24 Nisan 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 4
« mış, Gazete bunu yülliyet 24 NISAN 1931 İDAREHANE — Ankara caddesi No: 100 Telgraf ndresi: Milliyet, İs. tanibul, Telefon mumaraları: 24311 — 24312 — 24313 Hel “ÜCRETLERİ Türkiye için Hariç işin Sayı 400 araş ane ER rin 3400 2 1402. 20 Gelen evrak geri verilmez Müddeti geçen ni 10 kuruş #ur, Gazete ve matbaaya ait İşler için m.idiriyete müracaat edilir. Gazetemiz ilâninrm ( mes'uliyetini kabul etmez. Dün “enlazla bareret İğdi. Kugük rüzgâr ürebavril Çocuk haftası Bir iki senedir yeni bir âdet çıktı; 23 Nisanda çocuklar işi mize karışıyorlar. Dün gazete- 'de otururken'bir takım etfalin gazeteyi işgal ettiklerini gör” düm ve hemen geçen seneden aldığımız” tecrübeyi ettim. Bizim zamanımızda Ç0- cukluk bu günkü kadar terakki etmiş olmadığı için işlere ç0- cukları karıştırmazlardı. O s€- beple çocuklarım bu müdaha- İeden hoşlarıp hoşlanmadığını kestiremiyorum. Fakat doğru- sunu söylemek lâzım gelirse benim pek hoşuna gitmiyor. Gazetede yerlerimize yedi se- kiz yaşındaki masumların otu- ruşu içime dokunuyor. Bakıyo Tum da çocuğun benim yerimi pek âlâ doldurduğunu hissedi- yorum. Yalnız içimde bir ukte var, Bu işi neden tevsi etmiyor Tar. Neden bu çocuk istilâsı ga zetelerle Polis veVilâyete mun hasır kalıyor. Onlara neden hâ cet görülmeyor, Madem ki ço- cuk haftasıdır. Niçin 23 nisan- da Tramvayları,Şirket ve Sey- risefain vapurlarını çocuklarm idaresine vermiyoruz! Hele bir kerre çocuklara sorun bakalım, gazeteciliğimi, yoksa kaptaniı- İt, vatmanlığı mı tercih edersi- niz? diye sorunuz! Görürsünüz alacağınız cevabı! Devlet kuşu! Gazeteyi birlikte okuyarak Babıâliden birlikte çıkıyorduk. Birine 10,000 lira ikramiye çık “Devlet ku- $u birinin"başına kondu” ser- Iâvhası altında yazıyordu. Ağır ağır asırdide Babrali caddesini çıkarken oradaki a- gaçlardan birine “ünemiş bir kuş arkadaşm üştüne uğurla- 41! Beriki kızdı: — Bizde tali nerde? Başkası na Devlet kuşu konar, 10,000 lira kazanır, bizim de elbisemiz Teke olur? — Hiddetirnme, dedim, sa- na da konacak! Nişan alıyor! FELEK Gülhane müsamereleri Gülhane seriryatınm bu se- neki müsamerei tıbbiyelerinin onuncusu 19 Nisan pazar günü Saat dört buçukta muallim Na- zım Şakir Beyin riyaseti altın- da inikat etmiştir. Filips firma İı seyyar Rontken makinesi ile tecrübeler yapıldıktan © sonra dahiliye muavini Amil Bey ta- rafından kalp da tamamiyale- rinin ensulin ile tedavisi Nev- zat Bey tarafından Pareksis. tik müteserrih kalp, İhsan Ri- fat Bey tarafından Liyoidik nef roz. Muallim Abdülkadir Bey tarafından Miyokart enfarek- tüzlerinin elelitro kardiograf Vasıtasile teşhisine dai” hasta- İar takdim olunmuş ve celseye nihayet verilmiştir . Kurban deri ve barsaklarınız! kül yare cemiyetine! veriniz. pan “Fikir, derhatır | Ankara Hukuk fakültesi pro fesörlerinden ve sabık Kazan Türkleri Millet Meclisi ve mil- li hükümet reisi Sadri Maksu- di Beyefendi tarafmdan (Tü dili için) ünvanile pek mühim bir eser neşredilmiştir. İ Bilhassa yarım asrı müteca- viz bir zamandır bir çok siyasi ve içtimai âmillerle bulmağa başlıyan Türk âlemin de Türk dilini İpek mühim milli bir mesele ol İmuştu. Her Türk kabilesindi yerleşen münevverler Türk hal kımın medeniyette yükselmesi. ni, siyasi haklarını kazanması- nı, milli birliğini