20 Eylül 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

HAFTA SOHBET! Cadalozla Yelioz! © Kavuk, mavrk — Şaka, maka — Şaplak, Maplek — (M) harfinin rolü — Maha tiyemiyen kelimeler — Mühmelâf neye derler? — Kart züppeler — İdiye bölünen isiniler: Kadel, Melis, Ne yo, Maze, Feto, Bela! — Karı ko, ca birbirine nasıl kitap ediyorlar? — Haso, Meme, İbo — Tarh tekerrür mü ediyor” — Kaşık düşmanı — Avurzavu? — Kokonama — Bizim dır. gali — Her teşfış? — 'Tanre lah etsin? Yazan: Mâmnir Süleym an Şapanoğin — SKİLER, kürk derken, ar. | kasmdan muhakkak mirk lâf da ijâve ederler, kavuğun veşinden mavuğu eklemeyi unul, mazlardı, Şia İlinin arkasından kapıyı mapı takip © İmes; ilâve im, samlanmış sayılmazdı. £ ve kuc drot Made cümle tas biz kelimenin ardına getirilmek ve o kelimenin ilk barli (M) ye çevrilmek suretiyle vücuda getiri, lirdi, Fakat, nü ifade etmezler, bir mânâ taşı. maszlardı, Bunun içindir ki, esti, | ler bunları mühmelât derlerdi. Fuat, bununla beraber, bu keli meler, İsanm bünyesine Yerle mişler, dil unsurlarının en kov velileri arasma girip konuymala, rnızda, yuzılarımızda ve bilhassa mizah yolunda önemli bir yer ak muşlardır. Meselâ kavuk (kelimesine ekle. nen mavuk, burada bir sey ifade güner, Ancak, konuşan adamın kavuktan başka bir şey daha söy, kmek isterken, onu — belki şu" wfuz olarak — ihmal ettiğini gös. terir, Manmafih, eski nüktedan - larla, bazı zarif Ve söz ehli adam. lar miihmel kel'meleri mânâlan * dırmışlardır. Ve bunların en gü. meşhur mirasyedilerden Veliyüddin efendinin dalkavakla, rmdan biri bulmastar, Fekat, bun- ların mizaha omuz verdiğini ve ei pri çemberini geçmediğini Unutma” mak Mirrmdir. Eskiler, yalnız mühmei kelime lerie uğraşmamışlar, kelimelere kudret vermek için, bazı kelime lere, mânâsı olmıyan Jâflar ekle. mişlerdir: bembeyaz, simsiyah gi, bi, (Bem) in bir lügat müinâw yoktur, Fakat ekli olduğu beyaz kelimesine kudret verdiği muhak- kâktır; 5 İMDİLERDE böyle İlerle uğraşanlar var mı? diye sormayınız, Böyle meraklılar, söz ehli, nüktedan adamlar kalmadı. Maalesef yetirmiyor da... Kelime lere ek yapmak, bu eklerden nille te, mazmun çıkarmak söyle dur sun, 6 canım, o güzeli türkcemizi katlediyorlar, öldürüyorlar, Ve ke limeleri tam konuşmayı bir külfet sayan xüppeler, bob » stil kızlarla genç erkekler kelimeleri bölerek konuşuyorlar, Biribiririnin isimle, rini yerım söylüyorlar, Meralâ; genç bir *oz, ismi Kadriye olan arkadışma? Kadel! Diye cağınyor. Melihat demi- year, Meliş diyorlar, Dikkat edi. yorum, Nesifleler Neşt, Muazzer ker Masu, Neclâlar Necil, Fethiyce ler Feto, Belkisler Relo olmuş. Kart zöppelerle bob - stiller v toy delikanlılar hep yarım isimi Sadıklar Sado, Naciler, Naco, Ba. halar, Baha luvermişler, Haspaların biribirlerin; çağırma, ları da bir tnhaf: kadınlar ve genç kırlar erkekler gibi, tok ve gür senle hitap odiyurlar, Delikanlı - lar da kadmlar oOgihi, kırıtarak, süzülüp büzülerek ve seslerini in. sterek!.. 