3 Aralık 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

AR NDE EYİ < GERE EA No: 102 Yıldızda atılan bomba. : (Tercüme ve | hakki mahfu Hünkâra suikast yapılacağını sadık hafiyeler habe Hatiratımda muhtasaran kay detmiş olduğum bomba hâdise- sinin tahkikatına - memur olan komisyon tarafından yazılan ve tab” olunan fezleke de vak'a nm kimler tarafından ve ne maksatla ika olunduğu gösteril miş ve hakikat meydana çıka- rılmıştır. Fakat iç yüzü mek- tum kalmıştı. Çünkü o tarihler- de bunların meydana çıkarılma- s1 tecviz olunmuyordu. Ben va- zifem hasebile muttali olduğum hususları bugün neşir de bittabi bir mahzur görmediğimden en- zarı umumiyeye arzedebiliyo- cam. Vak'adan evvel istihbarat Piraren Mısırda bulunan €s- bak ser hafiye Ahmet Celâled- din Paşadan başkitabet vasıta- sile atebei ulyaya gönderilen sureti aşağıda münderiç ariza- da zatı eye sui kastın te- karrür ettiği bildirilmişti. » » » Maruzu çakeri kadimeleridir. Kulları her ne kadar tevec- cühü şahanelerinden mehcur ve bir takım kimselerin haysiyeti- me tecavüzleri yüzünden mün- kesir ve mağdur isem de pek küçük yaştanberi nimeti hüma- yunlarile perverde olduğumdan! Jön Türk ve Ermeni komiteleri nin birleşmesi neticesi olarak (Cenova) 'da son verilen karar; mucibince nefsi hümayunlarına sui kast için tertibat alındığını! arzetmeği kendime bir nimet borcu bildiğimi ve bendegânı şahanelerinden, Diran Kelek- yan Efendinin bu haberi teyit ettiğini arzederim ferman... | 1321 Mayıs 17 Kahire bu seyahat son derece ehcmmi- | ” Mütcakıben M. Nihei tica- cet muahedesinden bahsederek bilhassa demiştir ki: “.— Türkiye ile ilk muahede- miz Lozan sulhile başlar. Son- raları muvakkat birkaç muahe- de daha aktedildi ve nihayet Ti caret muahedesini ( İl birinci Teşrinde imzaladık. Vakıâ he-| nüz her iki devletçede resmen | tastik edilmemişse de bu yalnız bir zaman meselesidir. Türkiyesin tabii mahsulâ- tından bizi alâkadar edenleri ta mımayorduk, meselâ kuru mey- vaları Kalifornıyadan alırdık. Yakın zamanlarda teşekkül e- | den Türk - Japon ticaret cemiye tinin faaliyeti bu vâdide son de- ede müsmir (olmuştur; bu iyet geçen sene Galatada bir sergi açarak Japon malları teş- hir ettiği gibi bu senede Tokiyo da Türk mahsulâtını teşhir için 2 inci Kânunda bir sergi meyda na getirecektir. Biz, Türkiyeye bilhassa men sucat ihraç edip yerine fornaza ve Porartarda sattığımız afyon alıyoruz. Memleketiniz de he- nüz büyük firmalarımız yoktur. Bursadaki ipek fabrikası faali- yetine muvaffakıyetle devam et mektedir. Son zamanlarda bir genç bahriye zabitiniz bir kaç sene kalıp tetebbüatta bulun- mak üzere Tokyoya hareket et- —istis Misimsla Mariilfilmermers. Sulkastin vukubulduğu Hamidiye camii r veriyorlardı.. dan ikmali tahsil eden gençleri- miz vardır. ... Aman Sosyalislerinden Hanri Adoli'un ihbarı Her ne kadar Osmanlı impe- Tatoru Sultan Hamit Han Haz- retleri Sosyalist umdelerine kar) şı menfi hareket buyurmakta ise de Alman menafiinin kendi şahsı ile alâkası bulunması ve Alman Sosyalistlerin prensip noktasından umumi Alman me nafüine hadim olması hasebile Jön Türk ve Ermeni ve Bulgar komitelerinin nefsi şahane aley hinde icrasını tasavvur ettikleri sui kastm çok geçmeden ik; na