15 Mart 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

«HULLİYİ ET CUMARTESİ — va MART 1930 &/' yîiğîîaması irdik ? < yar w Tercilme ve ikildas hakkımaktaıdar i —19 — :ŞHârp kabinesi nerede ' — toplanıyordu? n 4stanbul sokaklarında “seferberlik beyannameleri.. || Seferberliğimizin — ilânında Hörülen istical ve yolsuzluk ta 4 arbe girmek hususunda daha #iluahedenin imzalanmasından n iyvel Enver Paşa, Talât Beyle Çerkezi umuminin ileri gelen- Çiri tarafından verilmiş bulu- |hi kararı vazihan gösterir. İ © ? y Ağustos Cümartesi ükelâdan bir kısmı Babıâlide ıdrazamın odasında otururlar- *şllm Enver Paşa gelip seferber- İlik için bir mazbata yapılması- Nf istemiş. Harp ihtimali kuv- Wi.tli olmakla beraber henüz ta- Mıkkuk etmemiş bulunduğun- ©' tın bazı Nazırlar şimdiden böy t bir tedbir Rusyaya karşı nü- $ J/ayiş olur mütalcasile Pazarte 4 günü aktolunacak — Vükelâ ılşıccliıiudc icap ederse böyle bir hrar ittihaz — olunabileceğini “Üiylemişler; fakat Enver Paşa | ..qıu inden şaşmamıştır! Erte- M Sün erkenden İstanbul sokak Urma seferberlik beyanname- Yiri yapıştırılmış, ondan sonra € j seferberliğe dair bir Meclisi | jikelâ mazbatası Nazırlara el- vzm dolaştırarak i_mıı enu_-iı. O)gfiştiri. Bu isticalin ve usulsüz-| 9 Üğün sebebi — sorulduğu vakit “Şalât Bey: © — Dün saraya giderek sefer- Vyerlik iradesini şifahen aldım, Viemiştir. Hükümetten ziyade #i ştihat ve terakki merkezi umu- y in efkârına tercüman olan * NC'anin) in 3 Ağustos tarihli ' “ishasında bu seferberliğe dair| İştişar eden şu fıkralar dikkate aplıyandır: Wij “Şehirde umumi bir heyecan WUl: şâdi husule geldi... Biz bü- din vatandaşların — bu toprağı 4 Ühlikeli ufuklar arasında yal- töğiz kalmaktan mümkün olduğu timan Fon Sanders Bey kendiliğinden öyel bir teşekkül vücude geliyor. Sadrazam ile Harbiye, Bahri İye, Dahiliye, Adliye ve Maliye Nazırlarından — mürekkep - bir; Harp kabinesi hemen her ak- |şam Sait Halim Paşanın yalı- |sında toplanmağa başlıyor. Mec lisi meb'usan reisi Halil Bey de o heyete dal bulunuyor. HARIÇTEN ALDIGĞIMIZ HABERLER Fransada Nehirler Yükseldi fakat yeni bir felâket yok PARİS, 13, A, A, — Fransa nın cenubundaki bütün nehir- lerin ve bilhassa Garonne ve Tarn nehirlerinin sularmın ye- niden yükselmeğe başlamış ol- dukları bildiriliyor. Agen'de Ga ronn nehri rıhtımları ve kanalı istilâ etmiştir. Hükümet me- | murları nehir kenarında oturan ahaliye meskenlerini tahliye etmiştir. Hükümet memurları mehir kenarında oturan ahaliye | meskenlerini tahliye etmelerini bildiramişlerdir. Bayonne'da | rıhtımlar ve bir çok binalar su altında kalmıştır. MONTAUBAN, 14. A. A— Garonne, Tarn ve Aveyron ne- | hirlerinin suları alçalmaktadır. Pau'da bir sel bir köprüyü gö- türmüştür. Fakat, nehirlerin suları alçalmakta olduğundan her türlü ciddi tehlike bertaraf edilmiştir. | Mahküm kadın aç PARİS, 14. A. A. Mm. Hanau, yemek yemekten imti- nacı devam ediyor. Sihhi vaziye ti vahimdir. Bir gemide grev HAVR, 13. A. A, — Dünden beri grev yapmakta olan Paris gemisi müstahdienini vazifeleri kumpanya gemiyi teçhiz etme- meğe karar vermiştir. Rusyada Ford mümessilile yapılan itilâf Tas ajansının Odesadan bil- dirdiğine göre Savyet deniz ti- caret şirketi ile şehrimizdeki Ford mümessili arasında bir itilâf