5 İLMEM dikkat ediyor m sumuz ? Karı koca arasında da konuşmalar, birbirlerine hi. taplar değişti, Öyle eskisi izibi kadın kocasma; — Bey! — Efendit — Pass — Ağal Demiyor, aöyin hut; silim bölerek: —Mekü! (Yani Mekki) — İbo! (Yani İbrahim) Diye sesleniyor. Erkekler de e*, lerine ayni şekilde hitap edip ça” ğırıyorlar. ie Eskiden de isimler; bölerek söylerlerdi amma, büzünkü gibi geniş ölçüde bölünmls adlar yok. tu, Yalnız Hasan (Hasol), Meh, medi (Memo) diye çağırırlar, Fat“ maya da (O (Fatoş) derlerdi, Ve Türk aileleri arasında söylenmez. bilhassa Kürtler arasında söyle nir, hamallar, birbirlerin; (Has #61), Olene!) diye çağırrlardı, Bir de Mastalaya "Mısdık!) der. lerdi, sağırıyor, yar baslı başınn bir mâ | I tekerrür mü ediyor, ne * Tarih sesi fp kide kocası, karısını a dıyla © çağırmazdı ami kadının birçok isimleri vardı efendisi, beyi, paşası, eşin; aklma hangisi gelime öyle çağırırdı: — Karı! Som — yl bana! — Yahu! — Hanım! Mahalle kahvesinde, dairede, hbap evinde, meyhanede, kadının adı başkaydı, Kova, böyle yerler. de eşinden: — Kayık düşmanı! — Köroğlu! — Bizimki, — Bizim ev usağı! — Bizim çocuklar, — Bizim bacı! — Hellim! — Avar, savur! Diye bahsederdi. Terbiyeli, içtimai mevkileri üs- tün ailelerde kadınlar kocaları hakkımda: — Bizim pağa, — Bizim bey, — Bizim beyefendi, Tahirlerini kullanırlardı, Gu.,«i müslim kadınlar; — Bizim mösyöl — Bizim efendi! Derler, Karamanlı kocalarmı: Ağa! Diye çağırırlar, başkalarının ya nmda “bizim ağa,, derlerdi. Gay- rimüslim erkekler de, eşlerini söy» le çağmırlardı: — Kokanıma! — Dudu! — Pulyamu! (Tavukçuğum!) — Madamn! — Ahçiren! Kocalarma: — Bizim herif! — Birim koçan! — Bizim bas belâsı! Diyen kadınlar da çolta, * kadmlar da, ON, sile relsi olan babalar için yanları söylerlerdi: Bizim moruk! Bizim babalık! Bizim drrgallı! Bizim kütük! Bizim bunak! Bizim ihtiyar! Birim mezar kapkını! Bugün de, ayni sözler söyleni yor, Hattâ daha fazlasile, Eski . den hiç olmazsa, yüzlerine karsı söylenmez, saygı, hürmet gösteri, tir, arından söylenirdi, Bugün, saygıyı, hürmeti, götürdü, bu lâflar, zavallı ihtiyar arm, aile reislerinin yüzlerine söyleniyor, bir tokat gibi yüzleri. ne vuruluyor, İhtiyar kadınlar için: — Bizim cadaliz' — Bizim kocakarı! — Bizim çenesi dilşük! — Birim mehmenol — Bizim huysuz! — Bizim dırdırcı! — Bizim dirliksiz! — Bizim yelloz! Tarımda hürmeisizlik gösterir lerdi, Bu hüirmetsizlik maalesef ba Klin dahi vardır, ortadan kalkma- m3, bilâkis daha kökleşmiştir. Ne diyelim, Tanrı ilah etsin! Münir Süleymen ÇAPANOĞLU Yeşilaycılar Meynane.erin tahdidini istiyorlar Yegilay o cemiyetinin o umumi mefkez heyeti evvelki gil fevkr- ide olarak toplanmıştır, “Tovli tı sonundu. oği nrarlar it Son 2s ve köy « İlerde râkı Dr. İbrahim Zati kol riçin bir gd değil eridi İle umumi kâtip Oor, Prof, Dr. Föhrettii Kerim Gökay'n Alkol ve tereddi) adli brogürleri | merkez bina salonü » N üketzedsleri için bir dispânser