13 Ocak 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
SALI 13 KANUNUSANİ 1931 8 mel & Ne 170 KUSHASI 5 KURUŞTUR tidal ve basiret politikası İSiire meb'usu: MAHMUT İolitikanın her safhasında İÜ ve bösiret şarttır. Başve-! İş. ; içinde bulunduğumuz i* karşısında, hiç bir mü- Wza ile itidal ve basiretten madı; bu esasları, politika mihver yaptı — tün temas ve tetkiklerimiz gok iyi anlıyoruz ki, İsmet ın Meclisteki beyanatı, ef umumiye üzerinde çok sirler bıraktı. Filhaki yanat, yalnız siyasi edebi mahiyetinde kuru, süslü rden ibaret kalmadı; hükü hattı hareket ve icraatile ) lârızları; haksız olarak İs- Paşaya şiddet politikasma tarlık isnat ederlerdi, Baş “yeniden muarızlarına.gö i ki, onun politikasını şid ve mülâyemet ile tavsif et doğru değildir. O, daime hleketin vaziyetine ve hal ihtiyacına uyan politikayı afaa eder. Hakikat ile hü- lerimiz arasında hemen da böyle derin farklar olur. lahilen o efkârı umumiyede adar iyi tesirler uyandıran itidal ve basiret politikası İM haricen de ayni güzel tesir husule getireceğini hem ü hem de temenni ediyoruz. hakikatin hariçte de bilin- ine tüzum vardır. Çünkü beş aydan beri “ memleke- İzde cereyan eden siyasi ha tler; Avrupa matbuatının sını ve bazı Avrupa ricalini tiki vâziyete ve hakikate uy- m kanaatlere - sövketmiş- Bunu, okuyabildiğimiz ecne azetelerinde açık açık gör-| teyiz. İ bepler maltımdur; son ay-| zarfında memleket; “dahili set cephesinde bir tecrübe| irdi. Memleketin üzerinde) politika fırtınası geçti.: U- larda bazı karartılar oldu. iyenin bu yeni hareketi, ız dahilde değil, hariçte de R ihtimallere, zanlara yol aç Acaba Türkiye; umumi siya| nde yeni cephelere yol al- , şimdiye kadar yürüdüğü irtica &isine aşılamak için yobazları eleman intiha İZMİR; 12 (H.M.) —Di- vanr harp tahkikatınm en mühim safhası ikmal edilmiş bülunmaktadır, Bu safha, tah kikatın, başta Kutbulâktap şe vh Beat bulunmak üzere, mem lekette kuru! mak istenilen sir irtica şebe- kesinin mev- cudiyetine mü teallik olan kıs mıdır. Şimdi- ye kadar tah- tı tevkife al ran maznun- ar tam 130 &işidir. Mene- mendeki cani- yane ve hon- harene irti- İ Divanıtarp Mrüddei- ça © hareketile ammisi meydana çıka- Hidayet Bey o rılmışolan bu irticai zihniyetin başlı a nâşiri- nin şeyh Esat olduğu tahakkuk ve teeyyüt etmiştir, Divanıharp heyeti, hâdiseyi çok büyük dik- kat ve nüfuz ile tahkik ve tetkik etmişlerdir. Şeyh Esadin, her halife ismini verdiği in- sanlarla memleketin her yerin- de bir irtica şebekesi örmeğe ça Jlaştığı, bu faaliyetin elemanları nm da her yerde hocalar ve yo bazlar olduğu anlaşılmıştır. Bu tahkikat hocalarım inkılâp ve memleket aleyhinçle çalışan un: surlar olduğunu, inkılâbı bir türlü hazmedemediklerini, ihti- raslarının ve şuursuz gayeleri: İkametleri değiştirmek ei gile midir? İşleri yakından bil enleri bu tarzda düşünmek- menetmek müşküldür. Müp ve mütereddit vaziyetler; ima yeni yeni mantıklara, gâ garip bükümlere yol açar. Doğuşunu o kadar sıcak kar- dığımız muhalefet fırkası in muvaffak olamadı?.. Bu- m İLİN sebeplerini bir daha izah | nek istemiyoruz. Henüz ya- P vaş görünen hisleri, infialle- yeniden uyandırmanın fayda yoktur. Ne kadar acı ve sert ” irsa olsun, şu hakikat anla- dr ki, memleketimizde daha kaç fırka teşkil etmek ve on 1 yaşatabilmek için daha ba Pp hususi ve müstesna kabiliyet 74 iter. Buna rağmen Aâtiden Ha nevmit değiliz Muhitte istidadın