kavrayabil- mesini temin — düşüncelerinde en başta dil meselesile karşılaş mışlardı, Halkın anlıyabilmesini ve bü tün Türk kabilelerinin anlaş- İmasını temin edecek Türk dili İhangi kabilenin diliidi vebu dilden Arap, Acem terkipleri ve sözleri kaldırılarak nasıl sa- deleştirilecekti?. Sadri Bey e- nü ve uzak geleceği için en mü him bir mesele olan bu dil bir- liği hakkında şimdiye kadar i- İleri sürülmüş olan fikirlerin en ilmi bir surette işlemekle kal- mamıştır. Bu büyük ve mühim in halli için kendisinin düşün celerini ve tavsiyelerini de can- hı ifadelerle tesbit etmiştir. ti ve dilimize muhtelif mede- niyetlerin tesirleri, ilmi ıstılah İların da Türk sözlerinden ya- İpılarak tam mânasile amilli bir İTürk dili yaratılması meselesi eserde ehemmiyetle tetikik edil miştir, kendisini | sadeleştirmek | serinde Türk dünyasının bugü- | Diğer milletlerin dillerinin! “Mizah, Türk dili için kat bu cereyanın yanında Azer baycanda yazılan tiyatro piyes lerile, Kazanda basılan milli İromanlarla ve umum Türk &a- bilelerinde neşredilen şiirlerle İmahalli lehçeler dahi kuvvetli İbir surette işlenmeğe başlamış- tı. Bu iki cereyan arasında te- madi eden kuvvetli rakabetin İneticesi bitaraf olarak tetkik e- dilirse kanaatimce artık mahal- (ii lehçeciliğin galebesini kabul tmemek imkân haricindedir. Azerbaycanda, Kırımda, Ka- | zanda ve bilhassa Kazak — Kırgız ve Başkırtlarla, Özbek- lerde mahalli lehçelerde yapı lan neşriyat hayretle karşı- lanmağa elyaktır. Azerbaycan devlet neşriyatı- nın 1927 kataloğu (35) sahife- yi mütecavizdir. Ve burada (İn ce edebiyat) bahsinde (72) ese- rin neşredildiği görülür. Fuzu-| li ve Nevai'ye dair olan eserler den maada bugün Azerbaycan lehçesinde bütün dünya edebi- yatındav mühim eserler tercü- me edilmiştir. OFaraza (Cak London) un yedi eseri AÂzer- baycan lehçesile nesredilmiş- tir, | Bu kataloğda (Kendli — se- riyasi) yani köylü serisi ile u- İşak yani çocuklar edebiyatı ve ayrıca gençler edebiyatına da- fir dcısımlarn zenginliği pek bü yüktür. o Yalnız Azerbaycanda değil bütün Türk kabilelerinde halk edebiyata dair basılan eserler ve bilhassa atalar söz- leri, halk şairlerinin eserleri, İdestanlar, masallar ve hattâ il edebiyatı ve mahalli musiki tarihleri ve halk türkülerinin İmetin ve notları toplanmıştır. Genc Azerbaycanda (65) bin MLLIİYET geçirdiği tarihi safahat bilhas- | kelimeyi smütecaviz bir (Söz sa başka milletlerde ilmi 1stı- |lügati) ve bilhassa hükümetin lahlar yaratmak işinin nasıl | her komiserliğinde çalışan ıstı- hailedildiği hakkında muhte-|lah komisyonlarının eserleri de yer ayırması dilimiz hakkında- ki düşüncelerin anlaşılmasını çok kolaylaştırmıştır. Büyük Gazinin şayanı hayret olan isa için yazdıkları vecizelerde ve ezcümle “Ülkesini, yüksek is- tiklâlini koruması bilen Türk milleti dilini de yabancı diller boyunduruğundan (kurtarma İıder.,, cümlesinde bir daha te- celli etti, Çin içerilerinden Balkanlara, Sibiryadan Akdenize kadar ya- yılmış olan Türk halklarının konuştukları Türkçe bir dilmi- dir ve birdil olarak kalacak mıdır.2., Sadri B. bu mühim mesele hakkındaki kat'i kanaatlerin her drımağda sağlam olarak yer leşmesine çalışıyor, ve eserin henien her faslında Türk dilinin birüğini tekrarlıyor ve bu dilin bütün Türk kabilelerinde sakir kalmış sözlerle işlenrek çok zengin ve tamamile