1 Ekim 1934 Tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi Sayfa 4
"ae rp mr ; SAYIFA4 Gılgamış'ın Erteği (Destan ) Birinci Tablet Bağam (1) 1. Girek (2) Ol kim kamu nersöyi (3) sadır (4), budunu (5) İle tJ sun; Lol tün) bil dir (6), . on içen Io ei saça- paylarını alacak- i.e o e Gil ii bilgin idisi idi, nda,, ) kamu mersenin bilgisi var- 3.— tülmüş gizlil ğine (8) önceki ari ©) 08 Türkçeye çeviren: Ahmet Cevat T.D.T. Cemiyetinden. a ct Çi il yanma geldi, ağ- snr amk dedi: aya iri (bir) kişi geldi fte a rini gücü, fülkenin (eninde boyunda)) artıkraktır (30); öz nun ii ei büyüktür. p (uzaklarda), dağ ötelerin- “ ös, hep iğ iel Si r; (öyle ki) b: iü e 05 la si, öz lerle; Bee ykrar e dul; kurdu; e Ituzakları| çel dolaştı, ulu Pi — 1) bi işler başardı, varlar, çöle Kış kaçıp in ii sünnie (yol z sl eklern oydurdu. Yüksek ta. | miyorl. ğ a dedi yaptı; dâhi ıduk (12) E-Anna'nın Diem Erehte Idun ir, oğ - ullarını (14), tunç içinde imiş gibi, o mi bi yenemi diği © odur; koydu; kimseye yol vermiyecek gibi derkitti kli La —e Öyle berk ki) kimseye yol e o sıra eksik. Gılgamışın tasvi rine ikinci bağanın başın devam A yor.) Bağam zi üçte ikisi tanrı, üçte biri a- damdı: > türümü (16) tanrılarm etin- « (Üç sura silinmiş) örn yer üz Gılgamış'tan tanrı- anışı) — Karıpçınları ) çarpışma pe) gi ii 48) kak ile yu Ereh re Gılgamış bir babaya oğul komadı; elarlağı tünde n güne, tünden tüne da; 20. — Su içtikleri re Ges) üst iğünü fatacak) güzell Igöste cek); o (kıza) bakacak ve onu meni lıyacak; (bunun üzerine) öz e bı (yetişmiş olan) davarları ondan çevirecekler.,, (Gılgamış ilkin Enkidu'nun çıktığı mr işitiyo, vi 25. er babasının sözlerini (ain- ledi, dme IGılgamışa) yöneldi; Ereh yolunu tuttu, Gılgamışm talimi (gelerek şöyle dediJ: “Orada iri bir kişi var, —. gelmiş; gücü) ilkenin (eninde boyunda) bein artıkrak: öz Anu'nun bi ka- ca büyüktür (onun gücü); hep u- (dağların HAKİMİYETİ MİLLİYE ni İ I.TEŞRİN 1934 PAZARTESİ Ankara Halkevinde ei ye (Başı 1. inci sayıfada) miyet veren Maarif Vekilimiz ile seyahatinden indüğü için toj tının sonları na doğru Hinlkcohe Selimi ve bir müddet oturmuştur. Firdevsi ve Şehnaı pie daki hitabeyi aynen dercediy: ruz: d e âleminin vaziyeti hakika- pek karışıktı. Bağdattaki Ab- basi halifesi artık bütün kudretini ev li kaybetmiş, üzerindeki dini reis - yapamıyacak ediyorlar, kendilerinde şiilik İriş olduğu için Sürni halifeyi iyi bir na - zarla görmüyorlardı. Sü oğulları cap, Mültan ve Sind'in bi z Mah- mut vi Biri, ie maledilmişti Büyük hir imparatorluk kuran Gaz- hayatı hakkında veri, Se sarayında mevki sahibi e isd Muhtelif yazma müshalrda Emi Bi buda şünhelidir « başka eserleri sağ ir. Tös'dan çok bah sında doğmuştur. errih “Utbi,, Mecmeulfusaha: Kü pede- ri Tös'un Rezan kariyesinde yerle leşi bir öykü ür ii çel har Mat kal dukça bir köy zengini olariği bize tal kedim yi Firdevsi hakikaten PE ğinde : mesut bir ba ayat sürecekti; yananlar beklemeğe kalkışmasaydı. Lâkin o zaman da Firdevsi olamazdı. Ancak ii çehiz yapmak için böyle ve, e ve onun görlerini hiç zikretmez. Buna rağ« men Şehaâe kendinden bütün dasıeant eserleri öneli müslüman muhitinde ek çok okunan kitaplar arasına girmiş! Olgun çağlarında eserine başlıyan Firdevsi, bı lerle Li olmuştu. Fakat buna daif malümatımız yoktur. Şehnâme