intizar icap eylediğini bi meği kendime bir vazife bildiği mi arzederim, ELİ Rus ve Fransız sefaretlerine mensup olan Hacı Piyar Eten- dinin merhum Zihni Paşa vasıtasile maruzâatı Hacı Piyar Efendi tahriri bir ifadede bulunmağı itiyat etme- miş ve ara sıra mesmüatını Sa- dakat ve halisiyetle şifahen ar- zeyliyerek teveccühü şahaneyi isticlâba sai bulunmuş olduğun dan bomba hâdisesinden iki ay evvel Nafıa Nazırı Zihni Paşa merhuma müracaatle Jön Türk) Almanyada mali istikrar) rinde bir değişiklik. olduğunu komitesinin pek yakında filiya- Yy lâvi k gösterir, Bu değişiklik devletin ta geçerek İstanbulda bir vak'a âyihası uzuvları üzerirde'de tesirini gös çıkarmak istediklerini sefaret- lerden mütereşşiti haberlere is- tinaden mahremane surette ha- ber vermişti. Atina sefareti maslahatgüzar- lığının 8 Eylül 905 tarihli ve 342 numaralı tahriratı sureti Memaliki şahanede huzur ve asayişi umumiyeye karşı Erme- ni komitesi tarafından müret- tep bir fesadı hafinin zâhire ik- racına medar olacak malümatı mühimmeyi hâmilen“Dimitri A nağnosti,, namında birinin Der- saadete müteveccihen hareketi- ni geçen Ağustosun altıncı ta- rihli ve iki yüz yetmiş yedi nu- maralı telgrafnamei âcizanem- le arz ve iş'ar eyelmiş. idim. Merkumun bu hususa dair ben- denize ita etmiş olduğu malü-! matı mücmeleyi bura polis pre- efliğine tebliğa müsaraat ct- tiğimden olvakittenberi mez- kür prefenin gözünü açarak Atina #mazannai su'eşhas hakkında takyidatı müessire icra etmiş İve o sırada da İzmirde bomba-| lar meydana çıkarılmış olmasi, ise hükümeti Yunaniyeye teki- di vasayaya bendenize vesilebah solmuştur. Zabıtai mahalliyece! Sarfolunan dikkat ve faaliyetin! netayici çok geçmeden görül- meğe başlıyarak geçen Cuma günü Pire zabıtası şehri mez- kürda bir kömür mağazasında bekçilik eden (Premniyan) na-| mında bir Ermeninin ikamet- dört adet çantayı ele geçirmiş ve merkum ile beraber diğer iki Ermeni dahi tevkif oluşmuştur. ki bunlardan biri işbu çantalar: (Premniyan)a tevdi eden ve ka yıkçılık ile melüf bulunan diğe. ri de çantaları nakleyliyendir. (Bitmedi) ile Pirede bulunan! gâhında bombalarla Omemlü” İktısat vekili bu ile Milanoda vaki olan mülâkatından sonra bu gibi ziyaretler kılükali wru- cip olinaklan kurtulamazlar. Bazıları bunlarda, İtalyan diplomasının, Ro-| en a aa tami'kat tisat meclisinin altıncı içtima blok tesisi hakkındaki mesai, te devresini açarken iktısat vekili yit eden bir ınahiyet görmek istiyor- Mustafa Şeref Bey âtideki nut- du. Popolo e"ltalin M. Litvinof'ln M. ye irad etmiştir Grandi arasındaki mülâkat hakkında: | a me ileal “bir İtalyan.AlmanRus bloku heyu.! | Bir iktisat vekili için yüksek en hissettiren bir hekikat iktısat meclisi azasına hoş ge'- larak zuhur etmiştir. demekten çe- diniz rasimesini yapmak ve bur kimyaya gunları ilim eye e ların mesai devrelerinin ilk cel- Yunan-Bulyar-Macar grupu arasmda 8€sini açmak çok zevkli haz ve met eğ olan hüsnü muaşeretle görü. memnuniyet verici bir iştir.Dün bilen münasebet, Cenevre mahafi- 5 illeri için böyle bir i id yapa alg BEİ yol Çünkü dele tekil day, oubulduğu Risini Uyandır. iinde sizin heyetiniz gibi — bir Henüz bir “faraziye” den “ibaret taa7zuv yoktu. Bügünise | siz olan bir nevi şark bloku fikrini Alp- millet dediğimiz büyük mütesa- ların öte tarafındaki ; bazı mahafilde! nit toplulukta bulunan iktrsadi pe Fahla telâkki olduğu sörülü-! orupların menlâatleri ne oldu- Bazılarının bu Hektai nazardan Av.