aktedilmiştir. Bu itilâf mucibince Ford milessesesinde yapılan mamulâtı İrana naklet- mek için bu şirketin vapurları- na yükletilecekti. Bu suretle Karadeniz ve İrai körfezi ara- başma avdet etmediklerinde | Şıdaı çobuk kurtarmak için bu Ve hattâ en mühim rollerden| sında Sovyet vapuralrı - işliye- birini oynuyorsa da kabine âza-| Cektir. Odesadan kalkan va- a İran şahı Rıza Han İranda yeni para —a Bir iktısat nezareti tesis ediliyor Pehlevi parasının kıymeti ne olacak? Tahrandan bildiriliyor Hükü mebi bir iktişat nezareti tesisi için teklifte bulunmuştur. Maliye nazırı da İran para- sının altına” göre kıymetinin tesbiti için bir lâyiha bazırla- mıştır.Bu lâyihaya göre İran pa rası bir İagiliz Hrası kıymetin- İ|de ve Petlevi namını almakta- İdır. İran şahı Rıza Han Pehle- vi namına olan bu para 20 riya- le ayrılmaktadır. Lehistanda Tifüse karşı çare Lehistandan bildiriliyor: — Lehistan akademisinin son iç- timamda profesör Kleçki tara- fından okunan bir raporda pro- fessör Weigel tarafından tifüse karşı keşfedijen bir seromdan bahsedilerek “yüzlerce hasta ü- zerinde "iyaprlar — tecrübelerin müspet neticeler verdiği bildi- rilmiştir? Yananistanda Manevra yapılıyor |sından bulunmadığından kale- | Durlar lmanımnıza eşya getire- Atina 13, — Yarın. Eğer ah vali havaiye müsait olursa-ordu Almangyada Beyanname a Young plânı kabul edildi. BERLİN, 13. A. A. — Young plânmın imzasındatn sonra, ma reşal Hindenburg bir beyanna- me neşrederek tasdik âleyhtarı olanların mütcaddit arizalarına cevap vermiştir. Müşarünileyh, bu beyanna- mesinde, plânt kalben mütces- |sir olduğu halde imza etmiş ol- duğunu ve fakat millet için a- ğir bir yük teşkil etmekle be- raber, bu plânın Daves plânma nazaran bir salâh husule getir- mekte ve gerek siyasi gerek ik- tisadi yükleri tahfif eylemekte olduğuna kani bulunduğunu Hindenburg beyan etmekte ve Alman mil- letini vatana karşı olan vezai- fini idrak ve ifaya davet eyle- Başvekil gidiyor PARİS, 13. A, A. — M. Tar- dicu, Cumartesi günü Londra- |ya gidecek avdet edecektir. Belediye lâyihası hafta içinde müzakere edilece ANKARA, 14 (Milliyet) — Mecliste belediye lâyihası aza- lara tevzi edildi. Hafta içinde müzakere edilecektir. Lâyiha hakkında belediye encümeni es- pabı mucibesinin başında şöyle demektedir: Gerek hükümetin ve gerek Dahiliye encümeninin esbabı mucibe mazbatalarında- ki izahat veçhile filhakika bele- diye işlerine müteallik mevzua- tı kanuniyemiz — belediyemizin umran işlerini ve medeni ihtiy- açlarını temin edebilmekten u- zak olmakla beraber Cumhuri- yet prensiplerile de gayri müte vazin bir halde bulunmaktadır, 1293 meşrtetiyetini müteakıp va zolunan ve Türkiyede biri İs. tanbul ve diğeri vilâyetlere mah sus iki belediye idaresi kuran kanunlarımız halk idaresine ve Devlet murakabesine lâzım ol- duğu yerlerde ehemmiyet ver- memiş, diğer bir tabirle noksa bir halde tesis ettiği halk idare- Yeni lâyiha memleketimizin yeni ihtiyaçlarına göre yapılmıştır si üzerine devletin sıkı ve za murakabesini vazedememiştii Yarım asırlık bir tecrübe ile anlaşılmıştır ki, gerek İstanbı da ve gerek vilâyetlerdeki Bo |lediye idareleri muhtacı takvi); dir Belediyelerimizi perişan VE| harap bir vaziyetten kurtarm: için belediyelerin diğer müte- | İmeddin memleketlerde