26 Ekim 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

A —Zu Ankaradan notlar Ankara kalesi senfonisi 27 İliteşrin aksanı Ankara Rad | rafından tam bir yosu, heyecanlı günlerinden birini yaşadı, Beisirlimhurımuz Milli Şef İnönü'nün bizzat seref o verdikleri senfonik konser saatinde gen; bir Türk bestekürmm eseri de çalındı ve yüksek takdir kazandı, Bu bahtiyar genç, Neri Közim Akses'tir, Matbuat Umum Müdür 'üğü Radyo Yayım Müiürlüğü Tonmaysterlerinden ve Devlet Konserwatavarı Öğretmenlerinden olan Necil Küzüm, bütlin bu vazife, lerinden serbest bulunduğu saat. lerde tarih v, ilhamla başbaşa ka arak kurtuluş mücadelesinin sasi ni tesbite savaşıyor ve bu gayret. lerimle her; gün biraz daha mu » yaffak oluyorün, Kalesi” adını taşıyan senfonik tarihtir, 22 muvaffafayetle çalındıkten soura Matbuat Umum Müdürü Selim Sarperin Necil Kü, zim Akses'i Reisicümhurumuza tak | dün ettiğin; gördüm, Rei ım) rumuz, genç bestekârin avnen arasma olarak ve bir miki. det öylece tutarak, her zamanki kavrayışlı, cesaret verir katli odasile, bu kompozisyondan heyecan duyduğunu, kendisinde hatıralar uyandığını söyledi ve bestekâr tebrik etti, Okuyucularımızdan birçoğunun kendi raİyolarından (dinlediğini umduğumuz bu eserin tahlili ve Wade ettiği mina şudur: “Ankara Külesi” bir ihtilâl ve inkılâp müziği olârak yazılmıştır. Mevzu olarak Türlğyenin kalkanı ele alınmış ve bunun verdiği ilhu Ükteşrin gecesi şef Dr, Pretoryos | mun müzikle ifadesine çalışılmış . idaresindeki senfonik orkestra ta Muazzam bir resim Birkaç sene evrel, Birleşik dev- Ietler Amerikası, bütün memleke. tin, havadan fotograf çekmek so. retiy!e, tam bir haritasını vücude gelirmeğe teşebbüs etmişti, Bunun için de, bir sürü fotoğrafçı. mem İrketin üzerinde, tayyarelerle do. laşlı, Resim, ancak, 2,5 milyon kli- $e ile ve enslantnne resimle 1940 senesinde tamamlandı, Bu iş, bd, kürele, 30 milyon dolsra ma o'du. 4 Erkânıharbiye, bu havadan re, sim çekmek suretiyle tanzim ölü. nan haritada, askerlikçe ehemmi yel olan yerlerin gösterilmemesini ste Bi için" bu muazzam haritada, hüdultarila sahillerde tahkimat ves ya diğer askeri tesisat bulunan yer erbeş birakıldr. Bu yerler. birer beyaz leke halindedir “* bü kısım, lara sit vesimler de Erkânharbiye- nin mehrem evrak kasalarında sak. Tarmaştam, Bu harita işine, biriemç yüz bin » fotoğrafçı ve haritacı kolin. Wi) tayyare kumpanyası çalış» moştar, Havaler güzel olduğu gün, ler, iayyareler gidip. kendilerine tahsis olunan yerlerin resimlerini çekiyor ve bu klişeler hükümelin hususi bir teşkilitina gönderili - yardı, , Birleşik Devletler Amerikasınm 7 mitvon sekiz yüz küsur kilemet re musa, yani Türkiyenin on misli büyülklükleki arazisi üzerine de bulunan ker şehir, kasaba, köy, tepe, orman, çiflik vesairenin. iki» $er resmi çekildi. İkişer yesim al. maktaki gaye. her resmin birer larafinda, yanındaki arazi resmi. nin « İrer parçasının böleni sına Jüzüm görülmesiydi. Ru relle resimlerin kontrolü kolayl, mış oluyorda. Resimler, istenilen mikyasia bu. İnmabilmek İçih, 4,200 metre yük. sekten çekilmişti, Tayyare kumpan yaları, ücretlerini klişe hesabiy'e alınışlardı; fâkat birçok klişeler bu 7uk ve yanlış sahür