4 Eylül 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

—1 # X — Tebi brofeseri arinden İsvecli A, MENGHAM 112 l AHA harbin ilk günlerindenbe«. ri tayyareciliğin zözü yüksek. lerde, daima on binlerin üstünde ola. cak uçüş irtifalarındaydı.. Bilhassa on | üç bin metrenin üstünde olan stratoöt. İerlere doğru fırlamak isteği sadece uçanları değil, aynı zamanda sevk ve idare edenleri de gıdıklıyordu. Birçok tayyare fabrikalarının elbirliği, işbir. liği yaptıkları biricik tekmik araştır. ma, denebilir ki atratosferde — uçacak bir tayyarenin meydana getirilmesi yolunda oluyordu, Rekor mahiyetinde (1800) metre ir, tifaa kadar yükselen İtalyan tayyarece ciliğinin atratosfer işinde büyük bas şarılar elde edebileceği kanaati kuv«s vetliydi. Fakat harp müşkülâtı, fabri, kalarmım hasım tehditleri a!ltımdaki Çam ltşmaları va daha ziyade prototip bir tayyare ile uğraşmaktansa — cephede ihtiyaç hissedilen seri inşaata ehem « miyet evrilmesi mecburiyeti, bu strü. tosfer uçuşlarına yarıyacak araştırma hususunda fabrika mühendislerini ça. lışmaktan alıkoydu. Bugün için bir stratosfer muharebe tayyaresinin hizmete girmemiş bulunea duğunu görüyoruz. Fakat stratosfer sayılmıyan on Üç bin metrenin altine daki irtifalarda uçan — tayyarecilerin, stratoösferde uçacak olanlar kadar Kküse runması ve bunların da oksijenlerie beslenmesi mecburiyeli vardır... Arzın sathında 760 milimetre olan havayine simi tazyikinin (5500) metre — irtie fada yarı yarıya azaldığı ve tazyikin (280) milimetreye kadar düştüğü müs bet bir surette ölçüye — vurulmuştur. İnsan bünyesi ise bu irlifaa tekabül eden havayi nesimi tazyikine tahâme mül etmekte ve hattâ daha fazla irtia falarda oksijen istimal etmeden uça, bilmektedir, Fakat muavyen olan bir irtifadan sonra, meselâ (7000) metree de pilot ve uçanların birer oksijen mas kesine olacak ihtiyaç'arı mutlakiyet kazanmakta ve bu maksatla da tâye yarelerin içinde hem oksijen tüpleri, hem de maakeleri bulundurulmaktadır, İrtifa dolayısile insan bünyesi Üzece rinde olacak değişmeler mukavemet edilmiyecek kadar fazladır. Arz süat . hımda yaşamak üzere normal bir tiğöe re malik bulunan insanım hava tazyie Çeviren: H. D. Halbuki adam yürüyerek şeh - rin varoşlarına kadar gitti. Vakit de akşam olmuştu. Adam Belçika taarruzu esna - sında yıkılmış olan binalardan bi- rtinin enkazı arasına daldı ve bir daha çıkmadı. ” Casuslar, pejmürde kıyafetli a. damın geceleri bu enkaz içinde yattığıma değil, orada gizli bir mahzende gizli keşifleri için ça- Irştığma hükmetmişlerdi. Onun için o enkaz etrafmdan bütün gece ayrılmadılar, Halbuki ertesi günü öğleye kadar bekle . dikleri halde pejmürde kıyafetli adamm yine görünmediğini görün ce şiddetle meraka kapırlarak ha. rap binadan içeri girdiler, dABER — Aksşam e- Bir hava meydanınrda dizilmiş tayy kinin, dolayisile havayl nesimi terkie binde bulunan oksijenin azalmasti mâüâm rüz kalacağı sıkıntılar 1875 senesinde yapılan balon uçuşlarile tetkik edil . miştir. Büyük harp sıralarında ve bir hava muharebesi sırasmda — mecburi oDlarak yüksek irtifalara tırmanan bir A. ŞARKLI pilot, oksijen noksanmdan mütevellit arıza dolayısile hayalın: kaybetmiş « tir. On bir bin metre irtifalardan sanra meteorolojik hâdiselerin vukua gelme« diği, rüzgüör, yağmur, bulut ve hara« ret değişmesinin bile olmadığı irtifa, lardan sonra boşluğa siratosfer demek de mün olabilir. Ancak şu var ki; bu irtifadak "yiki nesiminin zZeminea deki tazyikin yüzde yirmi biri kadar yani 160 milimetre oluşu,kati bir kesa fetsizlik ifade etmesi lâzımgelen strâ. tosferle nisbet edilememektedir. Esa, sen stratosfer uçuşları sadece uçucuya oksijen temin etmekle — yapılacak bir uçuş değildir. Ayrıca, uçanların Mmâahe fuz hücreler dahilinde veya deniz dal- gıçları gibi kauçuk elbiseler ve made. ni kasklar ıçinde bulunarak devamlı bir tazyik temin edilmesile uçuşları, na devam edebilecekleri — gözönünde tutulmaktadır. Oksijen; yüksek irtifayarda yapıla» ,tâak uçuüşlar için tayyarecinin haya - tında büyük kıymet kazanır, — Vakıa, başa geçirilecek bir maskenin hareket serbestliğine bir engel teşkil edebile. ceği ve belki de normal uçuş şartla. 10 Sene evvel bugün İi ee DER LA * EYLÜL 1931 CUMA Salhı günü Cesare Battisti vapuru ile İtalyadan şehrimize 800 faşist ize ei gelecektir. Bir eylülde Cenovadan hareket eden Cesare Battisti vapuru iki sene kadar evvel de buraya gel « miş ve Musolininin iki oğlunu ge - tirmişti. — Ö anda gördükleri anzara on. lara dehşet verdi! Pejmürde kıya- fetli adam barsakları dışarıya dö. külmüş bir halde taşlar üzerinde cansız yatmaktaydı. Pejmürde adamımnm karnı vahşi , cesine deşikmiş, insanım tüylerini ürpertecek bir dehşetle öldürül . müştü. Adamın taşlarm arasma sıkış . miş çenesi de partalanmıştı. De- mek ki pejmürde kıyafetli adama vahşicesine aldırılmış, adam da kendini şiddetle müdafaa etmişti. Katiller adamın çenesini parçala mışlar ve karnmı deşmişlerdi. İki casus, adamm sanki yırtıcı bir hayvan tarafından paralanmıs gibi yatan cesedini dehşetle sey. rettiler, Kendilerine geldikleri za man hemen pejmürde kıyafetli a. damrm esrarengiz çantasını hatır - ladılar, — Çanta ortada görünmüyordu. İki casus öteye beriye giderek maktulün gece — yatmadan evvel çantayı enkaz arasında herhangi — —— —— —— — — — .— K— HAVACILIK BAHISLERI 5555 Tayyarecinin hayatında oksijen Yüksek irtifalarda yapılacak uçuslarda büyük kıymet kazanır B tededi eler rına nazaran gerek hareket kabiliye« tinden ve gerekae hasıl bakımından bir fedakârlık istenecoği muhakkalte tır. Fakat bu fedakârlık ve hasılanın düşüklüğü hiçbir zaman — oksijensiz uçmağa sebeb teşkil etmiyecektir. Bazı hallerde; ve meselâ muayyen Ve normal irtifada devriye — vazifesi almış bulunan bir av — tayyarecisinin beklenmedik zamanda bir hasma tesa düfü, onu yükseklere, yedi, sekiz bin metre irtifaa kadar — sürükliyebilir. Böyle bir irtifada oksijen — ihtiyacı muhakkik ki başgüsterecektir. Pilöw tun maruz kalacağı havasızlık ve ci. ğerlerin yarım faaliyeti aksi tesirler yapacaktır. Ya muharebeye devam €te mek veyahut da