10 Kasım 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 3

R 10 İKİNCİENRİN — 1088 ” “ HABER — Akssm nostam ATATÜRK Atatürk'ün bütün bir milletin, bir Türk yarlığnn hayatı manasını İfade eden Yarm &sırlık ömrünü mütevazi satırlar Arasma sığdırmak ne bir dilin, ne bir Kalemin, ne bir insan havsalasmın ve kudretinin kârıdır. Burada Ata'nın yalnız her fani İnsan Siki geçen ve ömür denen zahiri varlı. ğndan bahsedebileceğiz. Ömür, hayat, Yarlığın bile Atatürk'ün 58 yılık seyri karşısında maskaralaşmış birer fântllk kaldığında şüphe yoktur. Atatürk muazzam bir tarih, her hare. ketinde tarihleri alt eden bir beşeriyet Bâdisesi olarak ancak izah olunabilir. Onun 58 Yıllık ömrü içinde yalnız Türk dünyasının bütün şümulü ile varlığı de- İil, insanlığın maşeri hayatiyetinin teza- hürü ve belki mihveri mündemiştir. Atamız 1880 de Selinikte dünyaya geldi. Mustafa adıyla büyük ann Zübey- denln kucağına doğan nevzad, Türk'ün Mukaddes tarihinin başlangıcıdır. * En büyük Türkü doğuran büyük Türk anasınm şefkat ve ihtimamı içinde çabu- <ak sörpilen bu (OAtayavru mahalle mektebinin dar çerçevesi içinden, taşkın Zekâsiyle, bir hamlede kurtulup, tahsil |, sistemi o zamana göre modernize edil. Fe olan Şemsi Efendi mektebine gir. Babasını çok küçük yöşta kaybeden Mustafa tabinttan üstün bir hilkatte ve bütün ömrü gibi, tabif tekâmül ve ihki- Balın müstemir ve fakat yavaş kanun. larin çiğniyerek sıçramalarla inkişaf ©den kudretlerinin menbalarını Mülkiye Mdadisi ve oradan geçirildiği Askeri Rüş- diyede buldu. Annesi, evlâdının ruhun- da ve benliğinde kaynaşan askerlik te- Mayül ve istidatlarnm ik kâşifidir ve Onu muallimlerine hayret ve hayranlık veren zekâsı ve belki heniz tam rotası. Br almamış dehasmdaki “kema?” | de fik sözlp ona Kemal ismini veren Mustafa hocasıdır, Rlişdiye bitince, Mustafa Kemali Har- yede görlyoruz. Ve burada Türk matbuatmı sevindi- ZAN şerefi bir tarih hidisesinden bah- setmek gerektir. Atamız o yaşt#'ve mek. teb sıralarında gazetecilik yaptı. Küçük Ye ©l yazısıyla bir gazete çıkararak bir S'Ğ gibi her ilerliyen ân içinde kalmer- esip, fevkalâdeleşen kafazınm (IR krvi- Gemlarını, bu gazeteyle arkadaşlarıma tattırdı, * 1901 de Mustafa Kemni erkânıharb Yüzbaştar oldu. O tarh, Mustafa Kema. Mn, köhne Oması saray ve saltanatın 861 müstebid ve müstekrek tezahürle. sia wtarahını İçinde duyduğu zaman- sn Kemal bu sultanm elemlerini deye başladığı zaman onun beniiğin- - Mündemiç asil kudret ve kuvvetlerin Menhamdan dehşetlenenler, genç erkâ- eğ Arabistanda bir süvari kıt'asma Pal Gerek onu güya Türk yurdunun a Rürüp düşünmekten mön'e ça» Yilar. Halbuki bu hareket, Mentafa Li Şam'da “Hürriyet” admda bir Yet kurm; viral, asma müncer olan bir teş. Yüzbaşı Mustafa Kemal, Türk milleti. zi halâs hamlelerine işte bu tarih. 