ilmi ve me- deni bir dil olabileceğinde 1s- rar ediyor. Türk ilminin her tarafında ayni kuvvetle anlaşılacak ve bü İtün medeniyetin esaslarını ve en ince duygularımızı ayni de- recede bize anlatmağa yaraya- cak olan bu Türk dilinin teme- lini ise Sadri Bey garbi Türki- ye lehçesinde buluyor. - Çünkü “sarf ve nahvinin inkişafı, sav- tiyatmır ahengi, lefafeti, ede- biyatınmn zenginliği cihetinden Türkiye lehçesi'Türk lehçeleri arasında birinci mevkii işgal €- diyor. Ve her zaman edecektir. Bu lehçe bütün Türk lehçeleri- ne örnek olacaktır. Başka leh- çelerin yükselmesi, inkişafı bu lehçeye yaklaşmak istikametin | İde gidecektir.,, (1) ürk dili hakkında dü müş olanların pek çoğu Türki- ye veya İstanbul lehçesinin dil birliğini temişde esas olacağı- nı Kabul etmişlerdi. Merhum /İsmail Gasprenski'nin kanaati Ive emeli de bu idi. Ve (Tercü- man) bu gayeye : tarihi ve mü- him hizmetler görmüştü. 1905 buhranından sonra da Rusyada yaşıyan Türk kabilelerinde neş redilen matbuatın ve ilmi eser- lerin büyük kısmı açık yani A- rabi, Farisi terkipler kaldırıla- sak İs "İstanbul lehçesinde idi, pe ein ti rem müellifin eserinde mühim | bet ve nüfuzu nazarı bu kitap | Jayrıca zikre şayandır, 1927 den beri ise Hint ve Japon edebiya- tıda dahil olmak üzere dünya İklâsiklerinden bir çoklarmın e- serleri Azerbaycan lehçesile neşredilmiştir. Kazan Türklerinde ise Azer- baycandan daha kuvvetli o rak mahalli lehçede pek büyü neşriyatta bulunulduğu kat'i- dir. Bunların hepsinden daha mühim olanı ise Kazan — Kır- gızlardaki neşriyattır. Türk di- linin en sade olarak kaldığı ve Radlof'un da teslim ettiği veç- hile halk edebiyatmın en zen- gin bulunduğu lehçe Kazan — Kırgız lehçesidir. Burada bil- hassa bu on sene zarfında baş- lıyan neşriyatla yapılan ıstılah larmı nazarı itibara alınması zaruridir. 1924 te (Orenburg) ta neşre- dilmiş olan Baytorus oğlu Ah- met Beyin Kırgız — Kazan sarf ve nahvine ait (4) ciltlik e serinde (isim) sözürden mada Arapça ve Farisi bir tek | mebulunmaması (2) yalnızbu lehçenin kuvvetini değil ayni zamanda bu lehçede ıstılah ya- ratmak hususunda ne kadar ile ri gidildiğini gösterir bir mi- saldir. Bütün Türk kabilelerinde mektep kitapları da tamamile mahalli lehçelerde neşredildiği gibi bu kabilelerin memleketle rini tetkik cemiyetlerin iktısa- di, içtimai eserleri de hep ma- halli lehçelerde yazılmaktadır. Bundan maada vaktile ma- halli lehçelerin tesirile zaten inhilâle başlamış olan imlâ birliğinin yeni Lâtin ifadele- rinden sonra büsbütün ortadan kalkmasile Türk kabilelerinde- ki mahalli lehçecilik tamamile İküvveli birvazi iyete geçirmiştir. Sadri Bey eserinin 13 üncü sahifesinde “son yıllar içinde Taşkend, Buhara, Kazan, Ba- kü ve Alkmesçitte Türk-münöv verleri Türk lehçelerini tetkik etmek, Türk imlâsını tesbit et- mek ve Türkçe ilim ıstılhları yaratmak yolunda takdir edil- meğe lâyık bir faaliyet göste- riyorlardı. . .,, buyuruyorlar. Fa kat yukarda yazdığımız veçhi- le bü pek şümullü olan fazliye- tin neticesi acaba garbi Türki- (2) Türk - Tatar ni methal, ei Gi de MER ie. CUMA 24” Edebiyat, -Sarr'at ği KAY L ass Yarın akşam “eses N Opera ve Artistik | ! İkisi hemen hemen bir yaş- İta oldukları, beraber büyüdük- | leri için ileride biribirlerinin ola | İcaklarmıo kadar kuvvetle ümit ediyorlardı ki, kız çocukta