24 Aralık 1940 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

ETER SİRİ İZE Ş Benu müthiş bir hiddetle: — darbe giriyoruz!.. Belki iki büyük devletle harbedeceğiz!,. Hiç olmazsa Almanlarla boğazlaşaca . Öner anlaşılıyor!.. Kahraman as, kerlerimizin maneviyatı gâyet yük sektir!.. Böyle nazik ve tehlikeli bir zamanda köylünün, yalnız 4 al Polonya askerinin maneviyatk oynamanın ne büyük bir tehlike olduğunu takdir edersiniz!.. Bu he rifler parti ve zümre menfaatleri uğruna vatana oyruyorlar!.. Bunlarm içlerinde, zannederim, «kseriyet yahudilerdedir değil mi — Hayır! — Biz korkuyoruz ki bu herif, der bu aleni beyannameleris kal, mamışlardır!.,. Orduya gizlice risa leler dağıtmaları ihtimali var!. A caba bu propagandayı bari bir devletten mi alıyorlar? — Ona ne şüphe! 47. Peki ama bu takdirde eenebi emellerine hizmet ediyor . ar demektir! — Tebi!.. » — Nasri tabii olur? O halde bunlarm hâlâ resmi bir teşekkül halinde durmaları nasıl caiz görü tür? — Onu siz bilirsiniz!. > — Nasıl biz? > — Evet, 4iz!,, Çünkü kanunla , vemız bu teşekkülü dağrtmağa mü sait değildir!. Halbuki bu adam - ar müthiş bir propagandayı elle, rine almış bulunuyorlar!,. Düş * manlarımız olan Almanyada pro - paganda vo fikir siriyetine neka. dar büyük bir ehemmivet verildi ğini görmüyor muyuz? Onlar fikir #sirayetinden o kadar korkuyorlar ki kendi gayelerine muhalif fi , kirleri olanları toerit kampları de. dikleri hususi. kamplara doldura * rak halkla temaslarını kesiyorlar! Bizdoyse hâli siyasi pertiler bile devletin ve mem'eketin umu- ii ve mukaddes hareketleriyle ds hi oynyabiimektedirler!.. — İşte buna karşı şiğdetli mâni tedbirler almalıyız! — Evet ama, bunun için bu te. şekkülü derhal ezmek, dağıtmak ve hepsini tevkif etmek Lizımdır!.. — Evet, evet... Fâkat hökümet bu sırada dahili hiçbir siyasi gefle çıkmakını srzu etmiyor!,, — Etmeyines de bu bir zaaftar! Vaktinde cezri tedbirler almana - dikça bunların önüne geçilmesine imkân yoktur! Mademki dişma . nm fikirlerini kendisine olacağı © kadar şiddetle imha etmek istami yorüz, o halde yapılacak bir şey yok! Düşmandan övvel düşmenm fik. rinin bir ordu gibi memleketin yü” riyüş (yapmasını söyreünekten başka yapılıcak bir sey yok. Muavin bu Hhammı ve şiddet taraf'tarlığımı pek uşur bulmuş 0. lacak ki itirerla: . —PFakat bunlar bir düşman partisi değil, Polonya halkmdw bir kısımdır, Bu kadar şiddet te. raftarı olmak siyasi hürriyetin Polonyada iiamı demek olar!,. — Siyasi hürriyetin idamı mı?.. Bu herhalde mili hürriyetin, yani istiklâlimizin idanımdan daha mü, him değildir!.. — Ne dediniz?.. — Diyorum ki bu bozgunculuk, en bassas ve nazik anda, ordumu sun bel kemiğini teşkil eden köy. Yölerimiz arasmda bizzat Polonya © mM terihine bir o suikssttir!. — Mi tarihimizi bombelaria amet meğe çalışmakla, bu gün ordunun harp âzim ve çevkini bombalamak ayri şeydir!,, Siz, demek oluyor ki, muhterem bay muavin, ba te, gokktilin hâli yalnız Polonya mil- W menfaatlerini düşünerek erf kanaat ferkmden dolayı böyle ha. © weket etliğine kenisiniz!. — Yok, tamamiyle değü, Belki harici bir devletin teşvikleri vari, Yazar: Fahut bon eiyasi bir Mmitesssıp. kendi şahsmn... inci KOl İğ ya Entelicens o Serviş şeflerinden. ve söz hürriyetinin faydalı oldu . Zuna kanilm!, — Bay