| Eu ve bu menfağtleri elde etmek rupada “yeni bir şey vücude geldiği, |için hangi yollardan yürümek ümidile kendi oyalandırmaları| lâzımgeldiği hattâ bir dereceye İ mümkündür; fakat bunun hakikaten! kadar intiati ve salâhiyetine | ln eş mizan asik “mus müstenit olarak beyan etmek ü-) olur. Vaziyet belki başka yerlerde) Zere devletin en yüksek uzvu o- aynı şekilde görülmüyorf ve bazı İ-|lan hükümetin. yanibaşında ka-' dyan meriyatı, İtalya ile komi mem) nün bir mevçudiyetle el Salaalleri rosa lilerin i N ilhassa | Dün ile bugün , arasındaki bu aiğkadar aden ilemi 'messilin halini fark, devlet dediğimiz siyasi ce derpiş eden fakat harici politikasının miyetin teşekkülü tarzı hakkın- hedefleri ötesine sürüklemek istemi:| da onun görmeğe çağırıldığı va- yen ve bilhasen başka devlet aleyhi-| yif.lerin mahiyeti hakkında de-| ne tevcih edilecek ittifaklar mktet,| ZSelEFİN > pe mek arzusunda bulunmayan bu hü. Tin bir tahavvül olduğunu gös-| kümetleri müşkül mevki düşünebilir.| terir, Filhakika iş içinde bulun- Bi ile İtalya arasında aktedilen| nuş ve elân bulunmakta olmak ka mea ni eğe ema itiharile size ârzedebilirim ki nı hazırlayan Tevfik Rüştü Beyin Ce-| dün iktısadi işlerde “gölge ct- nevreden avdetinde M. Musolini velme başka ihsan istemem” diyen ANKARA,2 A.A, —Âli ik | i tek meseleler hakkında ve ge- mülâkatlarını müteakiben “bilümum|rek Sistem vücude getirebilecek noktalar üzerinde hemi” oldukla.| umumi esaslar hakkımda devlet mi e Va bl, "İten daima bir müdahale ve hi- imüle muvafıktır. Şimdilik başka bir) aye istemektedir.'Gün geçmi- mez. İyi münasebatın, iktisadi müna-| Yor ki İktisat vekili'sıfatile bir e vatandaşın iktısadi bir mesele muayyen bir siyasi maksat için bir üzerinde müdahale ; ve himaye devletler bloku tesis arasında hayli : 1 yilnundini oem Biçme banal A talebi karşısında; bulunmuş ol- yanın deruhte ettiği bir sulh politi- mayayım. Yine gün geçmiyor kasının,, ilk semereleri şeklinde gör ki devlet reisi veya hükümet re- mek isteyenler vardır; fakat bu mu- isi tarafından bendenize havale gammen ölün “fakat bir çek sebep. çöilen iktisadi İşlere it vatan- lerden dolayı hakikata inkılâp etme- Te ile karşılaşı e: e imkinsz görülen. bloka, umemi d29 istidalarile maş ol sulhun teminini teshil etmeyecek bir mAYaYIM. Bütün bunlar devlet mahiyet ve şümul atfolunması herhal camiasına dahil fertlerin ve de gariptir. grupların devlet vazifeleri hak- Ikında düşüncelerinde terakkile- BERLİN, 1 A, A. — Reisi-| terecekti, İşte'bu tesir ve icap- cümhur, mali istikrarı temin e-| tan sizin yüksek heyetiniz mey- decek tedbiri muhtevi kararna-|dana geli, Yüksek iktısat mec meyi imza etmiştir. Kararname /lisi asri devletiçin bir zaruri ve Çarşamba günü Rayhiştağa tev uzuvdur, Devletin vaziyet di olunacaktır. Meclis bu karar lerinde gün geçtikçe daha muğ- nameyi ya hey'eti umumiyesile |lâklık çapraşıklık olup dururken kabul edecek yahut ta hey'eti |bu vaziyetlerin altnda yalnız umumiyesile (o