6 el koydu, Onu bir aralık Arabistan- e Selânik kıt'a erkânMharbiyâsine ta- edilmiş görüyoruz. dl Ye saraya karşı lik millet is. a rada v6 yüzbaşı Mustafa Kema- “$İyle parlamış bir halde başlıyor. TAY, bir baykuş gibi üzerine tüne- Türk milletinin bu nefes alışını se- mİ hamle yapmak, yeniden Türk Si arında asil milletin dökülen kan- © mütereddi saltanatmı ku- Tabii ” mek için harekete geçmek istedi, m Ordu, bagmda erkünıharb ref- param m Mustafa Kemaliyle iriiyerek RA a rek sârayın bu fcsadma Sada Trablusgarba İtalyanlarm ta» a haber alan genç erkânmharb ME, Bingazi yollariyle Trabtusa geç- On bir un mütevazı kuvvetleri karşısında terli e, ilerleyemiyen düşman bu hey. Ni Taman Türk genci: “Atagenç,, Bak kükümetin bir sulhli ile ya- rabildi, kr olan Mustafa Kemal Sofyada si ©rdir. 1914 dünya barbi başlı a Dünyayı ateşliyen bu büyük cikan iç rbinde fiilen, Yurduna hizmet emelile V, > - * “ LU le ai “le, itilâf donemnalerı ve askerleri İstan yanan Türkün büyüğü, 69 uncu fırka kumandanlığıyla Çanakkaleye gitti. Mustafa tarihlere Ün salan, dünya ta- rihlerine bir askerlik harikası kaydotti- ren askeri dehasım en feyizli tezahü- rünü dünya harbinin en ateşli merkesi saylan Anafatalarda gösterdi. Mustafa Kemali Türk yurdunu kurtaran bir ku- mandan olarak burada İşltiyoruz. O, ge- ri çekilen bir bölüğü durdurarak sor- muştu; — Niçin ateş etmiyorsunuz? — Cephanemiz bitti! dediler, — Cephaneniz yoksa süngünüz var. Süngü tak! Ve işte bu kumandayı veren Ataer, büyük harbin Türk hudutlarında ateşle- nen her tehlikesi karşısına bir kale gibi geçerek boğuştu, döğüştü. Onu harbin sonlarma doğru Suriye ordularının başmda umum kumandan o- larak görüyoruz. Düşman, bozuk ordu. lara azgın bir kudretle saldırdığı şaman yine Türk'ün en büyük askeri, kumun- danı Atamızı, bu azgın kudğretleri bot guna üğriyan ordusuyla yerinde mıhla- mış bir halde buluyoruz. Ve fakat harbin tarihi bitiyor ve mütareke oluyor, 1918 de Türk umumi harbden mağlüh çıkmış» tir. Mütarekönin korkunç tarihin! elem &- zerine elom katmamak için tekrar et- miyoruz. Saray, padişah ve ricali altla- rındaki yaldızlı sandalyelerin ve baynt- larındaki mülevves zevk ve s0fahatleri- nin elden gideceği korkusuyla tezellül etmiş bir halde galiblerin önlerine büyük Türk'ün istiklâlini, yurdunu satılık bir meta gibi serdikleri zaman Mustafa Ke. mal, için için yanan milletin başına geç- mek #amanı olduğunu hesapladı, 19 Mayıs 1919 da Samsuna ayak bas- tr. Bu sirada vaziyeti Atatürk'ün ağım- dan dinliyelim: “Osmanlı devletinin dahil bulunduğu grup, harbi umumide mağlüp olmuş, Os- manlı ordusu her tarafta (o zedelenmiş, şeraiti ağır bir mütarekename (imzalan muş, büyük harbin uzun seneleri zarfın da millet yorgun ve fakir bir halde, mik let ve memleketi kerbi umumiye sevkeden ler, kendi hayatları endişesine o düşerek, memlekelten firar etmişler. Saltanat ve hilâfet mevkiini işgal eden Vahidettin, ferdi, şahsın ve yalmz temen ni temin edebileceğimi taheyyül ettiği da- hi tedbirler araştırmaktadır. Damat Ferit paşanın riyasetindeki ka bine; âciz, haysiyetsiz, cebin, yalnız padi- şahsın iradesine tâbi ve onunla o beraber şahıslarım vikaye edebilecek kerkangi bir veziyele razı, Ordunun elinden eslika ve cephanesi & hnmış ve alınmakta... İtilâf devletleri, mülareke akkâmına ri ayete lüzum görmüyorlar. Birer vesile bulda, Adana vilâyeti, Fransızlar; Urfa, Maraş, Antep İngilizler tarafından işgal