açılması, mey - hane ve içki yerlerin tahdici, Bu istekler bildirilecektir. mam Ticaret odalarına geniş salâhiyet verilecek Ankaradan kabir verildiğine Baza tonret vekâleti ticaret versarin., dacak yen; bir 1&yiba hazım'amaktad:». Yeni âyibada odalar ve » borsaları çok geniş salâhijyet verilmektedir. Bu hususta sanay! odniarile borsaların dk mütslenları almmakindır. Bu makant. la İşmirden Ankaraya bir heyet gel, miştir, Hoyet tcsret vekâleti müsts. şarının rölaliği alimüs © çalışmasına başlamıştır, 5 kuruş ihtikâr yapan Nesim yakalandı Bayazıtta Kürkçülerde tülün ve iniakira* bayilik! yapan Nesim adında birisi 86 kuruşluk bir gişe rakıyı 90 kuruşa satarken suç Üzerinde yaka lanmıştar, Nösim #imürlare rüşvet de ver mek istemiş, hakkında bu #üçten do layı da zabit tuğularek mili korunma mahkemesine yeriimiştir. Düğün bulunan bakla ve fasulyeler hakkındaki dosya Ayakapıdaki değirmeninde dinle: kilo bakla, fasulye ve kaplıca bulun duğu belediyece bildirilen değirmenci Mekmet Erin -Gencer hakkandaki çat kikat dosyamı dün, belediye tarafmdan mili korunma müddelriümiliine gönderilmiştir. —— Şevki Berker yeni vazifesine başladı Ankaradan bildirildiğine göre bari, ciye vekâleti umum! katipigine tayin Güller eski Sofya elçiaj Gevhi Berker dün Ankaraya gelmiş ve yeni vözife, yel üfürüp, su | #ine başltmıştır. Umum katibe ba vezlleninde da muvaffakiyetler temenni “deriz, Bir kadına bombardımanı görüp görmediğini sordum, bayağı öfke lendi, bana hâdise sırasında bu- ralarda dolaştığını ahtll fotoğraf aldığını söyledi, Enkaz altından Çıkarılan ölüler ve yaraklar da varmış. Nadya halanın oturduğu semtte olduğum için hazır onuda göre yim, dedim, Yanıbeşlarındaki ev Gddi. surette hasara uğramış. Sokak kırık camlar va çeşit çeşit enkaz dolu, Nadya halanın imi Uza annesinin bomba düserken gok korktuğunu söylüyor, Yetmiş beş yaşında bir Ioulmta elli metre —————jşein düsen bir bonhadan kere Börek ve simit yapılırası yasak Henüz köördinâsyon kararının kal, dırılmamış olmasma rağmen Oo bazı börekçi ve simitçilerin buğday unun, dan imalâtça bulundukları görülmüş, bunlar hakdarmadı birer birer — sabrt ması bana tuhaf göründü, Stroeh fabriknları çok zarar görmüşse benziyor, Jilber oraya da gitmis; fabrikanın hemen hemen bastan asağıya yıkıldığını söyledi, fakat ölü ve varak çok azm, Fabrikanm sığınakları çok mü- kemmalniş, Parite 20 bimbe düş” batularak ınilıl korunma müddehumu. | özüni sonradan öğrendim 43 ölü Miğine verjlmişlerdir. Bu, börekçi ve simitçiler beş kadar dar, Suçları sabit olduğu takdirde 25 er lira para cezdema çarpılacaklardır. likokullar yarın açtlıyor ve 150 yaralı var, Birkaç bomba bir öy mektebine düsmüs, Bütün ba bomhalar 50 yahut 100 iüloluk ufak bombalarmış; o Farislilerin mahzenleri bu bombalara çok gik zel dayanmış. Ölen sivillerden bir Resmi, hususi, eenebi ve ekalliyet | çoğu eğer sığrnatlarm girselermiş yeri derg yalı fedrisatına başlıyacak - | ölmiyedeklermis. ilkokulları