12 Haziran 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 4

iMiyet! | İn umdesi “Milliyet, tir. "HAZİRAN 1931 | AREHANE — Ankara caddesi | 00 Telgraf adresi: Milliyet, | al. * Telefon 311 — 24312 — 24313 BONE ÜCRETLERİ Türkiye için Hariç için 400 kuruş 800 kuruş 1400 2700 hı » 1400 ” #len evrak geri verilmez iddeti geçen nushalar 10 kuruş | ait işler | Zavete ve matbaaya İmüdüriyete müracaat edilir. etemiz ilânların mes'uliyetini İ a etmez. Bugünkü Hava Dün en fazla hararet 23 naz 16 idi Bugün ruzgâr poyraz. İlava açık. | müş olan Amerikadan başlamış olması. Cihan buhranınn Avru- Manda | r kahveye bir manda gir- | Altını üstüne getirmiş ve © yakalanmış. Vâkıa kah- | e giren mandanın da ve bağdaş kurup: — Baksana kahveci bana bir | if şekerli yapsana! demesi- intizar edemeyiz. Asıl işin fenalığı veye © girmesindedir. manda taraftarlarma ibret olabilir. Kariha Vüs'ati İ Gün geçtikçe anlıyorum ki, | “merotaj olurken, İstanbulun | 8 istisna bütün mahalle ve © «aklarının isimlerini değiştir şler.. Üsküdarda hani bir 3şhur “Yeni mahalle,, vardır. 4 van bile adını değiştirmişler. “Hem.de ne koymuşlar bili- Ur musunuz . “Reisülküttap ,kağı,, Aşkolsun.. Kariha vüs” ii bu kadar olur. Bir kari mektubu mandanın Bu # “Maymıntı, pısırık, acar, z- | i ir, hart, enayi, kokana, ızban- i pinpon, kakavan, ca p alacoz, anzarot, terelelli tah- | savalli, cinbakuka, tükaka, om, kekâ, fırdolayı, gırla.,, Ben bu kelimelerden yalnız Azrak,, kelimesine türkçede iç tesadüf etmedim. Diğerle- inin bir kısmının esasınıda “öyleyebilirim.. Lâkin, dil mü- “ahassısı olmadığım için bu işi “brahim Necmi B. dostumuza savale ederim. FELEK | pm Yaz mevsimliçin BEBEK'te Kiralık Yalı > an önünde Salp Bey « möblleli olarak ki Talıktır. Derunundakiler» müracaat man (Birinci kısım) İle yoluna kadar geçirdiği mü- | rettep kıt'a bir müddet şimal istikametinde gittikten sonra yürüyüş kolu cenuba döndü. Haleple (Aynilkum) arası iki İkonak mesafe idi. Fakat ayın on beşi olduğu için kıt'a gece de yürüyüşe devam edecekti. Erkânı harbiye yüzbaşısı Ce in kumandasındaki bu sekiz yüz mevcutlu kıt'anın ağırlığı bir gün evvel (Aynilkum) a varmıştı. Yüzbaşı Celâl piyade bölük- İlerini Mülâzım Rifatla takip e- diyordu. Arkadaşı önlerinde gittikçe enginleşen çölü, uzak larda duman hâlinde görünen a dağlarını göstererek gül- | böyle bir kredi buhranından ileri gelmiştir. İzah edelim: İ nesinin ilk sekiz ayında 1, T, şirketlerine vazettiği sermaye (1,5) İ birden iki İ kut olmuştur: İ borsada Şaptıkları çok ciddi MİLLİYET “iktisadi bahisler İ | İ 1929 Cihan Buhranı Amerikada | nasıl başladı? Bir iktisadi sukut içinde bulunduğumuz tahakkuk ediyor. İktisadi hayatın belli başlı katagorileri olarak yukarıda zikretti ğimiz altı nevi iktisadi unsur muhtelif tahavvüller geçiriyor. Bu tahavvüller ayrı ayrı başlamış, ayrı ayrı şiddet kespetmiştir. Yalnız bir mesele var: Bu altı tahavvülün neş'eti hangi müessir altında olmuştur. Yani buhran hangi müessirle (Tahakkuk) et miştir. Bu müessir kredidir. Her buhran, son noktada, kredi buhranma irca olunur. Bu