müavin!, Bütün bir willet tek kütle halinde harekete başladığı zaman diller vs fikirler durur!.. Durmaldmr!.. Aksi tak * dirde o dil, milletin vicdanma düş. manın zehrini döküyor demektir! Ben, kendi hesabıma, bu teşekkir lin de düşman eline geçmiş oldu. una kaniim!?.. Muavin hayretle sordu: — Düşman mı? Hangi düşmanı kastediyorsunuz?., — Böşinei kol! — Başinei kol mu?., — Evet, bay muavin!, Beşinei kol bir taraftan casus şebekelerini Polonyanın can noktalarma yerleş tirmekle meggul, Diğer taraftan Novonik denilen ve güya müfrit milliyetperver ve komiteeilerden mürekkep gizli bir tethiş cemiyeti, le tethiş hareketi açtığı gibi, d. ğer taraftan da görünürse siyasi bir perti olan diğer bir merkezle de ordunun ve köylünün vicdanmı ve firini ösülüya teşebbüs et, mektedir!,, Muavin söylediğim sözlere pek taacelip etmiş gibi: — Demek siz bu meselenin bu kadar şümullü olduğu zanımdasr nız, öyle mi? Diye sordu, — Zatnmda değil, imanmda, yım, muhterem bay muavin!. — Bunun için elinizde delillere malik misiniz?.. — Delillere ne hacet var ki, a zizim ?.. Bugün intihabet sırasında değilim ki bu sözüm yabana siya. # parti, daha doğrusu particik harp hakkmdeki siyasi kanaatleri" ni ilân etmeye kalkışıyor? Bagün, Polonya harp arifösinde!... Öyle bir harp arifesinde ki Po, Jonya belki ver olacak veya yok olacaktır!.. Kuvveti, hazırlığı iyi - ce Mlimmiyen, maksadren mü, kemmel askeri hedefler gibi mü kemmel surette gizlenilmiş büyük bir devletle -harbedeceğiz! Böyle tehlikeli, âtisi meçhul ve karanlık bir zamanda köylünün ve ordu , nun doğrudan doğruya harp kabi İiyetine hücum etmek re demek , tir?. Muavin şaşmış bir halde; — Bu derece galeyanınıza, hay ret ediyorum!,, dedi. Öyle konu, güyorsunuz ki sizi işiten kahraman ordumuzun kuvvetine hiç itimadr 22 olmadığına hükmeder! — Hayır, bay muavin! Ordu. muzun O kahramanlığma, aslancı harbe hazır olduğuna ve dünya milletlerinin hepsinden yüksek bir maneviyata sahip olduğuna zerre kadar şüphem yok!, Ben de sizinle beraber gürlyo rum ki tayyarelerle düşman hedef lerine kendilerini atmak için or . dumuzdan fodal kahramanlar birer birer kumandanlığa müracaat et melktetirler?., Polotyanm kahra * manlığına derbal iman etmek için, sunu düşünmek kâfidir: Bin sene ilk Avusturya imparatorluğu ve dünyanm &n yeni ve mükemmel mühimmat fabrikalarma sahip Çe- koslovukya gibi devletlerin birbiri peşine tek kurşun atmadan teslim oldukları bir kâbus ve imansızlık asrında, dünyada ilk defadır ki, kendinden birkeç misli büyük bir devlete Polonya tarihinin kahra , man şövsiye ktlemt çekiyor!.. Muavin şiddetli müteheyyiç ol * muştu, Canı sıkılmış bir halde ma. sasmdan ayağa kalktı, — Şu halde daha ne istiyorsu- nuz? dedi. Üç buçuk adamın tah. rikâtiyle şaha kalkmış bir ordu yıkılır m2? — Belki yılılmaz, beli yâ * ire!. Fakat aizi temin ederim ki bu kargaşalık, bu ehemmiyet ver. memezlik devam (ettikçe Polonya ordusu aslanen barpiçin syoğa fmlana dahi korkarım, harbetmeyo bile vakit bulamıyacaktır. Zi italyanlara hitap etti; Sizi bu badireye sürükli- yen bir tek adamdır Londra, 24 (A.A.) bildiriyor: Vinston Çörçil, bu akşam radyo- da, İtalyan milletine hitaben bir nutuk söylemiştir: “— Bu akşam, İtalyan milletine hitap ediyorum, Sizlere, Britanya” Bim ve Britanya common ve ajtinin kalbi olan Londradan hiltap ediyo» rum, Bugün hali harpteyiz. Bu, gaşı- lacak ve müthiş bir hakikattir, Bu son iki seneden evvel, kim tahmin edebilirdi ki, İngiliz ve İtalyan milletleri, biribirini tahribe teşeb- düs etsinler, Biz, dalma, İtalyanların dostu olduk. Biz, İtalyan risorgimente. #unun, İtalyan mili hareketinin gampiyonu idik. Biz, Garibaldi ta- raftarı idik, Mazzini ve Cavourun perestişkârları idik, 19 uncu asrı aydınlatan İalyan milli birliğine doğru bütün bu büyük barekete, İngiliz parlâmentosu ve İngiliz hal kı yardım etmiş ve bu hareket, İn- giliz iş gamma ve İngiliz -halkı tarafmdan sevinçle karşılanmıştır. Babalarımız ve büyük babalarımız, İalyanım Avusturya © boyunduru- Zundan kurtulmasmı ve İtalyada tali bütün engellerin kılmasını görmeyi bütün kalpleri ile istiyor lardı, tâ ki İtalyan milleti ve gü zel İtalyan memleketi, kıtada bi- rinci derecede büyük devletlerden birisi, Avrupa ve hristiyenirk aile- $inin parlak bir uzvu olarak şeref. U yerini alsın. Şimdiye kadar hiş bi? zaman muhasımlarınız olmadık. Fünlere, barbar Hiünlere karş! göçen harpte arkadaşlarmızdık, Geçen harpten sonra on beş sene dostunuz olduk, Geçen karpten sonra kabul etliği- niz milesseselerin bizimkilere ben- x#memesine va bizimkilerden ay- kırı olmasma rağmen, sulh ve büs- nüniyet içinde hâlâ birlikte yürü vebiliyorduk. İtalyan o milletinden binlerce kişi, İngilterede milleti. misle beraber yaşıyordu. İngiliz #nilletinden binlerce kişi, İtalya- da milletinizle beraber yaşıyordu, Biribirimize karşı dostluklarımız vardı. İyi anlaşıyorduk, biribirimi ze karşılıklı dostluklarımız vardı, İyi anlaşıyorduk, biribirimize kar- gilrkiı yardımlar yapıyorduk, Arı mızda dostluk mevcuttu, hürmet mevsultu, Ve şimdi harp halindeyiz. Şim- di, birbirimizi tahrip için çalışma. ya mahküm bulunuyoruz, Sizin tayyarecileriniz, Londra üzerine bombalarını atmaya teşebbüs et- tiler, bizim ordularımız, sizin Af- rika Oimparatorluğunuzu parça parça izini ve parça parça e. Şimdi, bu karanlık hikâ- yenin yali nız bidayetindeyiz. Bu. nun nerede biteceğini kim söyliye. ili imdi, çok daha yakından kapışmak mecburiyetinde kalaca- ve bunun sebebi nedir? İtalyanlar, size söyliye. Ceğim: Bütün bunlar, bir adamın, , Italyan lerinden yardım görmekte olar Britanya lam cam kars bir adam olduğunu inkâr etm ceğim. Şunu da inkâr etmiyeceğim ki bu adam, 18 sene huylutsuz dardan sönrâ, izi ink dam çukurunun ( tirmiştir. Yalnız bir tek adamdır ki, İtalyan tacma ve kral ailesine bir geler duymayı an İle al tinin arzusuna rağmen, eski Ro-, manm varislerine müşterek “ve hunhar barbarla Röyter 1 ve hicabâver harekeli yavan câni de işte bu adamdır. KAVGA NASIL BAŞLADI? Bu hareketi için ileri sürülen müdafaası nedir? Bu, bittabi, zec- ri teğbirler ve Habeşistan hakkm- daki kavgadır, Bunu anlatalım: Geçen harpten sonra, İtalya ve İngiltere, her iki, si de, Milletler Cemiyeti paktırı imexladılar, Bu pakt, her âkit ta, rafı, aralarında karbetmekten ve yakut bu cemiyetin diğer AzAsma harp açmaktan menediyor ve bü" tün ikitleri beşka birisi tarafın - dan hücuma uğruyan bir &kidin Yardımma gitmeye mecbur eyli yordu. O zaman Habeşistan Mil . ieiler Cemiyetine dahil olmak ta, lebiyle kapıyı çaldı, Biz, ”, Habeşistanm kabulline