edilmiş. Antalya ve Konyada İtalyan kıtaatı as" keriyesi; Merzifon ve Samsunda İngiliz askerleri bulunuyor, Her tarafta, ecnebi zabıta memurları te kususi adamları fa“ aliyette.. Nihayet, badelkelâm kabul ettiğimiz tarihten dört gün evvel 15 mayıs 1919 da Tilâf devleflerinin muvafakatile Yunan ordusu İzmire ikraç ediliyor.,, Mustafa Kemalin, milli © varlığımıza saldıran tarihin bu kahbe tecellisi karşı” sımda insan akıl ve kudretlerini hayrete düşürecek faaliyeti ve milli kurtarıcılığı başlıyor. Artık hâdiseler biribiri arkası- na doğmaktadır. 23 temmuz 1919 da Er- zurumda ilk milli kongre, ilk halk meclisi kuruldu ve Mustafa Kemal reis seçildi. Mustafa Kemal Anadolumuzun öz ev lâdını Türkün mukaddes istiklâline saldır ran bu bed mukaddereatın elinden kurtar- mak Için etralma topladı. Milli teşkilât hergün biraz daha kuvevtlermekte, art makta ve dönen binbir desise ve hile, al- çaklıklara rağmen gittikçe büyümektey- di. (Sıvas) da ikinci kongre kuruldu. (Temsil heyeti) başma Mustafa Kemal geçti, İlk inkılâp Türkiyesinin hükümeti bu temsil beyeti de denilebilir. Türk devleti en mühlik tarihi içindeydi. Bir taraftan düşman kuvvetlerinin aman” sılığı, diğer taraftan Türk zailletinin ka- aile beslenmiş köhne saray o ve padişalı düşmanlığı ile mücadeleye girişen Musta” milletinin istiklâl ateşile en yıkılmaz ha illeri bile perişan eyleyerek zorla, cebren bu kötü tarihi yürüdüğü istikametten de Şiştirdi. 23 nisan 920 de Ankarada ilk meclis Kuruldu. Mustafa Kemal diyor ki: “Bandırma, Gönen, Susurluk Gördös, Karacabey, Bi- ga, İzmit, Adapazan, Düzce Hendek, Bo- il, Beybazor, Bozkır, Konya, İlgin, Kora man, Çivril Yenişekir, Seydişehir, Koçhi- ser havalisinde, Yozgat, Yenihan, Boğaz- hıyan, Zile, Erbea Çorum kavalisinde, Umraniye Refahiye, Zasu, Cönik havali” sinde öletlenen şüriş ateşleri bülün mem” lekeli yakıyor. Hiyanet cehalel, kin ve toassup dumanları bülün valan semasım kesif karanlıklar içinde btraktyordu. İs yan dalgaları, Ankarada (o karargâhımız duvarlarına kadar çarptı, karargâhımızla şehir arasındki telefon ve telgrf katlarım kesmeğe kadar varan akurane kasiller kar şısında kaldık. Garbi Anadolunun İzmir den sonra yeniden mühim noklalarnı Yır non ordusunun mızraklarile çiğnenmeğe başlandı,, Mustafa Kemal ve arkasında yalnız memleket istiklâl aşkile ( binbir aciz ve yoksulluk içinde çalışan güzide kumam danlar böylece bir taraftan düşmanlar, diğer taraftan saraylar, padişahlar ve ge ne içten içe alevlendirilen isyan ve ihti- illerle uğraşarak bu büyük ve aziz gaye” nin tahakkukuna çalıştılar.İlk defa şarkta Türk kuvvetlerini arkadan vurmağa ça” lışanları tepeliyen o milli ordu (920) de (Gümrü) muahedesini cebren imza ettir di, Bu suretle Kars, Artvin milli kuvvet- lerin hââkimiyeti alına geçti. Hâdiseler süratle inkişaf ediyordu. 