yarın sabahtan (o itiberen| Daf Kuper lardır, “İngilir İstihbarat patır” Pariste, Moris otelinde bir EE if iye Bişi R intikam alacakmış! Bu yüzden te "hırsız olmuş, nişanlısı | da kendisini terketmiş — Efendim Bütün maksıulım, niyetim, emelim bu Halime teni İen kadından intikam almaktı, | Zira bu kadın öyle bir dedikoducu. İ dur, ki beni bu yüzden çok sevili, Zim nişan'ımdan bile ayırdı, Hakkımda meler demedi, İler ., Yox ben serseriymişini. #izmniyim, hirgızmışım, İste nihayet cmeliaç muvaffak ne ; İoldu, beni kızdan ayırdı; ben de | kendisinden © intilem içim (0) iki | yatağı ile bir yorganmı olum, | sakladım, Karakolda omecburen İitirat ettim, Çünkü dayak korku su vardı, Fakat hakikat badar, Ben hırsızl&k etmedim, bu kadın. | dan sazece İntikam aldım, Alinin bahçesinden çalınaa eş * yalara — gelince, ben Alinin bir müddet Yyanmda çalıştım, Bana kaftadr iki lira verecekti, “verme. di, Ben de çalışmadım, Buna kı, çarak bana ba iftirayı atıyor, Pürheyecan, o pürtelâş bunları Anlatan suçlu Benlik 19 yaşmda Yahya adında bir çocuktu, Gözle” rinden seytanaç alüyor, başkasına ait olduğu anlaşılan ceketinin ki- sa kolunu #&ide bir dirseklerinie doğru çekiyordu, Sözlerini bitir öketün sonra acıklı bir tavırla boynunu büküp öylecş hareketsiz kendisine acımdırmak ister gibi kula kaldı. Kendisi ile beraber 18 yaşmda Bahir, ve 18 yaşında Kudsf adm. dn iki cocuk daha suçluydu, Bahi- rin şıklığa meraklı olduğu ilk ba. kışta anlaşılıyordu, Amma ne Ça. Ye ki tevkifhanede ütü bulamadı. #ından pantalonu borrlaşmıştı, kı. ravat yerine de yünlü bir kaskolu boynuna sarmıştı, Bu da boynunu Vikmilş, sessiz sesir ağlıyordu. Kndsi ise bir pantilon bir göm lek gelmis, ayağmdaki Matik m. yakkabıları ile bir nda fırlayıp kacarakmış hissini verdiğinden İsndarma onun tarafında lenhm- dn derhal kapıyı ketebilecek bir Valdç duruyordu, Okunan tahkikat evraka göre, Yahya bir gün ba iki arkadaşımı yanma almış ve süt ann cenin Kocammstafapaşaön! götünnüştü, Kodm evde * Yahya Kutsiyi evden 10 #etre tadar ilerde bırnlamış, kendisi Ba kasmı sökmile, iceriye girmisti, Bahçeden pencereye atlamış ve içeriden çaldığı #kj yatak, hir Yer gan Ve sayısı tesbit edilemiyon bakir kapları Kutsiye atmış, son ra hap beraber kaşmıslardı, Fakat bu kadarla da kalmamı im, bilâhme komşu evdeki Alima bahçesine do duvardan atiryarak girmislerdi, Buradan da bir tatın esya çnlmrslardı. Yatak, yorganları, sudan mengs, 5.5 Hraya, bakırları da toptan 5 Maya satmış, aralarmda pay e'- mislerdi, Aleksander Vert emi Yesmi veriyor, Otelin mnhte- oturmuş nazırla Ml viski soda, ve sunpanyalı kokteyl içiyoruz, Daf Kuperin an lattığna göre Röne kendisine bugünkü bombardımanda Sirpen fabrikalarının yalnız bürolarının hasara uğradığmı söylemiş, Hak buki Hlber bunun Yalan olduğunu temin ediyor, Biz Daf Kupere besini kolun Prananda yaptıklarmı anlattık, na” zır bizi mlika ile dinledi, Nazmı beşinci kolün İngilterede de ça" lışıp