26 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

Yıldız ve Meşrutiyet / BE Tahsin Paşanın Halıratı No :42 Tejrika 10 temmuza tesadü eden cuma günü O günün akşamında ve ferdasında saraya gönderilen telgrafnameler yazıyordu. Ne yazık ki Hüse- yin Hilmi Paşa siyasi tarihi- miz için kıymettar olan hatı- rTatımı neşretmemş$tir; bu hatı- rat münteşir bulunsaydı pek çok hakikatler meydana çı- kardı. Hüseyin Hilmi Paşa bir aralık o kadar açık lisan kul- lanmıştı ki eğer Rumeli ula- hatı ciddi, mükemmel ve tam surette ve kemali hüsnüniyetle icra edilmezse encamı vahim olacağını da yazmıştı. Lâkin Babiâli öteden beri mesleki mahsusu icabı olan sürünce- me siyasetile pek kıymetli va Kitleri geçiriyor, tarafta Balkan hükümetleri olanca kuvvetlerile aleyhimi- ze çalışıyorlar, haricin müza- hereti siyasiyesini elde ede- rek mevkilerini takviye ve e- mellerini günden güne tezyit ediyorlardı. Görülüyor ki bir tarafm geceli gündüzlü, resmi ve gayriresmi, meşru ve gay- ri meşru, hafi ve aleni, siyasi ve askeri, hulâsa her cephe- den faaliyetine mukabil asıl alâkadar olan, asıl zarar ve fe- lâkete maruz bulunan, asıl ih tirasa hedef teşkil eden taraf yani Osmanlı bükümeti tekâ- sül ve ihmal içinde vakit geçi- yordu. Rumelinin haritadan silinmesine ve meselenin hari cen istenildiği gibi hallolun- masına ramak kalmıştı. (Re- val) mülâkatı bu felâketin bir piştarı halinde ve bütün feca- atile meydana çıkıyordu. 324 inkılâbı bir bediai semaviye gibi zuhur etmeseydi Türkler daha o vakit Avrupa toprak- larından çıkarılmış bulunacak lardı, Meşrutiyetin iadesi İstan- bulda 10 temmuza tesadüf e- den cuma günü - gazetelere münderiç #lânı sermi ile İstan bul ahalisinin ıtlama isâl edil- miş ve ayni günde vilâyetlere ve müstakil mutasarrıfliklera yazılan telgfarlarla da taşrada a e O günün akşamında ve fer- dasslda İstanbulda bulunan ve esasen hürriyet ve moşruti- yet'taraftarı olan bazı zevat taraflarından saraya açık tel- grafnameler yazılarak padişa- ha arzı şükran olunuyor ve millet ve memleket bu yüzden mes'ut ve bahtiyar olacağı be- yan ve izah kılmıyordu. ” İzmirden, Selânikten; Bdir- neden yalnız İttihat ve Terak. ki cemiyetine mensup zevat ta- rafından muhtasar ve ihtiram- kâr ibarelerle yazılmış telgraf tarda geldi. Ber mucibi iradei seniye Da- hiliye Nezaretinin tebliğ etti- ği ilânı meşrutiyet ve teodidi intihap telgrafnameleri bazı uzak vilâyetlerce sür'atle hal- ka tebliğ ve işaa olunmamış, daha doğrusu bazı valilerin riyakârlığı, yahut cebaneti yü zünden hemen mevkii icr: vaz edilmemiş ve halbuki tihat ve Terakki merkezinden mahallerindeki o mümessil ve âzasma çekilen telgraflar üze- rine meşrutiyetin resmen olunduğu bildirilmiş idüğün- den cemiyetin ilk şikâyeti baş ladı, Sadrazam tarafmdan vi- lâyetlerde derhal tebligatı | müessire yapıldı. Ve hiç lüzü- | emu yokken mabeyin telgraf- | hanesinden dahi Sadaretin bu emir ve tebliğini müeyyit hu- | susi emirler verildi. 