26 ağustos sabahı saat beş (buçukta Türk mevzilerinde ateş tufanı (o koptu. Türk askeri siperleri çiğnedi, Türk top- çusu düşman müstahkem mevkilerini ta” rümar etti. z 90 ağustosta (Başkumandanlık muha- rebesi) oldü. Yunan ordusu kaçıyor! Gazi Mustafa Kemalin büyük kuman- dasını duyuyoruz: — Ordular hedefiniz Akdeniz, ileril 1922 de Gazi Mustafa Kemalin büyük zaferleri bütün dünya tarihini alt üst etti ve ilk eserini (Loyt Core) kabinesi- nin bezimetle devrilmesinde şörüyoruz, Büyük Yunanistan iddiası söndü, Ha- life ve sultanlık yikildi. Bir taraftan İnönü harbleriyle düşman ve düşmanlarm belkemiklerini kıran kahraman büyük İsmet İnönü, üniforma» ları Üzerine politika dünyasını bayranlı. ğa düşüren hüviyetini de takarak Loza- na gitti, ği 23 Temmuz 923 de ietiklâlimiz, kendi asli benliğimizde mevcut kuğrotlerimiz. le Türk istiklâlini tanrttı. 29 Teşrinlevvel 1923 de Türk, cümhu- riyete kavuştu. Gece saat sekiz buçuk- ta cümburiyet ilân edildi ve Gazi Mus- tafa Kemal Türk cümhurlyetinin ilk Re. isicümhuru oldu. Bu tarihten sonra Türkiyenin aziz ve büyük Şefi Atamız, Atatürkümüz Türk milletine feyizli inkilâplarmı birer birer sundu. Büyük 'Türk, en büyük kari: Ata. miz, Türk'ün Atası Atetürkümüz (58) yıl gibi dar hayat müddeti içinde dün- yayı garan inkılâplariyle, gözler kamaş. tiran Türk benliğini, mevcudiyetini, ta- rihini, elimburiyetini halketti, Düsündü, dövüştü, muvaffak oldu, kurdu, korudu, yarattı ve onu sarsılmaz pronsip ve um- delerle evtâtlarına emanet ederek fâni dünyadan göçtü, Atatürk öldü, Türk milleti! onun elli sekiz yıllık ömrü üzerinde (doğan aziz cumhuriyetin sana vediadır. Ağla, sev ve fakat omun sana vediası ve emaneti olan cumhuriyetinle göğsün kabarsın, cemi riyetin ezeli ve ebedi bekçiliği ile Atam gin sonsuzluğund kavuşan mevcudiyetine hürmet ve saygım bir dela daha yadet! Bayraklar yarıya . .. . indirildi Büyük Şefimizin vefatı haberi bütün Türkiyede yayılmış, ber taraftaki bayrak lar yarıya indirilmiştir. Şu nı Atası yi di ? Tü a Resmi tek İstanbul, 10 (A.A) — Atatürkün müdavi ve mü fından verilen rapor suretidit; - Reisicümhur Atatürkür, umumi hâllerindeki vehami 24 te neşredilen tebliğden sonra ber an artarak buj 938 perşembe sabahı 9,C5 gece büyük şefimiz derin bayat etmişlerdir. Müdavi Tabibler; Müdavi tabibler; Pr. Dr. Neşet Ömer İrdelp Pr. Dr. M. Kemal Öke Dr. Nihad Roşat Belger. Müşavir : Pr. Dr. Akli Mu Pr. Dr. Hayrullal Pr, Dr. Süreyya Dr, M, Kâmil B Dr. Abrovaya ... Istanbul, 10 (A.A) — Türkiye Cumhuriyeti hükü tebliğidir; Müdavi ve miişavir tabiblerinin neşredilen son dünyaya gözlerini kapadığırı bildirmektedir, Bu acı hâdise ile Türk vatanı büyük yapıcısını, Türk fini, insanlık büyük evlâdını kabetti, Milletimize içimiz sığmâyan ziyaıdan dolayı en derin taziyelerimizi sunarız . Ksderlerimizin tesellisini ancak ve ancak onun büyük lıkta ve aziz vatanımızın hizmetinde ararız. Şurasmı da her beyan etmeliyiz ki ölmez olan onun büyük eseri Cumhuriyet Hükümetiniz, içinde bulunduğumuz bu mühim anda b olduğu gibi, dikkatle vazife başındadır. Müesses olan nizam idame hususunu, büyük Türk milletinin hükümeti ile tek yit ve temin edeceğine şilphe yoktur. Teşkilâtı esasiye kanınunun 33 üncü maddesi Millet Meçlisi Reisi Abdülkalik Renda Reisicümhur Vek! deruhte etmiş ve ifaya başlanıstır. Gene Teşkilâtı Esasiye kanununun 34 Üncü maddesi muç Millet Meclisi derhal yeni Reisicumhtru intihap