11 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 10

İNkilâpçı AlalürK " Büyük Ata, Cumhuriyet Halk Firkası İkinci büyük © kongresinde tarihi nutkunu söylüyor ED SN DD A AP # Büyük Ata, Türke, milli hüviyetini, milli tarihini ve dünyasını tanıttı; ne mıtlu Türküm diyenel.. BEDER DED : 0 Teşrinlevvel 1973. Saat 2050 da Büyük Millet Meclisinin kabul ettiği bir kanunla Türkiyede Cümhuriyet ilân o- Yundu ve Büyük Şef Atatürk ittifakin ve ni Türkiye cümhuriyetinin birinci « hurrelai oldu. Atatürk'ün inkılâpç: şahsiyeti İçin ta yih başlangıcı olarak bu zamanı ele Şşi- mak lâzundır. Yalnız ona takaddüm e- den ve Cümhuriyet iuklAbma doğru yü- rüyen milli hareketin politik sahadaki muvaffakıyetleri ve muzafferiyetleri i- çinde beliren devrimleri tebarüz ettir- mek gerektir. 24 Temmuz 1923 de iman. Minan Losan sulhü Okapit tam müstakil yeni Türkiye devletini ta- Bımıiş bulunuyordu. Bu muahede yalnız milli isiiklâlimizin mevcufyet! mak değil, syni zamanda Osmanlı sal tanatmın şeriat gihniyeti ile 1 miş ve bozulmuş hukul dern bir istikamet çizdi. Yaba miyet ultında değil milli ve tam bir bâ kimiyetle müstakli bir devirt tabakkuk ettirilen yeni Biyasi hukukunun atılmış oldu. Hükümet şeklinin temsil heyetinden, Büyük Millet Meclisi hükömeti beline İstihalesi ve nihafot #on ıstıfsami da ir mal ederek tam demokrasi prensiplerine dayanan cumhuriyet haline tanzsuv ve inkişafı tamamiyle sistemli bir tezahür olmuş ve bü suretle yeni Türk devlet! inkılâp hükümetinden müstakar devlet haline geçmiştir. Milletin bağrından d tabil refleksleri halinde tebarüz Du sistematik inkişaf ve nüma inkilâk tarihlerine mütearile halinde prensipler kazandıran bir hukuk ilmi halindedir. 9 Eylül 1923 de (Halk partisi) pren. Bipleri son şeklini aldı. “Mili hâkimiye- tin balk tar an ve balk için icrası. na rehberlik etmek”, “Türkiyeyi meri bir devlet halinde yükseltmek”, “Türki. yede bütün ku erin Üstünde kanu. nun velâyet n kılmak” gibi me. Sai veçhelerini - kendine bödef edinen parti prensipleri dikkatli bir tabiii sü geci altında Türk Yük inkılâpların bari lirir, Birinci esası (milliyet) prensini, ikirei âsyonsuz ve ıl kurtar. m“ ye halinde Türkiyenin fik temelleri bu suretle n ve İnkslâkın &len müşahedesi enin kavuştuğu bü. üveleri olarak be. fet inkilâbi, öz dil inkılâbı, din ve di Ması suretiyle idik T devlet sis. temi İnkılâbı gibi devrim'erin prönsinle. Fini; Ü,*..) esna mi hâkimiyet ve demok. «ri prensinter ha Görülüyo madan 8 işlerinin ayri. iye a eder, ki A telsieii ki yepyeni değirik ve ber şeyden önce burünk ve olgun Türk ewmhuriye programını çizmiş bulunuyordu. Saltanat ve hilâfetin arza arkaya yıkt- İsşı bir zihniyet irkilibıdır. Atatilrk kaş. rFalmuş Türk kültürünü bu hamlesiyle a- mhur ok s hukukumuzda meydana getirme tekümdi al sirdide ve orta devirler sibnietlerinin seyyisli tazyikmdan kurtarmış ve bu günkü vaziyete szvketmiştir. İnsanlığın tarihi de bir zihniyet tarihidir. Türkiye en büyük inerlâbı bu hareketiyle bağışli yan Büyük Şef Türkün benliğine sari- lan tekkeleri, türbeleri ve buna benzer- leri sıyırıp attıktan sonra Türkün ezel. den ebede seyreden medeni ve kültürel hüviyetini meydana ve dünyanm İnan sıyla tahakkuk eden realiteye çıkardı. Türk zihniyetinde hâsıl olan bu İnki- Mb “Türkün asil kanımda mevcut kud. retlerini,, birdenbire feyizli bir ilerleyi. ge sw” ti, Taptaze ve işlenmemiş te. miz bir enerji, zekâ, kavrayış, inanış, bağlanış karşısında kalan Atetürk esi) Türkün bu yüksek vasıflarına tam bir güvenle arka arkaya ipkilâplarını sundü. 