1324 temmuzunun on beşin- ci günü akşamı sabik âyan re- isi, Ahmet Rıza Beyin sureti aşağıda münderiç tahriratı gel | halbuki öte | di. Şevketmaap etendimiz Ha, 1892 tarihinde borsadaki va- zifemi terk ile İstanbuldan mülarekatimde hâkipâyi ma- Iümanelerine takdim ettiğim #slahatı dahiliye lâyıkası elbet te hatır nişahı şahaneleridir. Mezkür lâyihaya merbut ari- zamda kemali ihlâs ile arzey- lediğim veçhile zatr hümayun larma hürmet ve tazimim ber kemaldir. Hiç bir kimse hakkında his- si iğbirar ve husumet besleme- diğim gibi şalısrma git birgüna menfaat takip. edenlerden de- Zilim.. Maksadım ancak mil- let ve, memleketimizin temi- | ni saadet, ve terakkiyatından ibarettir. .Bu maksadin da 1293 tarihinde tesis .buyuru- lan usulü meşrutiyetin iade- sile kabil olacağına kani bu- lunduğumdan bunun istihsa- line hasrı hayat etmiştim.. On beş sene ocebrü sebat ile vazifei vataniyemi > ifaya çalıştım. Tafsilâtı pek uzun 0- lan Paris (oJenoda geçen muhakemelerden sonra niha- yet Paris sefiri Münir ve Fe- rik: Ahmet Celâleddin Paşa larla Baş konsül Esat Beyin fermanı şahanelerile bendeni- ze tebliğ ettikleri vasayaya karşı verdiğim cevaplarda da, bu maksadı mukaddesi takip- ten fariğ olamayacağımı bil- dirmiş ve son olarak (Jenoda kontinantal) otelinde otu- ran Ahmet Celâleddin Paşa- ya kabulü mümkün olabilecek bir itilâfname projesi tevdi İ etmiştim ki 1892 tarihli lâyi- hamın esasatını havi idi. ..Mezkür projede (1) Siyasi affı umumi ilâm (2) Matbu- atın serbestisi (3) Aleniyet halini alan irtikâp ve irtişanın men'i, (4) Sarayr hümayun- larından kumanda usulünün kaldırılıp, vazife, mes'uliyet namındaki risalemde yazdı- ğım veçhile Babrâlinin bütün işleri yedi mes'uliyetine al- ması ve tanzimatı hayriyenin umdei esasiyesinden olan hür- riyet ve müsavatın tanınma- sr ve vilâyat meclisi umumile rinin içtimaa davetleri gibi en hayırlı ve mührem içti. mar vecibeleri yazmış ve efen a | dimizden mütevazıane İstir- ham etmiştim, (Bitmedi) Beyin yeni bir makale serisi m. Suriye'de Fransızlar | Muhterem karilerimizin büyük bir alâka ile oku- dukları “Taşnak Hoybon” makale serisini yazan “A.H.” B. “Milliyet” için çok dikkate şayan yeni bir seri hazır- Tamıştır. Suriye'de Fransızlar serlâvhasını taşıyan bu seride memleketimiz dahilindeki düşman propagandalarının ve cenup hudutumuzdaki vak'aların iç yüzünü bütün çıplaklığı ile gösteren ve Suriye'de çevrilen entrikaları teşrih eden bu makale se- risini, karilerimizin alâka ve merakile okuyacaklına | var ki oda M. Yorganın iş ba | den vazgeçmiştir. MİLLİYET, NİSAN 193: HARİCİ HABERLER. Romanyada yeni hükümetin mevkii batırmak gibi şeylere artık nihayet verilecek... Kabine | Giriştiği işte muvaffak olacak mı t Kral KAROL Romanyada geçenlerde kabi ne buhranı oldu. Buhran iki hafta kadar devam cttikten sonra nihayet profesör Yorga nın riyaseti altında bir hükü- met