doğmiası için uzun Mana da ihtiyacımız yoktur. tlkın terbiyesi ve umumi se- li ©nin yükselmesi yolunda sar A “ceğimiz sistematik bir çalış : umduğumuzdan çok az bir lik van içinde bizi hedefe ulaş Hn ilir. Bununla beraber tek Ki 4 sisteminin yürümez ve vaffak olmaz bir yol olduğu ü kimse iddia edemez. Bu sis- Ji tecrübe etmiş ve muvaffak A Mus büyük milletlerin misali (7 önündedir. Maksat nedir? Gir kalardan beklenen en büyük #metler; memleket işlerinin irakabesi değil midir? Eğer i Sürakabe ve tenkit fırka da- inde yapılabilirse, endişeye Pl kalmaz. Cümhuriyet âik Pirkasının bugünkü çalış-| a arziş bu. nokta. üzerinden a laşlara emniyet verecek iYettedir. Bilhassa şunu ha Amal: ki, Türkiyede ne bir it. hede bir fırkanın dik- â8r yoktur, Matbuat hürri- amı altıncı sahifede) Diyant harp reisi Mustafa Pş nin hedefine vâsıl olmak için ef- kârı nasıl zehirlediklerini mey- dana itibarile çok şa- yani dikkattır. Muhakeme aleni olursa şayanı hayret safhalar ar zedecektir. İrtica şebekesile alâ kadar olduğu tesbit edilen bir takım yeni maznunlar tesbit e- dilmiştir. Bu maznunlarm muh- Konya gibi şehirlerde bile mev- cut olduğu rivayet edilmekte- dir. Tahkikat inkişaf ettikçe tesbit edilen bu maznunlar hak- kında tahkikat yapılması, alâ- kaları tesbit edilenlerin Mene- mene gönderilmesi için mahalli hükümetlere emir verilmiştir. Divanıharp müstantiği . bu safhaya ait tahkikatmı ikmal et miş ve dün evrakı karar hâki- mine tevdi etmiştir. Karar hâkimi Necdet Beyin bu gece kararmı vereceği ve id- İdianamesini tanzim etmek üze- İre müddeiummiye tevdi edece- İği tahmin edilmektedir. MUHAKEME . PERŞEMBE GÜNÜ BAŞLANACAK İZMİR, 12 (Milliyet) — 'Tahkikatınmi Kutbül'aktabın irtica şebekesinin başında olduğu tahakkuk ediyor eyh Esat, mel'un zihniyetini memleketin her köşe- telif şehirlerde hattâ Ankara, | sebekesinin mühim safhası bitirildi | die p etmiştir Mürteci mevkuflarm mühake- ” a mesine perşembe günü başlana- caktır, Bir ay zarfında muhake- melerin ikmali imkânsız görül- mektedir, İdarei örfiyenin bir ay daha temdit edileceği tah- nin olunuyor. Divanıharp bir reis dört âzadan müteşekkil ola cak âza mülâzimleri mahkeme- safahatıni takip (edeceklerdir. Muhakemeye avukat kabul edil miyecektir. Akhisarın Müdür köyünde yakalanan — Abdüllah efendi hakkında — tahkikat de- vam ediyor. EVVELÂ KİMLER MUHA- KEME EDİLECEKLER İZMİR, 12 — Divanharpte muhakemeler hafi olacaktır. Ev velâ Kubilây B. i şehit eden- ler muhakeme - edileceklerdir. m Yeşil bayrağın alındığı Keseköy mescidi ki bu bina inkıldp müzesi ittihaz olunacaktır rilenler süratle yor. Kadın mevkuflar 14 kişidir. | Bunlar hükümet konağının alt| katındaki. odalara nakledilmiş- lerdir. Foça hâdisesi tahkikatı!) da divanıharbe gönderilmiştir. Silâhlârm toplanmasma de- vam ediliyor. Menemene tâbi 27 köyden yedisinde taharriyat ya- pılmış ve seksen mavzer ile otuz tabanca bulunmuştur. Taharri- yata yarm da Eüurâlem, Kuklü ce ve Aliağa nahiyelerinde de- vam edilecektir. İdarei örfiye “mmtakasında seyahat etmek üzere vesika alan ların adedi 312 ye baliğ olmuş- tur. Menemen irtica (o hâdisesi İzmirliler üzerinde çok fena bir tesir hirakmış, hattâ bazı otel- ler Menemenden gelenleri yat- (Devamı altıncı sahifede Liman şirketi varidatı 650 bin lira azaldı İstanbula vâki olan ithalâtta da yüzde kırk kadar tenakus var Şirketin zararına fakat memleketin lehine olan bu vaziyet yüzünden ihracat ile ithalâtımız arasında fark kalmayor demektir Fakat miktar itibarile vâki bu tenakusa rağmen gelen vapur miktarının azalmadığı tesbit e- dilmiştir, Liman Kömlir işlerinde 1929 senesine nisbetle yüzde üç te- nezzül vardır. Diğer liman işle- ri eskisinden farklı değildir. Şir ket, ithalât müstesna, diğer mü amelâtı normal addetmektedir. 