30 Kasım 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

4 AZ: oi Denis Paren tarafısdan o buhar Makinesinin keyfi, makine devrni; #çarak, dünyanın manzarasını de Elslirdi. Bundan sonra elektrik ye İMİTikda meotörler on dokuunen ax Fin texâmülünü tamam'cdılar. Yakal yirminci asırda, medeniye tin terakkisini yaratan İlim. setik © fizik deği de kimyadır. Dünva e DE Dİ iptidaf maddelere Malik olma. nin artık ehemmiyet kalmadı, Tabii server kaynaklarına malik memiz, Keller eski ehemmiyetlerini kayb iler. Talih ik eenddelerden mae.i rum diyarlerın yüzüne gülmeğe baş. Hdi, Bugünkü kimya ilmi bir taraf. tan yığın halinde isal ettiği relitn da yepyeni maddeler yarat mala başladı. Bağün milyonlarca İnsanı lerini. değiştiren, muaxem yeni sa. Payiin istikbalini kuran, mervlekel İerin etnniyetle ve milletlerin iktı #ndiyatında yeni ufuklar acan bam başka bir tarihin o ülk safhalariyee karşı karşıyayız. Kömür dağları eridikçe: Bugün, bütün dünyanın kimya fabrikalarında günde yirmi dört sa 10. dür bütün kömürleri eritilnektedir. Fat rikanın bir ucundan giren siya" kömür, buğün hakiki barları 0- İnn kimyagerlerin elinde, ölür 4. Sundan birbiriyle hiç olâkatı olm. | yan bir cesim halinde çıkıyor Bu fabrikalarda kömür söğatcu Mâyiler oluyor, ipek çorap oulyor #eker oluyor, kâğıt oluyor, zamk Oluyor, sellalolt uluyor. gütere otu Yor, cam oluyor. boya oluyor, olu Yor, oluyor, 4 Binlerce amele, kömürle a”la, ha, Yale gelmedik seyler yapmaktadır Yapılan seyler arasında öyleleri Vardır ki birkaçyıl evvel âlim in Yâğerler bile kömürden bu nesneh, Tin yapılabileceğine İnanamazlardı Eski zaman Insanler: için kömür Yalnız yakılseak bir nesneydi, Ha, buki bugün kömür birçok mlirek k4p cisimlerin 4sas unsurunu teşkil #tmekiedir. Siyah kömür parçalar, fabrikanın karma karısık boruların, don geçilkçe kimya âliminin yeyi tekniği yüksek tazyik altında kA, Mürü su ile birleştirerek terkip ia "İkiyle düzinelerle eşya haline so, uyar, Kömür, su, hara. Kömürün bu değişmesi nasl ola, Yor, simdi kısaca bunn enlahlalım. aden kömürü evvelâ bir fırına ko Bayor, ba fırında kömürden hava #azı ve katray ayrılıyor, Kulap lori. *e kok körmürüdür. Kırın kok Kö, Mürü üzerinden nöbetle hava ve su harı geçirmek suretiyle tarsltğ. MZ dört gaz elde ediliyor: Karbon, irki p dinleniieden. yeryözünen | unun bölümünde yatacalsınız., Benim Yeni kimyanın muCiZ8.8ri helal 2 RmoN AöKSiD AZOT REZ. İdrojen, Oksijen, ve Aznt. Arhk bu! dört cismi birbiriyle birleş”i birçok şeyler yapmak bugünkü ilim Için ocuk eyüncağıdır. İşte amonyak: Azot ve idrojeni birleştirerek & monyak elde edilir, Bu İş ya fleminde kstaliaör adı bir yardımcı; 500 derece ve bir santimetre murabbariçim 700; kilo ta lüzumdir. 