olduğu | salahietelezini artırmak iç* timai ve iktisadi bir zarurettife| Ancak bu zaruret teslim olunuf| ken göz önünde tutulacak diğef | siyasi ve içtimai bir zaruret de | bu idarelerin Devlet mürakabe- sialtında — bulundurulmasıdır. Belediye idarelerine verilen sa- lâhiyetlerin hududu genişletil- ği nisbette bu idareler üzerin” deki Devlet murakabesi de artı« rılmış olursa Belediye idarele- rinde ve binnetice Devlet idare- sinde anarşiye meydan bırakılı amış olur. Dayinler vekillerile henüz yeni bir temas yok ANKARA, 14. (Milliyet) — Düyunü umüumiye Dayinler ve Pazartesi günü | vekillerile cumartesiye kadar temas yoktur. Önümüzdeki hafta zarfında görüşmelerde müsbet esaslar üzerinde müzakere cere- yanı muhtemeldir. Varilacak neticeye göre düyunu umumiye Dayinler vekilleri memleketlerine dönerek hâmillerle temaf | edecekler onlara vaziyeti izatı edeceklerdi. & Fransa donanmasını arttırmak mı istiyor ? PARİS, 14. A, A. — Petit Parisien gazetesine nazaran, İngiltere ile Amerika arasındaki bahri teadül Fransa'yı aksayi Şarkta Felemengin bahri kuvvetlerinin yarısı kadar bir kuvvet bulundurmağa mecbur edecektir, Japonlar'la Amnerikalılar ara- sındaki müzakeratta pek az terakki vardır. arasında Bahri konferansta neler oluyor ?.. Amerika ve Japonya varmadan dağılacağını farzet-. mek zordur. Beş devlet arasin- da nasıl bir itilâf olacağını, tes- Khatın ne suretle tahdit edile- bileceğini tahmin müşküldür. Lâkin ergeç bir ihtilâf olacak- tır. İngiliz matbuatında Pran- pazarlık,. ivetteki maksadın kudsiyetini ikdir ve pürşitap — ona icabet | Jeceklerinden emin beylneman e Oçperyeree y di V| Fakat Enver Paşa, hükümeti le Maarif Nazırının da ittifak. vıî:rhnl harbe sürüklemeğe mu-| tan haberleri varsa da bu iç hal- Uhaflak olamıyor. Almanya se- |ka toplanışlarında hazır bulun- (Küri Berline yolladığı 3 Ağustos muyorlar. Halhrihli ve 416 numaralı telgri 4 damesinde vaziyeti şöyle hül "’ı,ı' vediyor: Bu heyetin 4 Ağustos içtima- ında Bulgarlar hareket etm den ve Romanyanın bitaraflı VE “Bnver ve Liman hemen Rus/ temin olunmadan evvel kat'. Naya harpilân ederek İstanbul|iyyen harbe girmemeğe karar manında — bulunan kıymetli| veriliyor. Sait Halim Paşa “E - * telsiz telgrafla mücehhez üç| sasen muahedenin — bizi harbe * üs gemisini zaptetmek — isti-| girmeğe mecbur — etmediği ve »igorlarsa da Sadrazam ve (bu | battâ istediğimiz kadar bitaraf (Şoktada şifrenin bir kısmı hal- kalabileceğimiz” hakkındaki an ğdîlcmemişıîr.] bunun aleyhin -|laşılmaz mütaleasını tekrarlı- We; zira: |yor. Biraz yukarda nakledilen ş Almanya sefirinin telgrafından “1 — Son derece şiddetle baş- anlaşıldığına göre ceneral Li- V yan seferberlik henüz bitme-| manın tazyıkları kesildiğinden diştir. Enver Paşa da itiraz etmiyor. “2 — Bulgarların ne yapacak — Bu kararın verildiği gün Al. ırı henüz - belli olmamıştır, ve| manyanın bir gün evvel Fran- arlar olmaksızın Rusya a- saya harp ilân ettiği öğrenildi. öyhinde bir müdahele imkân -| gi gibi ertesi gün deİngilterenin zdır. | Almanyaya harp ilân ettiği ha- “3 — Harbin ilânından sonra| PEfİ geliyor. agilterede yapılmış olan zırh- | — Bulgaristanm İstanbul seliri ların İngiltere hükümeti tara-/ Mösyö (Tocheff) in fikri yok- ndan zaptedilmesinden kork '[landığı vakit Bulgar diploma- saktayız. tının harbe iştirak aleyhinde ol- “GCeneral Limana Bulgarla -| düğu, bitaraf kalmaktan başka £ Ce Lin P rayar, |bir şey yapamıyacağı kanaatin- iltihakını beklemesini tavsi-| ( v lunduğu anlaşılıyor. (Devamı var) ettim... Şimdilik her şey şarların sür'atle karar ala- Haa TT nn Altan| — Kenibiristkrer T harbiyesinden mümkün | LONDRA, 13. A.A. — A- iğu kadar çabuk talimat al- | Yam kamarasında 22 Şubat 1930 1 temenniye şayandır.”