1929 iki milyon lirayı müte- caviz olan Liman şirketi varida tı 1930 da 650,000 lira kadar aza ii 1,400,000 liraya düşmüş- ir, Maamafih şirket, kadroda yaptığı tasarruflar ve işletme | masraflarını azaltan yeni vesait dolayısile bu seneki bilânçosun da mühim bir zarar görülmiye- ceği kaanatindedir. Şirket mü- dürü Hamdi B. kadroda yeni bir tebeddül olmayacağını, masraf- Liman şirketi umumi müdürü © lar mümkün mertebe kısıldığı! Hamdi Bey nı söylemiştir, İstanbul liman şirketinin son) (Şirketin badema yapacağı te ietkikatına göre 1930 senesin- | sisat masrafı senede 50 mavuna isticvap edili- Kubilây Beyin refikası Vedide H. İlk olarak, irtica hâdisesinde ya kayı ele veren, yaralı şerir Meh- met Zeki, Hasan nalıncı son- ra da. şeyh Esat (ile berabörinde bulunanlar O mu- hakeme edileceklerdir. Muhte- lif yerlerden divanıharbe gönde | v Yaa İl gibi tefsir ettikleri görülmüş || İl işlerine karşı göstermiş oldu- İl desinden ibarettir. | bu alükadarlığı teşdit ettikle- İmeb'usu Ahmet Beylerinizahat mi ME ANEMNEE sefi Siyasi sistemde deği- şiklik olduğu ve ola-| cağı. hakkındaki tef- sirler doğru değildir. Dünkü nüshamızda Anka- ra muhabirimizin bir telgralı nı neşretmiştik. Bu telgrafta Reisiçümhur o Hazretlerinin | vaziyetleri hakkında bir fık- kında valinin b 4 üncü snhif, Felek Fenni bahlaler nasıl propa ” ti Hikâye, Roman ileri re. sa simlerin tecilini istediler Istanbul be kutbül'aktap Gazi Hz. || ra vardı. Bazı arkadaşlarımı- || zın bu fıkrayı siyasi sistemde || bir tebeddülün mukaddemesi tür. Bu doğru değildir. Bu fıkrada “ Reisicümhur Hazretlerinin son seyahatleri esnasında, ve bu Ankara ikameti günlerinde memleket | | ğu sıkı alâkadarlığın bir ifa- Filhaki- ka - Reisicümhur Hazretleri Menemen vak'asından sonra ri gibi, hükümet müfettişleri ile seyahatlerine devam ede- rek tetkiklerini tamamlaya- caklardır. Bu tetkiklerin ve alâkadarlığın, umumi reisi bulundukları fırkanın prog- ram ve icraatı üzerinde tesir gösteremeyeceğine kim hük- medebilir?.. Fakât bu tesir olmak için hükümetin ve cümhuriyet mibessesesinin normal şeklin de bir değişiklik olmasına ne Tüzum'vardır; ne de mevzuu bahstir. Kırklar heyeti Başvehilimiz bugün heyetin mesaisini anlatacak —.— Yapılan tethikatlan tıtivaç ve şikâyetler anlaşılı; o“ ANKARA; 12 (Telefonla) Halk fırkası teşkilât heyetinin bugünkü içtimamda Kocaeli meb'usu Salâhaddin ve Kayseri ları dinlenilmiştir. Şimdiye ka- dar yapılan tetkikler hakkında verilen izahattan memleketin ihtiyaçları ve şikâyet mevzuları anlaşılmıştır. Diger vilâyetler- de teşkilâtla meşgul bulunan mebusların raporlarına intizar €dilmektedir. Ayın nihayetine kadar bu raporların hepsi gele- cektir. O vakte kadar fırkanın vilâyet kongreleri de içtima e- deceğinden bu kongreler de te- menni raporlarını hazırlamış 0- lacaklardır. Bütün raporlar, ve kongrele- rin temennileri geldikten sonra umumi şikâyetler, temenniler ve ihtiyaçlar tesbit edilecek, fır kaya ait olanlar fırkaca, hükü- (Devamı 6-cı sahifede) faati, oder devler gibi iki mefhuma devretmek! ç; elbet kolay