17 Mart 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

1941 yaptıklarmi okur- scan ve heyesan yalan söyliyeyim, bu yazı geçen yıl 5 ira) yı hatırlattı da çok zeki, çok hassas hayvandı, Pilhakika (ira) muharebeye git köpek esir almadı ama, kc- vE ölümden kurtardı. Bizim Ve sobada yanan Kok ki mü irazatile bası dönüp yere dü hemen tehlikeyi anlayı ma koşmuş, zorlıya zorlu açmıştı, İçeriye hava gir İsmin ettikten sonra bas | gelerek ellerini yalaya yı» ken h .. Möiadem, Çünkü c : j fi ; ri Mena, çok Bu Sİ nöreden geliyor? Dedeleri: | “sn, minleriinizin, — babalsramızn | Yvanlara karşı gösterdilderi alğ- | “taa mı? Kapsam Önünd * Mişma kediye sütle tirit y ie e köpeklerine okka okka ek doğreyan, akşamdan kalan Yemekleri papara yapıp önlerine Noyan, kış giinleri barımmaları & | 58 evin bahçesinde, sokağın bir Kiveeiğinde kiübeler yapan büyük Habalarımızın, anne ve baba anne” | ie imizin göslerdikleri merhame - Üzerimizde kalmış eserlerinden Mi?.. Yoksa, hili köpeklere » ye” | Me köpeklere değil, bütün hay. | “anlara - karşı kalbinizde yaşıyan Mama hislerinden mi. Ba sorgunun cevabını Osman Ce- Alin kalemiyle veriyorum: “Has w #ovgisi de İnsan sevgisi gibi başka yevk, bir başla gönül *eoöllisiğir, zi Sarası da muhakkaktır ki, kö hek eok vefakâr, çok sadik bir “yvandır. İyi bir dosttan iyidir. iç olrinrsn dostluğu, sevgisi riya ke örtün değildir. Yüze gölip arr ken savunmaz, Sonra diserı dün YAPa karşı dalma uyanıktır. DU. , dikkatiidir. Sosyal tesiri, Örsan) iutibek eder, Sadıktır, 17.3.941 z ; marweken | 10.30 Ağan» 10.45 İnce sax 1 A2ag EV kendimi 1g, Yasal heyeti | Mig Ağam Viz Fm heyeti ve | İĞNE Zinar 71,05 Diniryiei İ İm ba zı. Kk .— 2145 aya İ Map Polka ve | 2.80 ki eye Tiyatro ve Sinemalar Sehir Tiyatrosu İstikla) Onda) tar Paşa Hazretleri Gün çiyede çoruk termdileri iin bilet verilir e PARE Laleli, Akemran Şebremi Yağa piya olobiş teain GUR —— Beyoğlu Halk Sineması Yosun. Matine sazt 11 de gres # de Şer Yemini, g0 Şek Hersizları Rorel ardi, — Menkti Bici, İ bir nehir, 6 j9 2 Nk ha e SUGUN ASRİ Sinemada m Haftanın muvafftakiyeti: Beyoğlunda bentiz gösterilmemiş #üper film: DÜŞMAK FLİKDE ESİR Bürkçe sözlü hissi ve iiestir film haşlıyor. Halihazır harbine wii VE hakiki ve fevkalâde zahıta entriralarile meraklı maoeralar: havi . Başröllerde: Bouzins Fairbanlıs ir. ve Lesie İosard İlâveten: AŞK HESMİGIÇİDİ Senenin en güzel filmlerinden biri; Başrolde: SİMONE SİMON alabildiğine giden bisiklete yetise i mediğinden yerlerde sürüne sürü. ne gidiyormuş, Ahali vaziyeti gö. riinee polise haber Dört gün hapis, 10 ingili »lirası para serası, ölünceye kadar her- hani bir cins o hayvan kullanma» mak! Amerikadaki bir vaka da şu: Merhametsiz ve insafsız bir 1 dam, oturduğu binanm elli fklaci katmadan ssağı bir fino köpeğini fırlatıp atmıx, Tabii hayvan ölmüs, Verilen ecza şu: İki yıl hapis! Bana kalırsa bu cezalar da çok ax. Ba gibi hayvan düsmanlarma en ağır cezaları vermek lâzımdır. Rizde böyleleri yok ama, hayvan- İ lara, zahmet edenler, beygir koşu” | Ta yük arahalarma haddinden faz İn yük yükleyip hayvanları inim | inim fnleten arabamılar sayısı Mületler esmiyetinin infisah et- tiği bir devirde hayvan himayesin dren bahsolunur mu” diyeceksiniz... Herkesin bir revişi, her revişin bir kesi var! LÂFDRİ HABER'iN bulmacası Soldan sağa: | Haklıyı hakszi ayıran kuvvet, tefer. rusta taallük eden. 3 — Rir Oerkek ismi, tavukların ikametçâhı, 4 — Çok İ bilenlere yakışır şekilde, arapça Kök lük, 5 — Bir emir, Anadoluda küçük Birisinin aleyhinde büs Hunmaktık. 