gün cihan buhranının (İçopması) ve (tabakkük) etmesi de yine İnki şaf eden iktisat devrinde fabrika tesisleri, ziraat tesisleri, tica- | ret ve nakliye tesisleri evvelâ normal şekilde iken sonra sürat kespediyorler, ihtiyacın hakiki derecelerini aşıyorlar, spekülâtif | mahiyet alıyorlar, annormal oluyorlar. O zaman bu te: re | kredi yetiştirmek kabil olmuyor. Mevcut kredi kâfi gelmiyor Bilhassa, (bilvâsıta maddeler) dedi: iz kömür, demir, çi- mento, gibi maddeler üzerinde kredi nakâfi oluyor. Bu hal te- ermayelerine taarruz eder bir mahiyet alıyor. Bilhassa sa: nayi müesseselerinin eshamı kıymetten düşüyor. Son 1929 buhranının kopması ve tahakkuk etmesi muştur, Buhranın infilâkı icbari (forcöe) olan yani fazla spekü- lâsyonla sevkedilen Amerika sanayi tesisatından ilk önce baş- İadr. İnfilâkın spekülâsyonu sürspekülâsyon derecelerine götür- böyle ol- padan başlamaması tabiidir. Amerikada bütün halk speküli kızlar, kapıcılar, asansör garsonları, kundura boyacıları, aktör. ler, sermayedarlar iş adamları, ku Amerikada bütün halk spekülâsyona dökülmüştü. Bu halk içinde kadın unsuru ehem- miyetli Amerikada spekülâsyonu tahrik eden sebepler yok değildi. Bu sebeplerin bir kaçı şunlardı. 1 — Bankaların kredi inflâsyonu (inflâtion) yapmaları. 2 — İnvestment trust denilen es.ham çıkarmak ve esham lâse etmekte ihtisaslı şirketlerin artan faaliyeti. Bu ölçmek için bir kerre bu (500) kadar 1. T. şirketi vardır. Bu şirketler halka esham sat- mak için piyasadan esham toplarlar, Piyasada esham topladıkça m azalır. Fiatlar büsbütün çıkar, Arnerika halkını 1929 se ıyona kapılmıştı. Hizmetçi milyar dolardır. Sene başında bu şirketlerin ihraçları bütün A- merika (ihraç) larmın 9o 40 kı idi. Temmuzda 0 60 ına çıkmış- ter. Ağustosta 9ç 87 sine çıkmıştır. 3 — Amerika cümhur reisi Hooverin iktısadi ve sınai hayata teşvikkâr surette müdahalesi, bu müdahale o surette olmuştur ki, Amerikanın umumi bir prosperity içinde bulunduğu kana- rsılmaz bir surette teessüs etmiştir. Hoover bir mühendis- tir. Sanayii şiddetle himaye etmiştir. Amerika teşebbüs âlı bu himayeye güvenmiştir. Normal spekülüsyonu süsepekülâs- yona doğru götürmüştür. Büyük buhrana ön ayak olan kredi buhranı nasıl başlamıştır. teşrinievvelinin son haftasına irca nazar edersek şu vaziyeti görürüz: | Nevyork esham borsasında mübayaacılara verilen kredi hac- | mi o hafta birden bire sukut etmiştir. Evvelki haftalar 7 milyar dolar tutan haftalık mübayaacı istikraz mikdarı, Broker-loan, ilyar dolara düşmüştür. Keza evvelki haftalarda ünde 3 milyon esham ve tahvilât muamelesi olduğu halde 24 teşrinievvelde 13 milyonu Stock - Exchange ve 6.5 milyonu Curb - Exc, de olmak üzere 20 milyon esham ve tahvilât alınıp satılmıştır. Bü rakam o zamana kadar Nevyork borsasının tari- | hinde görülmemiş bir rakamdır, 28 teşrinievvelde ayni buhra: nın en yükseğe çıktığı günde Nevyork esham borsasında alınıp satılan titres'lerin yekânu rekora vasıl olmuştur. O günkü ye- kün 16,5 milyon St. - Exe. ve 7 milyon C. E. de olmak üzere 23,5 milyondur. (Muhtıra olarak kaydedelim ki İstanbul