reddedecektir. | hâkimiyet esasi tutan (Jandar- Meclis kararnameyi encümen-| ma devleti) tarafında yapıla- lere havale edemiyecektir. Baş- | cağını iddia etmek bazı esaslı vekil Bruing, kararnamenin bilâ | uzuvları eksik bir insa, azası mühlet müzakeresini talep ede-|tam olan bir insanım görebile- ektir. ceği işleri götdürmeğe benzer. il ri ıtanın emrini dinlemeyen simitçi Dün öğle üzeri Hocapaşada | tar edilmiştir. Fakat Hüseyin Zab dolaşmakta olan seyyar simitçi işavuş bu ihtara aldırmak iste- Hüseyin çavuş 2470 numaralı | diği gibi ni yogi v ii rete başlamıştır.Nihayet, bu sa- zabıtai belediye memuru tara-| ıcı saikai merakla etrafa top- fından menedilmek istenmiş ve |lanan yüzlerce halkın arasında vol kinatmamas: kendisine ih. İkarakala ssukedilmietir. Ali iktisat meclisi münasebetle çok mühim bir nutuk söyledi Bunun içindir ki bugün bir dev- let tam teşekkül etmiş addolu- nabilmek için iktısadi uzuvlar- la tecehhüz etmelidir. Devletin mümeyyiz vasfı hakimiyete sa- hip olmaktır. Fakat bugün hâ- kimiyetin sahası gittikçe darla- şıyor, Bu her müşahidin gözün- den kaçamayan bir hâdisedir. Onun yerini birlikte ve beraber- ce çalışmak esası tutuyor. Bil hassa “Colleboration economi- gue” hakimiyetin bıraktığı sa- hayı harisâne işgal ediyor. Ve devletin mümeyyiz vasfı olmak istidadını gösteriyor. Hakikat- te şudur ki dünkü jandarma dev leti bugün iktisatçı devlet ol- muştur, Bugün devlete iktısat devleti denir. Şurası anlaşılma- lıdır ki iktisat yalnız kendisi i- çin işleyen, gayesini kendisinde taşıyan bir fonction değildir. İk tısat millet ve memleketin mad- di, manevi ve ahlâki varlık ve ilerleme şartlarının istinat etti- ği esastır, İktisat yalnız maddi ihtiyaçları doyurmaya yarar bir meşgale ve vasıta değildir. Bi- lâkis milletlerin cultuf söviyele- rinin teşekkülünde müessir bir esastır. Bugün her milletin cul- tur seviyesini ölçmek icap etti- ğinde o milletin iktısadi vaziye- tizi mikya tutmak en salim bir usuldür. Şu izahatımla (e sizin mevcudiyetiniz ve mevcudiyetin lüzumu ve zarureti kendiliğin- den sabit olur, Binaenaleyh ba- zı ağızlarda âli iktısat meclisi zait bir uzuvdur ilga edilmeli liye gezen söz asrın icabını gö- 'na varılmadan söylenmiş bir ir- tica ifadesidir. İktısadi teşkilâ- tımız tekemmül ettikçe yüksek iktısat meclisinin faydası da ar- tarak gidecektir, Bu teşkilâtla tekemmül edecektir. Çünkü as- ri hayatta bu tekemmül olmak- sizin yaşamak kabil (değildir. Her biriniz bir iktisat grupu i- çinden çıkıp geldiğiniz için bu tekemmülün şartları ne olduğu- nu her halde ( politikacılardan daha ziyade bilirsiniz, Devletin vazifelerini görürken hüküme- ti hakiki vaziyetten ve icapten haberdar edersiniz. Üçüncü se- nesini ikmal etmek üzere olan mesai hayatınızın ilk beş içtima devresi hayat pahalılığı, güm- rük siyaseti tediye muvazenesi gibi memleketin iktisadiyatını umunriyetle alâkalandiran uzuv lardır, Bundan sonra Mmesainiz bu mevzular haricinde ayni za- manda daha Concrete ve daha müteayyen meseleler üzerinde olacaktır. Mesainiz temsil etti- ğiniz grupmanların menfaatle- rini biribirile mezce ve telif et- mek milli iktisadın esasını teş jkil eden ahengi korumak ve kuv vetlendirmek olacaktır. Bu esas Ir forctionu