7 — Sofra lovazımalından, peşin verilen para, $ — Kokulu bir st, saytinyağlı bir yemek, 9 — Beki harflerin bir yazılma şekli, bir emir, Hafifçe isrtılan, nota, İİ -— Bam aporlımanların kapımnıda gördüğünüz levha. Yukardan aşağı: 1 — Ayağının kemiği zedelenmiş, 2 — Vücudumuzun et kısmı, bir emir, 3 — Miçhir şey bilmiyen, bir defa da, ba tekrar edilirse oynarken çıkarılan #88 olur, 4 — Çok bien, ahirette geçi. lecek oizn köprü, & — Bir erkek İsmi, bir resk, 6 — Esi harflerden birinin ukunuşumun tersi, elive, bir — İngiliz parası, 7 — Ucuza olman, 4 — Çema, gir düzelten, pratik, 9 — Nolmmmmz, bir emir, 10 — Unmar, sfat edatı, 11 Bir ay, bir yemiş, 29 numüralı bulmacanın balli: 1 — Focikazalar, 2 -— Asude, Arada, 3 — Tubaka, İK, 2,4 —- Ut, Misafir, $ — Rif, Kes, Nar, 6 — Arat, Tak Ka,i — 1 Zo, Oba, Ab, 8 — Akıl, Kel, Toy, Z, N, 10 — Ra. mü, Fire, ii — Katiyat, Mey, vermişler, 234 | | bı tetlmuş, herif mahkemeye ve İ rilmis. Hâkimin verdiği karar şut HABER — Akşim AMER KAYI i TANIYALIM Amerika niçin Kuv- vetlidir ? Amerika bugünkü mevkiini nasıl kazandı ? Amerika bütün vasrtalariyk İ İogiltereye yardım edecek. Bu hususta Cumhurroisine tam ve mutlak salâhiyet veren kanur lâyihası kongreden geçti. Bir iki gin içerisinde meor'iyet mevkiine girecek, Bu kanunun kabulü mü- nasebetiyle dünya işlerile bir kat daha geniş şekilde alâkadar olan bü memlekete dair bir iki yazı hazırlamayı faydasız bulmadık. Muhtelif kitaplara baş vurarak, bilhassa, Sorbon Üniversitesi A, merikan edebiyat ve medeniye.i profesörü Şarle Cester'in bilyük kitsbımdan istifade ederek ba, arladığımız bu makalelerin zevk- İ le okunacağı kanastindeyiz. | Amerika Odeyinee hatırıma Atlantik okiyılarından Pasifik sahillerine kadar uzanan geniş bir memleket gelir. Zaten Ame- i merika da bilhassa kuvvetini b geniş topraklarından alır. Ame- rikanm garp kıyıları çok mün, bittir. Memleketin her tarafına yayılan demiryollariyle otomobil yolları bir asır içerisinde bu memleketin mamuriyetini on misli arttırdı. Toprak altındaki gervetlerin en ufak damlalirm- Amerikanm veghesini tadil ©den sebep tamamiyle iktisadi- dir, Amerikada siyasetle iktımadm elele verişi pek yeni bir hâdise değildir. Amerikanm teşekkül tarihindenberi iktisadi sebeple- rin siyasi neticeler doğurmas: Amerikada bir anane halindedir. Daha Amerika istiklâline kavuş, madan evvel, yani henüz bir müstemleke halindeyken ömeli ve iktımadi düşünceler, siyaset ve mefküre düşünceleriyle atbası beraber gidiyordu. Amerika ken- di mukadderatma hâkim olduğu andan itibaren iktısaden yüksel mekten başka bir gaye takip ct. mez gibi görünmüştür. Napol- yon devrinde, İngiltere Fransa ile harbederken bu Avrupa ihti- iâfma Amerika yalnix deniz