20 Nisan 1924 te Teşkilât: Esasiye ta- dil edilerek yeni şeklini aldı. Teşkilâtı Esasiye kanunu hukuk minde bir büdise halinde tetkki olunabi. Mr. Demokrasi prensiplerini yeni ve modern devlet sistemi balinde tesbit e. den Teşkilât Kansiye Kanunu teşri ve İcra kuvvetini bizzat mecliste topliya- rak hikimiyetin millet tarafından kulla- bilması prensipini realize etti. 10 Mayıs 1931 de Ankarada top. parti, prensipleri arasına o “Deyi çilik, lakılâpçılık” vasıflarını da ilâve ederek cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, idik, devletçi ve inkılâpgi Türkiye dünyenm kıskanç nazarlarında sarsılmaz mevkiini aldı, Atatürk Reisiciümhur olduktap sonra salkçli bir Şefi, Sulhçü olabilmek emin esaslara, yani kuvvetli olmağa İstinat eder, Atatürk ber şeyden önce askerdi Asker başladı, Türkiyeyi asker olarak kurtardı, kurdu, rihinin bozuk zihniyetile tereddi den pa- dişahlık orduları yerine motörize edil. miş kuvvetli, modern teşkilâtlı, silâhı ve kuvveti tam ve emin ve gerefli zaferler tarihi olan cumhuriyet ordularmı kurdu. Memleket hakiki sükün ve sulha ka- vuşunca Büylik Şef bir taraftan memle. kotin iç umran, inkişaf, tekâmül ve kül. türünün, endüstrisinin hizla yürüyebil. mesine istinat olabilecek 'anunları ha. zırlarken diğer târaftan (25 teşrinisani 1925) de şapka giydirerek kıyafet Biki- libmi yaptı. (17 gubat 1938) da Türk kadını hürriyetine kavuştu ve kadm aj. lede ve cemiyette medeni haklarına er. di. (M4 Maym 1028) de beynelmilsi ra- kumlar kabul edildi ve (3 teşrisisani 1929) de Türk Harfleri Kanunu kabul edilerek harf inkılâbı oldu. Harf İnio'ib Türkün kültür inkılâbı- dir. Türke meçhul kalan ilim dünyası cum. bhuriyet evlâdınm sekisi önüne serilir. ken okuma yazmadan bile mahrum Türk milletinin hayret veren bir hızla cur. huriyetin altı ana vasfına lâyık seviyeye ve kemale erişebilmesi imkânları tahak. 5 Nİ Bi Te ; kuk ettirildi ve birdenbire Türk mille Ulu Atasınn başmusilimliği hassasiyeti karşısmda ayni ütizlikle okudu, yazdı. (1 kânunusuni 1929) da açılan (millet mektebleri) bu gayenin en seri tahak- kukunu temin edon kültür müessesele- ridir, (23 mart 1931) Türk yavrularınm mi. W ve ana kültürle yetişmelerini hazırlı. yan büyük bir taribtir. Türk çocukla rn İlk tahsillerini Türk mekteplerinde yapmaları kanununun kabulü tarihi olan bu zaman mili varlığımıza hakikf büvi- yetiyle, milliyetiyle, terbiyesiyle, kül » törüwe Türk evlâdı yetiştirmenin baş- langıcıdır. Bu aralık Osmanlı ta. Atatürk milli kültürü, karışık ve dev. girme saltanat zihniyeti altında kavrulan Türke her şeyden önce “Ne mutlu | Türküm diyene!" vecizesi İle benliğini, milli hüviyetini, medeni tarihini ve dün- yasmı tanıttı ve bu Türkün sihninde yep yeni bir hız yarattı, (15 Nisan 1931) de (Türk Tarih Ku- rumu) nun esaslarını vazsden Atatürk, Türke şerefli tarihinin bitaraf olmıyan yabancı müverrihlerin ve sİyasetlerine İlmi kurban eden koyu milliyetçi yabancı Alimlerin takdir ve bükümleri altinda kanalı kalan anahtarlarmı bağışladı. Bu harekat ilim dünyasma da yeni bir veç- he ve istikamet ve yeni, mühim dokü- man ve esaslar kazandırdı. (12 temmuz 1932) de Türk dil kurumu fle dil inkrlâbımın başlangıcıdır. Atatlirk debasmın bir kıvılermmı da terih ve dil filmine çevirince, tarihten önce başltvan bir meşale bugüne kadar bütün tarihin sayrini aydınlatarak İlme yeni donneler verdi ve yine bir gule dillerin bünyeleri- nİ aydınlatarak (Güneş - Dil) teorisinin esmaları vazolundu ve bu teori, yalnız di- Dolmabahçe saraymda yapılan dil toplantılarından piri le değii, sosyolojiye ve buna bağlı İlim. lere yeni çalışma istikametleri çizdi. Türk dili yabancı dillerin esaretinden kurtarıldı. (21 haziran 1924) de Soyadı Kanunu kabul edildi. Soyadı kanunu cemiyete bir hüviyet verdi. 