz