7 Ağustos 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

p MEN 7 AGOSTOZ Ter em Mr DM AE ROM e LAN 8 ME Si m — Dünya romancılığından bahisler Almanyanın bugünkü romancılığınâ Biz ketler, evet.., bütün miiletler, ük şaşkınlık buhranlarımı geçirmiş. daha doğrusu, uzanıp giden harp hayatma alışmış olacakdar ki: Hem de fazla bir alâka ve heyecnnla, ' edebiyatı parmaklarına dolamş bulunuyorlar, i Fransa, İsviçre başta olmak ize. i re, İlalya, Almanya, İnyiltere | .—neşredilen kitaplar bir tarafta— | gazeteler, mecmmalar sayfaları edebiyat bahislerile dolduruyorlar | ve en çok, romancıhk ve romanlar. ; In uğraşıyorlar. i Ne tetkikler, ne mütalealar, ne | fikirler, ne kapaatler! İasan, f5- | Kat bedii bir mahiyet arteden, bu karğasalrk arasmda kiminle bera. ber olacağını kime arka çevirece | ğini şaşırıyor ve öyle İkon zevk a Lyor, heyecan duyuyor, Ben de, onlara katılıyorum: Bugün, Alman romanclığından bahsedeceğim, BİR BUÇUK ASIR EVVEL Alma Tomantizmi, en evvel, Madam d'Stal anlamış ve “Alasu. ya” diye yazdığı öserla diinyaya anlatmışlı, Frassa bü eserin imi | şarımdan sonra, İlâsik devrini ka padı, Bir buçuk asır evvel, Almanların JanaPol, Arnim, Heiman gibi bik yük roman üsttatları vardı, Bunlar | büyük Götenin isrinde yürüyorlar, | “iç &lam”i tasvirde, büyük bir kod | ret gösteriyorlardı, Evet, bunlar | cisi Yahudi böyle efkârlarn, hars- ca İsmessül etmiş istisnalara tes“ milindeki gayretin, muvakkat ol - duğunu da anlamak istemiyorlar, Sirf bir politikacı zihniyeti mubsn- MW olan bu inat, hiç şüphe yok ki, yersiz ve beyhndedir, Almanyadaki Zoli, Mapasan hâ- kimiyetini, sonraları, Prustlar, did ler, ve nihayet Jiyonalar ilam et- ti. Bu sıralarda, iktisadi ve ahlâki bir buhran da araya girince, Al - man romanerlığ. ihtizsr hnline ek di. Bütün romanlarda, sefiliyet rensi ve kokusu kalmamış, mü » Meyyiz ve saf olan firikijk sönüp gitmiş, Fröyd Dadalsmeciilüğe dar yanan bir ekspresyonizim modası alıp yürümüştü, Bu devirde Alman romanları » ön terlipte, zevkte, hatti resiizm ramanmdaki Âfâkilik te yokta, Bu yüzden, ne &ndar üstatlar heba olup gitti, Verfeller, Ernstier, U- ligler beyhude yere muhayyileleri” | ni ve möşahedelerini israf ettiler, öyle iken perişanlık ve bayağıll. isa kurtulamadılar, YENİ BİR HAMIR 1978 den Alman romancı Uğı Karosa ile benliğini bulmıya İ basladı; çtnkli o, mlili ruhu ora - mink için “ie öleme” dönmüştü, O- bakışı rüyorlar ve bunda mühim bir sey bir Almanlık hususiyeti var; çün kül ©, ramanlarının eşhasını, wusi- ki edasıma bürünen bir lirilikle tasvir etmiştir, Bu da, Alman rw Henu en güzel tarzda ifadç yolü- duf, Bundan dolayı, Karossanm kahramanlarmnda mümeyyiz vasıf. lar pek ahenkli bir sekilde kaynası yor, Ve büylece onlardan büyülü birer sahslyet doğuyor. Ti Tumlerlerde, hertlerde tecelli eden ve Eylen dört, $torm gibi #statları hari. tan milli kabiliyetler, “Karossa mektehi,, nin çserleridir. » 4 1930 senesi, Alman romancılığ'. nm teceddiM tarihidir. Bu teog Güd şeklinde, 1830 romnaaeılığar Tir benzeyiş