alçalarai: hasmın gee $İp gitmesine müsaade etmek zarure. ti doğar.. Bu takdirde pllot ölümü bile göze alarak sonuna kadar mücadeleye girişir.. İşte bu gibi mecburiyetler kar şısında pilotların, mukavemetini arttı. racak denemeler, tahammül küdretini ölçecek tecrübeler yapı!maktadır. Ve bazı defalar, kapal: hücreler — içinde hava tazyiki düşürülmekle, — oksijen miktarı azaltılmaktadır, Ve uçucuya uçuş esnasında yapacajı harekatler tekrarlatılarak vücudun nieyeti umu « miyesinin çalıştırılması temin edilmekte ve ekseriyetle makinelitilfek kullan « ması tavsiye edilmektedi:. Bu sureta le idman yapan pilotiarm — zamanla meleke kazanarak bazı mecburi hal, lerde yüksek irtifalarda kısa süracek bir hava muharebesine vücutları ta « hammül göstermektedir. Fakat bu iş çok kısa sürer., Bir uçucunun devamlı olarak çÇalişe ması ve hasım sarşısında — her türlü hallerde mağlübiyeti kabul etmeden savaşması, tayyaresinin, bilhassa av pilotları için, oksijen — tüplerinin ve maskelerinirn mevcudiyeli esas olmuş tur.. Hava muharebeler! cok — çeşitli ve her zaman için nizbetsiz denecek kadar irtifa değişmelerire âmil ola « cak bir harp sahnesidir. Pilotu yor « madan, hırpalamadan ve nöormal şarte lar altında hasmının karşısında bu « lundurmak için ökslen ve — tertibatı ihmal edilmemeidir. Oksijen bir pilot için silâh ve cephane kadar lüzüumlüm dür ve kıymetlidir... bir yere saklamış olması ihtimali- ne karşı etrafı aradılar. Çanta ortada yoktu. Casusları o vakit, bu korkunç ve feci mücadelenin — esrarengiz çanta uğrunda yapılmış olduğuna kat'iyyen şüphe etmediler, Vakrâ bu çantada zahiren birtakım mo . törbot plânları olmak lâzmmgeli . yordu, Fakat casusların aklından bin türlü şey geçti, Pejmürde kıyafetli adamm bu çantasında gayet kıymetli müceve herat da olabilirdi Adam bunları kaçırabilmek için pejmürde kıya - fete girmiş olabilirdi. Binaena - leyh hâdiseyi bilen azılı hırsızlar adamı takip etmiş ve nihayet fe. ci surette öldürerek çantayı elle. rine geçirmiş olabilirlerdi, Eğer hâdise bündan ibaret ol. saydı, şüphesiz, bizim casusları o derece alâkadar etmiyecekti, Fakat mademki adamda birta- kım deniz vasıtağı plânları bulun. duğu fabrikalara müracaat. ede . rek fabrikatörlere ondları göster « * DEFİNE Insan, sıkıntıya düştükçe, sanırım, bütün ümidini de - fineden arıyor. İşte iki kişi daha belediyeye baş vura - rak Karacaahmette bir de. fine arayacaklarını bildir . mişler, ruhsatını da almış . lar. Bu ahval devam ettikçe, belediye, vergilerden kay . bettiğini bu yoldan bol bol çıkaracak. Defineyi arayan değil, belediye bulaydı; ne muütlu ona... GETİRMEDEN GEÇİRMEK Bir Amerikan amirali, Boğazların zorlararak Ka - radenize İngiliz harp ge - milerinin geçirilmesi icap edeceğini yazmış. Şüphe yok kibu yazı, herkesle dost geçinmek düsüncesin - den başka bir emeli olmı - yan Türkiyemizde, teessür uyandırdı ve amiral da lâ. yık olduğu cevabı aldı ve almakta da devam edecek - tir. Ancak şu nokta üzerinde duran bulunmadı. Sorulabi. lirdi: Gemiler Boğaza han gi yoldan