esham ve tahvilât borsasında alınıp satılan titres'le? ayda yüz bini bul- maz.) Nevyork borsasındaki Crash (yıkılış) ın en yüksek sey- ri 17 teşrinievvelden 6 teşrinisani arasına sıkışan iki hafta sür- müştür. Yalnız bu iki haftada bazı maruf eshamın kıymetinde şu su- 64 1/4 dan 40172 General Electric 354 (o den 206 U:S.Steel 21838 ,, 169 Kodak 236 (odan 173 Radio corpotat'on 88 3/4den 321/2 Meşhur oMrgan ve Rockfeller'in | vaziyeti ve şiddetli men sukutu durdurmak kabil olmamıştır. Nevyork borsasındaki bu buhranlı vaziyet derhal Ceneral Motor Alelitlak 9; de 75 kurtarmak için ahalelerine rağ Avrupa İ larının hazırladıkları sofranın başına oturdular. Sıcak bir rüzgür esiyordu. Cenuba doğru imtidat eden sü- rekli kum tepeleri, tek tük fıs- | İ tıklar ve hurmalar. Kuyunun | İ biraz uzağından eskiden kal- | muş bir şato harabesi bu gölgeli | su başının bütün dekorunu teş- İ kil ediyordu. Bürhan Cahit — Nasıl yüzbaşım, bu ak am Lübnan kızının ana 5 Bmenil ŞiM saylar, Yüzbeyi C O, hayvanın dim dik duran |, — Burada ara başını çevirmeden cevap verdi: | kalım, dedi. En gözü açık ça- — Lübnan kızı.. Lübnan kr. | vaşlardan birini bulup yemek- 71... Çölde yaşayanlar seraba | ten sonra bana getiriniz. alışmalıdır. | © Ve arkadaşlarına burası hak Kafile kızgin güneş altında | kında izahat verdi: ağır bir yürüyüşten sonra. İlk | — Kale harabesi eski Antak merhale olan Birülsadef te mo | ya prensliğini şarktan gelen a- ln verdiler. Burasi fıstık ağaç- | kınlardan muhafaza için yapıl- laile çevrilmiş bir kuyu başı | muş bir şövalye şatosu olacak. idi. Saatlerce fasılasız ve epey ! Suriye öyle bir yer ki insan her ağırlıkla yürüyen asker tüfenk | adım başında tarihle karşılaşı- çatarak konakladı. yor. Dalları bu geniş ufuklara | o Mitralyör bölüğü zabiti, doğru sıcaktan istimdat eder | genç ve sarı bir sporcu güldü: gibi gerilip uzanan bir yüksek | — Adım başında tarihle kar fıstık altında atlarmdan inen | şılacak (yerde medeni bir senç sabitler levazım memur-| insanla karşılaşsak daha iyi, bir karakol bıra- CUMA Çapras kelimele 12 Dünkü şeklin halli 18 Yeni şekil Soldan sağa 1 — Sol değil (3) Sağ değil (3) Aren değil (2) 2 — Dünya (4) Bir millet (3) 3 — Yüksek (4) Fena (4) 4 — Istikbal (3) İçki (4) (O) 5 — Kan (3) Hareket mebdei (2) 6 — Beyaz (2) Gözleri güzel (3) 7 — Son (6) Göz rengi (3) HAZİRAN swnl| Amel | 1931 Yeni neşriyat İdeal Büro Muallim Mübahat Bey ta: | rafmdan tercüme edilmekte İ olan İngiliz ameli hayat âli- | mi Herbert .N Gasson'un 12 | inci kitabi olan “İdeal Büro,, gayet nefis bir surette inti- şar etmiştir. Milliyet matbaasında, Agâh Sabri ve Muallim Ahmet Ha- lit kitaphanelerinde satılmak- İ | İ İ Cemil Rize kadından yana bahtsızdı. Genç yaşında, hem de meşru olarak, tanesini tecrübe etmişti. Birincisi Nigâr Hikmet Ha- nım. İri, meşe gibi sağlam ya- pılı, fakat meşe gibide hissiz üç İ bir kadındı. Çok geçmeden Ce- İ mil Riza karısından şüphelen- 8 — Ana (6) Uzağa ses verir (4) 9 — Deliller (6) Yemek (2) 19 — Erkek ismi (4) Ölçüde bir | tabir (4 1 — Kanm kardeşi (4) zan (4) Yukardan