eltiği için tek. mir çeklirmiye'mecbur olmuşlardı, Hükümet, bu resin o harilaşısı, bir (akım mühim sebepler dolayı, siyle vöcmde gelirdi. Bu sebepler den biri, memleketin ekilmekte ve #kilebilseek halde bulunan mikta, rini amlamaktı. Orman ideresi de, Şimali Amerikanın orman eibetin. den olam servetini kontrol edebile- cekti, Simdi, mühendisler de, bu hari. tadan istifade “ederek. kolaylıkla. hart yerleri, zaman zaman tahrip «en si baskınlarını bertaraf et. meğe, sulama kanalları açcmağı v. sudan elekirik temin İçin bendier yapmağa muvaffak oluyorlar, Bu harita, coğrafyacılarla erki” hiherbiyenin de işine yarıyor, Bunlar da, be resimler süyesinde bem eski haritaların © yanlışlarım teslüh ediyorlar, bem de islerikleri yerleri, resim halinde görmek su. retiyle, yapacakları şeyleri kolay- löştirmiş oluyorlar, Posla memurlarına elbise ur, Esere “Ankara Kalesi” adı ve. rilmesinin s*bebi, Ankara Kalesini bütün bu kalkınmanın bir canda mar, bütün bu hareketlerin nabzı telâkki etmekliğimizdir. Esere sem bolik mahiyette “Ankara Kalesi” adı verilmistir. Zira biltün başarıla rımız ona akseder ve tekrar ondan bize okseder, Bu eser, o akişlerin seslendirilmesidir. Eser, “senfonik bir şekil vevilmesi de, mücadele, yağurulma, yakma, ve hasara keyfiyetini en iyi anlatacak bir müzik formu olmasındandır. Bu sembolik müzik ese! yicilerin de ayırd etlebildi muhtelif kısımlara o ayrılmaktadır, İk Sasmın anlatmak istediği, acı ve karanlık devirlerin sıkıntısıdır. Sonra yavaş yavaş —tıpkı damar, larda kânm hayat ğin dönmesi gibi— müzik de kıpırdanmağı, burkulmağı ve atmağa (başlıyor, İlk kalımma o beşaretini trompet sin; -İlerile dayuyoruz, Bu safha büyüye biiyüye bizi, hakiki müta dele baslangıcma kadar götürür yor, Mücadelenin başalngier bir ihti İN anlatıyor, müzikteki bu ihtilal devresi, hir #afer imanını belirlen müzik grupuna seçiyor... Sonraki devrelerde, mücüdelenin © hakiki Şekli müzikte sembolize edilmiştir: Yer yer atılmalar, hiz almak için duraklamalar, birbirini kovalıyan safhalar halinde ilçimizi bağlıyor. Eserin sonüna doğru, wmulin Ve inanılan bir zaferin hakiki te, cellisi bir zafer marşı tiradı icinde ilerliyor. Yine bu safhada, üzetin de dövüşlilen ve boğusulan bir arı” sinin, dövüş bittikten sonra saç. tığı toprak kokusunun ifadesi olan yerli seslârimizi dumanlı bir musi, ki dderu içinde dinliyonu, Ve viheyst eser, bu başarının ihtisa- mun sembolize edecek canl, bir şeküde bitiyor... Necil Kâzım Akses, bu muvaffa” layeği üç sene içinde tamamlamış. tiz, Tıpkı, memuriyetinden arin klan zamanları beste yapmakla tiren ve nihayet bir gün “Şubert müküfatı”nı kazanan meşhur İs, Yerli komporitör oAterberg gibi... Necil Aksos, Aterberg'den daha büyük bir nimetle mükâfatlandı Kendisini, bütün güzel sanatları nozm yüksek koruyucusu Reisicüm imr İnönü tebrik etti. HİKMET MÜNİR Bir arakk Viyam Hanri Çember, laynı gördüm, onu heniz Bordo” da görmemistim, Bana karısile be' Faber burada bir müddet daha ka. Incağını söyledi; sayet icap eder - se, Lizbon yoliyle Amerikaya kaç: mak dajma mümkündür, Onu epey <e zamandanberi görmemiştim. Son defa onun Nöyyideki apartıma . nında Yemek yerken Amerika #- taşemiliteri de