gi müs hemme bire eser her halde uzun bir ha- Firdevsi'nin üç oğlu İraç — Selem — Tur. Wi Dâsıtanınm mühim ir küme Samani tebaası iken v: ya tır, Mehmet Leşkeri isminde bir dostu Firdevsi'ye mensur bir Şehnâme vererk tmesini söyliyor. Bu mensur rlarmdan Men işimle Mansur Abdürrezzak nammi ur Al ensur Gree esas ittiba Geli sip Horasan hâkimi dn iş 4 Londra yazmasına göre şair b RR Hanlencan'da Ahmet ibni Eseri ne sultanı ilim ve şiiri de mma e et- di bu miştir, Un- söyle « suri'nin reisliği altında dört yüz şair mek kâfidir. vardı. Unsurü'nin zenginliği gözler ka- bu şairler arasında müsabakalar tertip e caizeler eş nin raki iran çok $ edebiyatını int Gazmeliler devrinde görürüz. Kur İmparatorluğun azame Me giir Şehnâme şairi, bir rivayete göre, 'ös valisinden n çıkıp sinin e ill bu geli zar miş Ebu Dülef te #i ie ei ravisi ol- muştu. Şehnâm: Mahmu va 1010 tarihinde e işi Fir- ll Hüseyin ibni Ahmet vesatatile eli Mahmud'a ii #tiği nüsha meze, geliyor, bir bir bahçede üç kişiye te- köylü kıyafetin - Ün rinde epi nr Şehrlâme ile alâkadar aldığı güzeli Farsça bilen Mahmud'un bu şiirin kıy yaşıyan ilerden Unsuri, - Aschdi ve — şairler Firdevst'yi bir bahane ile başlarından savmak isterler. Ve ona kutu var mr idi? Esasen iddia edildi gibi de yaz» a 'ma mi Çünkü ii Dasitannın atı- ladığı hilliyet hissi Mahmud'un e nar 5 kağan) dır. davarla (otlakta otlar J,hep ayaklarını | ay; 18. — O (— bizim) çobanımız (<ka- | suya (kor. Öyle kim n küvvetlendirmek icin Mahmut bu - anımız) dır.. (Elbasan (20), erkli 5. Yanına varmaktan korkuyo - | na va tiyaç duymuştu. Zengin ve deb - (21), öğe (22) Gılgamışl bir anaya kız | rum. (Öz ellerimle kazdığım çukur! bırakmadı, bir zı doldurdu, ğ sanatr da ilerliyordu. Gaznede büyük Elgünün Kn opardı saraylar, cami Saray ve astılar; k göklerin ara pi lar, (çöl) ları kaçtı ei i di e izisi Bia Anu'ya dediler — “Sen bir oğul amli Eh! eriği son yol TKarıpçmlarının GİS) eş yok; de mekli işlere sürülmüş; (E- gem önünde eğilmiş Gilga- miş Mr babaya oğul bırakmıyor; fya- or.) 25. — Günden güne tünden tüne; Gr yor, bir (kocayaj ka- aykırışma TAnul “uru'yu çağırdı: nışın üstüne), a; biribirleriyle e (soluk aldır e ör Aruri u işitince si anl öz ni yi açlariyle balçık aldı, yuğur- dün < 'yu yapti; onu ap, barlas (26) yarattı: bo: ta 'Ninurta” enn nın iki katınca. Saçları: arp: a içerdi; suya açılırdı. (Enkidu avcı ile karşılaşır) Bir avcr, tuzak kuran bir (avcı) o- Dunla yüz ii geldi; (bir), iki, gün arka arkaya sm su içtiği e onun ye a geldi a ona ma ca yüzünü ür- m li EN e el şim, ya le haykırdı, yüzü bul üzü ie nike gelen) birihin' yüzü gibi tdi; canlı Kırlarda erk sürmeme artık yol vermi- yor.,, 40. lıyacak; (bunun üzerine) öz çöl- yanut (33) verdi: “Var, benim avcım, kendinle birlik- te bir kız, bir eliz al; o yene davarı lüğünü —— ii ze bakacak w ia güzeliğii. Em yi kucak- : (bunun üzerin ne) ö iz çöl e yemi olan davarları ondan yüz çevirece (Enkidi'min kösnüye (34) di işmesi) gile ar ile kız önezelerine (35) — 7 iki gün canlıların su Li ele ei; sonunda da- varlar kana kana içmek için suvarma yerine geldile: Sonu yarın (0) Sürün, * “colonne,, , (2) methal, her şeyi, ii ire etti, (5) mil (6) sahip, mevlâ; (7) halk, ahali; i di ufan: ER e (9) destan, esatir; (10) sur, duvar; (11) kale, istih- İm; (12) mukaddes, . di, kkü 