500 (o derete sıcaklı ne demek ilduğunu her- kes bilir fakat 700 kilo tazyikin ne kadar müthiş bir şey olduğunu an- lamak için bu tazyi 7 kilometre uzunluğunda bir su tazyikine mü- savl olduğunu düşünmek Jâzımdır, TARİHİ -96- YAZAN: Meis misafirleri görünce, (İlk sözü | oldur , — Muhafızım Abdullah arkamızda ! bir küçük çadır kurup oturacak. : amisafirimeğniz. İ Koban teşekir etmekle © beraber, Hacerin nikâhlı karsı olduğunu da (üyeye Tüzum görmüş, Kabile reisi ikinizin de yer gös terdi., Reisin dizini öperek oturdular Türis, Kobann sordu: — Halifenin adamlarile madın mı? — Mayır, gayet mahirane bir su setle kaçırdım o karma, Arkamdan saray muhafızları yola çıkarılmış, Fa kat ben onları şaşıritımı, Baylen öf kamete gittikten sonra dönerek Da raya geldim, Onlar bini o Neset be yonda arasnşlardır. Reisin zekj kakaşlarındın buylannı Hacer burada uzun mütdet kalmanı kendisi için çebiikeli olarağımı sesi yordu, Kendi kendine: — Keşki buraya gelmeseydik.. ye *umuza levam etseydik... Diyordu, Fakat burası yel uğrağıy dı, Kabile swırlarından geçmeden bir yere gidemeslerdi . Çadırın dışından: — Yaşasın Kobani, Sesleri yüksejirken, Bazenman £© ien misafirler kalibe rolsiie o sehboğe âslrımlardı. Keban: — Bağdatla bir gece yattım Ka rma geldiğimi bildirdim, Ve onu ke karşılaş “ rayına kapağtı? — Yolda görmüş, Bir gece Mİ Un dem , a5Lkh— Yani tablalla 700 kilo taryiki bul maki için 7 kilometre denizin #ltına inmek Hizımdır ki bu da ancak açık denizlerde bulunan bir derinliktir. Bu suretle korkunç cendereler tonda sıkışarak meydana gelen © mmonyak maden borulardan damla duinl& akar, Amonyak ne iye yare- liye merak edecek © olursa- bıma karşı verilecek cevap »i- Amonyak sayısız yerlerde kul- Janılır, Soğuk hava depoları nmon- yaksız işlemer, buz amonyaksız Yü- pılamaz. Kâğıt ve kola amonyaksız olmaz, bunlardan başka amonyajın eczacılıkta kullanıldığı yerler sayı» lamıyacsk kedar çoktur. du R ISKENDER F. SERTELLİ zur» evimden aldılar. saraya götür. âüler Kabile relsi kaşlarını çatarakı — Hair... zalim adam. Diye marıldandı. Koban ilüve etgi: — Ayni zamanda d3 Ümmeti Mo - hammedi biç düşünmiyen, o Bağdat YAN halkından kamçı iie vergi toplattığı işin herkesin motrotini kazanan bir adam. — Kamçılı vergi toplama usulü hA 14 devam ediyor ma? — Düne kadar devam eüiyordu Be reket versin başvezir çıldırdı da, ye rine gelen Seğit Maşım (bu usniden vazgeçti, Şimdi dayduğama göre ok. | sama siyaseti başlamış. — Öyleyse Bağdaşlıların biraz ol sun yüzü gülmüştür. Ba Şik konuşma uzun sürmedi, Koban relss Seyiş Haşimden bah #eşlikten sonra: — Beşldin tekrar iyileşip — iktidar meykiine geçmesi İhtimali Oovardır dedi - Zirs halife onsuz yapımamış. onu çok arıyormuş, Bu konuşmada reisin ohaferı Ab dullab hazır değildi, O kendi çadırı a hazırlatmakla meygalti . Kelsin By dnireli çadırı baştan başa halılar We döşenmişti, Reisin uşağı: — Buyurusüz... size yerlerinizi gös teredim, Dedi, Reisi — Mahmut! Misafirlerimin bötün ibtiyaçlarını temin et, Diye seslendi. Hacer, Bobaala birlikte relsin ya. ral ve İnzili düsmam olacak, fa | caktı, hnden syrijdılar ve Mlahmüdun pe ginden yürüdüler, : (Devamı var) > VE 9 Hi diy ün Akşam P ası Kapkara bir kömür parçasından içlerinde ipek corapler, 1 FÖRMALRÜHİT KORUYAN İİ” PLastik MADDELER Ürez 77 TARTAN YE Kömürden çıkan amonyağın bir kısmı toplanır, diğer parçası bo rular içersindeki yolculuğa devam eder, bu amonyak başka borular dan kalan