edecektir, Türkiyenin en büyük makamına Teşkilât Esasiye geçecek zatın etrafmda hükümetiyle, şanir ordusiyle ve bütün Türk milleti sarsılmaz bir varirk olarak toplanacak ve yüleselm edecektir. Bugün ayrılığına ağladığımız büyük şefimiz Atatürk, her milletine (güvendi. Eserlerini bu'güvenle yaptı. İdamesi istikmal ederek güvenle büyük milletimize bıraktı, Ebedi nun eserlerini ebediyetle yaşatacaktır. Türk gençliği onun kı ast olan Türkiye Cumhuriyetini daima koruyacak ve önün cektir. ji Kemal Atatürk, Türkün tarihinde ve gönlünde daima y «Çekmez kürenin sırtı bi tabutu cesimi!» Atatürk öldü.. O de'herimiz gibi faniydi, ve fanilere karıştı. Fa farkla, adı, yoktan yarattığı, yaşattığı, saydırdığı, büyük bir sulh kün içinde daima ve daima ileriye götürdüğü aziz Türk milletinin 5 bir lider olarak kalacak ve o, hayattayken çizdiği yol, kurduğu pr ler üzerinde sürçmeden, sağlâm adımlarlâ yürüyeceğinden emin Türk milletinin umduğu gibi sağlam adımlarla çizdiği yolu takip görerek ebedi istirahatgitında müsterih kalacaktır, Atatürkün, ölümünden dolayı Türk milletinin duyduğu acı dür. Onun açısı, bir liderini, canından çok sevdiği atasını kaybetm masındandır, Tarihin, tazihlerin belki de hiç yetiştiremiyeceği böyle insanın aramızdan ebediyyen ayrılmasma gözyaşı dökmemek kabil mi? Atatürkün ölümü, Türk milleti için bü noktadan çok atıdır. tında milleti için yapacakların: yapmış, prensiplerini çizmiş ve bize Ci huriyet ve Teşkilâtı Esasiye kanunu gibi bir âbide bırakmış olan Ata ölümiyle aramızdan bir madde olarak ayrılmıştır. Hakikatte dalma $ beraber ve aramızda, içimizde, benliğimizdedik. Türk miileti,, çok sevdiği, kahraman ve dahi Atatürkün ölüm dolay; HABER, size candan taziyet eder. Onun için dökülecek yerinde, duyulacak acı yerindedir. Fakat unutma ki, Atatürk, eserli ve Türk milleti baki kaldıkça, daima aramızda yaşaycaktır. Atatürk öldü, yaşasm Cumhuriyet. Meelis grupu fevkalâde içtiri davet edildi Ankara 10 (Telefonla) — Ankara ma) o İntihabın yarın yapılması tem içindedir. Meclis bayrağı yarıya in| muhtemel dirilmiştir. Koridorlarında, derin ve ha) © Ankara 10 (Telefonla) — Meclisin! zin bir sükün vardır. Atalarını. kaybet*| renki ebe | Relsicumhur İnti mekten duydukları acı her mebusun YÜ| p, yapılması kuvvetle muhtemeldir. tünde kalın çizgiler halindedir. Ankari"| Mebuslar Ankaraya döndü! mn umumi matemini anlatmaya yetecek | ankara 10 (Telefonla) — İstanbu kelime bulmaktan öcizim. Ge ve dairei intihabiyelerinde bulunan Meclis, yarın sant 11 de ictiman davet | buslar derhal Ankaraya dönmüşlerdir. edilmiştir. Bu saatten önce, Cumhuriyet! Ylerasim Ankarada yapılac: Halk partisi grupumun toplanması mülr| ankara 10 (Telefonla) — Büyük temeldir. Parti reisi Büyük Şef en mızın aziz naaşıım Ankaraya maklolu ölümile açılan reisliğine, aza arasındaki dink hü eri temayüllere göre, İnönü muzalleri, İsmet re hen eyer yi İnönünün seçilmesi kuvvetle muhtemel-| P e / Abdülhalik Renda dir. ” Cumhurreisi vekili Ankara 10 (Telefonla) — Reisicumhur Başvekil A Atamızın velatı münasebetile ve teşkilâ- raya tu esasiye kanunumuzun maddeli mMahsu- imi