7 1) al (18) e amm ve raaya (19) w t (20) Fatih, hükümlere; Men > (22. a zeki, (23) Irk, nesil; hilafgir, rakip; (25) çocukları koruyan bir tanri, (26) Cengâver; (27) Enlirin oğlu, bir tanrı; kavga ve av patronu; (28) Zülüf, kâkül; (29) çobanlık ve çiftçilik tanrr- 40) Hepsinden fazla, en fazla; (31) iktidar sahası, dairesi (32) Elkızr: hetaire; İştar âyinine ermesi vermiş olan kızlardan her. ri 3) Cevap; (34) Şehvet, nefsi-em- mare; (35) Kemin, tarassut mahalli, r sen bi- arapça, edebiyat dili farsça idi. Baba tarafından halis bir türk olduğu halde iran hükümdarlığını elde eden Mah irdi ve rapçayı değil f: yordu. Bu devirde mut, gö yalnız ai ti. Gi ler namına arapça yazılan ilmi eserler luğunun zengin medeniyet hayatma Bugün kardeş İran devletinde > ninci vi kutlulanan Firdevs Saman oğullarından ie ibni e ile ae Mahınnd'an zamanlarında yaşamış, bu si ile beraber efsaneye karışmıştır.Pir- devsi'nin hayatı etrafımda şairane bir menkıbe teşekkül etmiştir. Şairin ismi iahi doğru olarak bilinmiyor. Anc künyesinin (Ebülkasım) ve mahlâie m ÇPirdevsi) olduğu malümdur. 13 tarihinde Nâsırüddin amına ya ılan Mecmatlfusaha tezkeresine şai in künyesi ve nesebi şöyle zaptedil miştir: “Hâkim Ebül n ni İshak ibni Şerefşah Mehmet Mansur ibni Fahrettin Ahmet akim Mevlâna simdi Hi tezkerelerde şairin ismi bazan Mansur, olarak sere Fir- devsinin yalnız ismi değil, hayatı dal lâyıkiyle bilinmiyor. En eski memba olan (Nizamli Aruzi)nin “Çehar maka- Zi et dığı kaydedilmiştir. doğduğu yere ait olan ciheti, doğrudur. Çünkü Firdevsi dur. Taberan “Makdisi,, ye Tös'un merkezi, (Yakut) a göre a eN iki kısmından büyük olanı- adıdır. naza - ran Mi Şal Tös Gavalende md ta doğmuştur. Firdevst pek uzun nazaran çe zim söyliyeceğimiz üç mısraa bir dör- bir ie . rın ruhan zerdüştü ve — AR em izi Us Günü ârıze tü mâh nebâşet rüşen eri Ay 2) Ascüdi Münendi ruhat gül nebüvet der gülşen (Gülistanda senin yanağına benzer gi ya ez.) ruhi: hemi ez çevşen (Ki ipiklerin a delip geçer.) Mısralarını söyleyince, Picdevi si fars- in e kafiy, vi ei kelime ol - (peşen) limen tiye Tap e dördüncü Mânendi sinânı » Giv Şi, cengi Peşen (Peşen muharebesinde Giv'in mızrağı gibi.) Şairler karşılarında bir köylü değil, İran ailesi bilen kudretli bir sa örünce onu hürmetle karşılar - padişahlarının tarihini bilen bu dan Şehnâme tanzimine me- teşked. siken sonra Pird: suretle memuj duğunu Mi ün gi imtihanı geçiren şair U iki arkadaşı tar: ei snimiyetle) Yarra. Bundan mi teessir olara! lkıp şehre gi yor. Eş a İ isminde bir dimi ile göri ami beni 1 Şehnâme nazmedip padişaha takin ek elli Seminerin tanzimi mesel üzerine al Bu ie rivi bi te doğru değildir. Fir- devsi eserine 975 senelerine doğru baş lamıştı. O zanian 45 yaşlarında. vardı çocuktu. Bu büyük İran Dâsıtanı sünni bir hükümdar olan sultan Mahmud'u pek alâkadı işti, Firdevsi eğer hasıl bütün bu sebepler gösteriyor vi miş ve şair eserinin bir çok yerlerinde enik olmıyan bir rivayete göre de eserin her bi dm ceğini bildirmişti. Meşhur hieviyede buna dair kayıt vardır. Meyus şair, bu sukutu hayal üzerine Gazne'den Hes (Ediş ail Verrak)m evin beristan hâkimi Sipehbüt Şehriyar yüz bin dirheme satın alı imha etm istemiştir. Fakat hicviye şairin de i kı Firdevsi Tös'a i a dönüyor. Fakat âttik çok ihtiyer'ur.