sofradayılı, Norveç seferinin en harareti; günlerinde, Narvk o muharebesi kazanılmış, fakat Tranhayrada vaziyet çok teh likeli, Atasemikter, Narvikte ta - tunabileceğimiz kanaatinde, fakat memleket içerlerine doğru İlerle k meğe kalkışmanın e budalen bir macera olduğunu söylüyor: “Nor Yecte tatanmak, “cehennemde baz parçasını erimeden muhafaza etmekten daha güçtür, yapılacak 5 Almanlar Danimarkayı jetili e der etmez müttefiklerin de Belçi kayı ve Fransayı istilâ etmeleriy” di, Dünyanın en kuvvetli ol malik olan Franszlar bü işi İyem yapabilirlemli”, Ne fikirler yarabbi! Ne kadar aldanan müte. HABER— Seyyar esnaf pazarlarda toplanacak Belsdiy ar osnafın sâtiş i erinın » Ta maddeleri ih dü esaslar | am esnaf aldıkları malla ma kalle aralarına dağıldığı için bun. İ ların kontrolü kabil ol j dır, Bu etle bu &sn daha fazla pabalı olmaktadırlar, Bi emen dai ma gıda maddeleri şı yaptık” larmdan rolleri de çak ehemmiy: Ii olmaktadır, Bediye seyyar esnafı muay , m razar yerlerinden toplyarak ralarda hem'arelarında rektbet temin ederek fiyatlar; düşürmek, em de daimi bir kontrolü imkün dnhiline sokmak istemektedir. Evveleç pazarların çoğaltılması ve takviyesi birkaç defa tecrübe edilmiş, fakat istenilen netice alı mümomıştı, fakat bufün hayat gartları değiştiği ve herkes alacağı #eyi biraz daha ucuz alabilmek için pazârlorâ kadar gitmek zahmetim den gekinmiyeceği için pazarların kalem gıda maddelerini deha w tuz tedarikini temine kanaati vardır, iki sarhoş yüzünden » Bir kadın ve bir erkek otomobil altında kaldı Sntim adında bir şoför idare - sindeki taksi ile altıncı dni - reden geçerken Sa dmda bir Kadınla Ssbri adında bir erkeği tiğnemi Sâmiyenin kolu ve bacağı, Sah, ribin de bacakları kırılmış, her i. kisi de hastaneye kaldiri'miş'ardır. Müddgçiumum! o muavinlerinden Ziya Yazgın tahkikata el koymuş, goförtin kabahati olmadığı, araha- da bulunan ikj sarhoş müşterinin direksiyona ni müdahaleleri ve * ticesi im kâzanm vukuu (geldiği arilaşılmeştir. Sofürle sarboş müç, teriler yakalanmanlardır. Vatman, yarıyacağı Jai AYisam Postağr” 7 Türklerde ' artistler nasıl Yetiştirilivordu Türk artistleri “Allahlık ot” gi bi yerden bitmiyorlardı, Bunları yetiştiren mükemmel konservatu » | varlar vardı, Bu sanat mektepleri mabedlere merbuttu, Sanat&âr 0 i labilecek kabiliyeti görülen kız ve erkek çocuklar, daha küçük yaşla, rndayken bu mabedlerç alınırlar, İ vzün bir talssil devresi geçirdik ten sonra, sahneye çıkarlardı, Mabed konservatuvarlactından yetişen bu artistler, bütün ömür, lerini, dini piyesleri temsil için, mabede vakfetmeğe de mecbur de gillerdi, Mabed ihtiyner adarını kendisine ayırır. diğerlerini, ha yatlarını kazanmak üzere, serbest bırakırdı, Abel Remusst bu hususu çince” den terelime ettiği eserinde pek güzel göstermistir). Bu troplar © zaman Çinde pek büyük bir rağ. bete sahip oldukları ipin, Çin ruz” uameleri bunlardan bol bol bahse. i derler, mabed (o konservatuvarları | yalnız aktrisleri ve aktörleri yetiş tirmezlerdi, Musiki için de ayrıl © i mış sınıfları vardı, Buradan ülke” nin büylk masikisinaşalrı çıkar- Türk hakanları seksen ille b bir orkestrayı, sanatkâr bir mugzanniyeyi, dahsözli Çin