23 Haziran 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6
Bunda Alman - Sayyai harbine s2030 olan hâdissler anlatılıyor “Alman milleti mücade- leye yalniz vatanı için girişmediğini, cynı za- manda bütün medeniyet âlemini, Bolşevizmin öl- dürücü tehlikesinden kur tararak Avrupada haki- ki sosyal kalkırıma yolu- na açacağını müdriktir ,, Ankara, 22 (A,A.) — Almanya büyük elçisi ekselüna Fon Pape - Din bugün Hariciye Vekilimize tevdi otuği sasktırayı aşağıda ay- Releh harie bentrop pazar günü saat 6 da AL msn ve ecnebi marbuat mümes- slleri hazir bulundukları halde Bariciye nozarel'n'n ittihadı meç- isi salonunda c efkârı umu - miyösine radyo liz Alman harlet. yo nezaretinin Sovyet Rus hükü- metine verdiği notayı flân etmiş- tir. Notanm metni şudur: Relteh hükümeti, Almanya ile Sovyet Rusya arasmda menfasi- İerin tevasünü arzusundan mül - hem olarak 1939 da Sovyet hükü- metine müracaat ettiğinde bir ta- raftan kendisinin mili devletler camlasına omöftmibet idâln ve bundan mütevellit hak ve vecibe. İeri temsil eden ve fakat diğer ta- Yaftan komintermin bir seksiyonu #fatiyle cikan ibtilâlinin yapılma #nı, yani bu milli devletlerin in hilâlini istiyen bir devletle anlag- manın kolay bir iş olmıyacağını bi. yordu. Almanyanın ve Sovyet Rusyanm politik gayelerindeki ba esaalı ayrılığın ve nasyonal sosya- Hizmle bolsevirmin yekdiğerine zet elban görüşünün doğurduğu mü - bim endişeleri geri bırakarak Al- man Releh hükümeti bu teşebbü- se girişmişti, Alman hükümeti bu teşebbüs - $e, Almanya le Rusya arasında bir anlaşma vücude getinlerek barbin önüne geçilmesi ötedenbe- ri yekâiğerine karşı dost bulunan iki milletin hayati Ihtiyaşlarnn &mniyet sltma almması suretiyle beynelmilel yahn#'i#in komünist doktrinlerinin Avrupaya yayılma- #na karşı en iyi bir garanti elde edileceği fikrini taşıyordu. Bizmt Rusyadakl buzı bhâdiselerle Rus hilikümetinin beyne'milel sahada. ki bası tedbirlerinin bu dektrin - lerden ve şimdiye kadar yabaner milletleri iwbilâle sevkeden me - todlarânn uzaklaşmayı mümkün göstermezi Almanyayı bu fikrin. de takvive etmisti, Alman müracast ve teşebbüsü. sün Moskovada gördüğü kabul tarn ve Almanya Ne bir dostluk paktı akdi win Sovyet Rus bükü- metinin amade oluşu bu değişik- Miği teyit etmiş görünüyordu. Böy İsem 23 ağustos 19309 da ademi te- cavüz paktı aktedildi ve 28 eylül 1909 da da iki devlet arasında hu- dut ve dostluk anlaşması imza 0- hındu, Bu musbedelerin ruhu şu di: — Birbirine karşı tecavüz Glünemek ve muslihane bir kom - guluk iç yanmak için iki dev- İetin karsrlıklı taahhüdü, 2 — Alman Refeh'ınm Finlan diya, Letonya, Estonya, Litvasiya ve Bosarabıyada her türlü nüfuz elde etmekten sarfmazar ötmesi suretiyle menafi mnlakasmın tah didi ve bu meyanda sabık Folon- ya devletinin Barev-Vug-Sam hat- ta katır m #ntakalarınmn Sovyet. Rus hükümetinin arzum #zörine Sovyetlsrs ilhakı, Reich hükümeti Rusya Me ade- cavüs