muarızdık ve Habeşistanm bu derece yüksek bir pakta dahil olmasmı haki: gös“ terecek inkişaf safhasma girmiş bulunduğundan şüşhe ediyorduk. Fakst Habegistanın Nilletler Ce - miyelin âzü olması İçin wrar eden ve binnetice pakitan doğan huku” ka hürmeti taahhüt eyliyen ve si. 56 ve bize taahhüt ettiren Sinyor Musolini olmuştur. Kavga işte bu suretle başladı ve bu suretle, 4 . raridn hiçbir kan okıtılmamış ol makla berber eski dostluklar w- mutuldu. Fakat, her ikimizin de taahhü” dü için söz vördiğimiz Mületler Cemiyeti paklından doğmuş olan bu Habeşistan Okavgasınm, İtslya ve İngilterenin halen girişmiş ol. dukları hayat memat mücadelesi, ne nispetle, ehemmiyeti nedir ki? Sözlerimin çok uzakları gideceğin den emin olarak gunu söylüyorum ki, Habeşistan kavgasında vukua gelen herhangi bir sey, şimdi a * ramiyda çıkmış olan hayat memat mücadelesini hakir gösteremez, HARRE NE LÜZUM VARDI? Biraz sonra ,İngiliz ve Fran sız demekrsaileri ile Prusya âsiz vaziyete düşmüş Fransaya darböler indirmeye ne lüzum verdi? İngil - tereye harp ilârina ne lüzum var dı? İngiliz himayesi altında bulu. van Mrarr istilây'n ne lüzum vardı? Biz İtslyan bitaraflığından mem nunduk, Harbin ilk sekiz ayı zar ivan menfaatlorina kar- “ ir hürmetle hareket et tik, Fakat bu baştan basa kork. tuğumüzr hamlolundu, Bizler için deniyor ki, bizim zamanımız artık geçmistir, bitap düşmüşüz, bizler ağımdan 19 uncu asrın zamanı ge köhne Wberalizm formülle- rini dü yen eakimiş geveze bir milletmişiz. Fekat bizim hareket tarzımız, korkudan değildi, zaaftan değildi, Fransa cumhuriyeti, şim dik, meğlfün düşmüstür. Fökat Fransa Kalknesktır. Fakat İneüiz milleti, bütün dünyadeki milletler anva commonyaltı, hakikati k Mâzeeeelirse, İngiliz dili i yürüyün rakkinin tür bütin kuvvetleri, ardında yer elmistır. Sizler ki dottlarmışdımız ve kar. lerlemizi olahilimiini, nicin, mu kadder yolunda ilerlemek icin sim di ancak kareköte germiş olan bu oğun seyri önünde yer aldınız? Bütün bunlardan sonra, sizi Yu- nanistana hücum ettirdiler ve Yu» nanistanı yetliya kaldırdılar, li swrüyorum? Fakat içini sizler da (sorabilirsiniz. Cüzi hic bir zaman sizin fikriniz İtalyan milletinin Biç bir n fileri alınmındı, İtsiysn or- emmi hiç bir zamen fikri alın madr, Hiç kimsenin fik dr, Bir adam, velntz bii Bir gün gelecek italyan milleti mukadderatı - ni kendi eline alacaktır Hiristiyanlığın mukaddes mer kezini elinde tutan kraliyetin ve İtalyan milletinin bu dehşet verici suzller hakkinda bir söz Söylemesi icap eden saat mu- hakkak ki gelmiştir. Bir çok fırsatlarda o derece kahraman- ca harbelmiş olan, fakat şimdi muhakkak ki vazifesini istekle yapmamakta bulunan İtalyan ordusunun, bir dereceye kadar İtalyanm hayatı ve istikbali ile meşgul olması İcap etmektedir. HAKBE MANİ OLMAK İÇİN ELİMDEN GELENİ YAPTIM Size yalnız sunu söyüyebili rim ki, ben, Çörçii, İtalya ile İngiliz imparatoluğu arasında bu harbe mani olmak için elim den geleni yaptım ve bunu si- ze isbat için, harbin barlama- sından evvelki meşum günlerde Sinyor Musoliniye göndermiş ol duğum mesajı okuyacağım. Zihnen bu senenin 16 mayı- sma rücu ediniz. ransız cephe- kırılmıştır. Fransız on henüz mağlfip olmamıştır. Bi > yük Fransa meydan muharebe- si hâlâ bütün şiddetile devam