aşığı 1 — Akşam değil (5) Kırdacak geyler. (5) 2 — Alafranga değil (8) Dumur &) 3 — Duvaklı kız (5) Geri değil « İl Su (2) Erkek ismi (6). İ 5 — Fare düşmanı (4 | 6 — Tartı (4) Şaşkınlık (5) | 7 —ineğin erkeği (4) İ 8 — Ses yok (3) Fani değil (8) İ 9 — Diri değil (3) Telefonda ilk söz (3) Hicap (2) 10 — Sual (2) Çüvalın büyüğü (8) 11 — Hoş kokulu | * (5) Bir şehir İ uğrselur betik ii Avrupa borselacımda kote olan Ansörike eshamı sukut ederken arkadan herhangi bir mesafede Avrupa | eshamı sukutu takip etti. Avrupa eshamı teşrinievvel - teşrinisani 1929 dan evvelki ve sonraki kıymetlerine bakılırsa görmek kabil olur. Sukut eden eshamdan sonra di. Filhakika kıymetlerin büyük sonra, teşebbüs erbabı için ikinci muştur, Eşya vasi mikyasta kaç sene evvel başlayan fazla sukutu, stokların-#üratle elden çıkarılmasından etmiştir. bu sukutu ve sukutun sür'atini sıra, eşya fiatının sukutuna gel- sm: esham ile zayi olduktan iş eşyaya müracaat etmek ol- 'n dökülmüştür. Esasen bir in tevlit ettiği eşya ayrıca sukut ya, til Eşya fiatlarınm sukutu bugün bir emri vakidir. Bu emri vakiide Nevyork borsasındaki hâdiseler tesri edici tesir yapmışlardır. Aradan geçeti bir buçuk seneye yakın zamandan beri fazla istihsal devam ediyor. Halbuki iştira kabiliyetinin kayıp olma- ihsali stok halinde Stok gittikçe büyüyor. sı fazlai ortada bırakmaktadır. Nitekim şubat ayr iptidasında cihan buğday stokları Buşel olarak şunlardır: 1 Şubat 1931 1, 1930 1929 1928 1927 ı , ı 1 1926 601,600,000 577,153,000 553,030,000 422,570,000 380,970,000 314,680,000 İstihsal rasyonel olduğundan gittikçe artıyor. İştira kabili. yeti mahvolan servetlerden dolayı azalmış bulunuyor. Bu suret- te stok büsl miştir. İşsizler çoğalmıştır. İsi iyor. Tekemmül! ettikce Çünkü rasyonel istihsal demek az mı hışan istihsal demektir. Bugün tün artıyor. Ne nisbette stok artıyor ve ne nisbette iştira kabiliyeti azalıyor? Her halde iştira kal ndan daha sür'atle azı ira kabiliyeti azaldığından yeti stokun art Bu hadisenin sebebi şu- ihsal kısmen tevkif edil. İ rasyonel olmakta tekem- işsizler bir kat Odaha artıyor. i az işçi ile ça- cihandaki işsizlik rakamı yuka- rıda da dediğimiz gibi 18 milyondur. Bunun 2,5 mil gilterede, 5 Not: Nizamettin Ali Beyin birinci makalesi İvonu Almanyada, 7 milyonu Amerikadadır. Müderris Nizamettin Âli 1912, ikinci makaleside 7914 numerolu nüshalarımızdadır. Yüzbaşım. Handise kârvanlar da görünmez olacak. Yedi genç silâh afkadaşı ye- | mekten sonra hayvanlarına at- ladılar. Yüzbaşı Celâl Ayaşlı Tosun çavuşun kumandasında on iki kişilik bir müftezeyi Birülsa- defte bıraktı ve uyanik, açık- göz bir Anadolu delikanlısı o- lan Tosuna talimatını verdi. “Aynilkum,, mürettep kuv- veti tekrar yürüyüşe başladığı zaman öğle geçmiş, güneş sa- bahtan beri ısittıği çölü Yavaş yavaş kızdırmâğa, kaynatmı başlamıştı. Asker dağınık kol nizamın- da yürüyordu: Süvari bölükleri arkalarında sarı bulutlar bıra- karak kum tepeleri arkasında kayboldular, Aynilkumda tertibat alan le vazım, istihkâm ve inşaat bö- lükleri epey hazırlık yapmış- lardı. Piyade