çalışmadığını sordum, Nazır mahdut bir nisbette İngilterede de besinci kol fanl;yeti olduğuna imanıyor; İngilterede de, İngilte” reyi nazi rejiminde idare edilir görmek istiyenler ve bu idarenin basına sef olarak geçmek emelini besleyenler varmış. Fakat hyetle- namiyesi itibariyle İngiliz Mane viyatı Fransız maneviyatından çok sağlamdır, Daf Kuperin Fransanm Önce sorguya çekilen Yalıya, riitrieğe çalışıyordu, Bunun üzerine hâkim, sorgu hi, kimliğinde verdiği ifndesine işaret etti, Yahya burada da çaldığı or yaları bir bir sayarak itiraf edi - yordu, — Pek iyi, burada da korkma» dın bei Mer şeyi bülbül gibi süyle- — Yalın efendim, yalan, sa - dece İntlkam için, pencereye ha valanmak üzere bırakılan yatek, larla yorganı O«ldım, salladım, Sonra karakolda süt anneme iade fn kilim yoktur, ki çalayım, üani gün sekiz gece karskol karakol dolaştırıldım, mg . tan hâlâ Kurtulamadını, Ufaerk esmer yüzlü, İk boy” Mi Bahir de söyle diyordu: — Hepsi yalandır, efendim, hiçbir şeyden haberim yok. Yahya bir gün bize geldi: — Evle darıldım. Benim Şa. laklaria yorgusi birkaç gün sizde kalsın, Dedi. Eh, neltâdar olsa arkadaş, ka” bul ettik, İki gün sonra gelip aj. dı. Ne yaptı bilmiyorum, İş böyleyken ben tam 4 ay 10 gündür, boduvadan yatıyorum, Bundan sonra yerine oturan çocuk mendilini çıkardı ve yine sessiz seir ağlamaya basladı. Diğer suçlu Kudsi de kendisi gibi ifnde verdi veo da arkadaşmı takiiden belki tesiri olur ümidiyle hıçkırmağa basladı. Evralı tetkik eden hâkim Yah. yanm eveles dö hirarlıtitan hir sh bikası olduğunu görmüşlü, Yahya doğru olduğunu söyledi. Vakanın sahitlerinden hiçbirisi gelmemişti, Neticede hâlim Ba, birle Kutsinin tabliyeleriri; karar verdi ve muhakemeyi başka bir güne bıraktı, Hâkim karam daktiloya yerde rırken, Yahya iyi duyamamıs, ken yanm İzmirde hırsızlıktan bir sas narak ağzı kulaklarıma, varırcası * na sevönmisti, Dirseği ile yanmdaki Bahiri İ dürtüyordu, Hele Kudsnin mem. nuniyetine payan yoktu, Yanında, ki jandarmaya: Nihayet hâkim kararı izah et ğe çalışıyordu, Nihiyet höki mkararı izah et. ti ve Kertsi ile Enhiri göstererek: — Si? serbest bırakiyorum, Muhakemeniz gayrimevkuf olarak görülerek? Dedi, Yahya yine amlıyamamıştı, A cele acele diğerleri ile beraber hâk'me tesekkür etti. — Sen değil, sen değil, Sen Muzaffer Esen ietikbalinden çok endişeli olduğu görünüyor, Şar! Pek de orada; o da çok beğ- Vin, Sordum: — Frünsa yikilirsa | İbgiltete çarpışmaya devam edecek mi? Cevap verdi: — Evet, bü harbi muhakkak kar zanmalıyız. Hatti yapayalnız kar sek bile, Ru sözler hoşuma gitti, Ayrılır” ken onunla sw suretle vedalaştım: — Sarl ,imit ederim ki birbiri” ndzi Pariste yine göreceğiz, Lonj rada değil, Satı 4 haziran, Dedikodulara göre Musolini İtak yanm harbe girdiğini bu akşam ilân edecekmiş. Ru bana çok fena bir sey gibi görtiküyor, Zira «zak bir istikbalde da olsa Avrapa me deniyetini İtalyanın kurtarabile” ceğini o mümkün görenlerdenim, Fakat Musolini 