teşekkül etmiştir. Buhra- | nm nasıl çıktığını, neden de-| vam ettiğini uzun uzadıya izâ- ha hacet var mı bilme manya kralı ne vak memleketin idlaresini bütün fır kaların iştirakile bir temerküz kabinesine tevdi etmek istiyor du. Romanyada fırka mücade leleri uzun zamandan beri de- vam etmekte ve memleketin; kuvvetli bir hükümet tarafın- dan idaresi zarureti kendini çoktan göstermiştir. Fakat kuvvetli hükümet vücüde ge- tirmek için bütün siyasi fırka- ların anlaşması lâzım geliyor-| fa du. j Bu olmamıştır. Londra sefi- ri olan M. Titulesko'nun fırka reislerile uzun uzadıya devam eden müzakereleri neticesiz kalmıştır. Buna da sebep olarak dahili ye nezâretine getirilmesi kral tarafından şiddetle arzu edilen fakat şimdiye kadar muhtelif fırkalara girip çıktığı için se- vilmeyen birinin kabineye it- halinde bir şey yapmayacağı- nı anlayarak kabineyi teşkil- Yeni kabine parlamento ha- ricinde teşkil edilmiş oluyor. Parlamento dağılmıştır. Yeni intihabın ne vakit yapılacağı da şimdiki halde hiç belli de- gildir. Şu halde profesör Yorgan kabinesi parlamento kabinesi değil, şahsi bir teşekkül olu- yor demektir. Beynelmilel il- mi şöbreti vardır, Eskiden Kra ln hocasıydı. Hükümetin iti- mat beslediği, sevdiği bir âlim dir. Yalnız parlamento ve fırka- arın haricinde deruhte ettiği bu işte muvaffak olup olmaya cağımı zaman gösterecektir. Yalmız bilhassa kaydedil- mek lâzım gelen bir nokta şma gelir gelmez neşrettiği beyannamede kullandığı lisan- dır. M. Yorga fakir memleke- tin parasını oraya buraya sar- fetmek, sonra gelecek nesille. rin sırtına yüklenecek olan istikrazlardan vazgeçmek za- manı geldiğini acı, fakat yerin de cümlelerle millete ilân edi yor. Memleketin yarasına ba- san yeni Başvekil son derece tasarrufa riayet ederek israfta nihayet vereceğini söylüyor. Yeni parlamento için intiha- bat “ne vakit ihtiyaç gösteri- lirse,- o zaman,, yapılacaktır, Demek ki Yeni plamentonun toplanacağı zaman belli değil dir. M. Yorga eğer kendisine | | Avrupada vaziyet | İngiliz hariciye nazırının mühim bir nutku LONDRA, 24 A. A. —İs- veçli M. Swenne'nin riyaseti altında ve bir çok İngiliz nazır larile ecnebi sefirlerinin ve sair mühim zevatın iştirakile ecne- İ bi matbuat cemiyeti tarafmdan verilen senelik ziyafete bir nu tuk söyleyen Hariciye nazır M. Henderson, beynelmilel meveddetin tahakkuk sahasın- da icra etmiş oldukları selâmet bahş tesirden (o dolayı ecnebi matbüatı mümessillerine teşek kür etmiştir. Mumaileyh, tah- didi teslihat ile hâkem usulü- nün ehemmiyetine işaret eyle- | miş ve 1932 Şubatında aktedi- lecek olan tahdidi teslihat kon feransıma sözü naklederek ni- fak, itimatsızlık ve emnietsiz- lik zihniyetinin tamamen ve ka tViyyen ortadan kalkmış oldu- ğunu-iddia etmenin beyhudeol duğunu söylemiştir. Mumaile- yh., nifak zihniyetinin Versay İ muahedenamesinde ve Cemiye ti Akvam mukavelenamesinin sekizinci maddesinde derpiş