görülebilir, ama bun. da, tam bir romantizm yoktur, A. man romancılığı, bir asırlık tecrii- belerden, nhayet istifade yolunu bulmustur, Bu romsnerlar, hurün. kü şartlara uymasmı, yalar fikri ve hissi tahrikte bir müna olmadı. ği anlamışlar, ümitleri ve eztı - rapları beseri bir mikyastn göste rebilmişlerdir, Nasyonal sosyalizm Ekspresyo nistlere diişmandı; bunlara değil... Fakat bu kabiliyetin de Önüne bir mana dikildi; Dehşeti bir siyasi ve içtimai mücadele ve,, büyük bir harp, Sanat ise, öyle zarif Ve nazlı bir melekedir ki, zora gelemez, Geliş- mwiye başlamış olan Alman roman. cılığı bu yüzen; biraz harpa'ınsa ero m laa nm ER SİN Harp ve hayat va Irlanda tarafsız olmasına rağmen çok sıkışık bir vaziyettedir. Irlandalılar kahve MÖSYÜ Diman her çünkü gr bi sabah gezintisini yapiyor. du, Fakat bu sabah yüzü gülü - yor. Banunin beraber gökyürü bu İutsuzdur, Güneş parlıyer, ağaç - lar yemyeşil, İrlandanın #erkeri olan Düblen şehrinde yeşli ronk odadır, Telkiraf direileri yeşile boyanmıştır, Remi dairelerdeki dosyalar tekmil yeşli resklidir, Mösyö Limanın mesut olmaması İ için hiçbir sebep yok, 40 yaşımda. dır, Sıhhali yerinde dinamik bir adamdır, Mösyb dö Valeradın son. riv İrlanda devlet reisliğine nam » zettir. Burtlan 20 sene evvel Mür» yö ima Düblinin yexil dükkânlar rının birisinde. sapka satıyord, İrlanda ihtililinin ve İstiklâlnin büyük adamlarından birisi oidu, fa kat osmaftan olun dostlarını unut. madı ve onları dükkünlerenda vik sik ziyaret eti, Fakat buğün vü - tün dükkünler kapalı, Psonf umu” mi bir grev halindedir, Bu halden en ziyada Mösyö Lima mütecssır - dir, Çinili kendisi bugün İrlanda nm iüşe mazırıdır. İrlanda bitaraftır, hemde “hı skıya bitaraf, Fakat, bitaraflar da anuharipler kadar slantı çekiyor - lar, İrlanda mühim bir migsela ile karsı karşıyarlır, Açlık meselesi, Yaz mevsimi haşlarken Mösyö Lima bir beyanname ile millete ir. landadaki buğdayın İrlandalıları ancak 1? hazirana kadar besleye - <eğini bildirmişti, Bundan sonra kavramış olduğu frrtmaya dayânahileork ve sükünete kavi | pınca ilerliyebilecektir, M.R Ö, mahrumdurlar De yapacağını kimse bilmiyor, İr - iandalıların ekmek yiyebilmesi içir İrlandanın her gün Amerikadan 1009 ton buğday alması kzimedir, Halbuki şimdi irlanda ile Amerika srasında işliyebilen ancak 55 Ve yur var, Bu çok azdır, Ne Ameri ka ne de İngiltere İrlandayı bes İşemek igin buğday taşıyacak gemi vereliliyor, Sabahları İrlanda şehirlerinin mân zarnları gariptir. Her İrlandalı vesila Se günde 200 gram ekmek alabilir, Fakat bu ekmeği mlakil - mek için bilhassa kadınlar sant « area fırınlar önünde beklerler Bu 200 gram ekmeği bulamıyan mıntakalar da var.Donega! kontle- ğunda 6 haftadanberi resmen rks mek istihkakt Yeritmiyor, Halk pa iates ve bakla yiyor, İrlandanın buğdayı Amerikadun, kömürü, İngilleredün gelirdi. Werp ten evvel İnziliz randenleri İrlan- dayn 2,5 miyon ten kömür ikraç ederlerdi. Bagtin 1,5 mifven tonu güslükle verebiliyorlar. Bu yüzden tirenler ya yolda kalıyor, yahut stiratini azaltıyor, Eskiden