olmayacaktı. ei Prens ve Prenses Hz. Vali Bey tarafından İstikballeri esna ind Misafirimiz dün geldi Prens Takamatsu Hazretleri geldi ve Ankaraya gittiler Prens Hz.nin ziyareti dostane olup siyasi eğil Mi mahiyeti haiz değildir Japon İmparatorunun birade- ri muhterem misafirimiz Prens Nohubito Şinno - Takamatsu Hz. dün < refakatinde zevcesi Dük Tokuzava'nın kızı Prenses Kikuko Hz. ile teşrifat nazırı M. Gramagata, büyük Japon memurlarından M, İshi Kawa; prensin hususi kâtibi M. Saka- moto yaveri M. Mezuna ve pren sesin Damdonörü Madam Ochi- ai olduğu halde şehrimize gek di. Prens Hz, ni hâmil “Semi- ramis” vapuru, yazmış olduğu- muz gibi, Korent kanalının ha- rap olmasından yolunu uzatmış- tı. Ancak saat 1 e doğru limanı mıza girdi. Selimiye kışlasından atılan toplar bir taraftan Prer Hz. ni şehir namma selâmlar. /ens ve Prenses Hz. Seyrisefain ken, diğer taraftan da beyanı rıhtımıada hoşamediye gelen zevat istinbot | MiliterM. İmura, ataşe naval M. la “Semiramis” e yaklaşıyorlar. | İkeda ve Türkiyede bulunan Ja- diş pon kolonisi namına da M. Yo- Japon sefiri M, Osiva; ataşe) (o (Devamı altıncı sahifede) FIKRA Falih RIFKI İKİ HASTALIK , Menemende biri, Foçada ö- Anadoluda külâh ve silâh|teki iz vermiştir. İkisi de hü- saltanatı ta cümhuriyet günle) kümetin demir koluna çarptı ve rine kadar sürdü. İhtilâ! zama-| yere düştü. nı herkes vatan ve harp kaygu-! (Bu iki hastalığı hükümet sunda iken, cephe gerisinde yo-| kuvveti uyuşuk tutacak ve ter- bazlık kazanı kaynadı; o yalnız biye önünden silecektir. kendi kuvvetlerini toplamak! - Daha şimdiden Anadolunun ve tahkim etmekle uğraştı. Ge-! her tarafında ayni pârola dolaş ne ihtilâl zamanı her dere ba. maktadır: Devletle uğraşılma- şma bir Bey düşecek kadar bü-!yor! KÜLTÜR tün Anadolu ağalık ve efolik| nüfuzu altında idi. İsianbal kita, zu ni pçılarından biri Külâh ve silâh, yalnız nüluz' nin yeni sene neşriyat listesini ve hüküm zevki değil, ekmek gazetelerde okudum: Neron, ve altın verir, Bu içli dışlı men' Kleopatra, Kara Davut, Buzlar ve kanun! arasında... Bu kitapçıyı meşru- mam en ciddi eserleri Devamı altıncı sahifede 7 Ankaranın başardığı kadar| mümkün oluşuna hayret etme- liyiz. İlk hamle derebeyleri dağ lardan indirmek ve külâlu kafa- lardan çıkarmak oldu: Fakat İderebeylik ve yobazlık, başka işi ve, zevki o olmayanların ruhlarında kaldı. Piyango Kazanan numaralar iç sayıfalarımızda Tayyare piyangosunun doku- zuncu terti pson keşidesine dün de Darülfünun konferans salo- nunda devam edilmiş, bin numa ra daha çekilmiştir. Keşideye | dört gün daha devam olunacak- tır. Elli, otuz ve on bin liralık ik ramiyeler henliz çıkmamıştır Evvelki gün çıkan iki yüz bin liralık en büyük ikramiyenin bir rçasınm Yenicamide tavcı merde olduğu anlaşılmıştır. Yirmi bin lira alacaktır. Keşide vam edilecektir.Dünkükeşidede | ye bugün de öğleden sonra de-| de İstanbula liman tarikile ecİve duba yaptırarak çürüklerle İnebi memleketlerden vaki olan | değiştirmekten ibarettir. ithalât 1929 senesine nisbetle | Liman şirketine göre, transit yüzde kırk kadar azalamıştır. | (Devamı altıncı sahifede) Dahili siyasi icmal Falih RIFKI Bugün ikinci sahife- mizdedi kazanan numaralar sıraya ko-| nulmuş bir halde iş sayıfaları- imızdadır. Yün sabah idam edilen baba katili Süleyman meydanı siyasele getiri! dikten sonra yaftası boynumda ölüm saniyesini beklerken, (Yazısı nçüncü sahilemizde)