etmektedir. Sinyo Musoliniye o gün gün- derdiğim mesaj şudur: Bazvekillik müdafaa nazır) - ğı vazifelerimi deruhte ettiğim bu atiğda, Roma tonlantılarımı - a hatırlıyorum ve kendimde, süratle genişlemekte olan kör- fezin öbür kıyınmdan İtalyan milletinin şefi olarak size hüs- nü niyet sözleri göndermek sr sosunu hissediyorum, lân ettiyse, unu (anlayadi Xi Malyan - Alman nah ae slmeş olduğumuz tashhütleri agi $I aynı hürmet hissiyatı, ty İtalyan siyasetine rehbertik © ese tedir ve yarın ön her türlü aki seler karşımında rehberliir GÖ z tir, : Buz torlanmız ir bulde Sy lunan bu cevap üzerinde İİ mütalen yürütmüyorum. Bi vap, kendi kendisini pek latıyor. Sulh istiyenin kim ol harp isteyenin kim olduğunu BE kes görebilir. Bir adam, bir tek adam, bütün bu ve gayret senelerinden gonrü, yayı harp kasırgasınn için€ maya azmetmiş bulunuyordu. dg Ve bugün İtalyanın vaziyeilği haldedir? 15 senelik dü resinden sonra, Duce, timat etmiş ga mi, sürüklemiştir. Bugünün İtalyanm e” bulunduğu ağır iki şık si sis bulunmakta bir tek adam, işte NE” etmiştir, biri” Bu hikâyeyi bitirmeden dan bırakı orum Tâ ki bir k n biz kere daha kendi caktır.” İngiliz ve İtalyan © milletleri, arasmda bir kan nehri akma- smı önlemek için çok geç mi- dir? Muhakkak ( biribirimizde oidât yarular açacağız, biribiri- mizi paronlıyacağız ve kavga. mısla Akdenizi zulmete boğt- cağız. Sizeğer böyle olmasına karar veriyorsanız, böyle ola- caktır. Fakat ben şunu beyan ederim ki, ben hiç bir zaman İtalvan milletinin düşmanı, ne de hattâ, balbimin içinden, kü» nunu yapan İtalyanın o muhası- mt oldum. Halen Avrupada bil- tün şiddeliyle hüküm siirmekte olan büyük meydan muharebs - lerinin sevri hakkında evvel- den tahminlerde bulunmak ma- nasızdır. Fakat şundan eminim ki, kı- tada ne olursa olsun, İngiltere evvelce de yapmış olduğumuz gibi, tek başına da kalsa, sonu- na kadar gidecektir. Aynı zamanda bir dereceye ka dar emin olarak zannediyorum ki, Amerika Birleşik devletleri tara- fından ve hakikatte bütün Ameri- ka tarafından gittikçe artan bir mikyasta yardım göreceğiz. Tarih | sayfalarında kalacak olan bu hita” | bi, zasf ve korku hissi ile yapma- dığıma Bütün hitapların üstünde, bülün tarih çağlarınm ötesinden, lâtin ve hiristiyan medeniyetinin müşterek vasirlerinin bir kayat mempt mü- cadelesinin de karşı karşıya bulun- mamaları hitabı geliyor, Bütün hür- metlo ve gerefle sizden istirham ederim, feci isaretin verilmesinden evvel beni dinleyiniz. Bu feci işa- ret, hiç bir zaman bizim tarafı mızdan verilmiyecektir.,, MUSOLİNİ NE CEYAP VERMİŞTİ? Bu mesaja aldığım cevap we şudur: “Memleketimizin biribirine mua, nz saflarda ver olmasını mucip 0 !an tarihi mahiyetli vahim sebep leri muhakkak sizin da hildiğinizi söylemek Üzere, göndermiş oldu- ğunuz m covi ri ii ianmanızı rica ederim, | | iİloOseneevvel Bir ; Mevlevinin hatıraları. Vaktiyla hatıralarını yaz” dırakan Ahçı İbrahim Nede i 8 | ! | 7 ncı ya. dâ # Tekkeye mürit olan efendisi pir aşkma entari ü hırka ie Lâleli çarşısında Öl ; aşır, derghte abdesthanti” ri temizler, Kuşadalının halifelerinden Ht zildede efendi, kbBir zendi | tekkelerden “İİ şeyhlerden o kurtarmak e bulunan çare: Evi lendirmek Bu hatıralar, 100 sene evvelki İstanbul kayatınm bir iç V üni bir aynası helindedir.