Ü. caretinin serbestisi bakımdan slâksdar olmuştur. Hattâ Ame- rika İngiltereye karsı Napolyon tarafından tatbik edilen kört abiukasına karşı İngilterenin al- dığı mukabil tedbirler yüzünden az daha Napolyonla beraber İn. gilizler aleyhine harbe girecek- ti. On dokuzuncu asrm ortaları na doğru şimal ve cenup devlet, leri arasmda açılan dahili harbin aml gayesi eenüp topraklarmın siri o istihsalâtın: (o arttırmak maksadıydı. Çünkü bu toprak- larda yalnız esirler çalıştırır yordu. Amerikaya hicret eden ve “er şeyi yapmağı kabiliyetli beyaz derili insanlar işsiz Kalı. yorlardı. Demek oluyor ki esa- ret harbinin gayesi dahi iktısı- dildir. İ | Benretin sonra A. " merlkanm dahili inkişafıma hiç | bir mâni kalmamıştı .Bu devir İ yani 1880 le 1900 yılları arası bütün Avrupa milletlerinin müs- temleke gayretine düştükleri bir devirdir, Almanya sahipsiz kala- bilmiş toprakları elde etmeğe * nala Japonya Çin üzerinde 35,000 tonhuk bir Amerikan beslediği emelleri meydana vur. muştur. İşte bu stralarda alabil- diğine inkişaf eden Amerika sa- nayii bir taraftan iptidai mad, de, diğer tarafta o mahreç ara- mak gayretine başladı. Ve Ame- rikan siyaseti iktısadi esaslardan kuvvet alarak müstemleke ara. mağa koyuldu. Amerikanım gözüne çarpan ilk toprak Havay adaları olmuştur. Bu adalarda sicak iklimlere mahsus her çeşit iptidai madde- ler bol bol yetişir. Diğer taraftan bu adalar Amerika sahillerinin Pasifik sahillerile Asya arasmda shemmiyetli bir iskele daha doğ. Tü bir tabir. bir üstür. Ameri- ka evvelâ bu adalârdn hususi teşebbüsler vasıtasiyle iktisadi menfaatler teminine başladı. .'a kat 1800 dan sonra İlbak fikir leri uyandı. Mesele hir müddet Demokratlarla Cumhuriyetçiler arasmda Oomünakağa (o Mevzuu oldu. Fakat 1592 de adada yerli hâ- kimler aleyhine patlayan bir isyan Amerikaya müdahale im. kânmı verdi. Yalnız o sırada ik- tider mevkiinde bulunan De- mokratlar bu işi yapmadılar. Ancak 1898 de İspanya ile Ame. rika arasında patlayan harp, Amerikalıların Pasifikte bir de- biz üssüne malik olmalarını 'dritnotu dense mairiliyor, kat'i bir zaruret haline getirdi. O tarihte Amerika bu adaları ilhak etti. Amerika yine aynı yıl Mariyam adaları arasında bulunan Guam adalarını ilhak etti, Bu ada da harp filosu için ehemmiyetli bir üstür. Bu iki İlhak Amerikanm İn giltere ile Japonya arasmda bir mevki almak İstediğini açıkça gösteriyordu. 1898 Amerika - İspanya harbi Amerikan s Filipin adalarma ma lik olmasını intaç etti. İspanya bu adaları terketmek istemiyor- du. Bizzat Amerikada dabi bu adalarm ilhakmı istemiyen bir takım insanlar vardı. Fakat A, merika, mahaliflerini susturmak ve ilhak politikası kabul ettir- mek için iktisadi ve ticari sebep. leri tekrar ileri sürdü. Adaları tekrar İspanyaya vermek im, künsızdı, Yerli ahili elinde birakmak iktisadi inkişafa & », Adaları boş bırakmak Japonya ve A manyâya istilâ imkânlarını ve- rirlerdi. İlhak taraftarlarının :- leri sürdükleri bu sebepler yü. zünden Filipin adaları Amerika. ya ilhak edildi. Amerika elde ettiği müstem, lekeleri korumak için bahri kuv« wetlere muhtaçtı, 1890 da inki şafa başlayan Amerikan $ b yesi, on beş sene sonra © hurreisi Ruzveltin kabul ettirdiği program & de dilnyanın birinci sinif yelerinden birisi oldu Bu müddet içerisinde Ameri- kalılar kuvvetli olmak #krine baldır yava yavaş ısındılar. İkizsat ig, lerinde kuvvetli zümre Amer kadâki nüfuzu ıttırdı. Bu zümrenin başında gelen Mark Hanna intihapta do'arın üni de karıştırdı. Yağ altın yağmuriyle muvalfak olan cwnhuriyetçiler iktüsedi himuye sistemi şiddetle takip ettiler. Hem sermaye sahioi mithiş kazandı, hem de Amerikz smele, sinin yevmiyeleri yükseldi. İlk zamanlarda sanayi omahsulâlı yalnız oAmerikanın ihtiyaci karştlayordu. Fakat on doku- Zuncu asrın sonuna doğru müh reç aramak lüzumu hasıl oldu. Amerika hariel ticaretini ko, rumak için açık kapı siyasetini takip etti. Rekabet sahasında mübim bir mevki aldı. Yine bu nun için Amerika, daima Japok filosundan daha kuvvetli, İn- giliz filasiyle aynı derecede hir harp filasu yaptı Amerika İçin en tabii mahreç, ler orta ve cenubi Amerika olâ- bilirdi. Pakat bilhaser cenubi Afrikada İngiltre Almanya mühim bir mevki temin etmiş- lerdi, Onun için Amerika Mon, ros prensipine kuvvetle sarıldı. 1898 İsparyr harbi Küba m dasımdaki Amerikan hükimiyeti ni de temin etti. Fakat Amer kalılar bu adyı ilhsk etmediler. Küba'yı medenileştirdikten son, ra adaya bir parlâmento bir de ahali tarafından seçilen bir dev- let reisi idare edilmek hakkımı verdiler. Fakat Küba tamamiyle Amerikanm iktısadi nüfuzu al tında kalmıştır. Küba cok wn. gin bir memlekettir tün, hayvan ihraç € olan Havana şehri fuahı bir ticaret gehiridir. Fakat Küba'nın en büyük ehemmiyeti Meksika körfezine tamamen hâ, kim oluşundadır. Uzak şark kıytlariyle olan A- merikan ticaretini büyütmek ve Çin üzerindeki iktmadi vüfuzda- rmı muhafaza ettirmek moecbu, riyetini Amerikaya Panama ke nalımı açtıran iki sebeptir. Bura, da ilk defa teşebbüse girişen bir Fransız kumpanyası bu isi be saramamıştı. Bir Amerikan gir- keti bu isi üzerine aldı. Fakat Kolombiya toprakları üzerinde böyle bir teşebbüse müsaade « mek için aklın kabul etmiyeceği kadar büyük bir para istedi. Bu vaziyet kargısmda 1908 de Cum hurreisi Ruzvelt Panamada bir isyan çıkarttı. Bu isyan sonunda Panama istiklâlini ilân ederek Kolombiyadan ayrıldı, Bu hüleü- metle yapılan müzakereler #â, mında bu Okyanusu ötekine bağlamak için alt: mii genişliğin. de bir toprak parçası oAmerilgj ya peşin olarak on milyon we her sene 250,000 dolartık bir be. del mukabilinde satıldı. Granit kayaları ürasmdali bu kanalın açılması Amerila mühendisliğinin bir #aferi oldu. Amerikalılar burada yalniz gra- nit kayalarla değil, sari humma ile uğraştılar. Sivrisinekleri ta, mamen ortadan kaldırarak bu işe muvaffak oldular. 1907 de başlayan işler 1914 te bitti, Amerikalılar Anil denizini tamamiyle hir Amerikan gölü halipe getirniek için Sen - De. minik ve Hayti adalarını 1915 te himayeleri altma aldılar, 1917 de Galapagos adalarını Ekuvatör den, 1917 de Viyerfi adaları Danimarkadan satm aldılar. Wep günlerde İngiliz oAntil adları üzerinde denizve heva üsler kurmak omüsaadesini kazandı, lar, Amerika bir dina o kereveti- Gütem sayfayı çevisiniz)