ifa edebilmek için bizde olduğu gibi diğer devlet- lerde de mahsus uzuvlar teşkil olunmuştur. Bu uzuvlar kanun lâyihaları yapmak iktisadi mü- nasebat ve şartların mukaddera tına hâkim olacak esasları ted- vin ederek müzakere için pole- tik meclislere vermek derecesin de salâhiyet itibarile yüksimiş- tir, Filhakika biz de bugünkü teşekkül kanun mucibince intiz- ti ve salâhiyetiniz bu derece ile- ri değildir. Fakat siz bilhassa tatil zamanlarınızda yapacağı- nız müşahedelerinizi hükümete bildirirseniz hükümet burları tetkik ederek müzakerat ruzna mesine ithal etmeği en esaslı bir vazife ve hizmet addedecek tir, Bu suretle mütalealarınız ve fikirleriniz ve müşahedeleriniz- den ve milli iktısatta vücudü zaruri olan ahenği tesis husu- sundaki her noktai nazarmız- dan en geniş surette istifade i- çin hükümetin en geniş hisiyat olduğunu size temin zönüne getirmeksizin ve farkı-! i Rusyada tesetçıların | muhakemesi MOSKOVA 2 A.A. — Mah- keme maznunların ikinci istic- vaplarına başlamıştı. Bu istic- vaplar maznunlardan herbirinin süikastte sahayi faaliyetine ve |tifler mucibince pek küçük © İtuğunu ve sonrâ işletilmesi karrür eden 200 madenden cak doksayının verimli old nu ve diger taraftan neft ticaret sanayi komiserile ve F-,Salinde 1932 senesi için 20 ransızlarla olan münasebetleri- he dairdir. Ramzine vazntesi 0- lan müdahalenin umumi bir tarz da ihzari programını ve Sovyet Rusya dahilinde mukabil ihti- lâl hareketinin plânlarmı nasıl ihzar ettiğini bu plânları Riabu cinski vasıtasile Paris'e gönder diğini, çünkü 1927 de Ameri-İetmiş olduğunu ve bilhassa K kaya giderken Paris'e uğramak istediğini izah etmiştir. Bu ve- sile ile mahkemede Riabucinski nin 7 temmuz 1930 da Pariste Rus muhacirlerinin çıkardığı Vozrojdeniye gazetesinde inti- ki makalesi okunmuştur. — Bu İmakalede beş altı yüz bin kişi- da bolşevik çetelerini imla ede- bileceği, Rusyanın istihlâsınm ancak bir milyar Rubleye mal olacağı ve diğer taraftan günül- 4 ki ordusuntesizr adildiği takdir de işsizin adedinin bir milyon raddesinde azalmış olacağı be- yan olunmaktadır. Maznunlar bu makalenin ticaret ve sanayi komitesinin hattı hareketine te- mamen tevafuk ettiğini teyit et miştir. Ramzine Parisi ikindi defa ziyaretinde aktolunan içti- ma hakkında tafsilât vermiş M. Briand ve M. Pointâre ve cene- ral Jan'n ve miralay Yuvanoviç le ve Rişart ile müştereken tica ret ve sanayi komitesinin ihzar etmekte olduğu müdahale husu sundaki müzakerelerini izah et- miştir, Bu vesile ile mahkeme- de ceneral Jan'ın beyaz Rus ha- turatı unvanı altında 1930 da Leningratta intişar eden kita- bında münderiç 1919 muahede- sine ait ve bu yeni muahede plâ nında da oynadığı maznunlar| YAR pek lis tarafmdan söylenen rolü muhtemel kılan hatıratı okün- muştur, Ramzine ifadesine devam e- derek Paristeki ikinci içtima ko) mitesi reisi Denisof, Ceneral Lukomski ve Fransız erkânı harp miralayı Yuvanvilb'i işti- rak ettiği ve müdahale hakkın- da görüşüldüğü, müdahalenin askeri safahatını Ceneral Lu- ikomskinin idare etmesinin te- karrür eylediğini söylemiştir. Ertesi gün miralay Rişart ile i görüşen Ramzine Sovyet sana- da izahat vermiştir. Ramizi- ne'ye Parise bu ziyaretinde La- rice refakat etmiş ve