23 Mayıs 1933 Tarihli Hakimiyet-i Milliye Gazetesi Sayfa 6
AYPA 6. UZb Cümle Yapısında Üç Bölük. Türkçe Cüm' eli 5 Eskiden Nasıl Yapılır Ve Hangi. 7 Kurallara Uydurulurdu? - e Türk Dilini e Cümle Yapı- — Değişikliklerini Nasıl Orta ya Koyuyor! 4 rd? limizdedir. Arapças Caferoğlu Ahmet “Bey arafdan u da 4. Seni A ye iyliy, elim u bölüğü | il varlığında de- raj : Herdil-|h e © A. Seni Beyefendi diyor ki: n i —“Bilimizde sözün başlı, iye yl irk Eri m “Bu nisa, X boldu fiilini takdim 1adyo tesisatmı emrine tâbi kıldı iç temel direği vardır: ya bölünmüştü ir Ez etmek caizdir., ise, filme a Bun- | i “A. Yapıcı dail) ni birincisi ra a r ki Elidrak o sahibi, dan böyle hayati n her tarafına nü- “B; Yapı (i ” ) cisi “sart, , ücüncü Ke src için en eski tanıklardan sa- Ge etmek istiydatlarını gösteren ep meli dir itabı ürk cümlesinde | fili d aaa a yar v bahsinde Ebuhayyan, a- im ki 1 sonda gelebile. | dana m5 ği 2 ii istemi üzerine giderek cüm- a5, k ber ismi istifham olursa) SÜ mü in - haberin takdim “HAKİMİYETİ MİLLİYE HAR) M i m — Kimler idiler turganlar? i ml il isler Sıra Filme Geldi. Türkçülük Anışlar » 1 — Kişiler çıkmışlar idi. Fra LeberEihe Sel bilzâ Bold nin avlusuna girmiştir. Yani dev- Denilir. let, nasıl bir zamanlar tiyatro ve vi > Düş Dale Giz opera işini kendi üzerine aldı Boldu. e bilgâ Dahi deni inhisarını alı in bir Beyden Türkiye okurlarına örnekler veri; yor e” Mustafa Beyin azılarından Örnekle nevasihten “sâre imanssma| | Die Tat mecmuasında . çıkan e boldu fiilinin istiymali zamanın- bir yazının en mühim parçasını a- 5 Seni arkadaşımız, aşa--. A a a koyduğumuz iki anışla rab- # Filim artık devlet salâhiyeti- zietli türkçü O Nurettin Mustafa Bunla e m ni bil vi zeliiyeli ili ai sai araştır. e büz 'âmidin “kürsü İst stiğrak,, madan ÖZ ti evir; se bir Gin ir. Nurettin yi m mi hı başlı gör lai e kr ta vezni çeye © 1y0> TUSU e olup öz türl Doğ k- çe olan “in,, ile “bat — batı, söz- idaresi ması fikri, sosyalist devleti büyük uha ii EE al ileri giderek bir Kışla hayatından ibaret zanne- ,d s ceğini iş A e ei vim e içinde hepsi filmi, h ie cn «türkçe iki parça ayırır. sol Güiileni oleaydı, biçin de o EU dakiyke adan, sahnelerinin ücra iin ver mi e (garp), şte bu müpteda ve haber. bah yolda yer değişmeler ia bir köyde çevrildiği ane kadar ken- | Jemekti e erki yele e e sinde bakmız Ebuhayyan neler di- (30 Ce ie ik we e m TE ize tut “B,, çekiğinden (harfind. en) önce ai sesi çıkardığı için. biyok » yer- şte ld — Türk cümlesi. böyle (iki üç mi kurulur, imdi burasını eyice © arya; li Yapısı Üzerine Yazılar. pal 654 m a doğup Ğ in Endülüs- vayyan? ın am türkçe ' öğretmek için yazdığı bir kitap e- ————— ——— ve bolluğu ağ apışıp kaldı- ğım yari a maiyetinde resimler ir de etnik tiplerin e akar muhit gel mdak iş sim Bundan başka, Asya kı- ına karakterini ei en ve bitmez ei göçebe hayatımızı anla-. tan m m eli liği hakkında EE a çe fikir edinilmesini temi- ne e AR bitip mu- a madığı, hiç değilse Kün bell elsi ana dili türk- olacakti “Yani; Ayekin duran Miniliri, e İn olduğu — Kimbolsa aksim Gorki Yani: Kim ayakta durursa onu se: | Vİ ini ra öğre değ üzre ii ii M iki. verim, - Rus edibi geçenlerde İstan- “— Kimler bolsalar