paktını skteder etmez 1 Sovvet Rusyaya karşı olan polltiksemda esaslı bir değişiklik yapmış ve e gündenberi de Sov - yek 'tiihadma karm dostane bir vasiyet takınmıstır. Alman hükü- meti Sovyet Mtfhadı ile aktolunan #eukaveleleri gerek harfi harfine gerekse ruh ve manasi jtihariie sadakatle İfa cuniştir. Bunlarm d'şında olarak da Al- ma& hükümeti oPolonyayı meğlüp ederek yâni Alman kani pahasina Sovyet ittikamda kurulduğu an - danberi en büyük bir dış politika muvaffak'yeti kaşanmasna yar » dra etmiştir, Rusyaya karşı an. ika ile ve Alman ordusunun büyük zaferiyle bu mümkün olmuştur, Bu itibarta Alman hilcümeti So yet ittihadının Almanyuya karşı tavr hü reketinlü de aym: olmasını beklemek - ta kendisini haklı görmekte idi, Alman hariciye nazırı Von Ribbeti meli taratmdan bu Alman » Sovyet Rus menfaatlerinin Gaimi muvuzehesine esas taşkli edeceğini ve iki milletin yekdiğerinin rejimlerine hürmet e derek birbirininin dahili işterine ka. Tişmak İstemedikleri, iyi ve devamlı bir komşuluk tesis etınek istedik- leri mükerreren ifade otunmuştu. Alman hükümetinin bunlara inan- makla esasından aldanmış olduğu maalesef çabuk anlaşılmıştı, Ha - kikatte komintem Alman — Rus mukavelelerinin alıdini miteakip derbal bütün sahalarda tekrar fa- aliyete geçmiştir. Bu faaliyet yal nız Almanyada değil, Almanya ile 40s* olan yahut bitaraf devletler- de ve Alman kıtantı tarıfmdan Avrupada işgal edilen mıntekalar da da yapılısıştır. Ve açıkça mu - ahedelere karşı muhalif hareket edilmiş olmamak için yalniz me . totlar değiştirilmiş ve bu faali - yotler itina ile ve kurnazca giz - lenmiştir, Almanyanın emperyalist bir harp Ke ileri silrmekle Moskova, nasyo ral sosyalist Almanya ile akte - dilen paktın tesirini telâfi et - mek mecburiyetinde olduğunu zannediyordu. Alman pol kuvvetli ve müessir müdafaa faaliyeti kominterni Almanyaya karşı fesatçı faaliyetlerini ve 1s. tihbaratmı başka yollardan ve Almanyaya komşu memleket . lerdeki merkezlerden yapmağa mecbur etti. Bu maksatla sabık Alman komünist momurlarınlan istifade odilerek bunlar Alman - yada fesatçlık ve tahrikât ve sabota* hazırlıkları yapmağa memur edildiler, Gepeo komite Ti Krilof ba maksatla sistematik bir talim ve terbiye işini idare ediyordu. Aynı zamanda Alman ya tarafından isgal edilen mun - takalara ve bilhassa Çekistana ve işgal altında bulunan Fransa, Norveç, Holanda, Belçika vesa ir yerlere karşı şid rik, fesat ve inhilâi işi yapılı - yordu. Sovyet Rusya mümessil. maulen velelerin H bir istihbarat hizmeti ifa edi- yordu ki bu, komintem tarafın dan Almanyaya karşı tevcih edi. len işin tam delillerini vermekte dir. Kominternin diğer bütü tin bunların heyeti Sovyet Rusyanm karşı siyasi askeri ve cephelerde genis mikyasia gay - ri meşru inhifâl, sabotaj, tethi ve barp hazırlığı mahiyetinde casusluk faaliyetleri yaptığını şüpheden ri olarak göstermek - tedir. ALMANYA DISINDA AVRUPADA YAPILAN L FAALİYETİ Sovye t Rusyanın oOAlman- ya dışında Avrupada yaptığı in. uumumiyesi HABER — Aksam postam hilâl faaliyetlerine gelince: Bu faaliyetler Almazya ile dost yas hut Almanya tarafmdan işgal e dilmiş memleketlerin hemen düm İesine şamil olmuştur. Meselâ Romanyarin kom'inist pronagan. dası Rusyadan gelen bevanname. lerle Romanyanm bütün müzkül lerinden Almanyayı mesul gös - termek suretiyle Alma aleyhtarı bir hava yaratmak istemiştir. YUĞOSLAVYADA Aynı tahrik 1940 yaz mevsimin denberi Yugoslavyada da bariz bir surette görülmüştür. Rus beyannameleri orada Svetkoviç Tejiminin Eerlin ve Roma em . peryalist hükümetleriyle pakt yapmasına halkı protestoya da. vet ediyordu. münist partisi memurlarının ramdaki içti - mslarmdan birinde Avrupanın bütün cenubu şarki kismi Slo vakyadan Bulgafistana kadar Rus himaye mmtakası diye tav . sif edilmiş ve bekledikleri gibi Almanya askeri bakımdan 2; layınca bunun tahakkırk edeceği > Belgerattaki Sovyet l inde Alman kıtalarınn e. line geçen vesikalar bu propa - gandanın menşeinin Sovyet Rus ya olduğunu isbat etmektedir. Komünist propagandası Yugos - lavyada nasyonalist parolalar kul lanirken Macaristanda bilhassa Ruthen ahali arasmda kendile - rinin yakmda Sovyet Rusya ta - layan hürriyete kavuşturula * propagandasını ye Bilhassa Slovakyada Alman leyhtarı tahrdikât pek canlı İdi ve orada alenen Slovakyanm Sov yet Rusyaya ilhakı sı yapılıyordu. oFinlândiyada “Sovyet ittihadı ile sulh ve dost Tuk cemiyeti, Petrosko radyosu ile işbirliği yaparak bu mem'eket ti inhilâle uğratmağa çalışıyor ie Alman düşmanlığı yapiyor. FRANSA, BELÇİKA VE HOLLANDA'DA Fransa, Belçika ve Holanda. da, Alman işgal kuvvetlerine karşi tahrikât yapılıyordu. Ay. nı tahrikât, milliyet ve pansla - vizm maskesi alında, umumi valilik bölgesinde de büküm sü - rüyordu. Yunanistan, Alman ve İtalyan İıtaatı tarafından henüz İsral edilmişti ki, orada da Sov yet Rusya propagandası işe baş. cadele seferi açtığı merkezinde dir. Bumun yanı sıra da, Alman rolitikasınm tedbirlerine karşı, bu tedbirleri Rusya aleyhiney . miş gibi göstererek, muhtelif memleketleri Sovyet Rusya le - hine ve Almanya aleyhine cel - betmek gayesine matuf doğru - dan doğruya yapılan muhtelif propazinda faaliyeti (o geliyor. BULGARİSTANDA Bulgaristanm Üçlü pakiz girme. sine karşı ve Sovyet Rusya ile bir garanti paktr imzalaması e hine faaliyet gösterilmiştir, Ro - raanyada, demir mMuhafızlara hu Il ve bu teşekirülün başındaki - lerin , ezelimle Romanyalı Gro- zanın - Y yola sevki sure - “le 23 sonkünun 1941 deki hü - kümet darbesi teşebbüsüne yol pi ki, “Bim istenen her şeyi vereceğiz, hem do derhal, fiyat ve tediye şartları Beigrat hükümetinin ken- di dileğine bırakılmış, ancak bir tek şart ileri sürülmüştür ki, oda, bu tertiplerin Almanyadan gizli tutulmasıdır. Bilâhme Svetkoviç hükümetinin mihver devletlerine yaklaşması üzerine, Moskova Si âh teslimatını sürüncemede be rakmağa başlanmıştır. Sovyet Rus ya harbiye nasarığı, bunun sebe. bini Yugoslav © ataşemiliterine, muhtasaran izah ile iktifa elmis- tir, 27 mart 1941 Belgrat btkü met dazbesine önayak olarak bu run meydana getirilmer! 