Geek. fa Düblen arasındaki 300 kilomet. relik yol 3 saatte slrurdı, buzün 21 saatte almıyor. Bazan trenle rin yarı yolda kömürü bitince duru yorlar, Eğer bu duruş İrsindada sik «ik rasşrelinen, tam tesekkül etmemiş #ömir ocaklarınm yanl Yurbiyerlerin civarda olürsa mes sele vok, Makinist vo yolenlar ini - bulabiliyorlar, fakat çaydan ve şekerden yorlur, kömür topluyorlar, iş bitin. Ce tekrar biniyorlar ve tiren hare- ket ediyor, Kömürsüzlük havagaği. ni da uzaltmıştır, Şehirlere yeinek zamanlarında ancak bir sanat İçin gaz verilebiliyor, Onun için bütün Irlanda yemeklerini yarı çiğ, yanı Mail Se ; sıkıntısı çekilen şey » lerden birisi de çaydır. Zira çay İrlandanın mili içicisi sayılır, Hal, buki buğün her İrlandalıya aydn 50 gıram çay verilmektedir. Bega mukabil şeker boldar, Her İrlan « ösleyn haftada bir kile şeker, bir kilo et, bir kilo süt, bir kilo tere yaf veriliyor. Ba itibarla parası olanlar için lolantalarda güzel yes mekler balmak mümkündür, Giyen erk çok pahalılasmamıytır. Fakat benzın yok, otetnobiiler işlemiyor. Hükümet reisi Mösyö dö Valera halka örnek olmak İçin kâtibi ile beraber yayan yürüyor, USLERİNİZİ VERİNİZ YİYECEK VERELİM! " Eğer Mösyö dö Valera isteseydi İngilizler ve Amerikalılar İzlanda. ya her seyi verirler ve Mösyö Kirma da sıkımtı çekmozdi, Bunun içim A, dö Valeranm yapacağı çok basit bir iş vardı: Garp kıyısındaki de. niz ve hava üslerini Amerikalıları yahut İnçilizlere kiralamak, Bu suretle Amerikadan gelen kafile © ler İrlanda kıyısma yanaşır yanaş maz emniyet altma girmis olurlar dı, Halbuki simdi bu gemiler ir. landa kıyıları gördükden sonra dahi çok tehlikeli bir muutıkada santlerce yolculuk yapıyorlar, E- &er İrlanda üslerini verirse şimsli Atlantikdeki hava « deniz hachi his İnceliğince, #slübes, birbirle - rinden epeyce ayrdmalarına rağ - men, eserlerinde, Alman ruhunu aksettiriyorlardı, o Komantarınn kahramanları, birbirinden ayrı Cipe te birer Almandı, — Puketiniz düşüyor madam, Çıplak ve kılı Bir kol paketi yakalamış, Madam Veğnere » zate! yordu. — Tahiniz varmış madam. Es #er-ben burada olmasaydım pake #niz şimdi-saya düşmüş bulunseni ti; Amerikalılar ve İngilizler İrlam- dallara bunu açıkça teklif ediyor. lar; Üslerinizi veriniz yiyecek ve. relim, Fakat mösyö dö Valera bu pazarlığı yanasmıyor. Matta müs takil İrlandadan syrı ve İngiltere. Bu kediyi ne yapmalı? — Visdmir,. Viadır'r. Mösyö Vağner, bahçeden geleni karısının sesini fanıdı, Pençertre Koştu, — Ne var? 7 Bedi! Kedimiz üy—.0 *Miliyar adam, Sevrden Mödonu ç*kan yolun üzerinde iki seneden beri karısı ile otarduğu küçük vik Mans iç merdivenini, dörder dör »- der indi. Peronun Üç basamağından atladı, kendini bahçede buldu, Eski dirseklerini daha iyi mey dana çıkaran bir şekilde yola doğru eğilmiş olen madan Vaâner sizlenı» 7” yordu. İyice araştırdı. Nihayet bir amele — Zava'ıı,. Daha sütünü içeli bir Bi bıraktığı ve bir pençerenin İ- saat bile olmadı, şimdi onu burada (çerisinde belki yirmi yıldan beri bu halde buluyorum. paslanıp kalmış bir mua keşfetti, Bu sefer de Mösyö Vağner gergin Karısına doğru gelerek: ayakları yo) üzerinde duran kedi - — İşte, dedi, işimize yarayacak nin üzerinç eğildi; parımağiyle cam Seyi buldum. Al bunu. kesilmiş gözler üzerindeki kapakla» Madam Vağner cesede doğru * rs İsaldırdı. Bildi ve onu aldı: — Soğumuş bile, dedi. — Nekndar da oğır, Madum Vağner tekrarladı: Birbirinin arkasından artık hiç — Zavallı hayvan. bir şey söylemeden o Yovas yava Ve bir gözyaşının göz kenarına bahçenin ucuna kedar gittiler, iehimlendiğini hissetti, Oraya geldikleri vakit erkek s0r” Bu kedi gönün birinde nerden : geldiği belli olmadan — bahçelerine cıkıp gelmiş, sirtini kabarlarak sa” rı gözünü İhtiyar kadına doğru kal dırarak siyah elekliğine sürünmüş dü, Kudın kediyi okşamış şımsri * miş, beslemişti. Her ikisinin de dünyada bağlanacak başka şeyleri olmadığı İçin birbirlerine bağlan * mışlardı, Kedi çok vefalı deyildi. , Hareketlerinde — serbestisini moha* faza ediyordu, Fakat yemek zaman larında nerden çıktığı belli olma: dan muhakkak sofra başında © rünürdü. Kadın bu hayvana çok bağlı idi, Belki Rusyada ihtilâlden evvel, böyle bir kedisi oluşundan. belki dünyada ihtiyar - kocasından başka kimsesi olmadığından? Ve şimdi bu kedi ölmüştü! Artık onun kumruların ölüşüne benzeyen sesini işitmeyecek, mağrur ve ağır vürüyüşürü göremiyecekli, Bu sa adeli uzan sürmemişti, o Ancsk üç ay, bir hayvana bağlanacak ve önün ölümünden keder duyacak kader bir zaman. ONLARDAN SONRA Alman romantizmi, 1831 sene inde Aröimin ölümü üzerine, scn kovvetli uzvunu da kaybedince, yeni nesiller, bunlarin yerlerini dulduramadı. 1870 ilg 1900 seneleri arasmân- Ki 80 senelik bir fasılada, Alman romaneılığı kendisini müdafaa €- 'decek bir halde o'madığı Için, Fraa bız natilralizm, realizm gereyanları Almanyayı kolaven istilâ etti. Almanyada, Zolâ ve Mopasaa okunuyordu; bunlarm eserleri tet- eme ediliyor, basılıp satılıyordu. Mİİ romancılık, bu manzaradan örktü ve keni'sini kartarmak için silindi; fakut yanlış bir hamle yaptı, Halan rağhetine alüsnarak matüralirme saptı, Şimdi, “Diş âlem”e bağlanmıs, “hayatı, ren'izm bakımından tab. iile girişmisti, Bu yolda ona, piyr- $a yokuşunu (rmanmıya imkân vermişti, ama “Alman ruhu" ie silknsmne kesmişti. O devrin Alman romanları, nev xa itibar'le Almaadı; fakat bunlar. da « eski ince his yoktu, slüp gö ya ilmi Madeye uydurulmuş, koro. gulmasta. Bunların basımda, Vasserman, Nenri ve Tomas Man vardı, Bum - lar da, kabiliyetleri inkâr gülecek tomaneılar değildi, Bilhassa Tomas Man,., Fakat A'man sanatının &r basta gelen meziyeti bulunan “1 yizm. bunların eserlerinden #'linip gitreti, Aldvx Hükvley'ler, Tes'ler, Ka'- Termanlar, Stravslar ve iirke'er, Alman romaneriğıma eski nane - win rahunu iade edemediler, Bur. arm nrasmdan yalmız biri: Gafner, *Boote Gottes” ve “Johannes” is- romanlarında yarattığı Kadın mırıldandı: — Evet, evet, teşekkür ederim. Kadın çantasını karıştırdı bir bronz pern buldu ve işsiz serseriye; «azal *» Herif parayı derhal avuçlayarak” — Zahmet etliniz madam, dedi