turgan er sevge- a «men anlarnı..,, . “Yani: Kimler ayakta iie on- darı severi, ha ani türle cümlesinde Sül e deği; ln tanik. kitabi aşil Mep > dan EN j xi iel Rı ni di e min maş ayrıldı. Çar yasını içini dr. vela “sönöar Bp enleri ürkütebilir. Fakat. yalnız|lerde “M,, ye çevr m öv ii İn sencer,, dahi deni- ber; ismi” cins ve sıfat olduğu onları, halktan gelen ve halktan dece e — inbatı, , “imbat : ii vaziyeti tefrik içih türk kuvvet alan bir devlet, yapacağı atis 0 e iz i | “Eğer müpteda ismi istifham e fee > kaideye müracaat edilmektedir :. ,berhangi bir inhisarda,. mutlaka Türkçe in iz e Ee a b zemen hepsinde fail baştadır; fül müptedinim bei takaddüm. er haber-ismi cins olursa (kadı. yaratıcılık kabiliyeti gösterecek a D il e Ky Çorap #akmü elir; meful v e i Mesela “ Kümdir ei. çipi veir gibi), bu kabil isimlerin tak“ mutlaka bürokratlı w e A LİN e EF Kiadil ve tehiri tecviz olunur. e si sakına-|mal beldesi) ep & (mana- d cak u devlette ihtilal namma! sında) dır. “Yuk yer, Leon Ka- ea #eebiie, gibi k Haber, sıfatı ârıza olduğu vakitte : » i im çe e ve e e en A € kadar kuvvet ve kud| hon), a e kimle, © «ız kardeşini, demektir. ri eklerini de e ollüğl i ala: m e A BE e Pir ii delen a ii D e Tâ ii ayı za alnız almancada yardımcı fi-' nına bugünkü dilden karşılıklarını | ”“aP © pa Se gatüttürk) te ise, “in yir,, , (elhu- fiillerin — ikinci| koyuyoruz: ii VE ba, kayden: si sr ge İste dev butuu minel'ard) diye evirildikten cümlenin en sonuna gelir-| (“Kim tursa e anın bilâ, iki sözü alalım: ve kuvvet ve kudretini sirayet et| sonra; Jia e inhu “in, yük,, ii e ei e “ Fesih olan zahirin fiile mü- e ilk sahadrı habtatün e) sözleriyli rkçenin alışılmış yazı dilinde! aöl m ayağa kalkarı, tekaddim olarak mn Bu tak- ik) Filim, devi yletleştriecek kadar e, mukabili: ise m en sonda gelir diye bellen-| . “Ol kim turdu turdum anın ii dire © göre mi bu bap ıkarak Olgunlaşmıştır. ikri ve ik- e Bbterlmilr ee e : “Ayağa kalkanla birlikte ben a ve e bahsine dahil olur. | tisadi bakımdan devletleştirilmeğe | i0i$; in e K in, le e iş buradadır. Bizde, bundan ' de ayağa kalktım, Sencdr Zel ne derece salih olduğunu bir baş- NN emk)” gelir ji NE nceki yazılarımızda rr EE tabın “Nevasih,, baş- i 2 Ez a mütalea edeceğiz cehup sözlerinden üreme ise, türk- in öz ve uz konuşmasın 2 ıı alana alı kısımda da şu ya; |, — Geldi 5 iv akaşa edile. çede “yuk,,, “in, böyledir. Nasıf olup Almadığı Ri e «Dem, ai caizdir. Fiilin ali mez ii dilim ln ne Ee muh | ki arapçada (şemal), (cenup) söz- tir demiştil e ize a nisbette | leri, (rih) sözünü katmadan (yel). Şimdi elde dolaşan gramerler- SN müfret bahsinde geçti- | 2İt emsile sırasına gir © uhtaçtır. DR dele, elimiz |ceminde (mat GAR Gym de indir ii ie söylenen Kesk | gi vekille iyran cc fark hanaya Eğ ayyan'ın bu ku-, deki matbuat ve radyo. ile birçok Hin, Çizi arel e ak ii na Jara göre: 5 idarei kelâm edersin: “ m “gelişi ri Ki | r yapmağ; Ni olur. | hayrün ve telkihün've izâ caetişşi- | “4, — Cümlede temel, fiilin en , âlim oldun?, manasında olar dan, yahut A, Seni Beyi güldüren Fakat bütün halk ei kopa- mal meşgale) savı vr (cümle e önürde e ir. boldun bilgâ? pir Rumelili hanımın Sözlerinin p endine