5 fe. sayılarının ve İngiliz — larmıh Almanya ales Undan giriştikleri hararetli devresini Bu hükümet dar cisi ve siyah el teşekkülünün 4 - deri Bay Simle bugün Moskovada bulunmakta olup, elân Sovyet Rus propaganda makamlariyle siki ir bibat halinde Reich aleyhine fülen çalışmaktadır, Yukarıki müşahede ler, Sovyet sosyalist cumhuriyet. leri birliğinin Avrupada Almanya aleyhine giriştiği muazsam ve çok sümull! propaganda faaliyetlerin- den ancak küçük bir kısmını gös. termektedir. Bu Itibarla, Sovyet Rusya makamlarmın, Alman — Rüs mukavolelerinin İmzalanması tarikindenberi bu İstikame'te gös terdikleri faaliyete dair dış âle - me umum! bir fikir vererek bir hükme varmaları imkânın: temi - nen, Releh hükümeti malik bulun iş ölçüdeki malzeme ve Umumi olarak Releb hükümeti şu noktayı "müşahede ve tesbit eder ki, Sovyetler hükümeti, Al manya ile yapılan mukavelelerin akdi esrasında, Almanyanm İşleri- ne doğrudan doğruya veya dolayı. siyle karışmak niyetinde olmadı - ğını mükerreren ve sarahatle bil. dirmişti, Yine Sovyet Rusya, dost lik müühedesinin İmzalanması si- rasmda, bütün milletlerin hakiki menfaatlerine ctvap vermek, bir taraftan Almanya, diğer taraftan İngiltere — Fransa arasmdaki harp haline nihayet vermek ve bu hedefe mümkün olan süratle olmak üzere Almanya ile işbirliği yapacağını gayet açık ve sarih su. rette teyit etmişti, Sovyet Rusya nin bu uzlaşmalarınm ve böyana. tmm, yukarıda zikredilen ve har- bin müteakip safhalarmda giltik. 60 daha iyi aydınlanacak olan ha- etmek niyetinde aylaraişti, Hakikatte iri, hâdisatın cereyanı. din da ge olduğu veçhile, Sov yet men mitiiçm olmadığını, beyan ulmhasıran bir hede veccih bulmuyordu ki © da, Moskovanm saker kudretini, buz rie mizinder Karndenize Yenir olan mha iahilinde Soyystlerce Ozunn Ürek ören ber yerde, garba doğru ileri atameieinatirmesii Av. Füpn İstüennistinde duha İleriye nak e" emek v beylemekti. İşbu politikanın inkişafı Atideli safbalaria karakterizedir. Mevmnm bahis politikan:n inkişaf. Ga, töşrinievvel ve başrinizani 1939 ân " “ınya, Letonya ve Litvanya ve müzaheret mizaklar: mami altındaki paktların imzadan ve bu gemiş. ketlerde, askeri iatinat noktalsrmın tesisiyle © tmüibageret olunmuştur. Müteakip Sovyet Rus satranç ba- reketi, Finlandiyaya müleveceihtir, Vaktaki Sovyet Rus mütalebatı, — ki, banların kabulü, öir hür Fin devletinin hükümranlık haklarını or. tdan kaldırdı — Fin hükümeti (a- rafından redüedilince, Bovyet Bükü. e, Kusinenin riyaseti altmdn zir komünist sözde — hükümetinin ku- rulnımsına âmü olmuştu ve Pin mi isti bu hükümet ile biücümle ügiyi reddedince, bunun neticesi, Finlendi. yayâ bi: ültimatonun vermesi, ve 1080 teşrinisani sonunda da, Kızıl or