miralay Yuvanvilb ve Rişartile dört defa görüşmüştür. Gene bu”zi- yaret esnasında ticaret ve sana- yi komitesi müdahaleyi hazır- lamak üzere sanayi fırkasına da bir milyon ruble vadetmişi fakat Ramzine bunu gayri kâfi görmüştür, Maznun Laricef ifa- desinde 1928 Paris içtimama Ramzine ile birlikte iştirak et- tiğini söylemiş ve Ramzine'nin bütün beyanatı teyit ettikten sonra demiştir ki: iliz pet-i rol şirketleri Detergingin idare si altında toplanarak Gl tine müracaat etmişler ve pet- rol satışları üzerinden yüzde be şinin bu madenlerin eski sahip- lerine verilmesini istemişlerdi. Bu para ticaret ve sanayi ko- mitesine devrolunacaktır. Larci' ef sanyi fırkasındaki faaliyeti- ni izah ederek beş senelik pro- tanziminde kömür istih| merkezinden aldığı direk- sini açarım, Ankara 2 (A.A.) — Ali ikti- sat meclisi bu gün Ticaret veki- li Mustafa Şeref Beyin riyase- tinde toplanmıştır. ıt mec isi bu günkü toplanışında tedi- ye muvazenesi ve ihracat eşya- şar eden harp lüzümu isminde! lik bir ordunun birkaç ay zarfın | yinin muhtelif şubeleri hakkın.) eri” yon ton derpiş edildiğini hi ki bunun 42 milyon olabi ni söylemiş ve sui kaste İf eden bir çok yüksek mühe ler saymıştır. Maznun pro Kalininkof devlet plânları misyonu istihsalât şubesi dürü sıfatile bu sui kastı ü zammın plânları bile bile if ya istihsalâtmı geri bırakfi için her şey yaptığını. itiraf &İ lemiştir. Mazmun profesör © novski demir sanayiindeki © kast faaliyetini idare ettiğ söylemiş ve bu faaliyetini Ü ederek dökme istihsalâtınt İzalttığını büyük tabrikali linşaatımı tehir eylediğini vE hassa fabrikalarda traktör, “e gon ve makine imalini haddi gâriye indirmiş olduğunu b yan etmiştir. Maznun Fed€ mensucat sanayiinde SOY pamukları Amerika p z na faik olduğu halde Sovyet 4 muklarının kullanılmamış ol Şunu yeni mensucat fabriki nın müdahele esnasında defi” işgal edilebilmeleri için teri han Beyaz Rusyada imali © piş edilmiş olduğu ve İngi firmalarından rüşvet aldığı İS Amerika tesisatı bir tarafa bie kılarak İngiliz tessatımın lanıldığını söylemştir. (Baş tarafı | inci sahifede) Fethi Bey tarafından müsbet ve Fethi Bey, Gazimizin alâka ile irat buyurdukları n y : sonra, ü ve tezahüratı arasmda mışlardır. Talebenin ve halkın tezahüratı Talebeler, Gezimizin ziyaretleri. Ny şerefile son derece sevin€ ydi. Gaziyi yakından görmek için Ka sszkillerka Koyuntyollr i Gazi Hz. bu güzide ve Sir de çalışan Sovyet petrol şirke-|X.. gramın Salatı hakkımdaki projeleri teş-| temeldir. taşımakta ederim, Mesainizde parlak ve|mızın inkişafı çarelerini tetkik emin muvaffakiyetler diler ve al |etmek üzere'iki heyet teşkil e- li eee mms 004 Al sali A ai de rat gittikçe artarak devam Türkuazda istirahtf gi Gazi Hz. ve refakatlerindeki "gf yolda durarak Türkunza girmilii orada bir müddet istirahat dir. Gazi Hz. Türkuvazda caddf, fındaki bir koltukta halk oturmu! Gazi Hz., Türkuvazda gey vakta kadar kalmışlarder. cahinç kalabalıktı. Büvük K Yı, yakından görmek için pe kimseler, saatlerce Türkuvazın, de beklemişlerdir. Gazi Hz doldluran insan kütle-inin alkışları arasında sat (10,59)€, # Dün Darülfünunda, Türeli Belediye ve viliyet dnirelerindği mekteplerde in BE çe hazırlıklar yapılmıştır. e e