e- dilmiş olan tahdidi teslihat i- şinin ikmalinden evvel ve mil- letler tarafından resmen girişi- len taahhüdata daha büyük bir iman ile merbat kalımmadıkça ortadan kalkmasının imkânı 6- lamıyacağı mütaleasmda bu- lunmaktadır. Binnetice tahdidi teslihat konferansının muvaffa kiyetine atfedilmekte olan e- hemişiyeti şimdiden takdir et- mek mümkün değildir. İngiliz Hariciye nazırı, sözüne devam SE ve dai- mi sulh davası beynelmilel işle re faaliyetle iştirakimizin başlı ca gayeleri ve hattâ diye bili- rim ki yegâne gayesi olmuştur. M. Henderson, tahdidi teslihat konferansının ihraz edeceği mu vaffakiyetin başka her hangi bir âmilden daha ziyade iktrsâ- di inhitat tehlikelerini büsbü- tün ortadan kaldırmak değilse de asgari bir hadde indirmek hususunu temin edeceğini ilâ- ve eylemiştir . 'M. Henderson demiştir ki: — Sulh davasma karşı gös- termiş olduğumuz alâka Ren meselesile buna mümasil diğer meseleler ve son zamanlarda cereyan etmiş olan Fransız - İ- talyan müzakeratı hakkındaki | DA siyasetimiz üzerinde tesir icra etmiştir, Deniz meselesinin hal Hi hususunun tahdidi teslihat konferansının mesaisini teşhil edeceği ve bu mesele balledil- medikçe bahri teslihat müsaba kasının önüne geçilemiyeceği mütaleasmda bulunduk , Spor Ispanyada Kralın sarayına girdiler MADRİT 24 (A.A.) Bir ta- kım meçhul şahıslar kralm sarayına girerek sabık krala mahsus dairelerin kapılarma vazedilmiş (olan mühürleri sökmüşlerdir. Bu şahısların mezkür dairede bulunan kıy- metli eşyadan bir takımmı â- kp almadıkları henüz malüm değildir. Kralın halası öldü PARİS 24 (A.A.) — Sabık İspanya kralının halası Pren- ses İzabel ölmüştür. Yarn hiç bir merasim yapılmaksızın ve hattâ İspanya hanedanınm bü- tün azası bile hazır bultmmak- sızm Perlaşez kabristanında muvakket bir mezara gömüle- cektir, Prensesin cesedinin bilâhara İspanyaya nakli imkânmm hu sulüne (intizar olunacaktır. MADRİT 24 (A.A.) — Bü tün hükümetler, yeni İspan- yol cümhuriyeti hükümetini tanmışlardır. Krallık taraftarları VALENCE 24 (AA) — Mülki vali, bir delikanlı ile di ğer iki şahsın bura fabrikala- rından birine krallık armasının alâmetlerini havi 5000 kokart sipariş ederlerken yakalanmış olduklarını beyan etmiştir. Bunlar fabrika müdürüne sipa| ” riş bedelinin tediyesi hususu- nun *opçu . alayı ile sabık Valence belediye reisi Marki dö Sailo ve vatanperver ler birliği reisleri tarafndan temin edilmiş olduğunu söyle mişlerdir. Kral taraftarlarının Balesco İbanez'in oğlu ile şimdiki Kor döne valisi aleyhinde sui kast ler hazırlamakta oldukları zan nediliyor. Faştaki İspanyol mıntaka- sın: ROMA 25 (A.A.) — Gazete lerde çıkan bazı haberlere göre Fastaki İspanyol mıntakasın- da bulunan Malilla'da bazı hâ diseler olmuş, o biçok zabitler Tinç edilmiştir. Cümhuriyete çam le MADRİT 24 A.A.) — ral Berenguer ile elyevm megii hanede bulunan Ceneral Mola cümhuriyete sadık kalacakları MADRİT 24 (A.A.)