doğru kılmak için, -anıktrı ile mefullerin sırası, zi âli ürülebilir m müessir vasıta RM “ mce yarım - Bunların zi cümledeki değerlerine gö-| de: > Filim, artk uydurma cinnetler-| yel Eni çin aim) tır,, di- nulur. n boldunuz bilgâ? Alu Asır Ünel Türkçe. * n ayrılarak hayatın sert ve yansılığı- “g, — Şiirde, ata pe w KR gibi e A e yolar il di > > a m — gi kaşn ban benzer ir | 2 biraz m sebepleri şun- ve çalışacaktır. eşiğine ağlar pr e a mel ü zi lardır: Devlet filmi kendi eline alırsa, tin yardakçılığı Bizim bunun. üzerine koymak tarzda ifade etmek de caizdir. 1 — Bu adam kendisi türk ol- en eyi lerinden birini o başarmış) € LCINIŞ KOLTUĞU. Deniz kıyısında gökçek (1) bir di. Oturmuş yn ilme çekip bir öl gö la aklara; ancak sanırsın yas» kal kitaplarm çoğun Si sk galeri bazı e bir günlük gelişi ve gidişi, bize ları da söylüyer “ (Nas çıkmışl er) manasında: — 4 e boldular ehilir. EE stlüler sıkmış kişiler Demek de caizdir. - Fakat şu iki misalde > İpi len çe türkler ir haftalık mevzu ie vs un uyandır. i etmi- halde ii nahiv.- Sentaks - üze ba sibe bir ey denilmemietir Eiürle e in Ky PASS ORESİN bunu da ortaya koyduğu için ayrı, *<te karşılanac; lar oynaştır; Ağaçlar, ırnalar (2), ka la hepsi kardaştır. Bu ıssız yerleri e S n gerçek “Sağıncımla (3) mir büyük reti, edebiyatla meşgul olani “le :e düşündürecek bir hadise değilmidir? lanlarımızı epey Jüklerle çok yüksek; Bak cmanlarla (4) çevrilmiş, tüken- ra e — Kayda idi Sencer? Da denilir. “Kezalik buna müşabih terkipler de aynr ameliyenin icrası ve e kaidenin aliniz bi başlıbaşına büyük bir iştir. Halbu- e ki iş bununla da kalmaz. Daha ön-| bu cesarettir: an ıl ön-! mezlikle sonsuz pek3 t arasılıda baylyılı tüze 9 baligi vardır ki, vatan hudutları| © Deniz kıyısı e bu bir kol- çede cümle tek bir türlü değildişi © Bi içine POE eökğel Pil mutlak. iii SURİİ" resme temin etmiş olsun? Ve bu böyle | - Yanıma hap ME dslalr, yıl lil mutlaka sona gelmiyordu; ba- Ge dızlar oynaştır; şa, ortaya, sona geldiği vardı. Ağaçlar, ırnalar. ii öiçekler me varmak bile /9 vğraşanlarımızın cesareti kırılmıyor A Aynı Jaiilinla “arapçada, farsça- da da ce örneklerini gösterdiğimiz gibi, dene kağ hiç irimağan yazıyor. AİLE 5 Tek; me e ef, Mi ran kim idi?,, manasına gele pılmıştır. P — Turgan kim idi? ML ei b Misalinde : klaştıran, Taambalan fethinden rın, neyi yazdıklarını anlamıyoruz. Gor-| Var; iii da ayrıca bastırıp, adı- — Kim idi turgan. ki yazmadan evel iii e Z i ağ Demek de caizdir. “ayal okta duranlar e eee. li 7 (*) “Çem,, türkçedir. (Rahmetlinin kimlerdi, ve “nas çıkmışlar idi, denil E GEM bu kelime hakkındaki iyzahlarını ayrıca ek istenildiğinde: saldı azılar tan gördükleri ve arasında yaşadıkları yazacağım. air cümle ürik iste- | Onu tanıyorlar ve yazıyorlar. Ci) LAN (0) Bu , günümüzün ve ilimi- | diğim e de a Tini Yanındakini tanımıyanın, kendisini) © (2) Irmakl in şivesine göre “kim var evde?, ve bırakıyi tanımadıklarına kızmasr haksızlık olur. 2 ei Di ya kimi var?,, kiliklariniz alir < : İbrahim NECMİ F.N. 4) Mahrumiyetlerle rak varlıkla gözkaştır.)- Onun üstünde âdem dal ilanlar yap- mâ bir taşt bir Baştır. yodaşi z ilimde hep bulur, ünal, e UM annes Bm DE mma li sna” iman