bü- | yüyerek genç bir kız o olduğu! İ zaman bu ümidin artık bir ha-| kikat olmasına hiç bir mâni kal-| mamış demekti. Kızın babası zengin, delikan- lının iki ise bir kaç senc evvel ölmüştü. Bu babasından servet | denebilecek bir miras ei İmıştı. Fakat delikanlı iyi mühendis olarak yetiş istikbali ikisi de parlak gi lardı İ © Fakat bir akşam genç kız! annesile konuşurken kadın mü-| him bir şeyden bahsetmeğe ha- zırlanır gibi dedi ki: — Artık senin izdivacından | bahsetmek sırası geldi kızım, Biliyorsun ki seni isteyenler çok.. Artık'bir karar vermek zamanı geldi... Bu genç kız için bir darbe idi, Çünlsü kendisinin kaç sene dir sevdiği genç mühendisi an- jnesi bilmiyor muydu?. Şimdi | ona böyle bir takım taliperden bahsetmesi ne demekti?,. Fakat İannesi onun genç mühendisle olan muhabbetini bilmemezlik- ten gelse bile genç kız öyle mü kavemet “etmeden annesinin, babasının arzusuna itaat edecek değildi: — Bu talipler kimler?, Dedi, Bunu lâkayıt bir vazi- | yette sordu. Hayatta lâkayıt görümek istiyordu, Fakat her halde kendisini mücadeleye hazır buluyordu. Annesi talipleri saydı. Hepsi hakkında uzün uzadıya izahat verdi. Netice olarak dedi ki: — Bunların hepsi sana lâyık gehçlerdir. Bittabi yaşlı, fakat zengin olan taliplenden bahset- miyondu, Kız inatçı bir vaziyette şu cevabı verdi: — Bunların hiç birini istemi MARGUERİTE MORENO ve KAHKAHALI ELHAMRA $ Bügün saat 10,45 ye İehçesinin Türk âleminde in Gpfaizi sekteye uğradığını ve yarm için tasavvur ettiğimiz bütün Türklerin milli ve mede- ni dillerinin temeli olabilmek ihtimalini de sarstığını ifade “Türkiye Türk lehçelerime örnek olaca-| gı,, ve bilhassa da başka Jahçe-| lerin yükselmesi, inkişafı bu lehçeye yaklaşmak istikametin de gi .,, hükümlerini ka bul çok müşkül oluyor. O emel bizim de bütün ruhumuzla can- 'dan temenni, ettiğimiz bir mak sattır. Fakat hakikatin bizim temehnimize zrtbir yolda ve kuvvetli olarak yürüğüğünü tes lim meoburiyetindeyiz. Kırımlı Cafer Seydahmet (Bitmedi.) ———————-— Mimari sergisi Güzel San'atler Birliği Mi- mari şubesinden: Avrupadan avdet eden mi- mar Burhan Arif Beyin mima- ri ve şehirciliğe ait sergisi 25 Nisan cumartesi günü öğleden sonra açılacaktır. Sregi bir ay devam edecek ve her gün öğle- den sonra açık bulunacaktır. Sergi Gülhane binin metha- lindeki Birlik binasında olup nl) NİSAN. XO OOO NİSAN MÜSABAKASININ 3 üncü FİLMİ Gel Evlenelim vw EMSALSIZ ESER Çok rağbet görüyor Fransızcadan yorum. Benim hayat ve istikba- lime ait olan bir meselede be-| nim arzuma muhalefet etmeme | nizi rica ederim!... Annesi bu cevap karşısında şaşırmadı. Hayatı daha iyi bi- İlen birkadındı. Dedi — Biliyorum, kızım, sen © İmühendisle evlenmek istiyor- isun... Fakat.. —Evet anne. Bunu bildiği- niz halde niçin benim aşkı İ tahkir eder gibi görünüyor. ba- na başka bir takım taliplerden > İbahsediyorsunuz?. — Çünkü, kızım, izdivaç ve İhayt yalnız senin bahsettiğin aşktan ibaret değildir. Seni iste | yeh adamlar hem: genç , hem Zengin, bir koca almak için eN zım olan meziyetlere malik a-İŞ, damlardır. Fakat bu hususta nc ben, ne de baban sana ısrar ede cek değiliz. Sen düşün. Henüz vakit var. Sana son sözüm Şu- dur; Sevdiğin genç henüz yeni mühendis olmuş, servetsiz bir gençtir. Başka bir adam ya- nmda ve emri altında çalışma- ğa mecbur olan bir mühendis... Halbuki