. rihinde ihraç olunan tahvil â tikrazımın neticelerinden bah- ;seden M. Snovden, bu istikraza atırlanacağı üzre Umumi 'ait tahıvilâttan 60 milyon 800 P münasebetile muhasm bin liralık miktarının nakten letlerin hi metlerinde ka- satın alınmış ve 32 m unun e âzâsından yalnız bir kısını, yüzde beş buçuk faizli hazine fından “Harp kabinesi” na- |bonolarile mubadele — edilmiş bir nevi hususi meclis vü-|olduğunu beyan etmiş ve bu le getirilmişti. Umumi har-|neticenin şayanı memnuniyet Dilk günlerinde — bizde de)olduğunu ilâve eylemiştir. * * İme alınan zabitnamelerde imza-| PeL buradan Ford'un marmulâtı. ezine nakl- üşte de ora- İnt alacak, İran ettikten sonra d dan Cidde ve Portsait için mal | nakl edeceklerdir. Mari İlyon ton çelik istihsal ir imalâthane yapılacaktır. Bu imalâtım banede ayrıca senede 800 bin ton kimyı istihsal edilecektir. l_na!l!enode Mali ve iktısadi siyaset LONDRA, 13. A.A. — A- vam kamarasında M. Snoçden, hükümetin serbestii mübadele prensiplerinin kabul etmek ni- yetinde bulunduğunu kat'i bir ifade ile beyan etmiştir. Müma- ileyh sözüne devamla demiştir ki: — «Mademki usulü bir deva telâkki ediliyor, şa halde ne sebebe mebni Amneri- kada beş milyon, Almanyada üç milyon işsiz bulunuyor? Elli tane tevbih takriri verilse de bütçe hakkında teşrihatta bu- lunmadan evel gümrükler hak- kındaki noktai nazarlarımı ifa- de etmekten geri durmıyaca- gım, Sir Herbert Samuel, Libe- rallerin katiyyen tereddüt et- | meksizin hükümete müzaheret | edeceklerini ve tevcih takririni | reddeceğini beyan ettifinden | Sümı kak bulunmaktadır. ——>erce.—— Cehubi Amerikada RİYO DE JANEYRO, 14.— M. Prestes'in reisicümhürluğa intihabı M. Vargas'ın kazan- | maş olduğu 659 bin 873reye lden senode dört mi- | edecek | bu nevi takrirlerin reddi muhak | ve donanmanın hava kuvvetleri- 'nin müşterek büyük nümayişleri şleri nazırlar ve bel ki.de Reisicumhur takip edecek tir. Felemenkte Hukuku düvel konferansı LA HEY, 13. A. A. — Huku- ku düvelin kanun hâline geti- rilmesi hususile iştigğal edecek olan konferans saat l1 de açıl mıştir, - Könfe- © rans, Cemiyet' ? akvam nizamna | mesinin esasla rına — istinader | ihzari komite t> rafmdan vücud. müzakere etmi tir. Konferans kendi mesaisin neşretmek kara nn muhtelif ko- misiyonlar tara fından ittihaz e- dilmesini tahtı karara âlmıştır, |M.Politis, konferansın ekseri. | yet kararile itilâflar vücude ge- tirmesi ve bu suretle ekalliyetin konferans mesaisini işgal ede- memesi İlüzumunda israr et- miştir. İsveçli M. Cnrcutz, salâ- yetlerin tetkiki komisyonuna $ tayin olunmuştur. I. Politis Ankara vilâyet meclisi ANKARA, 13. A, A.