— Cene ral Martinez Anido için halkm toplanan ve kendisine tevdi 0- lunan beş yüz bin peçetayi zim metine geçirmekle maznun le- jiyonellerin reisi Dr. Albinana hakkında tevkif müzekkeresi! isdar edilmiştir. Beogradski takımı yarın geliyor Sırp şampiyonu şehrimizde dört maç icra edecektir Bcoğdradski maçları tertip heyetinden: Yugoslâvyanın o Avrupayi merkezi kupalarına memleketi namına ithal ettiği Belgrat şampiyonu Beodradski takımı başlarında federasyon ve Bul- ar kupası komitesi kâtibi u- “söylerken memlekette karışık hk çıkarmak isteyenlerin de şiddetle takip edileceklerini i- lâve etmeği unutmamıştır. Romanyadaki vaziyet şaya-| ikkat fhadadır. mumisi maruf spor ricalinden Dr. Andiryovich olduğu halde pazartesi günü saat 10 buçuk- ta konvansiyonel trenile Sirke ci istasyonuna muvasâlat ede- cektir, Galatasaray, Fenerbahçe ve Beşiktaş kulüpleri azasile di- ğer kulüplere mensup arkadaş larımızın kıymetli misafirleri- ni istikbal etmek üzere Sirkeci istasyonunda mezkür saattte bazır bulunmaları ilân olunur. kN 28 ye bayramın birin aat 17de Beo; günü | İngiliz misafirler —— so meer —— Fakir memleketin parasını bol bolisraf etmek, milleti borca Başvekil Paşa Hz. Lord Athlo şerefine bir ziyafet verdi ( Gazi Hz. Ledi Alice ile dans ettilfâ) suvare çok ANKARA, 25 A.A. — Baş vekil İsmet Paşa Hazretleri bu gün saat 13 te Lord Athlone ve Prenses Alice şerefine An- karapalasta bir öğle (ziyafeti vermişlerdir. Ziyafette Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Pa şa Hz. leri, hey'eti vekile aza- ları, Cümhuriyet Halk Fırkası kâtibi umumisi Recep ve Riya seti Cümhur kâtibi umumisi Tev”k, Hariciye Encümeni a- zasından Saffet Beylerle İngil tere sefareti ve Hariciye vekâ- leti erkânı hazır bulunmuşlar - dır. ANKARA 25 (Telefonla)— Lord Althlone ve Prenses A- İice şerefine, verilen süvare çok parlak oldu. Şehrin yüksek Balkan ATİNA 25 (A.A.) — Bal- İ kan memleketlerinin bankacıla rı tüccarları ve sanayicileri ya rından itibaren Selânikte top- lanmağa başlayacaklardır. Pa- zartesi günü Atinaya gelecek- ler ve Selânikte olduğu gibi A tinada da şereflerine resmi ka buller yapılacaktır. Papanasta siu gazetecilere beyanatında demiştir ki: — Balkan ittihadı fikri mü- temadiyen ilerlemektedir. İktı sadi mahafil takip olunan ga- yenin tahakkuku için mümkün ölan her şeyi yapmağa çalışı- yor, Mukarenete çok ciddi ma ANKARA, 25 A.A. — Hi- mayei Etfal cemiyeti reisi Kırklareli meb'usu Fuat Bey ii inasebetil bir muharririmize şu beyanat- ta bulunmuştur: “Çocuk bayramı memleke- timizde büyük bir alâka ile te- de vatandaşların biribirlerine tebrik hissiyatmı ihsas edecek vasıta olarak cemiyet tarafın- dan neşredilen (şefkat telgraf namelerinin) (kullanılmasıdır. Bu kullanacak vatandaşlar telgraf gişesine (şefkat) dedikleri zaman mu- haftası.. © Çocuk haftası. & parlak oldu — fiğ mahafiline mensup si vetliler meyanmda idi.