dünün Finlandiyaza girmesi olmuştur. Martta aktotunan Fiz - Rus sulhu ls Finlandiya cenubu şarki vilâyetle rinden bir kısınını terketmek mecburi yetinde kalmıştı ki bunlar derhal bol gevikleştirmenin line düşürmüşlerdi. Bir bi ay sonra, yani 1940 senesinin temmuz ayında, Sovyet ithadı Bal tık devletlerine karşı harekete geğ miştir, Lliranya, birinel Moskova mu kavelesindan sonra Alman menafij #shastna dahil bulunuyordu , Sovyet ittibadımın arzusu Ü - zerine, Reich hükümeti, ikinci mukavelede, bu memleketin ek . seriyet teşkil eden kısmındaki monfaatlerinden, kalbi sızlıya - rak da olsa, aziz sulh hürmeti - ne, Sovyet ittihadı lehine, vaz - ir. Maamafih arazinin! bir şeridi Alman menafii saha. sında kalmakta berdevamdı, 15 haziran tarihli bir ültimatomu müteakip bütün Litvanya, yani Litvanyanın, Alman menafli sa, hast ili kalmakta eden kısını da dahil olmak üze- re, Reich hükümetine bir haber verilmeksizin, Sovyet ittihadı tarafmdan işgal edilmiş tir. Öyle ki, bundar böyle Sovyet sosyalist cumhuriyetleri ittiha . ben Lehistan umumi valiliğini is. tihdaf eden Alman slayhtarı tah- rikâtm yalnız yapılmasma milsa- da elmekle kalmayıp aynı zaman. da bu tahrikâtı İle birlikte işle - mek Üzere, valiliğe müteveccih bu tahrikitı, bir bolsevik propa - gandası ile himaye otmiş olduğu bolşevikleştirilmiştir. Ve işgal. delillere maliktir, Bu noktalarda dahi, izgali be - men müteakiben, kuvvetli Ras garnizonları nakledilmiştir. Daha Alman ordusu garpta Fransaya ve İngiltereye karşı harp etmekte iken, Sovyet ittikedınin - Balkana müteveccih ileri hamlesi vukua gelmistir, Sovyet hükümeti, Mox- kova müzakoratınra, Besrabya meselesinin haline mütsallik teh. risin hiç bir saman kendi tarafın. dan vâNI oluyaezını beyan © - 5 HAZIRAN —1Mi miş iken, Releh hükümeti 24 hazi- ran 1940 tarihinde Sovyet hükü. metinden, Resarabya meselesini kuvvetle halletmeğe artık Sovyet irin karar vermiş olduklarına dair bir maalümat almıştır, Aynı zaman da, Sovyet müddeiyatınm Buğda- ne da yani eski Avusturyanın vak tlyle bir taç eyaleti olup, hiç bir zaman Rusyaya alt olmam'ş olan ve müzakerat esnasında Mosko - vada, hakkmdı esasen hiç br şoy görülmemiş bir sahaya, şamil bu. lunduğu bildiriliyordu. Moskova nezdindeki Alman bü- yük elçisi, Sovyet hükümetine, ka rarmm Refelı hirümetinco tams- men çayrimutânzır olduğunu v€ Romanyadaki Alman iktsmadi men faatlerinin ağır bir surette müte. essir olmasın, kezelik orada ya- şamakta olan kesif Alman cema- stime ve yine Buğdandaki Alman. lğ'n hayatının ihlâline münetr o. lacağımı, beyan etmisti, Molotov İso buna cevaben, mevrubahs me. selenin fevkalâde dcil olduğunu, ve Sovyet ittihadnm Alman hü- kümeti bu mesele muvacehesin - deki alacağı vaziyeta 24 saat zar. fında muttali olmağa muntazır bu. Tunduğunu bildirmiştir. ROMANYAYA KANŞI ANİ HAREKET Romanyays karşı bu âni davra- Tnışa rağmen, Releh hükümeti, yi ne bu sefer de sulhün