karbon oksidi ile birle serek Üre dediğimiz cismiverir, Üre kar görünüşünde beyaz r cisim dir. Du cismin bir parçası Küle yapmak özere alıkonur. Diğer Kis- mı yolenluğunda devam ederken, gene kömürden elde edilen ve for- maldehit denilen bir cisme karış- dırılır, Bu surele plastik cisimler ki hanların en başında sun'i reçine ve bakeli gelir. Ba Aleksander V: de harbin bilhassa İtalyaya kar şı devam ederek olması, Halhuki Almanyanm Fransada karandığı zaferin intikamını Musolini İtal üzeriden #İrnk fikri yıl denberi İtalya ile dostluk siyase- Gni güden ve Jâtin oAvrunasının Mühadı rüyasını gören Tâsâller, Petenler, İharnegareler, Tiodven. ler, &ö Monzeler ve daha hirşalria- > tarafından kabul edilehilir bir İ düşilnce değildi, Bu alarlarm si, İ yasi idenlleri İtalyaya davsnyor. du, Bu yalancı hayali, galip İtal i Yanın mağlüp Fransaya tekiif et- 6ği mntedil mütsreke ndeçleri besledi ve İtulvarin bu şartları yerine getirms; icin arele etme. yisi de büyülü, Demek oluyor ki Fransanın tes Hm olma kararının arkasına çak muhtelif sebepler vardır. Fakat i hu sebepler ne clursa esün, Pete, inin etratmılakiler ayrı avrr Penn /#x Mitlere teslim olduğu ve İtal vaya kara terbiyeli ve mütevatt davrandığı & rde, Blefikleri s bi yeni bir Fransa kurubilrcekle, rine az çok İnanmışlarir. yeni ku ralarak olan bu Fraysa eoritei, kapitsi'stlerin ve küçük mülk sn- kiylerin'n hâkim olacağı hir Fran »n olarak ve kendilerini Mitler ve Maso'ininin uz veyalınt cek mis mahakâr nezareti altında bw Fran sayı idarelle devam — eilereklerili. Onlara göre bu Fransa nathibe | kat sermayeye düsman yahut ser, ei olman Almanvadın da i farklı olaraktı, Bu Fransa "Fran- SUNİ İSPİR DONDAN te adiyle anılan başka cisimleri verir; cisimler'ek mi sellozu da ortadan 107 4 wi BAŞKA PATLAM kırılmaz cam, otomobil ovolanları, bıçak sapları, kırılmaz mullak eş yası, radyo, lelefon ve tayyarolerin bir çek parçaları yapılır. Üre ile bundan başka o meyvelerin üzeri ne, onları uzun yaman munfaza « sek İşinsarılan İnce zarar — Yapı br; kâğıdın o parlekliğım verip, keresleyi «ve kurmasları o sökülmez bole getirmek “için kullanılır., Nilon: Gübresini verdiklen ve üre İ- linde kullanıldıktan. sonra geriye kadar amonyak eskiden Selloloz »le birleştirilerek sun'i ipek yopmakin kullanılırdı, fakat bu gönkü kimya Kaldıraış, mwzlarm Frarsası,, olacaktı, Fatat Fransanm tçte İkisi Alman isgali altına geçtiği bir günde “Frama Fransıslarındır,, vecizesini Fron sız devletinin resmi sen'wlu ol. masi calihin ne Avı hir istihzarılır, “Fransa Fransrlarındır” veciyesi Fransa ilç düsmanı nazileri kar. deş yapmak içi kullanıyordu. Ne kadar muhtasar olursa ol. sun Peten Fransanın (tarihini yazmak için vekit henüz pek er kendir. Şimdiye kadar geçen hâ- ' diseler, birçok bakımlardan acık, İr ve hazindir. 1S7E anayasası ve onunla beraber “hürriyet, birlik, kurdeşlik,, dövizi o lğve i Fransanm Avrupa (o Picdeniyetine hediye ei fikirlerden bircoğu ayaklar altıma alınmıs ve önün ye. rine Führer prensipleri kabul e di'mistir Ayân ve Meb'usan Mec, isleri Hğverlitmiş, departmanlar viüyetleri ihdas edilmistir. i nedense Alhay Rok” un çok hoşuna Zidiyordu. 