ği Hazretleri Lord ve Prota uzun müddet görüştü. Ledi Alice ile dan: lm akşam, Çankayadaki sefaretinde Lord ve Preğt şerefine bir ziyafet ve zilhü takiben bir süvare veri! ANKARA, 25 A.A. 48) gün Riyaseti Cümhur Umumisi Tevfik, Lord ne ve Prenses Alice şeflla Gazi çiftliğinde bir çay My *i vermiştir. Bu akşam İf selaretinin © yemeğine Mustafa Kemal Hazretiğ » 'Erkânı Devlet hazır buli lardır. Ziyafeti suare ti decektir. nialar vardır. Fakat büğl mânialar bertaraf edileğ Çünkü yüksek ihtiyaçlfia » tün Balkan milletlerinin Me) retle arzu ettiği itimadı kılmaktadır. Baklan komün, mızdan bu manialara » lan ve çok müşkül ha ti kabil talepler serde! mukarenetin, ittihadın das olunacak dostane bifğD nın en müşkül meselelef halledeceğine dair sözi Y zin duyulacağına eminiz. fl, kan haftası, teşrnii evvel tanbulda toplanacak o ini hazırlayacaktır. i hatapları telgrafnameleri, kı 15 kuruştan ibaret olaf, teşebbüs muvaffakıyetle #i lendiği takdirde bütün mg. kette bu yüzdeh hâsıl olaf, la çocük himayesi meselfji, sasından halledilmiş olu! misal olarak arzederim W nin hayır müesseselerine #y sılâtı bizzat telgraf hasıl yarısından fazlasını teşij; der. İhtiyacımız nazarı almacak olursa memleketi, de bu usulün tamiminin fg Himayei Etfal cemiyeijk cuk bayramı vesilesile daşlarma hayati bir anahatlarnı göstermiş oliğ| Moskova nehri taştı | Orhangazi-Yalova MOSKOVA,25 A. A.— Moskova nehri taşmış ve şeh- rin bir çokk mahalleleri su altm da kalmıştır.Bu mahalleler hal kı başka yerlere naklolunmuş- tur, ——-—— Tayyareye yardım Tayyare cemiyeti İstanbul şubesine 100 lira teberrüi eden Fethiyeli Tuzcu zade Mehmet e Beye verilmek üzere 'ayyare cemiyeti umumi mer- m İstanbul şubesine bir gümüş tayyare madalyası gör 'derilmistir. m radski - Beşiktaş maçı Hakemi Sedat Bey, 2 — 30 nisanı bayramın üçün cü günü Beoğdradski Galatasa ray maçı, 3— Bir mayıs bayramın dör- düncü cuma günü Beoğdradski Fenerbahçe maçı, 4 — 3 mayıs pazar günü Be- oğdradski-Galatasaray, Fener- bahçe, Beşiktaş muhteliti, İzmitte futbol maçı İZMİT 25 (A.A). — Mınta- kanın en kuvvetli iki takımı, İzmit İttihatspor ve Ada İd- man yurdu futbol maçı sıfıra karşı birle İzmit İttihatspor tarafından kazanılmıştır. yun çoz MN ei gu sesi harap bir hal BURSA 25 (Milli; Orhangazi - Yalova ş0s€$) harap bir haldedir. Hâsıl Çukurlardan otomobiller müşkilât ile geçebiliyor! murlar diz boyuna çık Yolcular ve otomobil sa bu yolun âcilen tamirini bul valisinden rica edi; Milliyet — Muhabirim aldığımız bu telgraf naza! kate alınmağa değer. Bur) İstanbul arasnda en <ğ ve en kısa bir seyahat olan bu yolun harap ve kabili mürur bir halde ki münakalâtı işkâl ve half son derecelerde iz'aç eyiff | te bulunduğundan vilây hemmiyetle nazarı diki ması icap eder. Bir sinema yıldız!f mücevherleri çalın CHİCAGO, 25 A.A. nema yıldızlarından *S: roll polis merkezine müfi ederek otuz bin dele de mücevherlerinin çi haber vermiş ve baygı