ve mitralyöz bölükle ri, cephane arabaları, ağırlık- lar bir kızgı: de müşkülât il Yürüyüş kolunun son kafile sini teşkil eden Yüzbaşı Celâl ile iki üç arkadaşı çölde yavaş İ Hanım, İ tü. Bu kadın Noterde İ çok sürmedi. Daha genç yavaş başlayan parlak ve engin mehtabı seyretmek için durdu- lar. Asker, yorgun seslerile bir memleket şarkısı oku! kuru ve kalın kışla mı uğultu halinde gittikçe uzakla sıyor, çöle doğru ağır ağır eri- y Çölde ay, arzın bu'candız fuklarını harekete getirir gibi dalga dalga elle tutulur bir ay dınlık halinde yayılıyor. Gök bu engin badiyenin üstünde al rüzgâr sıyrılıp geçiyor. Sağd solda tek tük fıstık ağaçlar p, korkunç hayvan gölgele rini andıran hurma dalları u- zatmışlar gece yolcularını bu çevirmek is- ter gibi görünüyorl Şen ve şakacı mitralyöz zabi İdi ve bir gün hakikatle karşıla şınca kendisini derhal boşadı cisi Makbule Nevzat Ha bir ka dın.. Fakat o kadar nevrestenik idi ki, günün birinde bir arap la kaçtı. Bittabi talak kendili ğinden lâzım oldu. Üçüncüsü Cezmiye Şadan Orta boylu, narin ya- kadın... Bir nım,. Sarışm ve enfes pılı esmerce gün İzmirdeki akrabasını ziya- | İ rete giderken, vapurdan nasıl olmuşsa olmuş, denize düşmüş musad- dak vasiyetname ile de kocası- na hayli yüklü bir pata da bi İ rakmıştı. Cemil Riza, arkası gelmeyen bu üç tecrübeden sonra, düşün ceye vardı. Fakat düşüncesi , ser- veti vardı. Ne diye düşünüyor- du? Hangi kadmı istese ala- İ mazdı ve hangi kadın kendisi- | ne varmazdı. Yalnız ilk iki tec | rübeye nazaran, kadının vefa lısını bulmak İâzımdı: Simdiye kadar hep düyek attık, bu sefer düşeş bakmalı, diyordu. Fakat böyle bir nereden bulmalı? Gittiği salonlarda hep mü- vazenesiz foks düşkünü kızlar «yordu. Aklına bir fi- Çok zamandan beri ziyaretlerine bile gitmediği Sa rıyarda pek eski bir akrabası vardı. Bu kadm ayni zamanda çok müteassıp olduğu için, ab- İâkı düzgün, ismeti sağlam bir zevce intihabında titiz davrana cağına şüphe yoktu. Bir kerre de ona müracaata karar verdi. Vay Cemilciğim, hiç gel- mez olmuştun. Seni de ne ka dar göreceğim geldi Ne iyi ettin de geldin., atmağa , Cemil hemen maksadı ziyare | benim Afitap Ha nım isminde bir tanıdığım var. Ona meseleyi açtım. Sen yarın dan sonra tekrar gel, olmaz mar? Cemil Riza, iki gün sonra tekrar Sarıyara gitti. Akrabası Dın evine Afitap Hanım da gel | mişti. Siyahlar giyinmi buruşuk, eskilerden Cemil Rizaya gelince, Hanım: — Beyefendi, size bir hanım buldum ki, hanım değil, inci! Afitap dedi. — O halde Afitap Hanım, imdadıma yetişmek için sizi Allah bana göndermiş. Ve Afitap Hanım, bulduğu incinin fazilet ve hasletlerini saymağa başladı: — Ben daha kendisine me- seleyi açmadım, dedi, çok şirin bir hanımdır. Fakat sizi görse ti murıldandı; © © — Yemen ellerinde Veysel- Yüzbaşı Celâl bundan sonra ın bü çoşkun ve haşin si: nesinde böyle manzaraları çok seyredeceğini düşünerek atını mahmuzladı ve haykırdı: — Haydi marş! Ve artık hiç konuşmadan; gecenin * sörin : havası içiride sür'atle cenuba'doğru aktılar, Aymilkümun ışıkları o kadar ki mehtabın keskin ay- dınlığında uzaktan