1935 de Parste Albay Kok'ur. dairesinde silâyetlere hölünmüş bir Fransa haritası gördüğümü hatırlıyorum, Visi güzetsleri ba sıralarda 3de. mi merkeziyetçilik lehinde hirçok manasız yazlar yaydı ve Franz İevletni kuranaş vlan Kisiyü si demi merkeziyer; bir hal Bibi aösterntekte — tereddüt etmedi Fransanın bu sur *( vilâvetlere İtaksimi Almanlar n bir oyumu ola Zira Mimarlar sulh mnuho desinden evvel tam msenasiylo Al manyaya ilhak edilmis dJan Alas (Devamı var) —Z— ME. a ; ALMOLLER icn MADDELER kâğıt, kola boya olmak üzere bes yüz bin çeşit esya yapı lıyor. Yapılan seyler icin isim bulmağa lügat kitabındaki kelimeler kâfi gelmiyecek > amonyağı tekrar su ve hava İle bir. leştirerek yeni bir cisim elde çt- miştir, İlk defa olarak milleder w- rası Nevyork büyük sergisinde Ni- lon ismi verilen bü madde İle ya» pılmış ve sıraya girinceye kadar Amerikan sanaylinin en büyfik eses ri sayılabilen fevkalâde ince ve fey- kelâde sağlam İpek çoraplar teşhir edilmişti, Fakaf Nilon bugün yolar? ipek çorup o yapmağa © yaramıyor. Nilondan şeker yapılıyor, sun! ipek yapılıyor, Selloloit denen ve gözlük, cedvel vesaire yapılan cis- mi veriyor, kâğıt yapılıyor, sos kalan tortu da koyunlar ve domuz- ların çok sevdiği çok besleyici bi cisim oluyor ki bunu tabii ot adı verilmektedir. 4 : Alkol: Amonyağını, üresini ve wonu veren kömür, daha doğrusu kö mürden çıkan dört gez borular içersinde sihri seyahalını devam edecektir. Kömür daha (o İnsanlığa çok kaydalı bir çok cisimler vere cektir, Bunların başında talaş is pirto gelir, Eskiden adi ispirto adı. nı verdiğimiz bu madde talaşlarım imbikten çekilmesile elde edilirdi. Bugün kömürden yapılıyor. Sun'i ispirle ilik defa olarak 1927 de yapılmış, o günden bie © güne kadar çok terakki göMlermiş- tir. Bu cisim oloimebil radivatörle- riai dondan korumak için kullanı lir. Bundan başka bu cisim ile bü- tün boyalar, mürekkep (ve matbaa mürekkebi, tahta ve deri boyaları, ayna sırları yapılır, Bilhassa yarış olomobillerinde ve çok hir uçuk layyarelerin aker yakını da bu surelle elde edilir, Kömürden çıkarılan o sikollerin taktirinden elde edilen diğer We yiler yağ balindedir, bunlar Glö mobil frenlerinde madenlerin Yi kanmasında. şekerin o beyazlatılman sında kullanılır, Hattâ o bunlardan birisi ekmeğin üzerine alâve edi- lirse ekmeğin küflenmesine ve ba yalamasını mani olur, ç Kömürün yarattığı inkilâp: — Yer yüzünde het cismin terkibi” ne veya yepilebilmesine yarayan yüzden fazla cismin bava, su ve kö. mürden ibaret üçilk madde ile ye -pılması imkün ânhiline girmiştir” Ra elsimlerin sayısı günden gün” artmaktadır. Kimyagerler bu sw retle elde edilecek cisimlerin yısının 500.000 den (evet, ya okumuyorsunuz, mürelip yanlış da değil, am beş yüz bin) de fazlaya çıkabileceğini söylüyorlar Bu taktirde bunlera | İsimvermek için Meaflerde kelime bulamıyaca. cakır. Şöyle karbon kimyası için hudutene ufuklar açılıyor demektir. Şu halde dünyanın şimdiye ka. dar görmediği yeni bir inkilâp ile karşı karşıyayız. b K