impa- ratorüna hediye olrak gönderir - lerdi, Ed. Chawanne'nin Sitabına bakmak kâfidir?), Türklerin Lü” yük kadın oartiktleri Ciridle pek makbullü, Bunlara Çinliler, diğer artisilerden oaymd etmek için Minen Suen ismini verirlerdi, Burada Bay Selim Nüzhet, Bay İşmnil Habibi saşırtmazsam bir noktaya daha temas etmek iste , rim: Çin ruznameleri impârater İırma hediye gönderilen bü a» 6stlerin yanlarında, onları güzel, elstirmek için hususi doktorlarm bulundularını da yazmağı umut” mazrlar, Bu “hususi doktorları” na sıl tefsir etmek tizrmseldiğini kendilerine btrakıyorum, emek ki Holivudun bugünkü artistleri biletçiler terfih ediliyor Yevmiyeler ve mü kâfatlar arttırılıyor. Hergün parasız bir kap yemek ve yarım ekmek verilecek İstanbul Tramvaylarmda şid. detle hisseğilmekte olan vatman va bilefgi ihliyacınm temini isin bazı Yeni tedbirler alınmaktadır. Bundan sonra alıncak vatman ve biletçilenden 18 yaşmı ikmal edenler de kabul olunacaktır, Gi. Ter girmez vatmanlara 165, bilet gilere 145 kurus Geret o verileceği gibi aynca yüzde 25 pahahlık zam” mı ve her iş gününde ilâveten 20 kuruş intizam primi ve farla me,! saj yapanlara yüzle 30 zamin ba. raher fazla ücret verilerektir, Her biletçi ve vatman barem esaşma| göre her sere terfi edecektir, Bu ri Boliti memleketine Fransa hak kında doğra malümat vermemek la itham-edenler çek haklı, ada atasemiliterinden — fazla bir şey bitmiyor. Slendid otelinin holüne divan. lar, kanapeler, koltuklar kendin den geçmis, yahut mışıl mesi uyu | yan ihsarlarla doluydu, Büyük muhaceret sırasmda Fransız oteli | sahipleri sa noktada ittifak et - mislerdi* Muharirlerin koridorlar da ve Salonlarda parasız uyuma” sins izin verecekleri, Etlerimizle yoklıya Yökleiya ka rank sokağa cıktık, Orada uyu mak hukiktfen ba meselenin iyi hal yola İdi, Otelin #ntinde, sokak ) ücretlerden ayrı olarak her vat- man ve biletçiye senede bir palto ve elbise mecennen verilecek bir kap yemek ve yarım ekmeği para siz almak haklımdan istifade ede. cektir, Vatman ve biletçilerin te. davi ve ilâçları yine parasız yapı Incaktır, Vatman ve bilettiler ağır isi haklarından istifade edecek - tir, Bu esaslar dahilinde . İstanbul İramvaylarında vatman ve biletçi, liğin yine pek easip olmamakla beraber tahsilini yapamamış genç. lerin rağbet edeceği bir iş haline | geldiği görülmektedir, Çeviren: Muzaffer Esen tamamiyle ve Tronden sütununun etrafmdaki meydanın mühim bir Kismi duran otomobillerle dolu; bu ötomebillerin çoğunda uyuyan insanlar var, Gece tatlı ve yıldız, İf, enddeyi kenarlıyan ağaçlar ha” j feketsiz. Bu gece Fransada son Eecemdir, Bir aralık pek uzak ol mıyan bir yerde uçan bir uçağın sesini işittik, Fakat tehlike #are Hi vetilmedi, Bütün bu otomobiller arasma dilşecek bir tek bombanın <ok felâketii bir panik uyandımca” ğı muhakkaktı, Otomobiller müs - tesna olmak üzere sekaklar bom - boş, evlerde hiçbir ısık yok, Bordo uyuyor, Uy mu dedim? Mem - leket can cekisirken İnsanlar uyu ile, dünün Türk artistleri arasında hiçbir fark yoktu, Sahneye çıkma dan evvel saatlaren “makyaj' yapan Üstadların ba artistlerin yanlarında bulunmaları bir itiyut, dı, Mabed - konservatuvarlarından başkan artist