seni isteyen fabrikatı ları, maiyetlerinde kim bilir kaç kişi çalışan zenginleri dü- şüm, Aradan bir iki ay geçmişti, İBirgün genç mühendis Cenubi Amerikada açılan biriş için oraya gitmek üzere yola çiki- yordu. Gencin gözleri dolmuş dünyanın uzak bir yerine git- mesinin teessürünü duyuyor- du, Mühendis belki de bir daha buraya dönmeyecekti. Genç adam yalnız gidiyor- du. Hareketinden evvel bir dos- tuna şöyle demişti: —Benim için uzaklaşmaktan başk çare yok.. O beni değil başka bir zengin erkeği tercih etti. Onunla evlendi. Unutmak için uzaklaşmak en iyi çaredir. ALİCE COCEA'inn şahesöri İNEMASINA e tenrilâtlı matine p— GLORYA Yarın akşam Büyük GALA olarak JULES VERNE' nin Myemut eseri ESRARENGİZ ADİ filmini cikdim ediyor. Mümessilleri: YON , BARRYMORE LLOYD. HUGES JANE DALY #ğimdiye kadir görmediğini bir harika Bahrimuhit dibin de çevrilen di Sahn. 3 der. Ji tasavvuz ? eniği sörette birinci tahtel İ bahirin ce 25 emek Fransızca sözlü tamamen renkli LORİ ETUAL Sinemas Haftanın büyük mavaffakiyeti Diveda bari Mümessili: RAMON NOY ğ | Melek ei sinemasını Nİ Sinemaları Matbuat şerefine BÜYÜK GALA olarak CHARLIE CHAPLIN'i Şehir Işıkları filminde takdim ediyorlar. Hamiş: İzdihama mabal kalmamak özre biletlerin evelden tedarik edilmesi mercudur. ......218. ihtiras manzaralarını Gicteki sevenler bugün mutlaka teşrif le mermer vücutlu kadın DANİEL PAROLA'yı GASTON JACGUET ve PHILIPPI HERİAT ile beraber temsil emikleri tamâmen Fransızca sözlü ve şarkılı ' Ihtiras Adası filmini görmelidirler. Bugün saar 11 matinesi tenzilâtlıdır. Meşhur ve büyük erit LYA MARA Dün kum ASRI SİNEMADA MOSKOVA DÜŞESİ ilminde parlak o muvaffakiyetler kazanmıştır Rus inkilâbını tasvir eden bu mükemmel eserde KATLEAM, IHTIRASw AŞK SAHNELERİ görülmektedir. Filme iştirak eden RUS BALALAİKA'n ile bu harikanın muhtevi olduğu güzel şarkılar tazınni eden NATHALIR O POLANSKAĞI — ferkallde takdir edilmektedir. Bugün, yanın ve pazar saat 16 1-2 marinlerinde > RUS BALALAJKASI ve Z VARYETE NUMARALARI | ses i > EMRE şi Hepiniz bugün MAJIK Sinemasına gidip ği DEVLER KERVANI > Tamamen Fransızca sözlü muszzam film görünüz. Milyonlaca mal olmuş bir şaheserdir. JEANNE: HELBLİNG-GLASS ve PAOLİ ( fından temsil edilmektedir. İk b kimiekininili id iki İLLET LİEESİİLEİSLLİİRİİLR F İSTANBUL'UN SİNEMA MERAKLILARI 5 Bir çok şaheserlerin mümessilesi bulunan emsalsiz ve ilâhi , GRETA GARBO' nun » musmma aldd ve esrarengiz Sükütünu tanıdıktan sonra nihayet v son çehaserinde . konuğtoğunu görüp. dinleyeöiklerdir 1 K YILMAZ ...... GEORGES BANKROFT GEORGES BANKROFT ....... YILMAZ Meşhur ve artistin inkilap Çılgın macera Emsalsiz ve gayri kabili kıyas filminde MARIE BELLE Dünyanın birinci sınıf sineme artisti derecesine yükselmiştir. Ankara Istasyon Büfesi kiraya veriliyor Devlet Demiryolları umumi ida- resinden: Ankara istasyon büfesi 1 Mayıs 931 tarihinden itibaren iki sene müd detle ve açık arttırma usulile kiraya verilecektir. Şartnamesi Ankarada idare veznesile Haydarpaşa ve Kay: seri işletme müfettişlikleri veznele- rinde birer lira fiatla satılmaktadır. Talip olanların ihale günü olân 21 Nisan 931 pazartesi günü saat on beşte Ankarada umumi idarede mü: |) zayede ve münakasa komisyonunda ilân olunur büyük #leminde ilk. sözlü filmi olup sineme teşkil edecektir ve lm e be ed