İnsanlar birbirine yardım etmeye) dalma borçludurlar, Madam Vağner paketini aldı ve yolma devam etti, Köprüyü &ecli Köprünün ucuna #eldiği vakit ye mıbasında bir otobüs durdu. Ote büse ytr balmek kolay oldu, Zirâ otobüs hemen hemen boştu. Kadın biletçiye: — Kes, dedi, Almaya bir bilet, Sonra paketi yanına, sıranın ü zerine koydu ve düşündü: “Kulks rım, pakeli unutmuş gibi otobüs len çıkar giderim, başka çare yok çünkü, Günün bu saatinde işine gider kimse olmadığı için otobüs yavas. yavaş boşalıyordu. İki müşteri in miştiş şimdi otobüsten o Yalnız bir üşk randevusuna giden, ikide birde çantasını eçarsk dudaklarının rw Janu ve yüzünün pudrasım tarele yen bir #enç kadından başka kimse) kalmamıştı. Döşünerlerine gömüler bu Kadın “tabi Madam Veğnerin) bıraklığı paketle alâkadar olmayı caktı, Fılhakika bu kadın olobüsü İyena köprüsünde durdurdu, Be rada bir asteğmen genç kadını bel liyorılu, Ona elini uzattı, inmesine| yardım, eli, Madam Vağner genis bir nefes aldı. Alma duruk yeri yaklaşıyordu. Kadın paketi sıra üzerinde kenars| doğru yavaş yavaş iHi, kalbi biriz) daha fazla çarparak kalktı, sahan bin döğru yollandı, Otobüs yava Tiyordu,. durmasını bekledi, Burası wewblisün sön durek veri idi, ote büse binmeye hayırlanan bir tek yolen vardı. Bu adam Madam Vağ mere İnmesi içim yel verdi. Bu &r'| Bİ N 7 Bu kediyi ne yanmalı Bu hiköye 1939 yılı Femina mükâfatını kazanmıslır. Pol Viyalar'dan çeviren: MUZAFFER ESEN nişi Setiyerini, 2 Manmafih bu bir ibt)â! memle. © keli olan İrlanda silihimi giden bırakıyor manasına o gelmez, Zira İrlandada iki sey çok boldur, Ot ve hin, gi Onun için birçok düşmanları o lan mösyü dö Valera ihtiyat tek, birleri almadan sokağa çıkmaz, bixi görür. — Ö halde bu kediyi ne yapaca: * diz? Herhalde çöp denekesing atr rasyız, Uzun uzun düşündüler, Yağner tekrar söze başladı: — Çöp tenekesine alamayız ta bi, Fakat Sen nehri çok uzakta de- yil, Şimdi bunu güzel bir paket yaparsın, Suyun İçersi ber yerden daha rahattır, Madam Vağner icini çekti: Zavallı “kedicik. e cesedin penbe ağzı yanın: da vizildayan bir sineği kovdu, . Hayvarın cesedini tekrar aldı, or ka ayağına bir kilo ağırlığında bir demir purçası boğladı, Sonra kat kal gazetelere sard: ve kınnapla st kışlıra sıkıştıra bağladı, Şimdi ee sel böylik , ağır w> şekilsiz bir pa ket balini almıştı. Madam Vağner, çafşiden gelirken yaloğı Üzerine almış olduğu şapkasını aldı ve giy- di, Saat üçe geliyordu. — Gidiyorum. — Ben de perober geleyim mi? — Hayır, Wa işi yalnız yapar sam daha İyi olar, Erkek karısının sol koln altın da sıkıştırdığı o pokeli ile beraber gidişine baktı, Kadın dönen ve Sevr köprüsüne inen caddeyi tir ustu, Köprünün başına gelince Madam Vağner yürüyüşünü ağırlaşlırdı, paketi köprünün orta yerinden pi» muk daha ekiline olurdu, 20 adımı kadar yürüdü, Sakin suyu bir is Umbota takılı birkaç mavna yare makta idi. Civardaki otomobili fab du: — Bunu nereye gömmeli? — Leylüklarla kulübenin arası ma, Jikisi de'ayni şeyi düşünmüşler” di, Mösyö Vağner eğildi ve toprağa