yetiştiren ocaklar da vardı, “Rer” artistlerini, “sirk” #srüstlerini bu ocaklar yetiştirir - erdi. Sirkçilik Türklerde çok ileriye gitmisti, Yılanlara bile fare tu masını öğretirler, gayet iyi terbi ye «lilmiş arsalnları, kaplanları, maymunları, ayıları, katırları Çin sarpylarına hediye ederlerdi3), Artistlerin Türkler (oarasında büyük bir kıymeti vardı, Yüksek bir artist hakanin ayağına gitmez fakat hakan onün ayağına gelirdi, Böyle bir artisti ziyret bakan için bir Şerefti, Çinlilerin bü işe ne ka dar hayret ettiklerini Abel Römu #at'nın kitabımı okumakla anlarız. Türklerde artistliğin, barm zevk ve eğlencenin ne kadar yüksek, bir derecede olduğunu anlamak, için meshur generml Wen Yeni sin milâddan evvel 124 senelerin- de yazdığı kitabma bakmak kâfi” dir. Alim Visdeln, bundan birşok parçalar almıştır4), Milâddan son ra beşinci, altrucı, yedinci asırlar. da Türkistandan gecen Çin haer ları MivenFn Men Tsnaz gibi se yahlarm hatıraları da bunları can Ir olarak gösterir, Bizim, şimdi, cahil bir zihniyet ile tesvif ederek gösterdiğimiz “bar” artistlerinin bile htiyük kıy metleri vardı, Bunlar tıpkı Japon. larm “Keysaları” gihi yetiştirilir, sğlenmek isteyen bir ruhu, tam münasile doldurmasını bilirlerdi, Bütün ömürlerini sanatkâr olma * ğa vakfetmişlerdi. Halkm tiyatroya ve artistlere gösterdiği reğbelin de yüksek de- Tetesini, Çin Z-iyserleii se seyahlar de, hiz “Dolmuyan g5 tiyatro, bir çe yoktu, İş ve gücünü bitiren hal - kin akşam eğlencesini tiyatrolar, harlar teşkil ediyorlardı.” varlırınm icazetini almadan ar , tistük yapamazlardı. İşte tarih, iste eserler, işte tet” kikler... Yarım bir tetebbu 5 iL li tarihi alâkadar eden hüsuslara el tutmak, yalnız milli tarihi bal, talaraak değil, aynı zamanda ar tık tamamiyla bir ilim olan tarihi de paralamak olur, ii Türklerde bugünkü sekli ile ti yatro, eski zamanlardanber; var dı, Bunların üstad müellifler pi. yeslerini yazarlardı, Opera ve © peretlerini sanatkir mus#isinas lar bestelerlerdi, Bu piyesleri tem sil edecek artistleri do ya mabed konservatuvarları, yahat da ocak lar yetiştirirdi, Artist d, #lkenm en kıymeti; bir sahsiyeti idi, Bil . meden inkâr etmek günahını isle, miyelim, R.Ç. 1) Histoire de Ja ville de Bkotan, 2) Doçuments sur les TuKiu.., 3) Op; cit. 4) Bibliothegue orientale: La Türtarie, yabilir mi? Zira, ba sirada birta * kım mülüm hâdiseler te . dir, Alman orduları hâlâ ilerliyor. Belki şimdi Bordodan pek de uzak ta değildir. Pol Röno rivayete gö” re, bu saatte Nant yolunda seya- hattedir, Ve bu sırads, burada, ih tiyar, cok ihtiyar bir adam zayıf ellerinde memleketin mukaddera ” tm tutuyor, Otomobilde oturmus uyumağa çalışırken Parisi, Fran * sada £eçen uzun yıllarımı düşünü” yeram, Yarın sshah da Piyer am <a, eskisi gihi, pantoflaları ayağın da, eski ceketi sırtmda evinden © karak Hozer süthanesine gidip yarım İitre süt alacak mr? Ponnöf teki Pol lokantasmın sahibi hâlâ kütümserleri Sen nehrine atmak lüzumundan bahsediyor mu? Du - varları garip sesimlerle süstü lg kantası hâlâ açik mı? Lokanta a cksa, müsterileri bu alsam kü ler scaha? Yeni gelenler, Parisin yeni efendileri mi* Nilhavet arahn da uymmuşum, rüyamda Paris; gör