getirilecek? Bu Amiral önce yolunu bulsa da geçirmeyi ikinci safhaya bıraksa. Amerikada 1lâfla peynir gemisi yürüten bir amiral bulunması çok görülmeme- lidir. e Beyhude yere (Baş tarafı İ ncide) sekliğinde hayvan boynuz ve tırea nakları yığılmıştı, Hayatımda, ilk defa bu kadar iğreneç bir manzara karşısmda kalryordum.., İşte, bu vaziyetin islahr — için, operatör general Cemil Topuzlu ve Haydar bey Merhumun him . | metleriyle Karaağaç müessesele. ri yapıldı, İstanbul, temiz ve sıhhi ete kavuştu, Hem hastalıklı hay « vanların kesilmesinin önüne ge - çildi, hem de kesim şartları ıslah olundu. Fakat, mezbaha inşasından bek. lenen fayda bu kadar değildi, U - mumun sıhhati meselesinin yanın da, bir de iktısadi kârlar — vardı. Bu hususta uzun boylu tetkikler yapan, tâ 1928 senesinde beledi - ye reisliğine esaslı bir rapor veren sınaf kimya mütehassısi ahbqş)mı Mehmet Ali Kâğıtçı şunları söy « lüyor: | — Bir hayvan kesilince iki par. çaya ayrılır: 1 — Yenen kısımlar.. b 2 — Muhtelif iktısadi makBat- larla — kırymetlendirilen kısımlar, Ahşa adı altımda toplanan rahim, kalm barsak, deri kırpıntıları. ku lak parçaları, boynuzlar, tırnak - lar ve saire ki bunlara sakatat namı veriliyor, Bunlardan ma;ada kanı ve inc. ile deri ve pöstekileri sayabiliriz. Mevzubahs maddelerin münf.? - rit kesimle toplanıp lm'metteşıdı rilmesi gayri iktısadidir. Çünkü, elde edilen kâr, bu hususta yapı - lan masrafları karsılamıyor. LA . kin, gehrin büyük bir. mezbahası olduğu takdirde, artıkların %oplu RE luğundan mütevellit aıfafıta!: bun. lardan istifade etmemizi mümkün kılıyor, : ş Böylece, yani mezbaha inşası İ- le hem srhhi, hem de İktrsadi fay. dalarm tahakkuku imkân dahil'ne eirmiş bulunuyor. Ama, şimdiye lîadar, maalesef sakatatm hepsin- den istifade olunamadı; mezbaha, da kesilen hayvanlarm — artıkları tamamen kıymetlendirilemedi, Vakıâ, deriler satılıyor ve ince barsaklarda giriş yapılmak icin ih raç ediliyor,. Halbuki, barsakların memleketimizde kiriş haline get- rilmesi lâzımdır, Bu Süretle, eli - mizin altmda bulunan ham mad « denin, mamul eşya olarak tekrar bize satılmasınm önüne geçilecek. tir. Fakat, bir ihraç metammn mevcudiyeti de az, çok bir fayda mesinden hemen kat'i surette an- laşrlıyordu ve mademki caniler bu plânları ellerine geçirmek İçin bu kadar vahsicesine hareket etme - ye lüzüm görmüşlerdi, o halde pejmürde kıyafetli adamın çanta, sımdaki plânların sadece alelâde motörbot plânları olmadığı mu . hakkaktı. Bunlar acaba yeni — bir hücum botu veya denizaltısı plânları mıy dı? Deniz işlerine ait her şeye pek ziyade ehemmiyet verildiği — için bu esrarengiz cinayet — casusları fevkalâde meraka düşürdü, Esasen cinayet hakkında rapor verdikleri zaman gestapo tarafme dan hâdiseye büyük bir alâka gös terildi, Gestapo evvelâ bu adamı öldürenlerin başka devlete ait ca suslar olduğuna kat'iyyen şüphe etmediği icin hâdiseyle evvelâ bu bakımdan alâkadar olmuştu. Bu kadar cüretkâr casuslar kim lerdi? Acaba Danimarkalılara İn giliz casusları mı faaliyetteydi. (Devamı