saldırdı, Fakat ilk vuruşla, mah * nın yağmarlarla çürümüş sapı kon tw, Simdi toprağı o katacak biçbir seyleri yoktu, Kedi hâlâ kocasının yanındı duran madam Vağnerin e- linde idi, Erkek o anlınden iri ter damlaları aka aka bir daha toprr Ha saldırdı fakat büyük bir netice alamadı. Bitişik evin hir penderesi acıl: dı, İkisi de gözlerini kaldırmadan, pencereden. birisinin eğildiğini sez diler, Bir ses kulaklarına kadar Pi di: — Bak Jak, Ruslar gene ne yap'a yorlar, tlersin, Toprakta bir çukur kazmaya başlamışlar, El Vağner doğruldu: Londra Polisleri Londra polisleri, o nizarinameye © göre, 5 kadem 9 parmak ©*) dan” “ğı boyda olamarlar, yi Son zamanlarda, birçok kim rih askere gitmesi yüzünden tarı Ww boyda adam bulamadığı İcin. völlslerin boyundan bir parma teda etmive karar verilmiş; CA bir şartla; Bu o noksanlerim sükseklikleriyle terif edecekler. (9) Bir kadem: 80 santimi Bir parmak: 97 Yılanları Himaye Etmek heyecan verebildi, 1900 dan 1915 senesine kadar devam eden bu devren'n roman - Dedi ve karısını sürükledi. Kadın kosasımı takip eti, Eve er lerin Gemi | iki ilviyar, sessiz sedasizı birbi girdiler. Mutfağın mmşamba örtülü rikaşınn makinelerinin. bemurtu. pantalonlı, beyoz getiri, saçımığ Ameritamın Oklahamı çi bu ietimeyi daha Şümüllü raf” rine bakıştılar. Söze İlk başlayan mayası üzerine Madam Vağder k: su da işilliyorda. Madam Veğec (Sur ve biber karaşinış bir edamdığrinden biri, yilmelerın bimmye ii Di kalk rut.) Birer Alman f erkek oldu: âiyi koydu. durdu. Bir dakika tereddüt emi , . Cok kibar bir tavırla fhliyar kadı Siçin bir ya girişmiş. Be eğildi, Vasserman, « Çvavk, Müt O Siadi omu'ne yapacağız? Mösvö Vağner rnalayı haf elinde Paketi birdenbire mi suya atmalı, men önünde eğildi. sonma bir genoğlsdama göre, yılanlar, rmzir değil len Yuki idiler, Şikle, A'se'i Kadın henöz bunu düşünmemiş! tutuyordu, — © voken korkuluk | fizerine koyup. Adam çevikliği ile arabaya sıçradığbilâkis heşıratı imha eden Hi. Düşündü.. ve,? Biletçi zili çekti, otobüs kımıldarığ: Otobüs tam kadının hizasımdar geçiyordu, başını 975 doğrulda, Başımı pençereden Wrs — Bununla toprak kanılmaz. . — Bahçeye gömeriz. dedi, Sonra bu mesele dedikodu da uyan Mösyö Vağner ince ve wsnn dıracak. Biliyorsun ya bu memle- sudünü doğrulttu, eve doğru yol » ketle yabancıyız. landı, Hayvanı gömmek iyi bir fe — Bu «cce gömersin, gi çttirdiğini v tı, tereyalh eldivenli € 1 #enh bir m Besi ve kirdi. Fakaf topruğı me ile karmı!ı? o — Neyle? Sonra İm aksam av dı, Miyle bir paket wzatte: yi Şirmmları. b, kaldoğem Bindi & görürken ve ir > Ra ürüne Te TvAP dem esl purenla berahor odağıvar, Herkes o Kalın bir see testilği: dye am) yor, na benzer misaller çeken, bune - De farkında değilmiş gibi kolu ile yr vAŞ yavaş m) itmeli? Kadın bu İkin ci şekli beğendi, Pakeli yavaşca körkuluğa bıraktı, kendisi de dayan» dı ve paket yerinde hafifçe sallan- Flike Lorenli idi, Kafkanın di - marlarnda Cek kanı varı. Nar yonal sosyalizm, o bir Polongal “Konrad” dn, İngiliz ruhunu er a Bu Amerikalı, oyaları çetin