28 İkineiteşrin 1934 te Büyük Ön- dere (Atatürk) soyadı verildi. (27) de Wkap ve unvanlar kaldırıldı. Bu kanunlar, bu yazılar birer inkrli- bın Kadeleridir. Alle hayatının tam bir hüviyet ve soyla ayrılıklarını tesbite &- mil olan Soyadı Kananu medeni adian- dırmağı kurmuş bulundu. Dil ve tarih hareketleri (20 haziran 1935) veTDİ, tarik ve coğfafya fakul. tesi) kurulmasiyle son ve sistemli şek- Mag erdi. Bu aralık endüstri inkılâbı se- ri adımlarla bugünkü İnkişafna mazhar oldu. Atatlirk'ün inkılâpçı vasıflarını kisa hatlarla çirmeğe çalıştık. Büvük Türk Atssmın dehası (1923) le (1928) yrlla- ri arasındaki (15) yıl gibi dar zamani de Türk milletine her eksiğinde bir . jeosessesesesesesssss. ...... O sosyoloğ, tarihçi, dilci, hukukçu (iti; o dünyaya Kemalizm prensir- lerile yepyeni realiteler bağışladı! BED USD # mürşid, bir rehber, bir KUTU" yg “ rüyorüz. Atatürk asker ye sit bir kumandan değil, AÜ öl gi dine mabsus hamleleriyl? ” rifeler, yeni harb ösulleri koyan âlim kumandanı Her inkilâbında olduğU tmı önce kendi deneye ilmini de klâsizmin pearl gd giydir “a rarak madem İnkişafı0# N “ al e Atatürk sosyologdü, tarih çite di, hukukçuydu. Dilde al ği türk mektebi) tesise mektebi) ise Büyük Şef dünyaya ler mb * leriyle yepyeni renliteler Atatüri'tin inkılapçı ves büyük karakteri bir hUKü” ettirmek mümklindür! Atatürk asla kinsizmid içinde bocalamadı. Onun di eski mektebierin biribiriyi€ fazla bir şey yapamıya9 gyesi çe maskaralaştırdı ve yenik 7“ "eri teler sıralıyarık modern 19“ Ankaradaki elçil€ hükümetleri namına taziyed? bulundular Ankara, 10 (A.A.) — Bugün bütün ecnebi devlet mümessilleri Reisicum. hur vekili ve B, M. Meclisi reisi Ab- dülhalik Rendayı ziyaret ederek def” teri mahsusu imzalamışlardır. Memleketimizdeki bütün ecnebi dev let mümessilleri Hariciye Vekili Dok- tor Rüştü Arasa, milli matemimize iştiraklerini bildiren taziyet mektupla rı göndermişlerdir. Bugün sait 17 de Hariciye Veklli Doktor Aras Ankaradaki ecnebi diplo- matlarını heyet halinde kabul etmiş Duayen (en kıdemli) bulunan Af - gan büyük elçisi ekselâns Sultan Ah- met Han diplomatlar heyeti namına atideki boyanatta bulunmuştur: “Bay Vekil, “Gerek kendi namıma, gerekse dua* yeni bulunduğum diplomatlar heyeti ve temsil ettiğimiz memleketler namı ha zati devletinize bu büyük matemi- nizdsn dolayıderin tecesürlerimizle samimi taziyetlerimizi arzederim. Şunu da zati devletinize arzetmek isterim ki, bu bilyük dünya adam'nın sıya sizin milletiniz gibi her birimi- zin milletini de son derece müteessir etmiştir. Bütün kalbimizle bu payan- | wx kederinize istirak alis” Hariciye Vekili Doktor” olarak demiştir ki: “.- Bay Duayen, büyük elçiler, maslahatgüzarları Mümtaz mümessilleri nuz dost memleketler kaybettiğimiz Ulu Şefimiğ ölmez eseri olan Türkiye ti hakkında gösterdiğiniz Ygr müessir sempati tezahürü letinin ve Oumhuriyet ruhunda menkuş kalscskÜ” pd Ankara, 10 (A.A.) — ğma göre, duayen ten ge nan Afgan büyük elçisi tan Ahmet Hanın riya nan ecnebi devlet müm yi günden itibaren cenaz0 bitamına kadar ziyafet V bul resimleri yapma! yarı bayrak çekmeyi ve * bir nişane olmak üzere, bU tanbuldan avdet etmekt# kil Celâl Bayarı Iştasyo” linde karşılamayı ve B. yarınki toplantısında da b” ii Trarla*tırmın!s«*