var) akıtılan kanlar demek olduğu için, bunun Üüzerin - de durmüuyoruz, Amma, ya deri parçaları, kalm barsaklar, rahimler, kulaklar, tır. naklar, boynuzlar? Bunlardan hiç istifade olunmuyor, Ayni zaman- da, veterineler tarafından yerime. sine izin verilmiyen bozuk etler, beyhude yere imha olunuyor. Üs- telik ziyan edilen kanlar, , Şayanı dikkat bir müsahedemi anlatayım : Mezbahaya- gitmiştim, Halice a. kan, suları kızıl bir renge böya « yan kanlarım kokusile bir kat da. ha iştihaları artan köpeklerin de- nize hücum ettiklerini görmyeyim mi? Lâkin bu hücumu, meyus. av aveler durdurmuştu! Zira, hay « vanlar aldanmış, tuzlu suyla karı- şan kanı içememişlerdi! İşte, kö, peklerin bu halinden, ben, bir pro testo mânâsı erkardım, Düşünün bir kere: kandan ne ist.itîa.deler temin olunmaz. Evvea » lâÂ, ispençiyari müstahzarları na - zarı dikkate alalmı - Kandan birs çok seromlar yapilir, Lâkin, ka . | nm. üzerinde durmamızı icap etti- ren mühim mesele şudur: Sinsi İstihsal, Sun'i gübr. gibi, hay . van yemi gibi, plâstik maddeler gibi. Meselâ elbise düğmelerinin, meselâ fotin koptalarının esas vn suru kandır. Şimdi, istitrat kabilinden, di . ğer bir meseleye tomas edeceğim : Bir tarihte, asılları hayvani o . İan: cisimlerin yakılması düsünül- müştü, Bozük balıklar, mahlüt g. da maddeleri ve saire, —Halbuki bunlarm da İmhası değil, ihyası lâzımdır. Zira, mevzubahs madde. ler, sanavyi manzumesi — arasında, mükemmel -birer ham madde kıiy. metindedir. â Netekim, deri kırpıntıları, ku - laklar, rahim, kalm bağırsak ve kemik parçaları da ayni kıymet hükmünün çerçevesi — içindedir. Bunlardan tutkal ve jelâtin imal olunur, Halbuki, biz böyle yvapmıyoruz. Bütün bu ham maddeleri ziyan ve israf ediyoruz. Sonra da, tut. kali, jelâtini, düğmeyi, kirisi, &, - romu Ve diğer i#penciyari müstah. zarları — avuç dolusu — paraları heder ederek — haricten ithal &- diyoruz, 1928 tarihinda bir proje tanz'ım ettim, O zaman adı. cemiyeti umtu miyel belediye olan gehir meclisi ÂAzâsından Bavy Fmin Ali Durusovy bu meseleya karşı büvük bir alâ- ka gösterdi, Keyfiyet, meclis iç. timalarmda mevzubahs oldu, Lâ - kin, projem, belediye riyasetince, O zaman lüyik ölduğu ehemmiyet, le karsılanmadı, Halbuki, — 10.000 Hralık bir tesis, İstanbul beled'ye. sin. neler kazandırmazdı?.. Bu - günkü fahiş ve anormal vaziyette hile, 25,000 lira harcandığı tak « dirde, bu artıklar kıymete tahvil edilebilir. Bu süretle, hem bircok ithal maddeleri . ki şimdi bulamı- yoruz da! - verli malr hs;fsh—'atîn_î alır: hem de İstanbul belediyesi büyük varidat kaynakları ele ge- çirmis olur.,, Sınaf kimya müteheassısı Meh - met Ali Kâğıtgınm projesi ne ol du acaba? Onu, hangi ihva edici el, tozlu dolanların gözünden kür taracak ? -- Bunu, bugünkü — faal belediye mekanizmasından bekliyoruz. VAT ra, yıllardanberi, beyhüde yere a. kıtılan kanlara ve Mehmet Ali Kâğrtçmın — emeklerin. yazık ob muş! Hiç değilse, şimdiden sonra bu hususun telöfisine — çalışalrm. Hakikaten, “zararır — neresinden dönülse kürder! . K ölkükka y