seçilemedi; Piştar kolu mevkiin şimalinde- ki tepede büyük bir ateş yaka: rak seferin nihayet bulduğunu in etti. Fıstık ve hurma ağaçları al- tında derhal kurulan çadırlar bu çöl ortasındaki su başında bir ande yerden fışkırmış man tar gibi görünüyordu. Yarın saat sonra açık ordu: gâhın etrafında ağır adımlarla dolaşan kadını da ! yavrum. |» ine kanaatini var, Onunla evlenirseniz, mes” ut olursunuz. Halim, selim bir kadındır. Gözlerine baksanız, içiniz şefkat dolar. Yazık ki za vallı kadın ilk kocasından hiç | te mes'ut olamadı. Vay... Bu m dul mu? bahsettiğiniz Böyle olması daha iyi İ Şimdiki ğenç kızlar evlenmek | için çok şartlar koyuyorlar. Öy İle her kocayı beğenmiyorlar | Halbuki bu bahsettiğim hanım | birinci kocasından o kadar ıztı | rap çekti ki, muhakkalç | mes'ut eder, Güzel ve temiz bir hanımcağız.. Halbuki kocds; ahmak, budala, bu da yetişmi yormuş gibi, hayvan gibi ha şin bir adamdı... O halde ben de kendi elimden geldiği kadar | etmeğe çalışırım. Kocası öldü mü mes'ut Hayır, boşandılar. Gali- ba sağmış, ismini de bilmeyo- rum, Fakat bu hayırsız, mel'un herifi bırakalım da, Nigâr Hik- İ met Hanımdan bahsedelim. —Nigâr Hikmet Hanım mı? Kim bu Nigâr Hikmet Hanım? — İşte.. Size bahsettiğim in- ci.. — O inci ha! Teşekkür ede- rim Hanımefendi, ben onu tat- tım.. Bu söz üzerine, Afitap Hant mın gözleri âdeta döndü. O ka tınız Herkesin namusu mü- cessem bildiği bir kadına siz nasıl dil uzatabiliyorsunuz Be- yelendi? Size hiç yakıştırama- dım bu sözü.. Cemil Riza, şapkasını, tonunu aldı: — Fakat o Hanımefendi; o bahsettiğiniz incinin ne mal ol duğunu ben bilirim. Çünkü €s- ki kocası bendim. bas- tlhamra sinemasında Bir Tango Lütfen Villy Forst ve ii Fee Malten | Tarafından İY ilâveten: FOX halihazır dünya havadisleri Paris'te müstemlekât sergisinin kü- şadı. Devredilecek ihtira beratı. “Emniyet usturalarına ait isli. hat” hakkındaki icat için Sinai mü- diriyeti umumiyesinden istihsal © dilmiş olan 20 ağustos 1922 tarih ve 3338 numaralı beratın . mevkii fil müddeti ikmal olunmuştur, Bu kere berat başkasma ferağ veyahut icara verileceğinden mez tn almak veyahut | zusunda bulunan zevatın İ Bahçe Kapı Taş Han No. 43-48 de mukim vekili İngiltere devleti teba asından H. W. İSTOK Efendiye mü racaat etmeleri. Tahkimat genç erkânı har- bin mahirane tertip edilmiş plâ nı dairesinde on iki günde ik- mal edildi. İsti bölükleri ay ışığından da istifa de ederek çalışmışlardı. Bu kuyu başında eski bir köy harabesi vardı. Gelip geçen kârvanlar bazan burada konak ladıkları için az çok muhafaza edilmişti. Yüzbaşı Celâl bütün | bunlardan istifade ederek mev- cut taş ve harçlarla yeni biçim: de, sıhhi tesisat yaptırdı. Süva ri bölüklerinin hayvanla; dahâ göride cenup” rüzgârları na karşı muhafazalı bir yer ter tip etti. Askerlerin de yardımı ile bu harabeler içinde ve iki hafta zarfında hattâ zabitin gazino" sunâ kadar bir asker kasabasi ortaya çıktı. Kuyunun etrafını çeviren f19 tık ve hurmalar altındu ağaç” lardan çardak halinde yaptır dıkları küçük bir Veranday? zabitan gazinosu levhasını a" (Bitmedi) |