— U- n mi isi 930 gsene- sine ait vilâyı Iyon Hra olaraka kabul etmiş, daimi vilâyet meclisi azaları Son Fransız buhranı konferansta ne gibi tesirler birakti? Amerikalılar Japonlarla konuşabil- mek için büyük bir fırsat elde ettiler B y Murahhaslar içtima halinde Londradan yazılıyor: — Ar-|nya «kuvvetli donanma» iddia- tık yeni Fransız kabinesi te- |sını tâdil ederse artık Fransa- |şekkül etti. Gene M. Tardieu |nin kendi metalibinde ısrar e- başvekil olarak başmurahhas | demiyeceği besbellidir. Acaba sıfatile Londra konferansma bahri tahdidi teslihat konfe- gelecek. Fransız heyeti buraya |ransı beş devlet arasında top- geldikten sonra bahıri — tahdidi |landı, fakat bunlardan üçü ken- teslihat konferansı da fealiyet safhasına girecek. Fransızlar burada yokken cereyan eden hususi müzakerne- lerin vaziyeti büsbütün değiş- tirecek kadar müessir olmadğı anlaşılıyor. İngiliz, Japon — ve Amerikan murahhasları çok görüştüler, çok konuştular. Bu mükâlemelerin bu üç devlet a- rasında bir f için zemiçi ha- zırlamak maksadile cereyan et- tiği söyleniyor. Lâkin gene bir rivayete. göre bu Üüç devlet di aralarında anlaşarak Fransa ve İtalyayı hariç bırakmak su- netile konferansın üzerinde hâ- kim olamazlar mı?,.. Bu suali herkes sorabilir. .. Lâkin buna mukabil düşünmeli ki İngilte- re, Japonya ve Amerika arasın da uzlaşmak da kolay görün- müyor, Henüz Japonya - Ame- rika itilâfı olmamıştır. İngilte İre ile Japonya arasında da an- |laşma hasıl olmuş değildir. Sonra Amerikan ile İngiltere arasında da tam bir itilâf olmuş karşı 1 milyon 91 bin 927 rey- | intihabını müteakıp içtimaları- le temin edilmiştir. na nihayet vermiştir. Fransa aleyhinde anlaşmağa | sayılamaz. Fakat bunlara bakıp başlamışlarmış... Eğer Japo- |da konferansın hiç bir neticeye sanm bahri konferansı etorpil- liyeceğir şeklinde yazılar çık- tı. Fransanın bahri tahdidi tes- Khat yerine bir takım siyasi va- ziyetleri göz önüne getirerek bunların üzerinde israr ettiği söylendi. Fakat acaba hakikat- te bu siyasi vaziyetleri düşün- memek kabil miydi?... Hangi devlet istikbale matuf böyle mü'rim bir işte gelecek zamana ait hesapları bir tarafa bıraka- bilir. Devletler arasında ermi. yet tesis edilmedikçe tesliha- tın tahdidinden bir şey çıkmı- yacağnın #ddia eden Fransızlar kendi donanmalarını kolay ko- lay tahdit edemiyeceklerini sövlediler. Son günlerde cereyan eden hususi mükâlemelerin en mü- himminin Japon ve Amerikan heyetleri arasnda cereyan etti- ği anlaşılıyor, Hattâ Amerika heyetinin Japonlarla rahat ra- hat konuşmak için Fransız ka- bine bulhranımdan dolayı kon- — feransın tevakkuf devresinden çok memnun oldukları bile sö - leniyor. Japotya, Amerikanın malik olduğu 8 pusluk toplarla rücehhez kruvazörlerin mec- muundan yüzde yetmiş derece- sinde kruvazör bulundurmak is- tiyor. Fazla olarak tahtelbahir- lerinden hiç birini de feda etmi- |yecek. Fakat i Ja- |panlara yeni tekliflerde bulun- — duğu söyleniyor. Amerikalılar kendilerinin 8 pusluk - toplarla mücehhez 10,444 tönluk 18 bü- yük kruvazör yapmak hususun- — daki haklarından istifade etmi- yebileceklerini anlattıkları söy- leniyor. Fakat buna karşı To- kyodan gelen haberlerde Japon heyetine noktai nazarında israr etmesi, ölur olmaz teklifler karşısında yumuşamamak lâ” zımgeldiği bildirildiği anlaşt- lıyor. Amerikalılar, Japonlarf noktai nazarlarından vazgeçir' |mek için kendilerinin daha 8f |kruvazör yapmakla iktifa ede" ceklerini söylemek - istiyorlr -