düm, Karmakarışık bir riya, Fran wz askerleri bir Alman kalesj ha üne gelen Medirne bilenm etme . ğe hanrlanarak Konkord meyda - 'HAD İ | | 26 İLKTEŞRİN — 1942, ELE TA | Bir şo'örün yazdıkları G EÇENLERDE “harp zengi leri" başlık bir yazı mıştım, Bu arada çok para Ki an hovarda bir şoför hakkın ir dostumun anlattıklarını sağ miştim, Belediyenin sekiz iira WE kil ücreti tayin ettiği iki ton mürün yirmi beş liraya tagınd nı gözümle gördüm, Günde en dört sefer yapsa yüzira, avda # bin &itr yüz Hira eder, Hovard nsoletten ileri gelir ve bu zam da hovarda bir soför icin bu p fazla bir kazanç sayılmamalı Birkaç gün sonra “soför Dİ un” ömzasile bir mektup aldi Allahtan diletim ki siz de gol er gibi olasınız!” diyor, Bu di sından dolayı soför Dursun dün$ durdukça dursun! Benim an &ım hikâye yalânınış! Zalim v dır ki mazlüm görünmekte ust# dır; mazlüm vardır Ki zâlim hır, Şoförler hakkındaki notu för olmıyanların vermeleri Wi gelir, Bununla beraber ben şah şoförlerin yüzde doksan beşi! terbiyeli, dürüst, lüzumunda ve sağır olmasını bile kadar olgür, medeni ruhlu # lar olduğuna şahidim, Her me$ lekte olduğu gibi şoförler da da kötli veya kusurlu ola! pek tabii bulunabilir, Mektupta deniliyor ki! “Siz Uba bütün ihtiyaçlarınız harp evvel evinize istif ettiniz. Biz alesef fakir esnaf fhtlyacımızı gi nü gününe alıyoruz. Bizim de zin gibi paramız olaydı da e den istif yepsaydık şimdi siz ginlerden fazla para istemek m buriyetinde kalmazdık!” Fakir c#naf kelimeleri birbiri! © kadar md ki. Esnaf ve tüct şimdi harbin bitmesinden kork& yor; su Zeçen bayramda çarşyi yolum uğramadı ama uğrayan dostum her tarafı kaskeli esni kalantor tücesrm doldurduğu bizim gibi memur Ye “ muharrjrii rin karaya vurmuş balik hali geldiğimizi anlattı, Fakat safi mosn ki kefkanıyoruz, ağla! R girdr bu, bugün poyraz yarıp dre, #biirgün kara yel, Âfiyetiib yesinler, içsinler, yaşasınlar! bet bizi de bir gün Allah baba Bö) trlar! : Şoför Dursun müşterilerden $ Mm para aldın; #iraf sonra bumu bakir göstermek iÇ bazı yiyecek maddelerinin hari ten evvelki ve şimdiki fiyatlari rovkavese ediyor; lâstiğin tane ni (800) Hraya alıyormuş, Ac harpten evvel (40) liraya aldığiş Mistik eskiyinceye kadar eski «9 rifevi tatbik etti mâ? Şoför Dursun şoförler adr yazıyor: WVekâletnamesi var ei Olmadığına şüphe yok, faküt f Şin şu dişçi hikâyesini kendine kiyor? Yoksa o şoför kendisi mij di? Bunu da zannetmem çünki kadar hovarda ve asil bir göf' “muhterem” kelimösile | başlış fakat en kaba bir küfürle bite böyle bir mektup yazmaz, Üstel hüviyetini de gizliyor, zira trdrm, bı isimde bir seför muş! Eskiden arabacrlar küfürb İikta meshurdular İstanbul gofi leri kibar ve meri delikanlıla, Durumun şoför olduğuna da fnaf mak istemiyorum, KADIRCAN KAF n ve buğday nak serbest Yalnız menşe vilâyetren bir vesika almak lâzım ) rr 8 .F 4 77 emma za buğdaym satın alındığı vilâyet ten, o Yilâyetin hükümete yirmi Beşleri ödemiş olduğuna ir vesika almmasma İlizem vardı Devlet Demiryolları istasvonlarMi. , da şimdiye karlar bu şekilde | di ihtiyaöı için un vey Kk i getirmek istiyenlerin un ve beğ Bir emirle yüzde yirmi beşin hü mete ödendiğine dair vesika gö terenlerin un ve buğday