1926 dn Bürye Alman hegemonyasmdun bahset » 20 EYLUL — 7942 Üniversitede spor teşkilâtı Maarif vekâleti / bir heyet gönderi Maarif vekâleti beden terbiyi P müdürü Vildat eüstoitüsü be ” terbiyesi © öğretmenlerinde! Mehmet İstanbula gelmişlerdir. Heyet, İstanbul üniversitesi kurulması düşünülen apor teşküi tı için alâkadarlarla temas ede cek ve bü ders yılından itibaref iniyersite gençliğini spor sabasın da hareket ve faaliyete geçirmeli için gerekli tedbirleri alacaklar dir. Öğrehdiğimize göre kurulkcs! #por teşkilâtı talebe cemiyetinliğii bünyesi işinde olacak ve syni şekkülün organları tarafından W Gare adilecektir, Beşiktaşta arkadaşını öldüren genç mahküm oldu). Bir müddet evvel Beşiktnştaki sini ma önünde arkadaşı Hasan: bıçakin yap öldüren Tekin admda © çöcü muhakemasj dün ikinci ağır Gaza rafmdan bitirilmin ve katli o 6 se müddetle hapse, Hasanın (ailesine 100 Hira ölüm © tamminatı. ödeme makköm edilmiştir. —— Fon Papen Peşteye gitti rok gark cephesinde 3 üncü defadır zalanan oğlunu görecektir. Büyük çinin refikası le çocukları da dün bah husus! bir tayyare iğp şehrimiz den Paşteya hareket etesişlerdir. Papenin önümüzdeki ey içinde dön mezi muhteineldir, liga edildiğine göre, Amerikan şimdi 4 mojlyon askere baliğ olmuş —— Lâvâle verilen geniş salâhiyet Lendra, 20 (A.A) — Din toplu Vişi kabindet, başvelii LAvale sini ifa etmiyen herhangı bir kim işinden çıkarmak salâhiyetini vet tir. Ramazan Takvimi Akşam Yağar Pazar 1912 25 Bö) yine mevkufsun, Onları serbest bırakıyorum, Yahyanm sevinçten gerilen yü'! zi birdenbire karıştı, bozuldu, dakları titremeğe basladı: n — Sey efendim, şeyy, dedi, beri” de... arkadaşlarım namına teşel kür ettimdi de... Yahya biraz sonra serbest kılacakları için koridora vıplaya giden iki kilçük arkadası, HA nın arkasmdan mahzun reahruntd bakıyor, içini çekiyordu. Fakat asil Trsz kendisiydi ve üstel da sit annesini NİHAT SAZI miş ve: “Bunnn İtalya için ne demek olduğunu an kw dar deli değilim,, demisti, Sabalım saat besinde uyandim. İl, Böyle erken uyanışın Üç sebebi : Dünkü hava hicmi nun verdiği sinir buhranı; B — Korsika sarabınm verdiği hasım” solık; O — Rıhtm tizerindeki ârültü, Yeniden uyumak Stedim* imkânsız, Pencererlen baktım Kavf yerinde durayor. Günlük güneşlik bir sabah, Bugün, bilhassa yari üsler olacak acaba. Kahvaltım saat yedi baçuk için msmarladmı: Yeniden uyumuyt çabalıyorum, fakat boş yere, Otel hesabımı rördüm, Bu sabah, harbiye narırlığında” ki konferansta, bir çok İngiliz gs” zetecilerini buldum, Bunlardan bi” Tİsİ hava nazırlığnm dün ir bamba isabetiyte fonn halde 7608 Tennis olduğunu söyledi. Fransrr” lar bilmem neden hava nazırlığıni camlı köşiribi her tarafı zenit Penesteli bir hint yapmıslar, Görüntüse göre Almanlar Par bombardımanında içerisinde meyi, hava bulunan bir bomba Kullan mıslar, Kadmların ve çocukları" sığındığı bir sığınak sipare bi bombalardan biri düşmüş, bül". kadınları ve bütün çocukları dürmüş,