muhafazası ve Sovyet ittikadiyle dostluğun i- damesi için, Sovyetlerin lehine ol. mak Üzere işe sarfimıştır, Releh Bükümeti, yardım için Almanyaya başvurmuş olan Rumen hükümeti ne mukavömet etmemesi nasiha - tinde bulunmuş ve Besarubyanm vo şimali Buğdanm Sovyet İttiha. dına terkini tavsiye eylemiştir. Rumen hükümetinin tasvip eden cevabiyle, Alman hükümeti, bu büyük aahalarm tahliyesi ve ora. dak! ahlinin can ve mamelkinin tahtı emniyete almabilmesi İçin münasip bir mühlelin verilmesi hususunda Rumen hükümetinin bir rieasmt Sovyet hükümetine bildirmiştir. Fakat yine Sovyet hükümeti Romanyaya bir iltime. tom tevdi etmiş ve (O Ülümatem mühletinin hitammdan evvel 28 haziranda Buğdanm bölgelerinin ve buna muttasıl olarak Tunaya kadar Besarsbya heyeti umumiye sinin işgaline başlamıştır. Bu topraklar dahi Sovyet Gti badı tarafından derhal ilkik ©“! miş, Bolşevik), ve, bu Sür retle hakikaten harap bir “Bale getirilmiştir, Moskovsda Reich hü kümeti Larafından Sovyet sosya - ist o cumhuriyetleri ittihad: şarki Avrupada ve Balkanda bire. kılmış olan menafi sahalarınm he yetİ umumiyesinin işgali ve Rolşe vikleştirilmesiyle Sovyet bükü - meti sarih ve tevil kabul etmez bir sirette Moskova kararlaştırı!. malarma aykırı bareket otmiştir. Buna rağmen, Reich hükümeti, Sovyet sosyalist cumhuriyetleri it. Hhadma karşı yine bu sefer dahi, vefakâr bir hatt; hareketten da- ba ileri gitmiştir. Reich hükü - meti, Fin harbinde ve Baltık me- Belesinde tamamen geride durmuş olup, Besarabya işinde, Romen hi kümetins kurşı Sovyet bilkümet!. nin moklainazarını tutmuş ve Sow yet hükümeti tarafından yaratı - lan vakaları kalben, istemeye i# temeye olsa da, hoş görmesini bit miştir, Ve bundan da daka ileri gi- derek, Releh hükümeti, ki devler arasmda daha bidayette ihtilâfatı bertaraf girigilen ahali mübadelesi işini (- zorine almıştır ki, buna tevfika” Swwyet sosyalist cumhuriyetleri manyaya geri çöç ettirmletir. Releh (o hükümetinin kanaat Sovyet sosyalist cumhuriy ittihad: ile devamlı bir ulaşmaya varmak hususunda beslemiş bu - lunduğu arsusunu (ispata modar daha İyi bir delilin gösterilmesin* temen hemen imkân ölmrvesağı tesllik arazi meseleleri #kün ©» ti. Romanya ve Macaristan 1940 yazında kendi aralarındaki (o arazi ihtilâfiarınm bir hal suretini te min etmek üzere Almanyaya mi. tracaat ettiler, İngiliz ajanlar” ta- rafmdan körüklenen bu ihtilâler yüzünden ağustos sonunda koskis bir buhran hâsü oldu - Romanya İle Macaristan arasında hemen bii harbin patink vermesi karşın! bulunuluyordu e ki, Macarletan W Romanya tarafmdan uralarımdaki ihtilâfın halli zınınmda tavassu'. ta bulunması çin o mükerrera kendisine rice eğilmiş olan Al manya, Balkandaki sulbü muha feza için bu arzuyu isaf edörek İulya Be müştereken bu İki dev. İleti Viyanada br kön'eranma #. “ırmıs veornda ve vins ke-17- ralm rieasiyle 30 Austen 1840 tw nâjade Vivına bakem kararmı #Devamu karsiki muvlada )
